Rynek Bilansujący. Aluminium Konin – Impexmetal SA
Download
Report
Transcript Rynek Bilansujący. Aluminium Konin – Impexmetal SA
Temat
wystąpienia:
„Jak korzystać z zasady TPA”.
Konferencja: „Klient na rynku energii”
Warszawa - 19.09.2005r.
Autor:
Marek Kacprowicz – Prezes Zarządu Aluminium KoninImpexmetal S.A.
1
Spis treści:
1. Aluminium Konin-Impexmetal S.A. jako “Wielki Odbiorca” energii
elektrycznej.
2. Komputerowy System Gospodarki Energetycznej i układy pomiarowo rozliczeniowe energii elektrycznej.
3. Znaczenie sieci 110 kV Aluminium Konin-Impexmetal S.A. dla
Krajowego Systemu Elektroenergetycznego.
4. Historyczna zmiana w zakupie energii elektrycznej w Aluminium KoninImpexmetal S.A.
5. Zasada TPA - Rynek Bilansujący.
6. Zasada TPA a Rynek Energii Elektrycznej.
7. Wnioski.
2
1. Aluminium Konin-Impexmetal S.A. jako “Wielki Odbiorca” energii
elektrycznej.
Aluminium Konin-Impexmetal S.A. jest jedynym w Polsce producentem
aluminium pierwotnego i największym producentem wyrobów walcowanych z
aluminium i jego stopów.
Spółka zapewnia 1/3 potrzeb krajowych w ten metal.
Energia elektryczna jest kluczowym surowcem decydującym o możliwości
funkcjonowania produkcji aluminium pierwotnego – elektrolitycznego, który
decyduje o konkurencyjności i rentowności produkcji.
Energia elektryczna stanowi 25-30% kosztów produkcji aluminium i
wyrobów walcowanych.
Aluminium Konin-Impexmetal S.A. pod względem stabilności poboru mocy energii w ciągu doby, miesiąca, roku i wielkości poboru energii elektrycznej
jest przedsiębiorstwem wyjątkowym, zużywając około 0,8% całej energii
zużywanej w kraju, tj. ok. 1 000 GWh/rok.
Dostęp do niskiej ceny energii elektrycznej dla takich producentów
aluminium jak Aluminium Konin – Impexmetal S.A. jest uzasadniony
3
ekonomicznie i powszechnie stosowany w Unii Europejskiej.
Koszty zakupu mediów energetycznych dla
Aluminium Konin-Impexmetal S.A.w 2004r.
2% 1% 2%
1%
94%
Para wodna
CO
Gaz ziemny
Wody i ścieki
Energia elektryczna
4
Porównanie charakterystyk rocznego zapotrzebowania na moc w Polsce
i w Aluminium Konin-Impexmetal S.A.
25
100
20
80
Moc zużywana w Polsce
[tys. MW]
Moc zużywana w AK-I S.A.
[MW]
120
15
60
10
40
5
20
0
S
z
tyc
0
eń
ty
Lu
ec
ień
z
c
r
e
Ma Kwi
j
c
c
ień
ień ernik opad dz ień
Ma rwie Lipie
s
p
r
t
u
e
zi
ze
ie
r
z
d
S
Lis
Gr
ź
C
W Pa
Miesiac
Moc zużywana w AK-I S.A. [MW]
Moc zużywana w Polsce [tys. MW]
5
2. Komputerowy System Gospodarki Energetycznej
pomiarowo - rozliczeniowe energii elektrycznej.
i
układy
Mając na uwadze konieczność wejścia wcześniej czy później na
konkurencyjny rynek energii w Aluminium Konin – Impexmetal S.A. w celu
optymalnego zarządzania energią elektryczną i mediami energetycznymi
wdrożono w ramach Komputerowego Systemu Gospodarki Energetycznej
[KSGE] systemy: SYNDIS i PRO – 2000.
SYNDIS
SYstem Nadzoru Doradztwa I Sterowania jako sieciowy system czasu
rzeczywistego przeznaczony jest dla pracowników obsługi Stacji: 110/30/6
kV AK – I S.A., Stacji Prostowników oraz Stacji 110/6/6 kV Walcowni.
PRO – 2000
System umożliwia optymalizację zużycia energii elektrycznej, cieplnej,
gazu, sprężonego powietrza i wód w Aluminium Konin – Impexmetal S.A.
6
Widok synoptyki – Rozdzielnia 110 kV
Strażnik poboru mocy
Układy pomiarowo – rozliczeniowe energii elektrycznej i kontrola poboru mocy
Aluminium Konin – Impexmetal S.A. posiada układy pomiarowo –
rozliczeniowe energii spełniające jak dotychczas warunkowo wymagania
IRiESR i pośredniego uczestnika Rynku Bilansującego.
Jesteśmy jednak zmuszeni do 31.12.2005r. dostosować infrastrukturę
układów pomiarowo – rozliczeniowych zgodnie z postanowieniami zawartymi
w IRiESR i IRiESP za kwotę ok. 2 mln zł.
7
3. Znaczenie sieci 110 kV Aluminium Konin - Impexmetal S.A. dla
Krajowego Systemu Elektroenergetycznego.
Schemat zasilania Aluminium Konin – Impexmetal S.A. z punktami pomiarowymi energii elektrycznej.
PSE - OPERATOR S.A.
ELEKTROWNIA
PĄTNÓW
KE ENERGA S.A.
110 kV
ELEKTROWNIA
KONIN
220/110 kV
110 kV
110 kV
KSE
20 MVA
40 MVA
20 MVA
40 MVA
143 MVA
WALCOWNIA
143 MVA
HUTA
143 MVA
Elementy sieci 110 kV AK-I S.A. są elementami sieci zamkniętej KSE
koordynowanymi przez PSE-Operator S.A.
W sytuacjach awaryjnych Aluminium Konin – Impexmetal S.A. posiada
techniczną możliwość zmniejszenia poboru mocy o ok. 100 MW na okres od
kilku do kilkudziesięciu minut, co ma istotne znaczenie dla pracy Krajowego
Systemu Elektroenergetycznego.
„Wyspa” Aluminium Konin – Impexmetal S.A. wraz z generatorem G9–150
MVA Elektrowni Konin S.A. umożliwia odbudowę systemu PSE - Zachód
S.A. w Poznaniu w przypadku „blackoutu” Krajowego Systemu
Elektroenergetycznego.
Powyższe warunki oraz fakt, iż koszty energii w kosztach produkcji wynoszą
ponad 20%, posiadamy upust 90% w stawce systemowej opłat
przesyłowych – Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 23 kwietnia 2004r. dotyczące kalkulacji taryf ...
9
4. Historyczna zmiana w zakupie energii elektrycznej w Aluminium
Konin-Impexmetal S.A.
Wszystkie wcześniejsze działania spowodowały, że Aluminium Konin –
Impexmetal S.A. była przygotowana do wejścia na konkurencyjny rynek
energii elektrycznej.
Rok 2000
Od 1.03.2000r. nastąpiła historyczna zmiana zakupu energii
elektrycznej dla AK- I S.A., po raz pierwszy, częściowo bezpośrednio od
wytwórcy.
Korzystanie z zasady TPA po licznych i trudnych negocjacjach stało się
faktem.
Nastąpił po raz pierwszy rozdział zakupu energii elektrycznej od usług
przesyłowych.
Fakty te spowodowały że staliśmy się jednocześnie pośrednim
uczestnikiem Rynku Bilansującego a zakup-sprzedaż energii
bilansowania zaczęliśmy dokonywać poprzez OSD, do którego
jesteśmy przyłączeni.
10
Zielona Energia
Tak jak w 2002 r. wzrost cen zakupu energii spowodowało wprowadzenie
akcyzy, tak od połowy 2003 r. wzrost cen co prawda w znacznie mniejszym
stopniu spowodowało wprowadzone Rozporządzenie MGPiPS z dnia 30
maja 2003 r. w sprawie obowiązku zakupu „zielonej” energii elektrycznej z
odnawialnych źródeł energii.
Rok 2005
Obecnie około 99 % energii elektrycznej kupujemy bezpośrednio od
wytwórców a 1% na Rynku Bilansującym i mimo wprowadzenia:
Rozporządzeniem MF z dnia 22 marca 2002r. akcyzy na energię,
Rozporządzeniem MGiP z dnia 9 grudnia 2004r. obowiązku zakupu
energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii
Rozporządzeniem MGiP z dnia 9 grudnia 2004r. obowiązku zakupu
energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła
konkurencyjny rynek energii elektrycznej w tym wprowadzenie zasady TPA
powoduje, że koszty energii elektrycznej rosną w nieznacznym stopniu.11
Procentowy koszt zakupu energii i usług przesyłowych do
Aluminium Konin - Impexmetal S.A. w latach 1991-2004
Procentowy koszt zakupu [%]
120
100
80
60
40
20
0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Okres
Cena bez upustu
Cena z upustem
12
Korzyści z zakupu energii elektrycznej i usług przesyłowych dla
AK - I S.A. na RK w stosunku do taryf Lokalnej Spółki
Dystrybucyjnej
120
Cena [% ]
100
80
60
40
20
0
2000
do
30.06.2001
od 1.07.2001
Cena bez przesyłu z RK
Koszt z przesyłem z RK
Cena energii wg taryfy z SD
Koszt energii z przesyłem wg taryfy z SD
2002
2003
2004
Rok
13
Obecnie Aluminium Konin – Impexmetal S.A. jako eksporter wyrobów
aluminiowych płaci za energię elektryczną ok. 30% drożej niż podobne firmy
w Unii Europejskiej działając jednocześnie w warunkach pełnej konkurencji
na rynku aluminium – zniesione wszelkie bariery celne.
Średnie ceny za energię elektryczną płacone przez producentów aluminium na świecie
200
180
160
140
100
80
60
40
20
S.
A.
AK
-I
R
ZS
R
Po
ls
ka
an
ad
a
K
ra
je
by
łe
go
K
Ła
ci
ńs
ka
O
ce
an
ia
yk
a
yk
a
Af
r
Am
er
Az
ja
Po
łu
dn
io
B
w
lis
a
ki
W
Śr
sc
ed
hó
ni
d
a
św
ia
Eu
to
ro
w
pa
a
Pó
łn
oc
na
Eu
ro
pa
U
SA
0
Eu
C
hi
ro
ny
pa
Śr
Eu
od
ko
ro
pa
w
a
W
sc
ho
dn
ia
[% ]
120
14
5. Zasada TPA - Rynek Bilansujący.
Zasada TPA (Third Party Access), tj. dostęp odbiorców energii do Sieci
Przesyłowych i swoboda wyboru dostawcy energii jest kluczowym
zagadnieniem liberalizacji rynku energii elektrycznej w Polsce.
Rynek Bilansujący - techniczny element rynku energii, jest to miejsce, w
którym następuje zrównoważenie produkcji energii elektrycznej z jej
faktycznym chwilowym poborem.
Aluminium Konin – Impexmetal S.A.:
15
Planowanie dobowo – godzinowe w celu zakupu energii elektrycznej
dla Aluminium Konin – Impexmetal S.A.
Komputerowy System Gospodarki Energetycznej PRO-2000 + MS EXCEL + SYNDIS
DATA PAFF
Pomiar energii pobieranej przez AK – I S.A.
PRO-2000
Główny
Energetyk
1. Możliwość ingerencji na wielkość zużywania energii – mocy (MW) – SYNDIS
2. Analiza pobranej energii – mocy aktualnie i wstecz – PRO-2000
Produkcja
Planowanie zużycia energii – mocy
w MW przez trafo 143 MVA
- wyłączenia serii elektrolizy – max moc ok. 92 MW
- remonty
na dzień n-2 godz. 900
Główny
Energetyk
Główny
Energetyk
Główny
Energetyk
Weryfikacja i rozliczenia w dniu n+3
Planowanie zużycia energii – mocy w MW
przez trafo 40 MVA
• przeglądy
• remonty
• postoje technologiczne
na dzień n-2 godz. 900
Planowanie zużycia energii – mocy w MW
przez trafo 20 MVA
• przeglądy
• remonty
• postoje technologiczne
na dzień n-2 godz. 900
Analiza i planowanie zużycia energii dla AK – I S.A.
• ceny na RB
• faktyczne zużycie w dobie n-3
na dzień n-2 godz. 1000
Uzgodnienie planowanego zużycia energii MWh
z dostawcami – wytwórcą, SD
na dzień n-2 godz. 1100
Ewentualne skorygowanie wielkości planowych
i przesłanie ZUSE do OHT – OSR
na dzień n-1 godz. 900
16
Prowadzenie zakupu–sprzedaży energii w okresie prawie pięciu lat na
pośrednim Rynku Bilansującym spowodowało poza okresem
01.01-30.06.2002 wzrost kosztów zakupu energii do AK – I S.A. z tego
tytułu.
Wyliczenie korzyści i strat dla AK-I S.A. na handlu energią elektryczną
na Rynku Bilansującym od 1.03.2000 - 30.10.2004r.
480
[ tys. zł ]
600
137
400
-340
-400
-314
-39
-365
-222
200
0
-200
-400
03-12.2000
01-08.2001
09-12.2001
01-04.2002
01-06.2002
07-12.2002
01-12.2003
01-10.2004
17
Zakup - sprzedaż energii elektrycznej na Rynku Bilansującym do Aluminium
Konin - Impexmetal S.A. od 1.03.2000 - 30.10.2004r.
100000
80000
60000
[%]
40000
20000
0
-20000
-40000
2000
Energia kupowana na RB
2001
Energia sprzedawana na RB
2002
2003
2004
Rok
18
Porównanie cen zakupu i sprzedaży energii elektrycznej na Rynku bilansującym
i zakupu od wytwórców (100% - cena energii na RK w 2002r.)
160
140
120
Cena [% ]
100
80
60
40
20
0
7-12.2002
1-12.2003
1-10.2004
M-c, rok
Średnia cena kupna na RB
Średnia cena sprzedażdy na RB
Średnia cena na RK
19
Poniżej przedstawiona została analiza zakupu i sprzedaży energii
elektrycznej trzech „wielkich” odbiorców energii, zużywających około 2,5
TWh/rok, tj. około 30% zakupionej energii przez odbiorców korzystających
z zasady TPA i uczestniczących w pośrednim Rynku Bilansującym.
Innymi dobrymi przykładami realizacji zasady TPA są: KGHM Polska Miedź
S.A. (2,5 TWh/rok), PKP, Katowicki Holding Węglowy S.A.
20
Cena zakupu i sprzedaży energii na RB przez ZGH, HŁ i AK-I w latach 2003-2004r.
200,00
150,00
Cena [zł/MWh]
100,00
50,00
0,00
1
2
-50,00
-100,00
-150,00
ROK
Cena energii kupionej na RB przez ZGH
Cena energii kupionej na RB przez HŁ
Cena energii kupionej na RB przez AK-I
Cena energii sprzedanej na RB przez ZGH
Cena energii sprzedanej na RB przez HŁ
Cena energii sprzedanej na RB przez AK-I
21
Udział procentowy zakupu i sprzedaży energii na RB do całkowitej ilości zużywanej energi dla ZGH, HŁ i AK-I w
latach 2003-2004
1
0,5
0
1
2
Udział [ % ]
-0,5
-1
-1,5
-2
-2,5
-3
-3,5
Rok
ZGH - zakup
HŁ - zakup
AK-I - zakup
ZGH - sprzedaż
HŁ - sprzedaż
AK-I - sprzedaż
22
Wzrost ceny zakupu energii w związku z zakupem i sprzedażą na RB
1,2
Wzrost ceny [ zł/MWh ]
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
2003
2004
Rok
ZGH
HŁ
AK-I
23
6. Zasada TPA a Rynek Energii Elektrycznej.
Na podstawie Ustaleń Lizbońskich, Parlament Europy i Rada Unii
Europejskiej z 26.06.2003r. uchwaliła Dyrektywę 2003/54/WE dotyczącą
ogólnych zasad wewnętrznego rynku energii elektrycznej, która wymusiła
nowelizację Prawa Energetycznego w zakresie TPA.
Z formalnego punktu widzenia od 1.07.2004r. zgodnie z Dyrektywą
2003/54/WE każdy odbiorca poza tzw. odbiorcami komunalno – bytowymi
może korzystać z prawa wyboru dostawcy energii elektrycznej.
Jednak wybór ten musi być poparty analizą opłacalności takiej decyzji,
dlatego tak niewielka jest liczba odbiorców korzystających z TPA. Na dzień
31.12.2004 liczba uprawnionych odbiorców wyniosła około 1 700 000 a
korzystało 78 odbiorców a teoretyczne otwarcie rynku energii wynosi około
80%. Od 1.07.2007 będą mogli korzystać wszyscy odbiorcy energii
elektrycznej, tj. około 15 mln.
Decydujące znaczenie dla polskiego rynku energii będą miały decyzje
podjęte na forum Sejmu, w MGiP, MF i URE a przede wszystkim
determinacja wszystkich uczestników rynku we drożeniu zasady TPA.
24
Rozwój zasady TPA w polskiej elektroenergetyce
78
Liczba odbiorców korzystających z TPA
80
70
64
60
50
40
29
30
19
20
12
10
13
6
6
0
04.09.199831.12.1998
01.01.199931.12.1999
01.01.200031.12.2000
01.01.200131.12.2001
01.01.200231.12.2002
01.01.200331.12.2003
01.01.200430.06.2004
od 01.07.2004
Okres
Źródło: Biuletyn URE
25
Otwarcie konkurencyjnego rynku energii elektrycznej spowodowało, że 12
wiodących spółek wytwórczych w energetyce zawodowej sprzedało energię
w 2003r poza kontraktami długoterminowymi według średniej ceny energii
elektrycznej przedstawionych na poniższym wykresie:
Średnie ceny sprzedaży energii elektrycznej przez wytwórców systemowych poza KDT
180
163,66
Średnia cena [zł/MWh]
160
161,67
151,01
133,69
140
120
119,7 118,6 114,8
112,65
117,92 113,12 113,42
118,85
116,66
115,53
100
80
60
40
20
0
2003
Sprzedaż
Sprzedaż
Sprzedaż
Sprzedaż
do Spółek Dystrybucyjnych
na giełdzie
odbiorcom TPA
dla AK-I S.A.
Rok
Sprzedaż do Przedsiębiorstw Obrotu
Sprzedaż na RB
Sprzedaż innym odbiorcom
Polski rynek energii otwarty jest w około 53%.
Źródło: Biuletyn URE i AK-I S.A.
2004
26
7. Wnioski.
Główne powody małego tempa rozwoju zasady TPA są pośrednio
związane z Regulaminem Rynku Bilansującego:
wysokie
koszty
inwestycji
układów
pomiarowo-rozliczeniowych,
szczególnie przy małych ilościach kupowanej energii nieco powyżej 1
GWh/rok. Niezbędna jest standaryzacja tych wymagań
konieczność grafikowania dobowo-godzinowego kupowanej na rynku
energii z dokładnością do 1 MWh (zamiast 1 lub 10 kWh) oraz zatrudnienie
osób o odpowiednich kwalifikacjach. Ekonomicznie jest to uzasadnione przy
poziomie zużycia 50-100 GWh/rok
wprowadzenie od 1.07.2002 zasad rozliczania energii na Rynku
Bilansującym, tj. cen CRO,CROZ, CROS – ponoszenie kosztów
niezbilansowania przez odbiorcę
brak rynku dnia bieżącego tak jak w Niemczech (Rynek Intraday, który
umożliwia modyfikację pozycji kontraktowej w dobie „n” tuż przed
rzeczywistym jej wykonaniem. Zmiany mogą być dokonywane np. trzykrotnie
w ciągu doby w sprecyzowanych przedziałach czasowych, z minimalnym
poziomem modyfikacji. Możliwe to będzie w przypadku utworzenia Grup
Bilansujących. Obecnie Spółki Dystrybucyjne i wytwórcy żądają od odbiorcy
27
zgłoszenia grafików na dwa dni przed planowanym terminem zakupu
brak możliwości tworzenia grup bilansujących (decentralizowanie RB)
składających się z Odbiorców lub z Odbiorców i Wytwórców przez co uległa
by zmniejszeniu liczba uczestników RB
Różnica między energią zużytą a planowaną w dniu 20-11-2004r.
200,0
175,0
150,0
125,0
Różnica [w MWh]
100,0
75,0
50,0
25,0
0,0
AKI
ZGH
Różnica
bezwzględna
(AKI+ZGH+HŁ)
-25,0
-50,0
-75,0
-100,0
-125,0
-150,0
(AKI+ZGH+HŁ)
HŁ
Zakład
Różnica między energią zużytą a planowaną
28
Istotną barierą rozwoju zasady TPA i liberalizacji rynku energii są:
brak faktycznej konkurencji cenowej w strefie wytwarzania i niewielkie
zainteresowanie wytwórców bezpośrednią sprzedażą energii do odbiorców
powolny rozwój rynku energii elektrycznej ograniczanego
funkcjonowaniem kontraktów długoterminowych (KDT), oraz obowiązkowym
zakupem energii „zielonej” z odnawialnych źródeł (3,1% w 2005r) i
„czerwonej” wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła (13,7% w
2005r)
tendencja do ograniczania przez niektóre Spółki Dystrybucyjne cen
sprzedaży energii elektrycznej na rzecz zwiększania opłat przesyłowych.
Aby temu przeciwdziałać należałoby wprowadzić zasadę pokrywania przez
wytwórców kosztów usług przesyłowych, np. w 50%. Spowodowałoby to
obniżenie kosztów usług przesyłowych w wyniku poprawy efektywności
ekonomicznej w tym sektorze elektroenergetyki
praktyki monopolistyczne SD polegające na narzucaniu w nowych
umowach przesyłowych postanowień niekorzystnych dla odbiorców
dotyczących np. braku zgody na zmianę mocy umownej w ciągu roku,
29
sumowanie mocy w różnych punktach poboru itp.
zła sytuacja finansowa znacznych części odbiorców (PKP, huty,
kopalnie), którzy byliby zainteresowani zmianą dostawcy, lecz ci nie chcą
ponosić ryzyka dostaw energii elektrycznej
subsydiowanie skrośne między odbiorcami końcowymi zasilanymi z sieci
o danym poziomie napięć. Ograniczenie tego można by osiągnąć poprzez
przywrócenie opłat sieciowych węzłowych dla sieci przynajmniej o napięciu
od 110 do 400 kV
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ.
30