Transcript Rynek Bilansujący. Aluminium Konin – Impexmetal SA

Temat
wystąpienia:
„Jak korzystać z zasady TPA”.
Konferencja: „Klient na rynku energii”
Warszawa - 19.09.2005r.
Autor:
Marek Kacprowicz – Prezes Zarządu Aluminium KoninImpexmetal S.A.
1
Spis treści:
1. Aluminium Konin-Impexmetal S.A. jako “Wielki Odbiorca” energii
elektrycznej.
2. Komputerowy System Gospodarki Energetycznej i układy pomiarowo rozliczeniowe energii elektrycznej.
3. Znaczenie sieci 110 kV Aluminium Konin-Impexmetal S.A. dla
Krajowego Systemu Elektroenergetycznego.
4. Historyczna zmiana w zakupie energii elektrycznej w Aluminium KoninImpexmetal S.A.
5. Zasada TPA - Rynek Bilansujący.
6. Zasada TPA a Rynek Energii Elektrycznej.
7. Wnioski.
2
1. Aluminium Konin-Impexmetal S.A. jako “Wielki Odbiorca” energii
elektrycznej.
Aluminium Konin-Impexmetal S.A. jest jedynym w Polsce producentem
aluminium pierwotnego i największym producentem wyrobów walcowanych z
aluminium i jego stopów.
Spółka zapewnia 1/3 potrzeb krajowych w ten metal.
Energia elektryczna jest kluczowym surowcem decydującym o możliwości
funkcjonowania produkcji aluminium pierwotnego – elektrolitycznego, który
decyduje o konkurencyjności i rentowności produkcji.
Energia elektryczna stanowi 25-30% kosztów produkcji aluminium i
wyrobów walcowanych.
Aluminium Konin-Impexmetal S.A. pod względem stabilności poboru mocy energii w ciągu doby, miesiąca, roku i wielkości poboru energii elektrycznej
jest przedsiębiorstwem wyjątkowym, zużywając około 0,8% całej energii
zużywanej w kraju, tj. ok. 1 000 GWh/rok.
Dostęp do niskiej ceny energii elektrycznej dla takich producentów
aluminium jak Aluminium Konin – Impexmetal S.A. jest uzasadniony
3
ekonomicznie i powszechnie stosowany w Unii Europejskiej.
Koszty zakupu mediów energetycznych dla
Aluminium Konin-Impexmetal S.A.w 2004r.
2% 1% 2%
1%
94%
Para wodna
CO
Gaz ziemny
Wody i ścieki
Energia elektryczna
4
Porównanie charakterystyk rocznego zapotrzebowania na moc w Polsce
i w Aluminium Konin-Impexmetal S.A.
25
100
20
80
Moc zużywana w Polsce
[tys. MW]
Moc zużywana w AK-I S.A.
[MW]
120
15
60
10
40
5
20
0
S
z
tyc
0
eń
ty
Lu
ec
ień
z
c
r
e
Ma Kwi
j
c
c
ień
ień ernik opad dz ień
Ma rwie Lipie
s
p
r
t
u
e
zi
ze
ie
r
z
d
S
Lis
Gr
ź
C
W Pa
Miesiac
Moc zużywana w AK-I S.A. [MW]
Moc zużywana w Polsce [tys. MW]
5
2. Komputerowy System Gospodarki Energetycznej
pomiarowo - rozliczeniowe energii elektrycznej.
i
układy
Mając na uwadze konieczność wejścia wcześniej czy później na
konkurencyjny rynek energii w Aluminium Konin – Impexmetal S.A. w celu
optymalnego zarządzania energią elektryczną i mediami energetycznymi
wdrożono w ramach Komputerowego Systemu Gospodarki Energetycznej
[KSGE] systemy: SYNDIS i PRO – 2000.
SYNDIS
SYstem Nadzoru Doradztwa I Sterowania jako sieciowy system czasu
rzeczywistego przeznaczony jest dla pracowników obsługi Stacji: 110/30/6
kV AK – I S.A., Stacji Prostowników oraz Stacji 110/6/6 kV Walcowni.
PRO – 2000
System umożliwia optymalizację zużycia energii elektrycznej, cieplnej,
gazu, sprężonego powietrza i wód w Aluminium Konin – Impexmetal S.A.
6
Widok synoptyki – Rozdzielnia 110 kV
Strażnik poboru mocy
Układy pomiarowo – rozliczeniowe energii elektrycznej i kontrola poboru mocy
Aluminium Konin – Impexmetal S.A. posiada układy pomiarowo –
rozliczeniowe energii spełniające jak dotychczas warunkowo wymagania
IRiESR i pośredniego uczestnika Rynku Bilansującego.
Jesteśmy jednak zmuszeni do 31.12.2005r. dostosować infrastrukturę
układów pomiarowo – rozliczeniowych zgodnie z postanowieniami zawartymi
w IRiESR i IRiESP za kwotę ok. 2 mln zł.
7
3. Znaczenie sieci 110 kV Aluminium Konin - Impexmetal S.A. dla
Krajowego Systemu Elektroenergetycznego.
Schemat zasilania Aluminium Konin – Impexmetal S.A. z punktami pomiarowymi energii elektrycznej.
PSE - OPERATOR S.A.
ELEKTROWNIA
PĄTNÓW
KE ENERGA S.A.
110 kV
ELEKTROWNIA
KONIN
220/110 kV
110 kV
110 kV
KSE
20 MVA
40 MVA
20 MVA
40 MVA
143 MVA
WALCOWNIA
143 MVA
HUTA
143 MVA
Elementy sieci 110 kV AK-I S.A. są elementami sieci zamkniętej KSE
koordynowanymi przez PSE-Operator S.A.
W sytuacjach awaryjnych Aluminium Konin – Impexmetal S.A. posiada
techniczną możliwość zmniejszenia poboru mocy o ok. 100 MW na okres od
kilku do kilkudziesięciu minut, co ma istotne znaczenie dla pracy Krajowego
Systemu Elektroenergetycznego.
„Wyspa” Aluminium Konin – Impexmetal S.A. wraz z generatorem G9–150
MVA Elektrowni Konin S.A. umożliwia odbudowę systemu PSE - Zachód
S.A. w Poznaniu w przypadku „blackoutu” Krajowego Systemu
Elektroenergetycznego.
Powyższe warunki oraz fakt, iż koszty energii w kosztach produkcji wynoszą
ponad 20%, posiadamy upust 90% w stawce systemowej opłat
przesyłowych – Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 23 kwietnia 2004r. dotyczące kalkulacji taryf ...
9
4. Historyczna zmiana w zakupie energii elektrycznej w Aluminium
Konin-Impexmetal S.A.
Wszystkie wcześniejsze działania spowodowały, że Aluminium Konin –
Impexmetal S.A. była przygotowana do wejścia na konkurencyjny rynek
energii elektrycznej.
Rok 2000
Od 1.03.2000r. nastąpiła historyczna zmiana zakupu energii
elektrycznej dla AK- I S.A., po raz pierwszy, częściowo bezpośrednio od
wytwórcy.
Korzystanie z zasady TPA po licznych i trudnych negocjacjach stało się
faktem.
Nastąpił po raz pierwszy rozdział zakupu energii elektrycznej od usług
przesyłowych.
Fakty te spowodowały że staliśmy się jednocześnie pośrednim
uczestnikiem Rynku Bilansującego a zakup-sprzedaż energii
bilansowania zaczęliśmy dokonywać poprzez OSD, do którego
jesteśmy przyłączeni.
10
Zielona Energia
Tak jak w 2002 r. wzrost cen zakupu energii spowodowało wprowadzenie
akcyzy, tak od połowy 2003 r. wzrost cen co prawda w znacznie mniejszym
stopniu spowodowało wprowadzone Rozporządzenie MGPiPS z dnia 30
maja 2003 r. w sprawie obowiązku zakupu „zielonej” energii elektrycznej z
odnawialnych źródeł energii.
Rok 2005
Obecnie około 99 % energii elektrycznej kupujemy bezpośrednio od
wytwórców a 1% na Rynku Bilansującym i mimo wprowadzenia:
 Rozporządzeniem MF z dnia 22 marca 2002r. akcyzy na energię,
 Rozporządzeniem MGiP z dnia 9 grudnia 2004r. obowiązku zakupu
energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii
 Rozporządzeniem MGiP z dnia 9 grudnia 2004r. obowiązku zakupu
energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła
konkurencyjny rynek energii elektrycznej w tym wprowadzenie zasady TPA
powoduje, że koszty energii elektrycznej rosną w nieznacznym stopniu.11
Procentowy koszt zakupu energii i usług przesyłowych do
Aluminium Konin - Impexmetal S.A. w latach 1991-2004
Procentowy koszt zakupu [%]
120
100
80
60
40
20
0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Okres
Cena bez upustu
Cena z upustem
12
Korzyści z zakupu energii elektrycznej i usług przesyłowych dla
AK - I S.A. na RK w stosunku do taryf Lokalnej Spółki
Dystrybucyjnej
120
Cena [% ]
100
80
60
40
20
0
2000
do
30.06.2001
od 1.07.2001
Cena bez przesyłu z RK
Koszt z przesyłem z RK
Cena energii wg taryfy z SD
Koszt energii z przesyłem wg taryfy z SD
2002
2003
2004
Rok
13
Obecnie Aluminium Konin – Impexmetal S.A. jako eksporter wyrobów
aluminiowych płaci za energię elektryczną ok. 30% drożej niż podobne firmy
w Unii Europejskiej działając jednocześnie w warunkach pełnej konkurencji
na rynku aluminium – zniesione wszelkie bariery celne.
Średnie ceny za energię elektryczną płacone przez producentów aluminium na świecie
200
180
160
140
100
80
60
40
20
S.
A.
AK
-I
R
ZS
R
Po
ls
ka
an
ad
a
K
ra
je
by
łe
go
K
Ła
ci
ńs
ka
O
ce
an
ia
yk
a
yk
a
Af
r
Am
er
Az
ja
Po
łu
dn
io
B
w
lis
a
ki
W
Śr
sc
ed
hó
ni
d
a
św
ia
Eu
to
ro
w
pa
a
Pó
łn
oc
na
Eu
ro
pa
U
SA
0
Eu
C
hi
ro
ny
pa
Śr
Eu
od
ko
ro
pa
w
a
W
sc
ho
dn
ia
[% ]
120
14
5. Zasada TPA - Rynek Bilansujący.
Zasada TPA (Third Party Access), tj. dostęp odbiorców energii do Sieci
Przesyłowych i swoboda wyboru dostawcy energii jest kluczowym
zagadnieniem liberalizacji rynku energii elektrycznej w Polsce.
Rynek Bilansujący - techniczny element rynku energii, jest to miejsce, w
którym następuje zrównoważenie produkcji energii elektrycznej z jej
faktycznym chwilowym poborem.
Aluminium Konin – Impexmetal S.A.:
15
Planowanie dobowo – godzinowe w celu zakupu energii elektrycznej
dla Aluminium Konin – Impexmetal S.A.
Komputerowy System Gospodarki Energetycznej PRO-2000 + MS EXCEL + SYNDIS
DATA PAFF
Pomiar energii pobieranej przez AK – I S.A.
PRO-2000
Główny
Energetyk
1. Możliwość ingerencji na wielkość zużywania energii – mocy (MW) – SYNDIS
2. Analiza pobranej energii – mocy aktualnie i wstecz – PRO-2000
Produkcja
Planowanie zużycia energii – mocy
w MW przez trafo 143 MVA
- wyłączenia serii elektrolizy – max moc ok. 92 MW
- remonty
na dzień n-2 godz. 900
Główny
Energetyk
Główny
Energetyk
Główny
Energetyk
Weryfikacja i rozliczenia w dniu n+3
Planowanie zużycia energii – mocy w MW
przez trafo 40 MVA
• przeglądy
• remonty
• postoje technologiczne
na dzień n-2 godz. 900
Planowanie zużycia energii – mocy w MW
przez trafo 20 MVA
• przeglądy
• remonty
• postoje technologiczne
na dzień n-2 godz. 900
Analiza i planowanie zużycia energii dla AK – I S.A.
• ceny na RB
• faktyczne zużycie w dobie n-3
na dzień n-2 godz. 1000
Uzgodnienie planowanego zużycia energii MWh
z dostawcami – wytwórcą, SD
na dzień n-2 godz. 1100
Ewentualne skorygowanie wielkości planowych
i przesłanie ZUSE do OHT – OSR
na dzień n-1 godz. 900
16
Prowadzenie zakupu–sprzedaży energii w okresie prawie pięciu lat na
pośrednim Rynku Bilansującym spowodowało poza okresem
01.01-30.06.2002 wzrost kosztów zakupu energii do AK – I S.A. z tego
tytułu.
Wyliczenie korzyści i strat dla AK-I S.A. na handlu energią elektryczną
na Rynku Bilansującym od 1.03.2000 - 30.10.2004r.
480
[ tys. zł ]
600
137
400
-340
-400
-314
-39
-365
-222
200
0
-200
-400
03-12.2000
01-08.2001
09-12.2001
01-04.2002
01-06.2002
07-12.2002
01-12.2003
01-10.2004
17
Zakup - sprzedaż energii elektrycznej na Rynku Bilansującym do Aluminium
Konin - Impexmetal S.A. od 1.03.2000 - 30.10.2004r.
100000
80000
60000
[%]
40000
20000
0
-20000
-40000
2000
Energia kupowana na RB
2001
Energia sprzedawana na RB
2002
2003
2004
Rok
18
Porównanie cen zakupu i sprzedaży energii elektrycznej na Rynku bilansującym
i zakupu od wytwórców (100% - cena energii na RK w 2002r.)
160
140
120
Cena [% ]
100
80
60
40
20
0
7-12.2002
1-12.2003
1-10.2004
M-c, rok
Średnia cena kupna na RB
Średnia cena sprzedażdy na RB
Średnia cena na RK
19
Poniżej przedstawiona została analiza zakupu i sprzedaży energii
elektrycznej trzech „wielkich” odbiorców energii, zużywających około 2,5
TWh/rok, tj. około 30% zakupionej energii przez odbiorców korzystających
z zasady TPA i uczestniczących w pośrednim Rynku Bilansującym.
Innymi dobrymi przykładami realizacji zasady TPA są: KGHM Polska Miedź
S.A. (2,5 TWh/rok), PKP, Katowicki Holding Węglowy S.A.
20
Cena zakupu i sprzedaży energii na RB przez ZGH, HŁ i AK-I w latach 2003-2004r.
200,00
150,00
Cena [zł/MWh]
100,00
50,00
0,00
1
2
-50,00
-100,00
-150,00
ROK
Cena energii kupionej na RB przez ZGH
Cena energii kupionej na RB przez HŁ
Cena energii kupionej na RB przez AK-I
Cena energii sprzedanej na RB przez ZGH
Cena energii sprzedanej na RB przez HŁ
Cena energii sprzedanej na RB przez AK-I
21
Udział procentowy zakupu i sprzedaży energii na RB do całkowitej ilości zużywanej energi dla ZGH, HŁ i AK-I w
latach 2003-2004
1
0,5
0
1
2
Udział [ % ]
-0,5
-1
-1,5
-2
-2,5
-3
-3,5
Rok
ZGH - zakup
HŁ - zakup
AK-I - zakup
ZGH - sprzedaż
HŁ - sprzedaż
AK-I - sprzedaż
22
Wzrost ceny zakupu energii w związku z zakupem i sprzedażą na RB
1,2
Wzrost ceny [ zł/MWh ]
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
2003
2004
Rok
ZGH
HŁ
AK-I
23
6. Zasada TPA a Rynek Energii Elektrycznej.
Na podstawie Ustaleń Lizbońskich, Parlament Europy i Rada Unii
Europejskiej z 26.06.2003r. uchwaliła Dyrektywę 2003/54/WE dotyczącą
ogólnych zasad wewnętrznego rynku energii elektrycznej, która wymusiła
nowelizację Prawa Energetycznego w zakresie TPA.
Z formalnego punktu widzenia od 1.07.2004r. zgodnie z Dyrektywą
2003/54/WE każdy odbiorca poza tzw. odbiorcami komunalno – bytowymi
może korzystać z prawa wyboru dostawcy energii elektrycznej.
Jednak wybór ten musi być poparty analizą opłacalności takiej decyzji,
dlatego tak niewielka jest liczba odbiorców korzystających z TPA. Na dzień
31.12.2004 liczba uprawnionych odbiorców wyniosła około 1 700 000 a
korzystało 78 odbiorców a teoretyczne otwarcie rynku energii wynosi około
80%. Od 1.07.2007 będą mogli korzystać wszyscy odbiorcy energii
elektrycznej, tj. około 15 mln.
Decydujące znaczenie dla polskiego rynku energii będą miały decyzje
podjęte na forum Sejmu, w MGiP, MF i URE a przede wszystkim
determinacja wszystkich uczestników rynku we drożeniu zasady TPA.
24
Rozwój zasady TPA w polskiej elektroenergetyce
78
Liczba odbiorców korzystających z TPA
80
70
64
60
50
40
29
30
19
20
12
10
13
6
6
0
04.09.199831.12.1998
01.01.199931.12.1999
01.01.200031.12.2000
01.01.200131.12.2001
01.01.200231.12.2002
01.01.200331.12.2003
01.01.200430.06.2004
od 01.07.2004
Okres
Źródło: Biuletyn URE
25
Otwarcie konkurencyjnego rynku energii elektrycznej spowodowało, że 12
wiodących spółek wytwórczych w energetyce zawodowej sprzedało energię
w 2003r poza kontraktami długoterminowymi według średniej ceny energii
elektrycznej przedstawionych na poniższym wykresie:
Średnie ceny sprzedaży energii elektrycznej przez wytwórców systemowych poza KDT
180
163,66
Średnia cena [zł/MWh]
160
161,67
151,01
133,69
140
120
119,7 118,6 114,8
112,65
117,92 113,12 113,42
118,85
116,66
115,53
100
80
60
40
20
0
2003
Sprzedaż
Sprzedaż
Sprzedaż
Sprzedaż
do Spółek Dystrybucyjnych
na giełdzie
odbiorcom TPA
dla AK-I S.A.
Rok
Sprzedaż do Przedsiębiorstw Obrotu
Sprzedaż na RB
Sprzedaż innym odbiorcom
Polski rynek energii otwarty jest w około 53%.
Źródło: Biuletyn URE i AK-I S.A.
2004
26
7. Wnioski.
Główne powody małego tempa rozwoju zasady TPA są pośrednio
związane z Regulaminem Rynku Bilansującego:
 wysokie
koszty
inwestycji
układów
pomiarowo-rozliczeniowych,
szczególnie przy małych ilościach kupowanej energii nieco powyżej 1
GWh/rok. Niezbędna jest standaryzacja tych wymagań
 konieczność grafikowania dobowo-godzinowego kupowanej na rynku
energii z dokładnością do 1 MWh (zamiast 1 lub 10 kWh) oraz zatrudnienie
osób o odpowiednich kwalifikacjach. Ekonomicznie jest to uzasadnione przy
poziomie zużycia 50-100 GWh/rok
 wprowadzenie od 1.07.2002 zasad rozliczania energii na Rynku
Bilansującym, tj. cen CRO,CROZ, CROS – ponoszenie kosztów
niezbilansowania przez odbiorcę
 brak rynku dnia bieżącego tak jak w Niemczech (Rynek Intraday, który
umożliwia modyfikację pozycji kontraktowej w dobie „n” tuż przed
rzeczywistym jej wykonaniem. Zmiany mogą być dokonywane np. trzykrotnie
w ciągu doby w sprecyzowanych przedziałach czasowych, z minimalnym
poziomem modyfikacji. Możliwe to będzie w przypadku utworzenia Grup
Bilansujących. Obecnie Spółki Dystrybucyjne i wytwórcy żądają od odbiorcy
27
zgłoszenia grafików na dwa dni przed planowanym terminem zakupu
 brak możliwości tworzenia grup bilansujących (decentralizowanie RB)
składających się z Odbiorców lub z Odbiorców i Wytwórców przez co uległa
by zmniejszeniu liczba uczestników RB
Różnica między energią zużytą a planowaną w dniu 20-11-2004r.
200,0
175,0
150,0
125,0
Różnica [w MWh]
100,0
75,0
50,0
25,0
0,0
AKI
ZGH
Różnica
bezwzględna
(AKI+ZGH+HŁ)
-25,0
-50,0
-75,0
-100,0
-125,0
-150,0
(AKI+ZGH+HŁ)
HŁ
Zakład
Różnica między energią zużytą a planowaną
28
Istotną barierą rozwoju zasady TPA i liberalizacji rynku energii są:
 brak faktycznej konkurencji cenowej w strefie wytwarzania i niewielkie
zainteresowanie wytwórców bezpośrednią sprzedażą energii do odbiorców
 powolny rozwój rynku energii elektrycznej ograniczanego
funkcjonowaniem kontraktów długoterminowych (KDT), oraz obowiązkowym
zakupem energii „zielonej” z odnawialnych źródeł (3,1% w 2005r) i
„czerwonej” wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła (13,7% w
2005r)
 tendencja do ograniczania przez niektóre Spółki Dystrybucyjne cen
sprzedaży energii elektrycznej na rzecz zwiększania opłat przesyłowych.
Aby temu przeciwdziałać należałoby wprowadzić zasadę pokrywania przez
wytwórców kosztów usług przesyłowych, np. w 50%. Spowodowałoby to
obniżenie kosztów usług przesyłowych w wyniku poprawy efektywności
ekonomicznej w tym sektorze elektroenergetyki
 praktyki monopolistyczne SD polegające na narzucaniu w nowych
umowach przesyłowych postanowień niekorzystnych dla odbiorców
dotyczących np. braku zgody na zmianę mocy umownej w ciągu roku,
29
sumowanie mocy w różnych punktach poboru itp.
 zła sytuacja finansowa znacznych części odbiorców (PKP, huty,
kopalnie), którzy byliby zainteresowani zmianą dostawcy, lecz ci nie chcą
ponosić ryzyka dostaw energii elektrycznej
 subsydiowanie skrośne między odbiorcami końcowymi zasilanymi z sieci
o danym poziomie napięć. Ograniczenie tego można by osiągnąć poprzez
przywrócenie opłat sieciowych węzłowych dla sieci przynajmniej o napięciu
od 110 do 400 kV
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ.
30