Transcript PN-EN-ISO 14001 Zasady

System zarządzania środowiskowego
• Zarządzanie
– “sposób realizacji zadań w organizacji”
– “sprawowanie kierownictwa i nadzór nad wynikami”
• Zarządzanie środowiskowe – skoordynowane
działania mające na celu ochronę środowiska. W
praktyce oznacza nadzór oraz ograniczanie wpływów
na środowisko związanych z procesami, wyrobami
lub usługami organizacji a także poszukiwanie
korzyści wynikających z właściwego postępowania w
ochronie środowiska.
• System zarządzania środowiskowego - część
ogólnego systemu zarządzania, która obejmuje
strukturę organizacyjną, planowanie,
odpowiedzialność, zasady postępowania, procedury,
procesy i środki potrzebne do opracowywania,
wdrażania, realizowania, przeglądu i utrzymywania
polityki środowiskowej
Systemy zarządzania środowiskowego
– Nieformalne – niecertyfikowane, oparte na
własnej lub zewnętrznej koncepcji (np.
Eco-mapping lub system gospodarki
odpadami)
– Formalne – oparte na ogólnie przyjętych
wymaganiach np. ISO 14001 lub EMAS,
certyfikowane na zgodność z tymi
wymaganiami.
Systemy zarządzania środowiskowego
Podstawowym założeniem zarządzania
środowiskowego jest poprawa relacji
między skutkami działalności człowieka
a środowiskiem. Zachowanie w nim
równowagi wymaga jednolitego
zarządzania dostępem do zasobów
środowiskowych, eliminacji
negatywnych efektów działalności
gospodarczej i racjonalnego
użytkowania zasobów naturalnych.
Strategia zarządzania środowiskowego
opiera się na takich najważniejszych
elementach jak:
- zapobieganie powstawaniu odpadów,
- redukcja ilości odpadów u źródła,
- ograniczenie zanieczyszczeń,
- zagospodarowanie odpadów.
ISO
• International Organization for
Standardization - ISO (z ang.
Międzynarodowa Organizacja
Normalizacyjna) to sieć krajowych
organizacji normalizacyjnych
• ISO oficjalnie rozpoczęła działalność 23
lutego 1947r. Wśród członkówzałożycieli jest Polski Komitet
Normalizacyjny
• Na koniec roku 2004 członkami ISO
były organizacje reprezentujące 148
państw
ISO 9000 ISO 14000
• Oba systemy ISO 9000 i ISO 14000
znane są jako ogólne systemy
zarządzania. Ogólne oznacza, że te
same standardy mogą być
zastosowane w jakiejkolwiek
organizacji, małej i dużej, bez względu
na produkt jaki dostarcza. Z
zaznaczeniem, że produkt oznacza, i
wyrób, i usługę.
ISO 9000 ISO 14000
• Zarówno ISO 9000 i ISO 14000
odnoszą się do tego jak
przedsiębiorstwo wykonuje swoją
pracę, a nie bezpośrednio do rezultatu
tej pracy. Innymi słowy oba dotyczą
procesów, a nie produktów przynajmniej nie bezpośrednio.
Niemniej jednak to jak funkcjonuje
przedsiębiorstwo wpływa finalny
produkt.
ISO 9000 ISO 14000
• W obu przypadkach zasada jest taka,
że wymagania są ogólne. Nie ważne o
jaką organizację chodzi, albo co ona
robi, czy będzie to zakład produkcyjny,
instytucja finansowa, jednostka
administracji publicznej czy firma
handlowa, generalnie można w niej
zastosować system zarządzania ISO
9000 lub ISO 14000.
ISO 9000 ISO 14000
Normy z serii ISO 9000 dotyczą takiego
zarządzania organizacją, aby zapewnić jakość
wyrobów zamierzonych, które wytwarzane są z
myślą o sprzedaży i zadowoleniu klientów, o tyle
wprowadzenie norm z serii ISO 14000 ma na celu
zadowolenie wszystkich stron zainteresowanych
jakością wyrobów "niezamierzonych", a więc
tych, które powstają przy okazji produkcji i mogą
w sposób niekorzystny wpłynąć na środowisko
"Klientem" w normach serii ISO 14000 jest
środowisko.
ISO 9001/ PN-EN ISO 9001
ISO 9001 jest międzynarodowym standardem
dla systemów zarządzania jakością. Odnosi
się on do procesów decydujących o
wytworzeniu produktu albo usługi, jakich
dostarcza swoim klientom przedsiębiorstwo.
Określa zasady systematycznej kontroli nad
poszczególnymi czynnościami. Standard ten
jest zaprojektowany w taki sposób, iż odnosi
się do każdego rodzaju produkcji bądź
świadczenia usług, powstających w wyniku
jakichkolwiek procesów, w dowolnym miejscu
na świecie.
Normy z rodziny ISO 9000
Rodzina norm ISO 9000 składa się z 4 norm podstawowych:
ISO 9000:2000 Quality management systems - Fundamentals and
vocabulary (odpowiednik krajowy - PN-EN ISO 9000:2001 Systemy
zarządzania jakością - Podstawy i terminologia),
ISO 9001:2000 Quality management systems - Requirements
(odpowiednik
krajowy - PN-EN ISO 9001:2001 Systemy zarządzania jakością Wymagania),
ISO 9004:2000 Quality management systems - Guidelines for
performance
improvements (odpowiednik krajowy - PN-EN ISO 9004:2001 Systemy
zarządzania jakością - Wytyczne doskonalenia funkcjonowania),
ISO 19011:2002 Guidelines on Quality and/or Environmental Management
Systems Auditing (Odpowiednik krajowy - PN-EN ISO 19011:- Wytyczne
dotyczące audytowania systemów zarządzania jakością i/lub zarządzania
środowiskowego)
oraz norm, specyfikacji technicznych i raportów technicznych
wspomagających normy podstawowe, zawierających wytyczne dotyczące
specyficznych zagadnień w ramach systemu zarządzania jakością
Korzyści z wprowadzenia ISO
- przejrzystość procesów
- koncentracja na aspektach istotnych dla
bezpieczeństwa i jakości wyrobu
- akceptacja produktów i firmy przez klienta
- międzynarodowe uznanie systemów
certyfikowanych
- zmniejszenie zakresu badań przy realizacji zleceń
- terminowość dostaw
- obniżenie kosztów z tytułu reklamacji i
odpowiedzialności za produkt
- zapewnienie stałej i powtarzalnej jakości
- mniej audytów klienta
- skuteczniejsza realizacja celów przedsiębiorstwa
- większe zaangażowanie pracowników w
wykonywaną pracę
Deming zaproponował przejrzystą i
powszechnie zrozumiałą zasadę
doskonalenia jakości, nazwaną od
nazwiska jego twórcy „kołem
Deminga” lub modelem P-D-C-A
(planuj – wykonaj – sprawdź –
koryguj).
Jeśli na etapie sprawdzania okaże się, że występują
rozbieżności między zamierzeniami i efektami, to
wówczas należy uruchomić działania korygujące,
prowadzące do ich likwidacji. Często, pierwsze
działania korygujące mogą być niewystarczające,
dlatego też po powtórnym sprawdzeniu musimy
przystąpić do kolejnych działań korygujących.
Postępujemy w ten sposób tak długo, aż uzyskamy
satysfakcjonujące wyniki.
Certyfikacja systemu ISO
W momencie, w którym wszystkie wymagania ISO 9001
są spełnione - nadchodzi czas na audyt zewnętrzny.
Powinien on być przeprowadzony przez niezależną,
akredytowaną jednostkę. Audytorzy przysłani przez
tę
jednostkę
dokonają
najpierw
przeglądu
istniejących procedur oraz instrukcji (przegląd
dokumentacji). Ten proces obejmuje ocenę, czy w
firmie ma miejsce ciągła poprawa jakości oraz
pozwala na stwierdzenie, czy wyznaczone cele są
mierzalne oraz wykonalne. Jest to również oceniane
w kolejnym etapie certyfikacji - podczas audytu
certyfikującego. Wtedy dokonywana jest ocena tego,
czy osoby wykonujące poszczególne czynności
stosują się do procedur i wyznaczonych celów oraz
czy
odpowiednie
zapisy
są
utrzymywane.
Po zakończeniu pomyślnie przeprowadzonego
audytu wydawany jest certyfikat. W trakcie jego
obowiązywania
będą
mieć
miejsce
audyty
przeglądowe (raz albo dwa razy do roku), których
zadaniem jest sprawdzenie, czy system wciąż działa.
ISO 14001/PN-EN ISO 14001
• Celem opracowania norm ISO serii
14000 było zdefiniowanie
podstawowych wymagań w
odniesieniu do systemu
zarządzania środowiskowego.
Normy te stanowić mają instrument
wspomagający świadome
oddziaływanie ekologiczne
przedsiębiorstwa z korzyścią dla
środowiska.
Normy rodziny ISO 14000
• Norma ISO 14001- określająca wymagania
umożliwiające sformułowanie polityki i celów
z uwzględnieniem wymogów prawnych i
informacji o aspektach środowiskowych;
• Norma ISO 14004- zawierająca informacje
przydatne w procesie wdrażania systemu.
• Norma ISO 14011- zawierające wymagania
dotyczące zasad postępowania przy
audytowaniu systemu zarządzania
środowiskowego.
• Norma ISO 14001 ustanowiona w roku 1996
odgrywa na polu zarządzania
środowiskowego podobną rolę jak normy ISO
serii 9000 dla zarządzania Jakością.
Skąd się wzięły normy serii ISO 14000?
•
•
•
•
Idea normatywnego systemu zarządzania środowiskiem
wykształciła się na bazie doświadczeń i ewolucji innych
koncepcji, wśród których najistotniejsze są :
koncepcja zrównoważonego rozwoju - zakłada rozwój
społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces
integrowania działań politycznych, gospodarczych i
społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej
oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych
filozofia kompleksowego zarządzania jakością TQM polega na najefektywniejszym wykorzystaniu zasobów
ludzkich i materialnych, by osiągnąć zamierzone cele
systemy zarządzania jakością ISO 9000
audyty finansowe i przeglądy (audyty) środowiskowe pozwalają weryfikować bilanse finansowe, a audyty
środowiskowe sprawdzają czy przedsiębiorstwo spełnia i
będzie spełniać wymogi ochrony środowiska, obecnie w
wielu przedsiębiorstwach audyty przeprowadza się w celu
określenia obciążeń, jakie wynikają z zobowiązań
środowiskowych
• Normy ISO serii 14000 podobnie jak
normy ISO serii 9000 są instrumentami
dobrowolnymi dostarczającymi
praktyczne i realne rozwiązania
problemów środowiskowych oraz
stanowiącym skuteczne i proste
narzędzie ciągłej poprawy i
doskonalenie systemu organizacyjnego
przedsiębiorstwa.
Normy serii ISO 14000
• Najbardziej rozpowszechnioną normą wśród norm serii ISO
14000 jest norma ISO 14001, dotycząca systemów zarządzania
środowiskowego zawierająca specyfikacje takich systemów
zarządzania. Norma ta jest opracowana w sposób
umożliwiający zastosowanie jej do różnych typów organizacji,
działających w przeróżnych branżach i warunkach społecznokulturowo-geograficznych. Podstawowym zadaniem normy jest
wspomaganie działań związanych z ochroną środowiska i
zapobieganiem zanieczyszczeniom w sposób zgodny z
potrzebami organizacji. ISO 14001 ma zastosowanie dla każdej
organizacji, która chce:
• wdrożyć, utrzymywać i doskonalić system zarządzania
środowiskowego
• działać zgodnie z ustalona polityką i celami środowiskowymi
• pokazać zgodność swoich działań na zewnątrz: klientom,
konkurentom, otoczeniu
• uzyskać certyfikat zgodności wdrożonego systemu zarządzania
środowiskowego z normą ISO 14001, wystawiony przez
niezależną jednostkę certyfikującą
ISO 14000
•
•
•
•
•
•
•
•
Podstawowe wymagania określone w tej normie
dotyczą takich zagadnień jak:
rozwój polityki środowiskowej
identyfikacja aspektów środowiskowych i ocena
towarzyszących im wpływów na środowisko;
identyfikacja i przestrzeganie odpowiednich
wymagań legislacyjnych/prawnych.
rozwój i utrzymanie realizacji zadań środowiskowych;
wdrażanie udokumentowanego systemu, łącznie z
elementami szkoleń i kontrolą działania
monitorowanie i pomiar działań operacyjnych
środowiskowy audit wewnętrzny
przeglądy zarządzania systemem w celu
zapewnienia ciągłości jego efektywnego
oddziaływania.
Korzyści
Wprowadzenie ISO 14000 przynosi firmie różnorodne
korzyści, do których należą:
a) w obszarze zarządzania i finansów:
• redukcja kosztów energii, surowców, usuwania
odpadów,
• redukcja kosztów ponoszonych za zaistniałe sytuacje
awaryjne
• oszczędność czasu i ludzkiego wysiłku przy
wykorzystaniu umiejętności i zasobów firmy.
• racjonalne skalkulowanie kosztów ubezpieczeń
• szybsze wykrywanie i usuwanie nieprawidłowości
• możliwość wprowadzania działań zapobiegawczych
przed wystąpieniem szkodliwych efektów
środowiskowych.
Korzyści
b) w obszarze prawno-społecznym:
• polepszenie wizerunku firmy w oczach
klientów;
• polepszenie stosunków z władzami i
grupami zainteresowanymi
• spełnienie wymogów inwestorów i
polepszenie dostępu do kapitału.
• ułatwienia w otrzymywaniu
odpowiednich zezwoleń poprzez
prezentację właściwego stosunku do
spraw ochrony środowiska.
Metoda wdrożenia
• Etap 1 - Wstępny przegląd środowiskowy.
•
•
•
•
•
Celem wstępnego przeglądu
środowiskowego jest określenie:
miejsc występowania negatywnych
oddziaływań na środowisko oraz
oddziaływań, które powinny być zlikwidowane
uprawnień
zakresu niezbędnego i efektywnego zużycia
surowców i materiałów
wielkości wydalanych zanieczyszczeń
stałych, ciekłych i gazowych
zmian w polityce środowiskowej
przedsiębiorstwa
Metoda wdrożenia
• Etap 2 - Planowanie systemu zarządzania
środowiskowego
•
•
•
•
Podczas planowania systemu zarządzania
środowiskowego należy:
określić politykę środowiskową organizacji oraz plan
jej realizacji
określić w odniesieniu do specyfiki działań
organizacji wszystkie zobowiązania prawne oraz inne
przepisy i wymagania dotyczące ochrony środowiska
wyznaczyć cele i zadania środowiskowe wynikające
z polityki środowiskowej organizacji oraz opracować
program ich realizacji
dokonać, spośród wszystkich działań organizacji
mających wpływ na środowisko, identyfikacji
znaczących aspektów środowiskowych, związanych
z wykorzystaniem bądź zużyciem zasobów
naturalnych lub występowaniem sytuacji awaryjnych
Metoda wdrożenia
• Etap 3 - Wdrażanie elementów systemu zarządzania
środowiskowego
•
•
•
•
•
•
•
Wdrażanie systemu zarządzania środowiskowego oparte jest
na:
określeniu osób odpowiedzialnych za realizację polityki
środowiskowej organizacji
zapewnieniu szkoleń pracownikom zaangażowanym w system
zarządzania środowiskowego
opracowaniu niezbędnej dokumentacji systemowej (procedury i
instrukcje) dotyczącej działań mogących mieć istotny wpływ na
środowisko
zidentyfikowaniu i dokumentowaniu działań mających istotny
wpływ na środowisko, ze szczególnym uwzględnieniem
potencjalnych sytuacji awaryjnych
kontrolowaniu działań mających istotny wpływ na środowisko
zapewnieniu zgodności podejmowanych działań z
wymaganiami normy ISO 14001
określeniu odpowiedniego systemu komunikacji z
zainteresowanymi stronami zewnętrznymi
Metoda wdrożenia
• Etap 4 - Sprawdzanie funkcjonowania
systemu zarządzania środowiskowego
•
•
•
•
•
Sprawdzanie funkcjonowania systemu
zarządzania środowiskowego obejmuje
następujące działania:
prowadzenie monitorowania i pomiarów
efektów działalności środowiskowej
dokonywanie odpowiednich zapisów
podejmowanie działań korygujących i
zapobiegawczych
auditowanie systemu
dokonywanie przeglądów funkcjonowania
systemu zarządzania środowiskowego