Transcript 10 Doktryna spoleczno-polityczna Kosciola (Catholic social teaching)

Doktryny polityczno-prawne
Temat nr 10
Doktryna społeczno-polityczna Kościoła
katolickiego w XIX i XX wieku cz. I
dr Michał Urbańczyk
[email protected]
Katedra Doktryn Polityczno-Prawnych
i Filozofii WPiA UAM Poznań
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/81/Emblem_of_the_Papacy_SE.svg
Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Takie zjawiska jak:
 rozwój doktryny socjalistycznej,
 wzrost znaczenia i popularności ruchów
robotniczych,
 procesy demokratyzacji,
zmusiły Kościół katolicki do odejścia od
dotychczasowych tradycyjnych treści
(Grzegorz XVI i Pius IX) i spowodowały
narodziny nowej doktryny: nauczania
społecznego (Leon XIII i Pius XI), tj.
katolickiej nauki społecznej.
Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Leon XIII
(Vincenzo Gioacchino Pecci)

http://www.rzeczynowe.pl/rerum_novarum_tekst_encykliki.html
pontyfikat 1878-1903,
reformator Kościoła, zapoczątkował
politykę aggiornamento, tj.
uwspółcześnienia Kościoła i jego
doktryny,
 sprawny dyplomata (przyczynił się
do zakończenia Kulturkamfu w
Niemczech, zawarł konkordat z
Rosją wznowił stosunki
dyplomatyczne z Belgią,, utworzył
248 (!) nowych diecezji (gł. w
państwach Azji i Ameryki)


http://pl.wikipedia.org/wiki/Leon_XIII
„Rerum Novarum”
http://pl.wikipedia.org/wiki/Leon_XIII
Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Leon XIII
Rechrystianizacja świata poprzez powrót
do nauk głoszonych przez Jezusa Chrystusa,
 Neotomizm jako fundament nauczania,
 Krytyka ideologii socjalistycznej,
komunistycznej,
 Socjalistyczna idea równości jest obietnicą
nie do zrealizowania,
 hasła socjalistów wywołują konflikty w
społeczeństwie,
 „… ani praca bez kapitału, ani kapitał bez
pracy istnieć nie może …”

Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Leon XIII
Protest przeciwko likwidacji własności
prywatnej,
 Własność pozbawiona właściciela jest
rzeczą niczyją,
 Zniszczy to autorytet, hierarchię społeczną
oraz rodzinę,
 Socjaliści tak naprawdę postulują zrównanie
wszystkich ludzi w niedoli,
 Własność prywatna to prawo naturalne,
 Własność ma źródło w pracy ludzkiej, jest
wiec wcześniejsza niż państwo,

Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Leon XIII
Program upowszechnienia własności,
 Postulat płacy rodzinnej,
 Realizacja praw naturalnych: prawa do życia,
do założenia rodziny, do utrzymania
potomstwa i do posiadania własności,
 Społeczeństwo oparte na idei solidaryzmu,
 Liberalne ujęcie celów i zadań państwa,
 subsydiarna (pomocnicza) rola państwa,
które szanuje autonomie jednostki i pełni
przede wszystkim funkcje arbitra i
rozjemcy,

Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Leon XIII
prawem naturalnym jest także prawo
robotników do zakładania związków
zawodowych (ale o katolickim charakterze),
a) zadania związków zawodowych:
b) - tworzenie kas pomocy wzajemnej,
c) - negocjowanie układów zbiorowych,
d) - wpływ na zmiany przepisów
(wprowadzenie prawa do wypoczynku,
poprawę losu kobiet i dzieci, zmniejszenie
czasu pracy),
 nie jest zadaniem związków zawodowych
mieszanie się do kwestii czysto politycznych.

Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Pius XI
Pius XI (pont. 1922-1939)
(Ambrogio Damiano Achille Ratti)

„Quadragesimo Anno” („Czterdzieści
lat”, c.d. społecznej nauki Kościoła),
http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/pius_xi/encykliki/quadragesimo_anno_15051931.html

„Mit brennender Sorge” („Z palącą
troską” – o położeniu Kościoła
katolickiego w III Rzeszy),
http://www.nonpossumus.pl/encykliki/Pius_XI/mit_brennender_sorge/

„Divini Redemptoris” („Przyobiecany
Odkupiciel Boży”, o komnizmie
radzieckim),
http://www.nonpossumus.pl/encykliki/Pius_XI/divini_redemptoris/
kontynuator myśli Leona XIII
(neotomizm, solidaryzm, subsydiaryzm
państwa),
 krytyka socjalizmu i komunizmu,
 brak potępienia faszyzmu w całości
(jedynie pewne jego aspekty),

http://it.wikipedia.org/wiki/Papa_Pio_XI
Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Pius XI
Twórca tradycji rocznicowych encyklik (w
10-lecie „Rerum Novarum”) tworzących
katolicjka nauke społeczną,
 Twórca ustrojowej idei korporacjonizmu
(system oparty na związkach pracowników
i pracodawców danej branży),
 Jedni i drudzy realizowaliby wspólny interes
swego przedsiębiorstwa,
 Samodzielność korporacji (w odróżnieniu
od faszystowskiej idei podporządkowania
och państwu),

http://pl.wikipedia.org/wiki/Pius_XI
Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Pius XI







wyłącznie subsydiarne funkcje państwa,
prawo do tworzenia związków zawodowych
także niekatolickich,
zróżnicowanie nurtów socjalistycznych –
wszystkie łączy oparcie się na materializmie,
racjonalizmie i ateizmie,
„… nie można być równocześnie dobrym
katolikiem i prawdziwym socjalistą … „
radziecki bolszewizm to groźba końca
cywilizacji chrześcijańskiej,
zawarcie konkordatu z III Rzeszą,
niepełna krytyka narodowego socjalizmu.
Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Pius XII
Pius XII (pont. 1939-1958)
Eugenio Maria Giuseppe Giovanni Pacelli

„Summi Pontificatus” (dot.
ludzkiej solidarności i
totalitaryzmu),
http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/pius_xii/encykliki/summi_pontificatus_20101939.html

„Optatissima Pax” (dot.
publicznym modlitw o pokój)
http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/pius_xii/encykliki/optatissima_pax_18121947.html
personalizm chrześcijański,
 poparcie dla demokracja i
uznanie praw człowieka,
 podkreślał znaczenie narodu,
 idea pokoju integralnego,

http://it.wikipedia.org/wiki/Papa_Pio_XII
http://pl.wikipedia.org/wiki/Pius_XII
Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Pius XII
w 1949 roku mocą dekretu Świętego
Officjum nałożono ekskomunikę na
komunistów,
 nowe idee, które wyprzedzały reformę II
soboru Watykańskiego,
 personalizm chrześcijański – filozofia osoby
ludzkiej,
 Człowiek to unikatowy byt cielesnoduchowy,
 Dbałość o rozwój swojej osobowości,
 Rehabilitacja ludzkiej fizyczności,

Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Pius XII
Promocja aktywnej postawy człowieka,
 alternatywa dla liberalnego homo
oeconomicus czy materialistycznego
determinizmu Marksa,
 Przekonanie o godności ludzkiej
zaowocowało uznanie praw człowieka,
 W 1942 roku ogłosił katalog praw
człowieka m.in. : prawo do życia, posiadania
rodziny i dzieci, prawo swobodnego
wyboru stanu, prawo do prywatnej i
publicznej czci Boga, prawo do pracy,
prawo własności,

Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Pius XII
zmienione ujecie prawa własności,
 podmiotowy charakter własności,
 wskazywanie na społeczną funkcję
własności, dopuszczenie wywłaszczenia za
odszkodowaniem dla celów społ. i gosp.
 Udzielenie poparcia dla demokracji,
 Demokracja to zrozumienie przez ludzi
dobra powszechnego (bonum commune),
 Podkreślał znaczenie narodu i patriotyzmu
(podstawa wspólnoty i braterstwa między
ludźmi),

Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Pius XII
koncepcja „społeczności międzynarodowej”,
 odrębna, organiczna całość, ograniczająca
suwerenność poszczególnych państw,
 zwrócenie uwagi na państwa Trzeciego
Świata,
 idea pokoju integralnego – nie tylko
powstrzymywanie się od wojny, ale szereg
obowiązków pozytywnego działania,
 podobnie jak jego poprzednicy uważał, iż
odnowa wszelkich stosunków społecznych
może nastąpić wyłącznie dzięki
rechrystianizacji,

Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Pius XII
Krytyka Piusa XII:
 duże ambicje polityczne
 germanofil (b. nuncjusz apostolski w
Niemczech),
 brak potępienia i nałożenia (nawet po
wojnie) ekskomuniki na faszystów i
nazistów,
do poczytania:
 J. Cornwell, „Papież Hitlera.
Tajemnicza historia Piusa XII”,
Warszawa 2000.
http://i51.fastpic.ru/big/2013/0217/d4/e5c500fd99c1f8377d5415cc06d347d4.jpg
Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Jan XXIII
Jan XXIII (pont. 1958-1963)
Angelo Giuseppe Roncalli

„Ad Petri cathedram” („ Na
Stolicę Piotra”, zwołanie soboru
powszechnego)
http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_xxiii/encykliki/ad_petri_29061959.html

„Mater et Magistra” („Matka i
mistrzyni”, encyklika rocznicowa
c.d. społecznej nauki Kościoła)
http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_xxiii/encykliki/mater_magistra_15051961.html

http://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_XXIII
„Pacem in terris” („Pokój na
ziemi”, o stosunkach
międzynarodowych)
http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_xxiii/encykliki/pacem_in_terris_11041963.html
Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Jan XXIII
II Sobór Watykański (mimo funkcjonowania
dogmatu o nieomylności papieża) i
stworzenie kościała soborowego,
 dalsze uwspółcześnienie doktryny Kościoła,
 początek epoki ekumenizmu w Kościele
(apel „Do drogich odłączonych braci”,
powstanie Sekretariatu ds. Jedności
Chrześcijan),
 nowy pastoralny (zamist doktrynalnego)
styl encyklik (od „Mater et Magistra”),

Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Jan XXIII
„Mater et Magistra” wskazywała na
dynamiczne przemiany współczesnego
świata („znaki czasu”),
 Krytyka ideologii niepełnych i błędnych,
fragment o ideologiach, które już się
rozwiały, jak mgła w słońcu,
 Wskazanie na prześladowanie ludzi
wierzących w systemie komunistycznym,
 Krytyka liberalnej idei państwa „nocnego
stróża”,

Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Jan XXIII
Subsydiarna funkcja państwa, ale zwiększone
jego zadania o sferę socjalną,
 Pozytywna ocena procesu uspołeczniania,
 Podkreślenie znaczenia pracy ludzkiej (nie jest
wyłącznie towarem),
 Apel o zminimalizowanie dysproporcji między
państwami bogatymi a biednymi,
 Zachęta dla katolików do aktywności i
działania w sferze publicznej,
 Tolerancja względedm innych postaw, ale
bezkompromisowość w obronie swych
własnych,

Doktryna społeczno-polityczna Kościoła katolickiego
Jan XXIII
w „Pacem in Terris” zawarto katalog praw i
obowiązków człowieka podobny do
katalogu Deklaracji Praw Człowieka,
 zdecydowane poparcie demokratycznych
rozwiązań ustrojowych,
 Podkreślenie konieczności zabezpieczenia
socjalnego dla najuboższych,
 Połączenie roli inicjatywy i własności
prywatnej oraz socjalnej funkcji państwa,
 ONZ jako powszechna władza publiczna.

Personalizm chrześcijański
Emmanuel Mounier (1905-1950)








http://wordonfire.org/getmedia/cc58afc2-9e8d468d-a65c-3cb084d4eba9/Mournier.aspx
„Co to jest personalizm?”,
„Wprowadzenie do egzystencjalizmów”
in. humanizm integralny
główny przedstawiciel lewicy
katolickiej, francuski działacz
społeczny, publicysta i filozof,
założyciel pisma „Ésprit”,
popierał stronę republikańską w
czasie wojny domowej w Hiszpanii,
był przeciwnikiem faszyzmu i rządu
Vichy,
spędził ponad rok w więzieniu za
kontakty z francuskim ruchem
oporu.
Personalizm chrześcijański
Emmanuel Mounier (1905-1950)
próba odpowiedzi na kryzys
chrześcijaństwa w dobie społeczeństwa
masowego, kryzysu kapitalizmu i rozkwitu
faszyzmu,
 irracjonalistyczny niepokój poszukiwania,
 szczęście człowieka jest w rękach Boga, ale
człowieka dzieli od Boga ogromny dystans,
 „osoba jest raczej obecnością niż bytem”,
 Krytyka chrześcijaństwa „mieszczańskiego,
które cechuje kult niemocy, tchórzostwa,

Personalizm chrześcijański
Emmanuel Mounier (1905-1950)
Jest ono ogarnięte żądzą pieniądza i ulega
procesom alienacji,
 „mieszczanin jest człowiekiem, który stracił sens
bytu”,
 odrodzenie religii przyniesie związanie
chrześcijaństwa z ruchem socjalistycznym,
 Te marksistowskie koncepcje, które są
słuszne, tak naprawdę pojawiały się już od
dawna w autentycznym chrześcijaństwie,
 Rewolucja społeczna to przede wszystkim
rewolucja duchowa.

Koniec cz. I