Монгол орны гар далавчтаны (Chiroptera) зүйлийн бүрдэл, тархац Æ.Àðèóíáîëä Монгол Улсын Боловсролын Их Сургууль Óëààíáààòàð, 2011.05.24 Гар далавчтаны акустик дуу чимээг судалгаанд ашиглах арга зүй,
Download ReportTranscript Монгол орны гар далавчтаны (Chiroptera) зүйлийн бүрдэл, тархац Æ.Àðèóíáîëä Монгол Улсын Боловсролын Их Сургууль Óëààíáààòàð, 2011.05.24 Гар далавчтаны акустик дуу чимээг судалгаанд ашиглах арга зүй,
Slide 1
Монгол орны гар далавчтаны (Chiroptera)
зүйлийн бүрдэл, тархац
Æ.Àðèóíáîëä
Монгол Улсын Боловсролын Их Сургууль
Óëààíáààòàð, 2011.05.24
Гар далавчтаны акустик дуу чимээг судалгаанд ашиглах арга зүй, сургалт
Slide 2
Судлагдсан байдал
•
•
•
•
•
•
•
Ìîíãîë îðíû çýðëýã õºõòíèé ÿíç á¿ðèéí áàã áóþó á¿ëã¿¿ä äîòðîîñ õàðüöàíãóé õàìãèéí
õîæóó, òóõàéëáàë XIX çóóíû ñ¿¿ëèéí õàãàñààñ (Ðàääå, 1862) øèíæëýõ óõààíä àíõ
á¿ðòãýãäýæ ýõýëñýí амьтад нь далавчтан þì.
XX çóóíû II õàãàñààñ Ìîíãîëûí ¿íäýñíèé áèîëîãè÷ ñóäëàà÷èä Ìîíãîë-Ãåðìàí, ÌîíãîëÎðîñûí õàìòàðñàí ýêñïåäèöýýð áîëîí áóñàä ñóäàëãààíû õ¿ðýýíä далавчтаныã áàñ
ñóäàëæýý.
Ìîíãîë îðíû гар далавчтаны òàëààð àíõíû òóõàéëñàí á¿òýýëèéã À.Ã.Áàííèêîâ (1953,
1954) íèéòë¿¿ëæýý. Үүнд 8 ç¿éë, 13 ç¿éëõýíийг бичжээ.
Ìîíãîë-Ãåðìàíû õàìòàðñàí áèîëîãèéí ýêñïåäèöè 6 зүйл гар далавчтаныг баруун, төв
монголоос тэмдэглэсэн байна (Stubbe, Chotolchuu,1968).
Ñ.Äóëàìöýðýí (1970) Ìîíãîë îðíû õºõòºí àìüòàí òîäîðõîéëîõ áè÷èã á¿òýýëäýý Ìîíãîë
îðîíä òàðõñàí, îëäîæ áîëîõ íèéò 15 ç¿éë гар далавчтанг талаар, Â.Ñîêîëîâ, Â.Îðëîâ
íàð (1980) Îïðåäåëèòåëü ìëåêîïèòàþùèõ Ìîíãîëüñêîé Íàðîäíîé Ðåñïóáëèêè Ìîíãîë îðîíä
òàðõñàí 10 ç¿éë далавчтаны талаар òîâ÷ äóðüäæýý.
Ж.Ариунболд Монгол орны 12 зүйл ãàð äàëàâ÷òàíû бичсэн байна (2002). Ìîíãîë
îðíû õºõòºí àìüòíû уëààí äàíñ íîìîíä Ìîíãîë îðîíä òàðõñàí 13 ç¿éë ãàð äàëàâ÷òàíû
òàëààð áè÷æýý (Clark et al. 2006).
Dolch íàð (2007) 1999, 2002, 2005 îíóóäàä ìîíãîë îðíîîð ñóäàëãàà õèéæ 11 ç¿éëèéí
ãàð äàëàâ÷òàíг òýìäýãëýæýý.
Slide 3
Гар далавчтаны ангилал зүй,
тархацын талаарх эх сурвалж
•
•
•
•
•
•
•
Павлинов et al., (2002)
Wilson and Reeder (2005)
Matveev et al., (2005)
Spitzenberger et al., (2006)
Dolch et al., (2007)
http://zmmu.msu.ru/bats/
Кожурина (2009)
Slide 4
Murina hilgendorfi Peters, 1880 Сибир
бèøã¿¿ð õàìàðò
• Áàðóóí óìàðä Õýíòèéä Å𺺠ãîëûí ñàâä òýìäýãëýñýí (Clark et
al., 2006). Энэ зүйлийг Murina leucogaster Milne-Edwards,
1872-с тусгаарлаж тусдаа бие даасан зүйл болгосон. Ìîíãîëä
ангилалын ñóäàëãàà îäîîãîîð õèéãäýýã¿é.
Slide 5
N
'' M u rin a h ilg e n d o r fi P e te rs , 1 9 8 0 ''W
E
S
r
r
500
0
500
M ur in a h il ge n do rf i.d b f
G o l_ s ulj ee .s hp
La ke s. sh p
Ai m bn d .s hp
1 0 0 0 M ile s
Slide 6
Myotis petax Hollister, 1912 Дîðíûí уссаг
áàãâààõàé
•
Ижил нэр: Myotis
petax ussurensis
Ognev, 1927
Myotis petax petax
Ýíý ç¿éë áàãâààõàéã ºìíº íü óññàã áàãâààõàé (Myotis daubentoni Ognev, 1927)-ä õàìààðóóëäàã
áàéâ. Монголд тархсан Myotis daubentoni ussuriensis Ognev, 1927 зүйлхэнд Â.Ñ.Ìàòâååâ,
Ñ.Â.Êðóñêîï, Ä.À.Êðàìåðîâ íàð ãåíåòèê, ìîðôîëîãèéí ñóäàëãàà хийж 2005 îíä òóñäàà áèå äààñàí
ç¿éë Myotis petax Hollister, 1912 áîëîõûã òîãòîîжээ. Ìîíãîëä M.p.petax Hollister, 1912,
M.p.ussuriensis Ognev, 1927 ç¿éëõýí¿¿ä òàðõñàí. Ìîíãîëûí óìàðä íóòãèéí ãîë, ìºðºí äàãàæ îéò
íóòãóóäààð òàðõæýý. M.d.volgensis Eversmann, 1840 õýìýýõ ç¿éëõýíèéã Õàð óñ íóóð, ×îíî
õàðàéõ ãîë îð÷èìä (Øòóááå íàð, 1968; Øàð, 2003) тодорхойлсон áàéäàã. Ýíý ç¿éëõýíèéã Myotis
daubentoni Kuhl, 1819 ãýæ òóñäàà ç¿éë (Matveev et al., 2005) áîëãîæýý. Èéìä áàðóóí Ìîíãîëын
уссаг багваахайн àíãèëàëç¿éн àñóóäëûã àõèí íÿãòëàõ øààðäëàãà бий.
Slide 7
Slide 8
Myotis brandtii Eversmann, 1845. îéсог
áàãâààõàé
• Ìîíãîëûí Òºâ áîëîí Óìàðä
íóòãèéí îé, óñ á¿õèé ãàçàð,
ç¿¿í õÿçãààðò Õÿíãàíû
ñàëáàð óóëñ, Ìîíãîë Äàãóóðûí
õýýðä M.b.gracilis Ognev,
1927, M.b.sibiricus
Kastschenko, 1905
ç¿éëõýíүүд òàðõñàí.
M.b.gracilis ç¿éëõýíийг зарим
судлаачид Myotis gracilis
Ognevi, 1927 бие даасан
зүйл болгосон (Horacek et al.,
2000), öààøèä àíãèëàëûí
ñóäàëãàà шаардлагатай.
Slide 9
N
'' M yo tis b ra n d tii ''
W
E
S
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
500
0
500
M y ot is b ran d tii .d bf
G o l_ su lje e. sh p
La ke s.s h p
Aim b n d. sh p
1 0 0 0 M ile s
Slide 10
Myotis mystacinus Kuhl, 1819 ñàõàëò
áàãâààõàé
•
Myotis nipalensis Dobson, 1871
=Myotis mystacinus przewalskii
Bobrynskoy, 1926
Myotis aurascens Kuzyakin, 1935
=Myotis mystacinus mongolicus
Kruskop, Borissenko 1996 Õýýðèéí
áàãâààõàé
Slide 11
Myotis mystacinus
• Myotis aurascens Kuzyakin, 1935 хээрийн багваахай
• Сүүлийн үед Ìîíãîë îðîíä íýëýýä ºðãºí òàðõàëòòàé Myotis
mystacinus Kuhl, 1819 ñàõàëò áàãâààõàéн ангилалзүйд нэлээд
өөрчлөлт орсон байна. M.m.mongolicus (Kruskop, Borissenko,
1996) зүйлхэнийг Myotis aurascens Kuzyakin, 1935 хэмээх
тусдаа бие даасан зүйл (Benda & Tsutsulina, 2000) болгож
үзэх болсон иймд манайд M.a.mongolicus Kruskop,
Borissenko, 1996 зүйлхэн тархжээ.
• Myotis nipalensis Dobson, 1871 Балбын багваахай
• Сахалт багваахайн M.m.przewalskii, зүйлхэнийг Myotis
nipalensis Dobson, 1871 хэмээх бие даасан зүйл (Wilson et
al., 2005) болгож үзсэн. Манайд M.n.przewalskii Bobrynskoj,
1926 зүйлхэн тархана.
Slide 12
N
'' M yo tis m ys ta cin u s K u h l, 1 8 19 ''
W
E
S
³#
³# ³#
³#
³#
³#
³#
³#
#
³#³
³#
³#³#
³# ³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³³##
³#
³#
³#
³#
³# ³#
³#
³#
³# ³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
500
0
500
M yo tis m ys ta cinu s .d bf
G o l_ s uljee .s hp
La ke s.sh p
Aim bn d .s hp
1 0 0 0 M ile s
Slide 13
Myotis ikonnikovi Ognev, 1912
Иконниковын багваахай
• Урьд нь Хангайн нуруунаас 2005 онд ганц бодгаль, өмнөд
Хэнтийгээс 2005, 2010 онд тус бүр 1 ширхэг, Онон, Балжаас 2000,
2008 онуудад дөрвөн удаагийн судалгаагаар нийт 6 бодгаль
барьсан Монгол оронд одоогоор цөөн газраас олдсон.
Slide 14
N
'' M y o tis ik k o n ik o v i O g n e v , 1 9 1 2 ''
W
E
S
#
Y
#
Y
#
Y
#
Y
M y o t is ik k o n ik o v i.d b f
G o l_ s u lje e .s h p
L a k e s .s h p
Aim b n d .s h p
Myotis ikonnikovi Ognev, 1912 Иконниковын багваахай
500
0
500
1 0 0 0 M ile s
Slide 15
Myotis bombinus Thomas,
1906 Амарын багваахай
• Ìîíãîëä àíõ óäàà Õýíòèéí íóðóóíä Áàëæ ãîëûí ýðãýýñ 2008 îíû 6 ñàðä
íýã áîäãàëèéã áàðüñàí (Àðèóíáîëä íàð, 2008). Энэ зүйлийг Myotis
nattereri Kuhl, 1817-с тусгаарлаж тусдаа бие даасан зүйл
болгосон.
Slide 16
Myotis frater Gl. Allen, 1923
уртсүүлт багваахай
• ОХУ-н судлаач В.С.Лебедев, А.А.Банникова, А.В.Суров нар
Монголын дэлэнтэний зүйлийн бүрдэлд шинээр нэмсэн талаар
бичсэн (Лебедев и др., 2010)-ээс өөр ямар нэгэн мэдээ, баримт
байхгүй.
Slide 17
Eptesicus serotinus Schreber, 1775 õîæóó
ñàðñààõàé
• ªìíºãîâèéí Õºðõ óóë,
Çóëãàíàéí áàÿíá¿ðäэä
òýìäýãëýæýý (Áàííèêîâ,
1954; Dolch et al., 2007).
Õîæóó ñàðñààõàéí
E.s.turcomanus Eversmann,
1840 (Áàííèêîâ, 1954)
ç¿éëõýí òàðõдаг. Энэ
зүйлхэнийг зарим
судлаачид E.turcomanus
Eversmann, 1840 хэмээх
тусгаар зүйл болгосон
байдаг.
Slide 18
Eptesicus serotinus Schreber, 1775 õîæóó
'' E p te s ic u s s e ro tin u s S c h re b e r, 1 7 7 5 ''
ñàðñààõàé
N
W
E
S
#
Y
#
Y
#
Y
500
0
500
E p te s ic u s s e ro tin u s .d b f
G o l_ s u lje e . s h p
L a k e s .s h p
Aim b n d . s h p
1 0 0 0 M ile s
Slide 19
Eptesicus nilssonii Keyserling et Blasius, 1839
óìðûí ñàðñààõàé
• Ýíý ç¿éë ìàíàé Õàíãàé, Õýíòèé, Õºâñãºë, Èõ õÿíãàí, Ìîíãîë àëòàéí íóðóóíû
óìàðä õýñãýýð òàðõñàí òàéãà, îéò õýýðèéí á¿ñýä ò¿ãýýìýë òàðõàöòàé.
Óìàðûí ñàðñààõàéí E.n.nilssoni Keyserling et Blasius, 1839 íîìèíàëü õýëáýð
ìàíàéä òàðõæýý (Áàííèêîâ, 1954).
Slide 20
Slide 21
Eptesicus gobiensis Bobrynskoy, 1926
ãîâьсог ñàðñààõàé
• Хýýð, ãîâü, öºëèéí á¿ñýä E.g.gobiensis Bobrynskoj, 1926
ç¿éëõýí òàðõñàí (Còðåëêîâ, 1986).
Slide 22
Slide 23
Nyctalus noctula Schreber, 1774
õîíãîð á¿ðýíõèé÷
• Õîâä ãîëûí õºíäèéä Îíãîöíû
óëààí óóëíààñ îëæ
òýìäýãëýñýí (Ñàìüÿà íàð,
1993). Îäîîãîîð ¿¿íýýñ ººð
òàðõàöûí öýã ìàíàé îðîíä
îëäîîã¿é áàéíà.
Slide 24
Nyctalus noctula Schreber, 1774 õîíãîð
'' N y c ta lu s n o s tuá¿ðýíõèéч
la S c h re b e r, 1 7 7 4 ''
N
W
E
S
zx
zx
500
0
500
N y c ta lu s n o s tu la .d b f
G o l_ s u lje e .s h p
L a k e s .s h p
A im b n d .s h p
1 0 0 0 M ile s
Slide 25
'' P le c o tu s a u ritu s -ийн
''
бүлэг
N
W
E
U
%
U
%
U
%
S
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%%
U
U
%
U
%
U
%
%
U
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
500
0
500
P le c o tu s a u ritu s .d b f
G o l_ s u lje e .s h p
L a k e s .s h p
A im b n d .s h p
1 0 0 0 M ile s
Slide 26
Plecotus ognevi Kishida áîð ñîîòгой
Монголын тàéãà, îéò õýýð, õýýðèéí á¿ñýä òàðõñàí Plecotus auritus нь
Plecotus ognevi гэсэн зүйл болохыг сүүлийн үеийн ангилалын судалгааны
дүнд тогтоожээ (Spitzenberger et al., 2006). Энэ зүйл Уìàðä Ìîíãîëûí нутгаар
тархсан байна.
Slide 27
N
'' P le c o tu s o g n e v i K is h id a , 1 9 2 7 ''
W
E
S
[
%
[
%
[%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
[% %
[
%
500
0
500
P le co tu s o g n e vi.d b f
G o l_ su ljee .s h p
L a ke s.s h p
A im b n d .sh p
1 0 0 0 M ile s
Slide 28
Plecotus austriacus-н бүлэг
'' P le c o tu s a u s tria c u s ''
N
W
E
S
a
%
a
%
a
%
a
%
a
%
a
%
a
%
a
%
a
%
a
%
%
a
a
%
a
%
a
%
500
a
%
0
500
P le c o tu s a u s tria c u s .d b f
G o l_ s u lje e . s h p
L a k e s .s h p
Aim b n d . s h p
1 0 0 0 M ile s
Slide 29
Plecotus kozlovi Bobrynskoj, 1926 ñààðàë
ñîîòãîé
• Монголын Plecotus austriacus нь Plecotus kozlovi гэсэн зүйл
болохыг тогтоожээ (Spitzenberger et al., 2006). Ìîíãîëûí ºìíº,
зүүн өмнө ç¿ãèéí хээр, öºëºðõºã õýýð, öºëèéí á¿ñýýð
тархжээ.
Slide 30
N
'' Plecotus
P le c otu s kozlovi
k o z lov i Bobrynskoy,
B ob ryn s ko y,
1 92òîì
6 ''ñîîòгой
1926
•
W
Ижил нэр: Plecotus austriacus
S
8"
8"
8"
8"
500
0
500
1 0 0 0 M ile s
Slide 31
Plecotus strelkovi Spitzenberger, 2006
Ñòðåëêîâûí ñîîòãîé
• ÃîâüÀëòàé àéìàãò ìºí Õîâä
àéìãèéí Áóëãàí ãîëûí îð÷ìûí
öºë, öºëºðõºã õýýðèéí
á¿ñýä òýìäýãëýãäñýí
(Spitzenberger et al., 2006;
Dolch et al., 2007).
Slide 32
N
'' P le c o t u s s tre lk o v i S p itze n b e rg e r, 2 00 6 ''
W
E
S
W
' W
'
W
'
500
0
500
P le c o tu s s t r e lk o v i.d b f
G o l_ s u lje e .s h p
L a k e s .s h p
Aim b n d .s h p
1 0 0 0 M ile s
Slide 33
''Plecotus
P leco tu s tu
rkm en icu s SStrelkov,
trelko v, 198
8 ''
turkmenicus
1988
Òóðêìåíû ñîîòãîé
%
%
W
P le co tus tu
G o l_s ulje e.
La ke s .s h p
Aim bn d.s hp
• ªìíºãîâüä Çóëãàíàéí áàÿíá¿ðäýýñ Ìîíãîëä àíõ óäàà íýã
áîäãàëèéã áàðüæýý (Dolch et al., 2007).
500
0
500
1 0 0 0 M ile s
Slide 34
Hypsugo savii Kolenati, 1837 áîðхон òóðñààõàé
• Ìîíãîë Àëòàéí ºâºðò
Áóëãàí ãîëûí Óëèàñòàéí
àìíààñ (Øòóááå íàð, 1968)
îëäñîí. H.s.caucasicus
Satunin, 1901 (Áàííèêîâ,
1954, Øòóááå íàð, 1968)
ç¿éëõýí Ìîíãîëä òàðõäàã.
Hypsugo savii savii
Slide 35
Hypsugo alaschanicus Bobrynskoy, 1926
Àëàøàíû òóðñààõàé
Ìàíàéä ªìíºãîâèéí Õөðõ óóë, Àëòàéí ºìíºõ ãîâèéí Àòàñ óóë, Áîãöûí õóäàã (Áàííèêîâ,
1954), ªâºðõàíãàéí áàðóóí ÁàÿíУëààí, Õ¿éòýí áóëàãò (Àðèóíáîëä, 2002), Àëòàéí ºâºð
ãîâü, Ç¿¿íãàðûí ãîâü (Áàòñàéõàí íàð, 2004) Áàÿíõîíãîðò Îðîã íóóð (Dolch et al., 2007)
çýðýã ãàçàðò ãîâü, öºëèéí á¿ñýä òýìäýãëýæýý.
Slide 36
'' H u p s u g o s a v ii K o le n a ti, 1 8 56 ''
N
W
E
S
X
(
X
(
X
(
X
(
X
(
X
(
500
0
500
H u ps u go sav ii. db f
G o l_ su lje e. sh p
La ke s.s h p
Aim b n d. sh p
1 0 0 0 M ile s
Slide 37
Vespertilio murinus Linnaeus, 1758 áóóðàë
ñàðìààõàé
• Ìîíãîëûí òàéãà, îéò õýýð, õýýð, ãîâèéí íóòãààð ºðãºí äýëãýð
òàðõàëòòàé (Stubbe 2007). Манайд V.murinus murinus
Linnaeus, 1758, V.murinus ussuriensis Wallin, 1969 зүйлхэн
тархана.
Slide 38
Slide 39
Vespertilio sinensis Peters, 1880 äîðíûí ñàðìààõàé
Ìîíãîë äàãóóðûí õýýð òàë, Õÿíãàíû íóðóó, ãîâèéí á¿ñýä òàðõñàí (Àðèóíáîëä,
2005). Äîðíûí ñàðìààõàéí V.s.anderssoni Wallin, 1962 (Òèóíîâ, 1997)
ç¿éëõýí òàðõäàã.
Slide 40
Ìîíãîë îðíû дорнын сармаахай
(Vespertilio sinensis Peters, 1880)-н тархац
Slide 41
Ìîíãîë îðíû Chiroptera Blumenbach, 1779 Гар дàëàâчòàí
àíãèëàë ç¿é, ç¿éëèéí á¿ðäýë
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Microchiroptera Dobson, 1875
Vespertilionidae Gray, 1821 Áàãâààõàéíõàí
Äýä îâîã Murininae
Murina Gray, 1842
Àöàé (áèøã¿¿ð õàìàðò)
Murina hilgendorfi Peters, 1880 Ñèáèð áèøã¿¿ðõàìàðò*
Äýä îâîã Myotinae
Myotis Kaup, 1829 áàãâààõàé
Myotis petax Hollister, 1912 äîðíûí уссаг áàãâààõàé*
Myotis brandtii Eversmann, 1845 îéñîã áàãâààõàé
Myotis aurascens Kuzyakin, 1935 хээрийн багваахай*
Myotis nipalensis Dobson, 1871
Балбын багваахай*
Myotis ikonnikovi Ognev, 1912 Èêîííèêîâûí áàãâààõàé
Myotis frater Gl. Allen, 1923 уртсүүлт багваахай*
Myotis bombinus Thomas, 1906 Àìàðûí áàãâààõàé*
Slide 42
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Äýä îâîã Vespertilioninae
Òðèáà Plecotini
Plecotus Geoffroy, 1818 ñîîòãîé
Plecotus kozlovi Bobrynskoj, 1926 ñààðàë ñîîòãîé*
Plecotus ognevi Kishida, 1927 áîð ñîîòãîé*
Plecotus strelkovi Spitzenberger, 2006 Ñòðåëêîâûí ñîîòãîé*
Plecotus turkmenicus Strelkov, 1988 Òóðêìåíû ñîîòãîé*
Òðèáà Pipistrellini
Nyctalus Bowdich, 1825 á¿ðýíõèé÷
Nyctalus noctula Schreber, 1774 õîíãîð á¿ðýíõèé÷
Òðèáà Vespertilionini
Vespertilio Linnaeus, 1758 ñàðìààõàé
Vespertilio sinensis Peters, 1880 äîðíûí ñàðìààõàé
Vespertilio murinus Linnaeus, 1758 áóóðàë ñàðìààõàé
Slide 43
• Hypsugo Kolenati, 1856 òóðñààõàé
•
Hypsugo alaschanicus Bobrynskoj, 1926 Àëàøàíû
òóðñààõàé*
•
Hypsugo savii Bonaparte, 1837 áîðõîí òóðñààõàé
• Òðèáà Eptesicini
• Eptesicus Rafinesgue, 1820 ñàðñààõàé
•
Eptesicus nilssoni Keyserling et Blasius, 1839 óìðûí
ñàðñààõàé
•
Eptesicus gobiensis Bobrynskoj, 1926 ãîâüñîã ñàðñààõàé
•
Eptesicus serotinus Schreber, 1775 õîæóó ñàðñààõàé
Slide 44
• Ìîíãîë îðíû çýðëýã хөхтний á¿ëã¿¿ä äîòðîîñ õàðüöàíãóé
õîæóó, òóõàéëáàë XIX çóóíû ñ¿¿ëèéí õàãàñààñ
øèíæëýõ óõààíä àíõ á¿ðòãýãäýæ ýõýëñýí íü àìüòàä áîë
äàëàâ÷òàí þì. Дàëàâ÷òàíû ñóäàëãàà íü ýíý á¿ëýã àìüòíû
òóñãàéëàí ñîíèðõîæ ñóäàëñàí íàðèéí ìýðãýæëèéí
ñóäëàà÷ààð áóñ, áèîëîãè÷èä áóñàä ñóäàëãààíû äàëèìä
ãîëäóó ÿâóóë çàìнàëûí ñóäàëãààãààð òîõèîëäñîíûã
öóãëóóëñàí ìýäýý, õýðýãëýõ¿¿íèéã óëàìæëàëò àíãèëàë
ç¿éí àðãààð áîëîâñðóóëàí ä¿ãíýñýí ìýäýýí¿¿ä áàéсан
бол 2000 îíû ¿åýñ ãàäààä, äîòîîäûí ýðäýìòýä óëàìæëàëò
àíãèëàëûí ñóäàëãààíû çýðýãöýý îð÷èí ¿åèéí ñóäàëãààíû
àðãóóäûã õýðýãëýõ áîëñíîîð ç¿éëèéí á¿ðäýë íýìýãäñýí
байна
Slide 45
Дүгнэлт
• Ìîíãîë îðîíä 1 áàãèéí, 1 ñàëáàð áàã, 1 îâîã, 3 äýä îâîã, 7 òºðºëд хамаарах
20 ç¿éëèéí äàëàâ÷òàí òýìäýãëýãäýýä áàéíà. Ýíý íü íèéò äýëýíòýí àìüòäûí
15 õóâèéã ýçýëæ áàéíà.
• Сóäàëãààã óëàì íàðèéñãàí, àíãèëàëûí ñóäàëãààíû øèíýëýã àðãóóäûã
àøèãëàñàíààð øèíý ç¿éë, ç¿éëõýí íýìýãäýõ áîëîìæ áèé. Ангилалын
судалгаагаар M.gracilis, M.daubentoni зэрэг зүйлүүдийг тодорхойлох,
хээрийн хайгуул судалгааг Монгол орны хилийн ойролцоох болон
бусад бүс нутагт явуулснаар Myotis blythi, M.dasycneme, Barbastella
leucomellas, Pipistrellus pipistrellus, Eptesicus bobrinskoi, E.bottae,
E.ognevi, Rhinolophus ferrumequinum çýðýã ç¿éë¿¿äèéí òàðõöûã íü
øèíýýð òýìäýãëýõ áîëîìæòîé. Öààøèä Ìîíãîë óëñûí õèëèéí îéð хөрш оронд
тэмдэглэгдсэн îëîí ç¿éë¿¿ä áàéãààã àíõààðàí òýäíèéã îëæ èëð¿¿ëýõ
ñóäàëãààã òîäîðõîé íóòãóóäàä õèéæ ÿâóóëàõ нь зүйтэй.
• Цаашид далавчтаныг судлахын зэрэгцээ хамгаалах ажлыг зохион
байгуулах, хээрийн судалгаагаар шинэ зүйлүүдийг илрүүлэх, àíãèëàëûí
ñóäàëãààã íàðèéâ÷ëàí õèéæ àíãèëàëûí àñóóäàë íü ýðãýëçýýòýé, á¿ðýí
øèéäýãäýýã¿é ç¿éë¿¿äèéí àíãèëàëûã òîäîðõîé áîëãîõ øààðäëàãàòàé.
Slide 46
Анхаарал тавьсанд
баярлалаа
Монгол орны гар далавчтаны (Chiroptera)
зүйлийн бүрдэл, тархац
Æ.Àðèóíáîëä
Монгол Улсын Боловсролын Их Сургууль
Óëààíáààòàð, 2011.05.24
Гар далавчтаны акустик дуу чимээг судалгаанд ашиглах арга зүй, сургалт
Slide 2
Судлагдсан байдал
•
•
•
•
•
•
•
Ìîíãîë îðíû çýðëýã õºõòíèé ÿíç á¿ðèéí áàã áóþó á¿ëã¿¿ä äîòðîîñ õàðüöàíãóé õàìãèéí
õîæóó, òóõàéëáàë XIX çóóíû ñ¿¿ëèéí õàãàñààñ (Ðàääå, 1862) øèíæëýõ óõààíä àíõ
á¿ðòãýãäýæ ýõýëñýí амьтад нь далавчтан þì.
XX çóóíû II õàãàñààñ Ìîíãîëûí ¿íäýñíèé áèîëîãè÷ ñóäëàà÷èä Ìîíãîë-Ãåðìàí, ÌîíãîëÎðîñûí õàìòàðñàí ýêñïåäèöýýð áîëîí áóñàä ñóäàëãààíû õ¿ðýýíä далавчтаныã áàñ
ñóäàëæýý.
Ìîíãîë îðíû гар далавчтаны òàëààð àíõíû òóõàéëñàí á¿òýýëèéã À.Ã.Áàííèêîâ (1953,
1954) íèéòë¿¿ëæýý. Үүнд 8 ç¿éë, 13 ç¿éëõýíийг бичжээ.
Ìîíãîë-Ãåðìàíû õàìòàðñàí áèîëîãèéí ýêñïåäèöè 6 зүйл гар далавчтаныг баруун, төв
монголоос тэмдэглэсэн байна (Stubbe, Chotolchuu,1968).
Ñ.Äóëàìöýðýí (1970) Ìîíãîë îðíû õºõòºí àìüòàí òîäîðõîéëîõ áè÷èã á¿òýýëäýý Ìîíãîë
îðîíä òàðõñàí, îëäîæ áîëîõ íèéò 15 ç¿éë гар далавчтанг талаар, Â.Ñîêîëîâ, Â.Îðëîâ
íàð (1980) Îïðåäåëèòåëü ìëåêîïèòàþùèõ Ìîíãîëüñêîé Íàðîäíîé Ðåñïóáëèêè Ìîíãîë îðîíä
òàðõñàí 10 ç¿éë далавчтаны талаар òîâ÷ äóðüäæýý.
Ж.Ариунболд Монгол орны 12 зүйл ãàð äàëàâ÷òàíû бичсэн байна (2002). Ìîíãîë
îðíû õºõòºí àìüòíû уëààí äàíñ íîìîíä Ìîíãîë îðîíä òàðõñàí 13 ç¿éë ãàð äàëàâ÷òàíû
òàëààð áè÷æýý (Clark et al. 2006).
Dolch íàð (2007) 1999, 2002, 2005 îíóóäàä ìîíãîë îðíîîð ñóäàëãàà õèéæ 11 ç¿éëèéí
ãàð äàëàâ÷òàíг òýìäýãëýæýý.
Slide 3
Гар далавчтаны ангилал зүй,
тархацын талаарх эх сурвалж
•
•
•
•
•
•
•
Павлинов et al., (2002)
Wilson and Reeder (2005)
Matveev et al., (2005)
Spitzenberger et al., (2006)
Dolch et al., (2007)
http://zmmu.msu.ru/bats/
Кожурина (2009)
Slide 4
Murina hilgendorfi Peters, 1880 Сибир
бèøã¿¿ð õàìàðò
• Áàðóóí óìàðä Õýíòèéä Å𺺠ãîëûí ñàâä òýìäýãëýñýí (Clark et
al., 2006). Энэ зүйлийг Murina leucogaster Milne-Edwards,
1872-с тусгаарлаж тусдаа бие даасан зүйл болгосон. Ìîíãîëä
ангилалын ñóäàëãàà îäîîãîîð õèéãäýýã¿é.
Slide 5
N
'' M u rin a h ilg e n d o r fi P e te rs , 1 9 8 0 ''W
E
S
r
r
500
0
500
M ur in a h il ge n do rf i.d b f
G o l_ s ulj ee .s hp
La ke s. sh p
Ai m bn d .s hp
1 0 0 0 M ile s
Slide 6
Myotis petax Hollister, 1912 Дîðíûí уссаг
áàãâààõàé
•
Ижил нэр: Myotis
petax ussurensis
Ognev, 1927
Myotis petax petax
Ýíý ç¿éë áàãâààõàéã ºìíº íü óññàã áàãâààõàé (Myotis daubentoni Ognev, 1927)-ä õàìààðóóëäàã
áàéâ. Монголд тархсан Myotis daubentoni ussuriensis Ognev, 1927 зүйлхэнд Â.Ñ.Ìàòâååâ,
Ñ.Â.Êðóñêîï, Ä.À.Êðàìåðîâ íàð ãåíåòèê, ìîðôîëîãèéí ñóäàëãàà хийж 2005 îíä òóñäàà áèå äààñàí
ç¿éë Myotis petax Hollister, 1912 áîëîõûã òîãòîîжээ. Ìîíãîëä M.p.petax Hollister, 1912,
M.p.ussuriensis Ognev, 1927 ç¿éëõýí¿¿ä òàðõñàí. Ìîíãîëûí óìàðä íóòãèéí ãîë, ìºðºí äàãàæ îéò
íóòãóóäààð òàðõæýý. M.d.volgensis Eversmann, 1840 õýìýýõ ç¿éëõýíèéã Õàð óñ íóóð, ×îíî
õàðàéõ ãîë îð÷èìä (Øòóááå íàð, 1968; Øàð, 2003) тодорхойлсон áàéäàã. Ýíý ç¿éëõýíèéã Myotis
daubentoni Kuhl, 1819 ãýæ òóñäàà ç¿éë (Matveev et al., 2005) áîëãîæýý. Èéìä áàðóóí Ìîíãîëын
уссаг багваахайн àíãèëàëç¿éн àñóóäëûã àõèí íÿãòëàõ øààðäëàãà бий.
Slide 7
Slide 8
Myotis brandtii Eversmann, 1845. îéсог
áàãâààõàé
• Ìîíãîëûí Òºâ áîëîí Óìàðä
íóòãèéí îé, óñ á¿õèé ãàçàð,
ç¿¿í õÿçãààðò Õÿíãàíû
ñàëáàð óóëñ, Ìîíãîë Äàãóóðûí
õýýðä M.b.gracilis Ognev,
1927, M.b.sibiricus
Kastschenko, 1905
ç¿éëõýíүүд òàðõñàí.
M.b.gracilis ç¿éëõýíийг зарим
судлаачид Myotis gracilis
Ognevi, 1927 бие даасан
зүйл болгосон (Horacek et al.,
2000), öààøèä àíãèëàëûí
ñóäàëãàà шаардлагатай.
Slide 9
N
'' M yo tis b ra n d tii ''
W
E
S
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
V
&
500
0
500
M y ot is b ran d tii .d bf
G o l_ su lje e. sh p
La ke s.s h p
Aim b n d. sh p
1 0 0 0 M ile s
Slide 10
Myotis mystacinus Kuhl, 1819 ñàõàëò
áàãâààõàé
•
Myotis nipalensis Dobson, 1871
=Myotis mystacinus przewalskii
Bobrynskoy, 1926
Myotis aurascens Kuzyakin, 1935
=Myotis mystacinus mongolicus
Kruskop, Borissenko 1996 Õýýðèéí
áàãâààõàé
Slide 11
Myotis mystacinus
• Myotis aurascens Kuzyakin, 1935 хээрийн багваахай
• Сүүлийн үед Ìîíãîë îðîíä íýëýýä ºðãºí òàðõàëòòàé Myotis
mystacinus Kuhl, 1819 ñàõàëò áàãâààõàéн ангилалзүйд нэлээд
өөрчлөлт орсон байна. M.m.mongolicus (Kruskop, Borissenko,
1996) зүйлхэнийг Myotis aurascens Kuzyakin, 1935 хэмээх
тусдаа бие даасан зүйл (Benda & Tsutsulina, 2000) болгож
үзэх болсон иймд манайд M.a.mongolicus Kruskop,
Borissenko, 1996 зүйлхэн тархжээ.
• Myotis nipalensis Dobson, 1871 Балбын багваахай
• Сахалт багваахайн M.m.przewalskii, зүйлхэнийг Myotis
nipalensis Dobson, 1871 хэмээх бие даасан зүйл (Wilson et
al., 2005) болгож үзсэн. Манайд M.n.przewalskii Bobrynskoj,
1926 зүйлхэн тархана.
Slide 12
N
'' M yo tis m ys ta cin u s K u h l, 1 8 19 ''
W
E
S
³#
³# ³#
³#
³#
³#
³#
³#
#
³#³
³#
³#³#
³# ³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
³³##
³#
³#
³#
³#
³# ³#
³#
³#
³# ³#
³#
³#
³#
³#
³#
³#
500
0
500
M yo tis m ys ta cinu s .d bf
G o l_ s uljee .s hp
La ke s.sh p
Aim bn d .s hp
1 0 0 0 M ile s
Slide 13
Myotis ikonnikovi Ognev, 1912
Иконниковын багваахай
• Урьд нь Хангайн нуруунаас 2005 онд ганц бодгаль, өмнөд
Хэнтийгээс 2005, 2010 онд тус бүр 1 ширхэг, Онон, Балжаас 2000,
2008 онуудад дөрвөн удаагийн судалгаагаар нийт 6 бодгаль
барьсан Монгол оронд одоогоор цөөн газраас олдсон.
Slide 14
N
'' M y o tis ik k o n ik o v i O g n e v , 1 9 1 2 ''
W
E
S
#
Y
#
Y
#
Y
#
Y
M y o t is ik k o n ik o v i.d b f
G o l_ s u lje e .s h p
L a k e s .s h p
Aim b n d .s h p
Myotis ikonnikovi Ognev, 1912 Иконниковын багваахай
500
0
500
1 0 0 0 M ile s
Slide 15
Myotis bombinus Thomas,
1906 Амарын багваахай
• Ìîíãîëä àíõ óäàà Õýíòèéí íóðóóíä Áàëæ ãîëûí ýðãýýñ 2008 îíû 6 ñàðä
íýã áîäãàëèéã áàðüñàí (Àðèóíáîëä íàð, 2008). Энэ зүйлийг Myotis
nattereri Kuhl, 1817-с тусгаарлаж тусдаа бие даасан зүйл
болгосон.
Slide 16
Myotis frater Gl. Allen, 1923
уртсүүлт багваахай
• ОХУ-н судлаач В.С.Лебедев, А.А.Банникова, А.В.Суров нар
Монголын дэлэнтэний зүйлийн бүрдэлд шинээр нэмсэн талаар
бичсэн (Лебедев и др., 2010)-ээс өөр ямар нэгэн мэдээ, баримт
байхгүй.
Slide 17
Eptesicus serotinus Schreber, 1775 õîæóó
ñàðñààõàé
• ªìíºãîâèéí Õºðõ óóë,
Çóëãàíàéí áàÿíá¿ðäэä
òýìäýãëýæýý (Áàííèêîâ,
1954; Dolch et al., 2007).
Õîæóó ñàðñààõàéí
E.s.turcomanus Eversmann,
1840 (Áàííèêîâ, 1954)
ç¿éëõýí òàðõдаг. Энэ
зүйлхэнийг зарим
судлаачид E.turcomanus
Eversmann, 1840 хэмээх
тусгаар зүйл болгосон
байдаг.
Slide 18
Eptesicus serotinus Schreber, 1775 õîæóó
'' E p te s ic u s s e ro tin u s S c h re b e r, 1 7 7 5 ''
ñàðñààõàé
N
W
E
S
#
Y
#
Y
#
Y
500
0
500
E p te s ic u s s e ro tin u s .d b f
G o l_ s u lje e . s h p
L a k e s .s h p
Aim b n d . s h p
1 0 0 0 M ile s
Slide 19
Eptesicus nilssonii Keyserling et Blasius, 1839
óìðûí ñàðñààõàé
• Ýíý ç¿éë ìàíàé Õàíãàé, Õýíòèé, Õºâñãºë, Èõ õÿíãàí, Ìîíãîë àëòàéí íóðóóíû
óìàðä õýñãýýð òàðõñàí òàéãà, îéò õýýðèéí á¿ñýä ò¿ãýýìýë òàðõàöòàé.
Óìàðûí ñàðñààõàéí E.n.nilssoni Keyserling et Blasius, 1839 íîìèíàëü õýëáýð
ìàíàéä òàðõæýý (Áàííèêîâ, 1954).
Slide 20
Slide 21
Eptesicus gobiensis Bobrynskoy, 1926
ãîâьсог ñàðñààõàé
• Хýýð, ãîâü, öºëèéí á¿ñýä E.g.gobiensis Bobrynskoj, 1926
ç¿éëõýí òàðõñàí (Còðåëêîâ, 1986).
Slide 22
Slide 23
Nyctalus noctula Schreber, 1774
õîíãîð á¿ðýíõèé÷
• Õîâä ãîëûí õºíäèéä Îíãîöíû
óëààí óóëíààñ îëæ
òýìäýãëýñýí (Ñàìüÿà íàð,
1993). Îäîîãîîð ¿¿íýýñ ººð
òàðõàöûí öýã ìàíàé îðîíä
îëäîîã¿é áàéíà.
Slide 24
Nyctalus noctula Schreber, 1774 õîíãîð
'' N y c ta lu s n o s tuá¿ðýíõèéч
la S c h re b e r, 1 7 7 4 ''
N
W
E
S
zx
zx
500
0
500
N y c ta lu s n o s tu la .d b f
G o l_ s u lje e .s h p
L a k e s .s h p
A im b n d .s h p
1 0 0 0 M ile s
Slide 25
'' P le c o tu s a u ritu s -ийн
''
бүлэг
N
W
E
U
%
U
%
U
%
S
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%%
U
U
%
U
%
U
%
%
U
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
U
%
500
0
500
P le c o tu s a u ritu s .d b f
G o l_ s u lje e .s h p
L a k e s .s h p
A im b n d .s h p
1 0 0 0 M ile s
Slide 26
Plecotus ognevi Kishida áîð ñîîòгой
Монголын тàéãà, îéò õýýð, õýýðèéí á¿ñýä òàðõñàí Plecotus auritus нь
Plecotus ognevi гэсэн зүйл болохыг сүүлийн үеийн ангилалын судалгааны
дүнд тогтоожээ (Spitzenberger et al., 2006). Энэ зүйл Уìàðä Ìîíãîëûí нутгаар
тархсан байна.
Slide 27
N
'' P le c o tu s o g n e v i K is h id a , 1 9 2 7 ''
W
E
S
[
%
[
%
[%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
%
[
[% %
[
%
500
0
500
P le co tu s o g n e vi.d b f
G o l_ su ljee .s h p
L a ke s.s h p
A im b n d .sh p
1 0 0 0 M ile s
Slide 28
Plecotus austriacus-н бүлэг
'' P le c o tu s a u s tria c u s ''
N
W
E
S
a
%
a
%
a
%
a
%
a
%
a
%
a
%
a
%
a
%
a
%
%
a
a
%
a
%
a
%
500
a
%
0
500
P le c o tu s a u s tria c u s .d b f
G o l_ s u lje e . s h p
L a k e s .s h p
Aim b n d . s h p
1 0 0 0 M ile s
Slide 29
Plecotus kozlovi Bobrynskoj, 1926 ñààðàë
ñîîòãîé
• Монголын Plecotus austriacus нь Plecotus kozlovi гэсэн зүйл
болохыг тогтоожээ (Spitzenberger et al., 2006). Ìîíãîëûí ºìíº,
зүүн өмнө ç¿ãèéí хээр, öºëºðõºã õýýð, öºëèéí á¿ñýýð
тархжээ.
Slide 30
N
'' Plecotus
P le c otu s kozlovi
k o z lov i Bobrynskoy,
B ob ryn s ko y,
1 92òîì
6 ''ñîîòгой
1926
•
W
Ижил нэр: Plecotus austriacus
S
8"
8"
8"
8"
500
0
500
1 0 0 0 M ile s
Slide 31
Plecotus strelkovi Spitzenberger, 2006
Ñòðåëêîâûí ñîîòãîé
• ÃîâüÀëòàé àéìàãò ìºí Õîâä
àéìãèéí Áóëãàí ãîëûí îð÷ìûí
öºë, öºëºðõºã õýýðèéí
á¿ñýä òýìäýãëýãäñýí
(Spitzenberger et al., 2006;
Dolch et al., 2007).
Slide 32
N
'' P le c o t u s s tre lk o v i S p itze n b e rg e r, 2 00 6 ''
W
E
S
W
' W
'
W
'
500
0
500
P le c o tu s s t r e lk o v i.d b f
G o l_ s u lje e .s h p
L a k e s .s h p
Aim b n d .s h p
1 0 0 0 M ile s
Slide 33
''Plecotus
P leco tu s tu
rkm en icu s SStrelkov,
trelko v, 198
8 ''
turkmenicus
1988
Òóðêìåíû ñîîòãîé
%
%
W
P le co tus tu
G o l_s ulje e.
La ke s .s h p
Aim bn d.s hp
• ªìíºãîâüä Çóëãàíàéí áàÿíá¿ðäýýñ Ìîíãîëä àíõ óäàà íýã
áîäãàëèéã áàðüæýý (Dolch et al., 2007).
500
0
500
1 0 0 0 M ile s
Slide 34
Hypsugo savii Kolenati, 1837 áîðхон òóðñààõàé
• Ìîíãîë Àëòàéí ºâºðò
Áóëãàí ãîëûí Óëèàñòàéí
àìíààñ (Øòóááå íàð, 1968)
îëäñîí. H.s.caucasicus
Satunin, 1901 (Áàííèêîâ,
1954, Øòóááå íàð, 1968)
ç¿éëõýí Ìîíãîëä òàðõäàã.
Hypsugo savii savii
Slide 35
Hypsugo alaschanicus Bobrynskoy, 1926
Àëàøàíû òóðñààõàé
Ìàíàéä ªìíºãîâèéí Õөðõ óóë, Àëòàéí ºìíºõ ãîâèéí Àòàñ óóë, Áîãöûí õóäàã (Áàííèêîâ,
1954), ªâºðõàíãàéí áàðóóí ÁàÿíУëààí, Õ¿éòýí áóëàãò (Àðèóíáîëä, 2002), Àëòàéí ºâºð
ãîâü, Ç¿¿íãàðûí ãîâü (Áàòñàéõàí íàð, 2004) Áàÿíõîíãîðò Îðîã íóóð (Dolch et al., 2007)
çýðýã ãàçàðò ãîâü, öºëèéí á¿ñýä òýìäýãëýæýý.
Slide 36
'' H u p s u g o s a v ii K o le n a ti, 1 8 56 ''
N
W
E
S
X
(
X
(
X
(
X
(
X
(
X
(
500
0
500
H u ps u go sav ii. db f
G o l_ su lje e. sh p
La ke s.s h p
Aim b n d. sh p
1 0 0 0 M ile s
Slide 37
Vespertilio murinus Linnaeus, 1758 áóóðàë
ñàðìààõàé
• Ìîíãîëûí òàéãà, îéò õýýð, õýýð, ãîâèéí íóòãààð ºðãºí äýëãýð
òàðõàëòòàé (Stubbe 2007). Манайд V.murinus murinus
Linnaeus, 1758, V.murinus ussuriensis Wallin, 1969 зүйлхэн
тархана.
Slide 38
Slide 39
Vespertilio sinensis Peters, 1880 äîðíûí ñàðìààõàé
Ìîíãîë äàãóóðûí õýýð òàë, Õÿíãàíû íóðóó, ãîâèéí á¿ñýä òàðõñàí (Àðèóíáîëä,
2005). Äîðíûí ñàðìààõàéí V.s.anderssoni Wallin, 1962 (Òèóíîâ, 1997)
ç¿éëõýí òàðõäàã.
Slide 40
Ìîíãîë îðíû дорнын сармаахай
(Vespertilio sinensis Peters, 1880)-н тархац
Slide 41
Ìîíãîë îðíû Chiroptera Blumenbach, 1779 Гар дàëàâчòàí
àíãèëàë ç¿é, ç¿éëèéí á¿ðäýë
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Microchiroptera Dobson, 1875
Vespertilionidae Gray, 1821 Áàãâààõàéíõàí
Äýä îâîã Murininae
Murina Gray, 1842
Àöàé (áèøã¿¿ð õàìàðò)
Murina hilgendorfi Peters, 1880 Ñèáèð áèøã¿¿ðõàìàðò*
Äýä îâîã Myotinae
Myotis Kaup, 1829 áàãâààõàé
Myotis petax Hollister, 1912 äîðíûí уссаг áàãâààõàé*
Myotis brandtii Eversmann, 1845 îéñîã áàãâààõàé
Myotis aurascens Kuzyakin, 1935 хээрийн багваахай*
Myotis nipalensis Dobson, 1871
Балбын багваахай*
Myotis ikonnikovi Ognev, 1912 Èêîííèêîâûí áàãâààõàé
Myotis frater Gl. Allen, 1923 уртсүүлт багваахай*
Myotis bombinus Thomas, 1906 Àìàðûí áàãâààõàé*
Slide 42
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Äýä îâîã Vespertilioninae
Òðèáà Plecotini
Plecotus Geoffroy, 1818 ñîîòãîé
Plecotus kozlovi Bobrynskoj, 1926 ñààðàë ñîîòãîé*
Plecotus ognevi Kishida, 1927 áîð ñîîòãîé*
Plecotus strelkovi Spitzenberger, 2006 Ñòðåëêîâûí ñîîòãîé*
Plecotus turkmenicus Strelkov, 1988 Òóðêìåíû ñîîòãîé*
Òðèáà Pipistrellini
Nyctalus Bowdich, 1825 á¿ðýíõèé÷
Nyctalus noctula Schreber, 1774 õîíãîð á¿ðýíõèé÷
Òðèáà Vespertilionini
Vespertilio Linnaeus, 1758 ñàðìààõàé
Vespertilio sinensis Peters, 1880 äîðíûí ñàðìààõàé
Vespertilio murinus Linnaeus, 1758 áóóðàë ñàðìààõàé
Slide 43
• Hypsugo Kolenati, 1856 òóðñààõàé
•
Hypsugo alaschanicus Bobrynskoj, 1926 Àëàøàíû
òóðñààõàé*
•
Hypsugo savii Bonaparte, 1837 áîðõîí òóðñààõàé
• Òðèáà Eptesicini
• Eptesicus Rafinesgue, 1820 ñàðñààõàé
•
Eptesicus nilssoni Keyserling et Blasius, 1839 óìðûí
ñàðñààõàé
•
Eptesicus gobiensis Bobrynskoj, 1926 ãîâüñîã ñàðñààõàé
•
Eptesicus serotinus Schreber, 1775 õîæóó ñàðñààõàé
Slide 44
• Ìîíãîë îðíû çýðëýã хөхтний á¿ëã¿¿ä äîòðîîñ õàðüöàíãóé
õîæóó, òóõàéëáàë XIX çóóíû ñ¿¿ëèéí õàãàñààñ
øèíæëýõ óõààíä àíõ á¿ðòãýãäýæ ýõýëñýí íü àìüòàä áîë
äàëàâ÷òàí þì. Дàëàâ÷òàíû ñóäàëãàà íü ýíý á¿ëýã àìüòíû
òóñãàéëàí ñîíèðõîæ ñóäàëñàí íàðèéí ìýðãýæëèéí
ñóäëàà÷ààð áóñ, áèîëîãè÷èä áóñàä ñóäàëãààíû äàëèìä
ãîëäóó ÿâóóë çàìнàëûí ñóäàëãààãààð òîõèîëäñîíûã
öóãëóóëñàí ìýäýý, õýðýãëýõ¿¿íèéã óëàìæëàëò àíãèëàë
ç¿éí àðãààð áîëîâñðóóëàí ä¿ãíýñýí ìýäýýí¿¿ä áàéсан
бол 2000 îíû ¿åýñ ãàäààä, äîòîîäûí ýðäýìòýä óëàìæëàëò
àíãèëàëûí ñóäàëãààíû çýðýãöýý îð÷èí ¿åèéí ñóäàëãààíû
àðãóóäûã õýðýãëýõ áîëñíîîð ç¿éëèéí á¿ðäýë íýìýãäñýí
байна
Slide 45
Дүгнэлт
• Ìîíãîë îðîíä 1 áàãèéí, 1 ñàëáàð áàã, 1 îâîã, 3 äýä îâîã, 7 òºðºëд хамаарах
20 ç¿éëèéí äàëàâ÷òàí òýìäýãëýãäýýä áàéíà. Ýíý íü íèéò äýëýíòýí àìüòäûí
15 õóâèéã ýçýëæ áàéíà.
• Сóäàëãààã óëàì íàðèéñãàí, àíãèëàëûí ñóäàëãààíû øèíýëýã àðãóóäûã
àøèãëàñàíààð øèíý ç¿éë, ç¿éëõýí íýìýãäýõ áîëîìæ áèé. Ангилалын
судалгаагаар M.gracilis, M.daubentoni зэрэг зүйлүүдийг тодорхойлох,
хээрийн хайгуул судалгааг Монгол орны хилийн ойролцоох болон
бусад бүс нутагт явуулснаар Myotis blythi, M.dasycneme, Barbastella
leucomellas, Pipistrellus pipistrellus, Eptesicus bobrinskoi, E.bottae,
E.ognevi, Rhinolophus ferrumequinum çýðýã ç¿éë¿¿äèéí òàðõöûã íü
øèíýýð òýìäýãëýõ áîëîìæòîé. Öààøèä Ìîíãîë óëñûí õèëèéí îéð хөрш оронд
тэмдэглэгдсэн îëîí ç¿éë¿¿ä áàéãààã àíõààðàí òýäíèéã îëæ èëð¿¿ëýõ
ñóäàëãààã òîäîðõîé íóòãóóäàä õèéæ ÿâóóëàõ нь зүйтэй.
• Цаашид далавчтаныг судлахын зэрэгцээ хамгаалах ажлыг зохион
байгуулах, хээрийн судалгаагаар шинэ зүйлүүдийг илрүүлэх, àíãèëàëûí
ñóäàëãààã íàðèéâ÷ëàí õèéæ àíãèëàëûí àñóóäàë íü ýðãýëçýýòýé, á¿ðýí
øèéäýãäýýã¿é ç¿éë¿¿äèéí àíãèëàëûã òîäîðõîé áîëãîõ øààðäëàãàòàé.
Slide 46
Анхаарал тавьсанд
баярлалаа