Transcript Kaloitheis Ogkoi kai Prokarkinikes Blabes Kalyptikou Epithiliou

Καλοήθεις Όγκοι και
Προκαρκινικές Βλάβες
Καλυπτικού Επιθηλίου
Νικόλαος Νικητάκης
Επίκουρος Καθηγητής Στοματολογίας
Εισαγωγή
 Θηλωματώδεις και κρατηροειδείς βλάβες
 Προκαρκινικές βλάβες
 Αναγνώριση βασικών κλινικών και
ιστολογικών χαρακτηριστικών
Θηλωματώδεις και
κρατηροειδείς βλάβες






Θήλωμα
Μυρμηκία
Οξυτενή κονδυλώματα
Εστιακή επιθηλιακή υπερπλασία
Μολυσματική τέρμινθος
Κερατοακάνθωμα
Θήλωμα
 Συνήθης βλάβη του
στοματικού
βλεννογόνου –
Χαμηλή
Μεταδοτικότητα
 Αιτιολογία
 Ιογενής λόιμωξη
 HPV 6 και 11 (5080%)
 Κλινική Εικόνα
 Συνήθως, μονήρης,
έμμισχος όγκος με
ανθοκραμβοειδή
επιφάνεια και
λευκωπή χροιά
Θήλωμα
 Ιστολογικά
Χαρακτηριστικά
 Πολλαπλές,
αποστρογγυλεμένες ή
οξύαιχμες δακτυλοειδείς
προσεκβολές
 Αυξημένη
κερατινοποίηση
 Υπερπλασία της βασικής
στιβάδας και αυξημένες
μιτωτικές διαιρέσεις
 Παρουσία κοιλοκυττάρων
Μυρμηκία
 Συνήθης δερματική
εντόπιση – Διασπορά
σε άλλες περιοχές
 Αιτιολογία
 Λόιμωξη από ιούς HPV
(1, 2, 4, 6, 7, 11, 16, 17,
40 και 57)
 Κλινική Εικόνα
 Μονήρη ή πολλαπλά
ογκίδια με ανώμαλη
επιφάνεια και ευρεία
βάση
Μυρμηκία
 Ιστολογικά
Χαρακτηριστικά
 Πολλαπλές, οξύαιχμες
επιθηλιακές
προσεκβολές
 Υπερακάνθωση,
υπερκόκκωση και
υπερκερατίνωση
 Υπερπλασία της βασικής
στιβάδας και αυξημένες
μιτωτικές διαιρέσεις
 Παρουσία κοιλοκυττάρων
 Επιμηκυσμένες και
συγκλίνουσες
επιθηλιακές καταδύσεις
Οξυτενή Κονδυλώματα
 Αιτιολογία
 Λοίμωξη από ιούς HPV
(2, 6, 11, 16, 18, 31, 33,
51, 53 και 54)
 Σεξουαλικά
μεταδιδόμενη νόσος
 Κλινική Εικόνα
 Εντοπίζονται συνήθως
στο δέρμα και το
βλεννογόνο των
γεννητικών οργάνων
 Πολλαπλά και
συρρέοντα ογκίδια με
ανώμαλη επιφάνεια και
ευρεία βάση
Οξυτενή Κονδυλώματα
 Ιστολογικά
Χαρακτηριστικά
 Πολλαπλές,
αποστρογγυλεμένες και
ευρείες επιθηλιακές
προσεκβολές
 Υπερακάνθωση και
υπερκερατίνωση
 Παχιές επιθηλιακές
καταδύσεις
 Υπερπλασία της βασικής
στιβάδας
 Παρουσία κοιλοκυττάρων
και πυρήνων που δίνουν
εικόνα μίτωσης
Εστιακή Επιθηλιακή Υπερπλασία
 Νόσος του Heck
 Περιγράφηκε σε Ινδιάνους
και Εσκιμώους
 Εμφανίζεται συχνότερα σε
παιδιά
 Αιτιολογία
 Λοίμωξη από ιούς HPV (13
και 32)
 Κλινική Εικόνα
 Πολλαπλές προεξοχές με
κοκκώδη ή λεία επιφάνεια
Εστιακή Επιθηλιακή Υπερπλασία
 Ιστολογικά
Χαρακτηριστικά
 Υπερπαρακερατίνωση
και υπερακάνθωση
 Παχιές και
αναστομούμενες
επιθηλιακές καταδύσεις
 Παρουσία
κοιλοκυττάρων και
πυρήνων που δίνουν
εικόνα μίτωσης
Μολυσματική Τέρμινθος
 Αιτιολογία
 Λοίμωξη από ιούς POX
 Συνήθως σε παιδιά και
νέους
 Κλινική Εικόνα
 Προσβάλλει το δέρμα και
σπανιότερα τους
βλεννογόνους
 Πολλαπλά, μικρά
επάρματα με ευρεία βάση
και κρατηροειδές
εντύπωμα
Μολυσματική Τέρμινθος
 Ιστολογικά
Χαρακτηριστικά
 Επιθηλιακή υπερπλασία
 Άφθονα
κυτταροπλασματικά
έγκλειστα (molluscum
bodies) στα επιθηλιακά
κύτταρα των
υπερβασικών και
ανώτερων στιβάδων
Κερατοακάνθωμα
 Προσβάλλει το δέρμα και
το ερυθρό κράσπεδο των
χειλέων, κυρίως σε άτομα
μεγαλύτερης ηλικίας
 Αιτιολογία
 Σχετίζεται με χρόνια έκθεση
στην ηλιακή ακτινοβολία
 Κλινική Εικόνα
 Στερεό έπαρμα με ευρεία
βάση, ανώμαλη κεντρική
κερατινοποίηση και
επηρμένα όρια υγιούς
δέρματος
 Πολλαπλές βλάβες
υποδηλώνουν
κληρονομικότητα ή
ανοσοκαταστολή
 Ταχεία ανάπτυξη
 Πιθανότητα αυτοΐασης σε
διάστημα 6-12 μηνών
Κερατοακάνθωμα
 Ιστολογικά
Χαρακτηριστικά
 Απότομη κατάδυση του
επιθηλίου υπό οξεία
γωνία
 Σχηματισμός κρατήρα
κερατίνης
 Υπερακάνθωση και
ψευδοεπιθηλιωματώδης
υπερπλασία
 Βαθυχρωματικοί
πυρήνες και μιτωτικές
διαιρέσεις
 Πυκνή χρόνια
φλεγμονώδης διήθηση
Προκαρκινικές Οντότητες
 Προκαρκινική Βλάβη
 Ο μορφολογικά τροποποιημένος ιστός που σε
άλλοτε άλλο ποσοστό, μεγαλύτερο πάντως από ότι
συμβαίνει στο φυσιολογικό βλεννογόνο, εξελίσσεται
σε κακόηθες νεόπλασμα
 Προκαρκινικές Καταστάσεις
 Γενικευμένης κατά το μάλλον ή ήττον αρχής
νοσήματα στο έδαφος των οποίων αναπτύσσονται
νεοπλάσματα σε συχνότητα μεγαλύτερη από ότι
στους φυσιολογικούς ιστούς
Προκαρκινικές Βλάβες
 Λευκοπλακία
 Ερυθροπλακία
 Ακτινική χειλίτιδα
 Νικοτινική στοματίτιδα
 Υποβλεννογόνια ίνωση
 Βλάβες από μάσηση ή τοποθέτηση καπνού στο
στόμα
Λευκοπλακία
 Ιδιοπαθής λευκοπλακία - Ορισμός
 Μία λευκή πλάκα στο βλεννογόνο του στόματος που
δεν αποκολλάται και δεν μπορεί να ενταχθεί, με κλινικά
ή ιστοπαθολογικά κριτήρια, σε κάποια αναγνωρισμένη
νοσολογική οντότητα
 Επιδημιολογικά Στοιχεία
 Συχνότητα
 Σχετικά συχνή στοματική βλάβη
 Επίπτωση στις ΗΠΑ: 14/100.000
 Επίπτωση στην Ινδία: 130/100.000
 Φύλο
 Συχνότερη σε άνδρες
 Ηλικία
 Συνήθως σε άτομα ηλικίας άνω των 40-50 ετών
The 15 Most Common Oral Pathoses
(Based on examination of 23,616 U.S. adults; excludes caries & periodontitis)
Number of Lesions per 1,000 Adults
Diagnosis
Rank
Males
Females
Both
Leukoplakia
1
42.5
13.1
23.7
Torus palatinus
2
13.2
21.7
18.7
Irritation fibroma
3
13.0
11.4
11.9
Fordyce granules
4
17.7
5.2
9.7
Torus mandibularis
5
9.6
7.9
8.5
Leaf-shaped fibroma (under denture)
6
0.4
12.9
6.7
Hemangioma
7
8.4
4.1
5.6
Inflammatory ulcer
8
5.4
5.1
5.2
Inflammatory erythema
9
4.5
4.8
4.7
Papilloma
10
5.3
4.2
4.6
Epulis fissuratum
11
3.4
4.4
4.0
Lingual varicosities
12
3.5
3.4
3.5
Fissured tongue
13
3.5
3.1
3.3
Geographic tongue
14
3.4
3.0
3.1
Papillary hyperplasia of palate
15
1.7
3.8
3.0
References: Bouquot JE. J Am Dent Assoc 1986; 112:50-57; www.oralpath.com
Λευκοπλακία
 Αιτιολογικοί Παράγοντες
 Το κάπνισμα αποτελεί τον κύριο αιτιολογικό παράγοντα
 Εξωγενείς Παράγοντες
 Ιοί (HSV, Epstein-Barr, HPV)
 Ακτινοβολία (συσχέτιση με ακτινική χειλίτιδα και Ca κάτω χείλους)
 Χημικές ουσίες (πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες και άλλα προϊόντα
του καπνίσματος)
 Κατανάλωση οινοπνευματωδών
 Χρόνιοι ερεθιστικοί και τραυματικοί παράγοντες
 Στερητικές καταστάσεις
 Σύνδρομο Plummer-Vinson
 Υποβιταμινώσεις
 Τριτογόνος σύφιλη (ατροφική γλωσσίτιδα)
 Candida (χρόνια υπερπλαστική καντιντίαση)
Κλινικό Φάσμα
Λευκοπλακίας-Ερυθροπλακίας
 Λεπτή ή ομοιογενής λευκοπλακία
 Μη ομοιογενής λευκοπλακία
 Αυλακωτή, οζώδης, μυρμηκιώδης
 Ερυθρολευκοπλακία
 Ερυθροπλακία
Λευκοπλακία
 Ιστοπαθολογικά Χαρακτηριστικά
 Ευρύ φάσμα ιστολογικών ευρημάτων
 Πάχυνση επιθηλίου (και υδροφιλία κερατινών) (80-85%)
 Υπερκερατίνωση (υπερορθοκερατίνωση, υπερπαρακερατίνωση)
 Υπερακάνθωση - Υπερκόκκωση
 Δυσπλασία (15-20%)
 Μικρού βαθμού
 Μέτριου βαθμού
 Έντονου βαθμού
 Καρκίνωμα in situ
 Πρώϊμο διηθητικό καρκίνωμα
Επιθηλιακή Δυσπλασία
 Χαρακτηρίζεται από την παρουσία στοιχείων
κυτταρικής ατυπίας
 Διαταραχές στον πυρήνα
 Μέγεθος, χρώση και κατανομή χρωματίνης, πυρήνια, μιτώσεις
 Δαιταραχές στο κυτταρόπλασμα
 Σχήμα, κερατινοποίηση
 Διαταραχές στη σχέση των κυττάρων
 Αξονικός προσανατολισμός, συνοχή, πλειομορφισμός, σχήμα
επιθηλιακών καταδύσεων
 Ο βαθμός δυσπλασίας καθορίζεται ανάλογα με
την εντόπιση και επέκταση των άτυπων κυττάρων
στις στιβάδες του επιθηλίου
Προκαρκινικές
Ιστοπαθολογικές Αλλοιώσεις
Ήπια Δυσπλασία
Έντονη Δυσπλασία
Ca-In-Situ
Λεπτή ή Ομοιογενής
Λευκοπλακία
 Συνήθη
ιστολογικά
ευρήματα:
 Υπερκερατίνωση
 Υπερακάνθωση
 Ποσοστό εξαλλαγής:
1-4%
Μη Ομοιογενής
Λευκοπλακία
 Συνήθη ιστολογικά
ευρήματα:
 Υπερκερατίνωση
 Υπερακάνθωση
 Πιθανότητα
δυσπλασίας
 Μικρού εως έντονου
βαθμού
Ποσοστό εξαλλαγής: 1-15%
Μη Ομοιογενής
Λευκοπλακία
Βλαστική Μυρμηκιώδης
Λευκοπλακία
 Προοδευτική εξέλιξη από
πολλαπλές μυρμηκιώδεις
λευκοπλακίες σε
ακροχορδονώδες
καρκίνωμα ή/και σε
διηθητικό καρκίνωμα
 Εμφανίζεται συνήθως σε
γυναίκες
 Συχνά προσβάλλει μη
καπνιστές
 Εμφανίζει το υψηλότερο
ποσοστό κακοήθους
εξαλλαγής (18-47%)
Ερυθροπλακία
 Ερυθρές περιοχές που
δεν μπορούν να
χαρακτηριστούν κλινικά
ή ιστοπαθολογικά ως
κάποια συγκεκριμένη
νοσολογική οντότητα
 Απώλεια
κερατινοποίησης και
ατροφία του επιθηλίου
 90% των περιπτώσεων
αντιστοιχούν σε έντονου
βαθμού δυσπλασία, Ca
in situ ή πρώιμο
διηθητικο Ca
Ερυθρολευκοπλακία
Εξέλιξη και Πρόγνωση
Προκαρκινικών Βλαβών
 Συνολικά, 4-11% των
λευκοπλακιών
εξαλλάσσονται σε
ακανθοκυτταρικό
καρκίνωμα
 Τα ποσοστά ποικίλλουν από 0
εως 20% σε διάφορες μελέτες
 Μέση τιμή: 6%
 Εξαλλαγή σε διηθητικό
καρκίνωμα μπορεί να
απαιτήσει από λίγες
εβδομάδες εως 10 ή
περισσότερα χρόνια (μ.ο. 3
χρόνια)
Εξέλιξη και Πρόγνωση
Προκαρκινικών Βλαβών
 Παράγοντες που
καθορίζουν την πιθανότητα
εξαλλαγής:
 Εντόπιση
 Το ποσοστό εξαλλαγής για
βλάβες με εντόπιση στο
έδαφος του στόματος και την
κάτω επιφάνεια της γλώσσας
ανέρεχεται σε 16-39% (ως και
47% για γυναίκες)
 Κλινική εικόνα
 Βαθμός δυσπλασίας
 Μέτριου βαθμού δυσπλασία:
4-11%
 Έντονου βαθμού δυσπλασία:
20-35%
Βιοψία
 Η μόνη μέθοδος που επιτρέπει ακριβή
καθορισμό της διάγνωσης
 Θα πρέπει να επιλέγεται η πιο ύποπτη
περιοχή της βλάβης
 Πολλαπλές (γεωγραφικές) βιοψίες μπορούν
να πραγματοποιηθούν σε ευμεγέθεις ή
διάχυτες βλάβες
Λευκοπλακία
 Θεραπεία
 Εξαρτάται από το αποτέλεσμα της ιστοπαθολογικής
εξέτασης
 Εως ήπιου βαθμού δυσπλασία: αφαίρεση ή συχνές
επανεξετάσεις ανάλογα με το μέγεθος της βλάβης και την
ανταπόκριση στη διακοπή του καπνίσματος
 Μέτριου ή μεγαλύτερου βαθμόύ δυσπλασία: πλήρης
αφαίρεση και συχνές επανεξετάσεις για μεγάλο χρονικό
διάστημα
 Επανάληψη της βιοψίας, εαν διαπιστωθούν οποιεσδήποτε
κλινικές μεταβολές
 Μελλοντικά θεραπευτικά σχήματα
 Χημειοπροφύλαξη, π.χ. ρετινοειδή ή αναστολείς
κυκλοοξυγενάσης (COX)
Ακτινική Χειλίτιδα
 Αιτιολογία
 Έκθεση στην υπεριώδη
ηλιακή ακτινοβολία για
μεγάλο χρονικό διάστημα
 Κλινικά Χαρακτηριστικά
 Συχνότερη προσβολή του
κάτω χείλους
 Προοδευτικές αλλοιώσεις του
ερυθρού κράσπεδο, το οποίο
 εμφανίζεται ωχρό και λείο
 αναπτύσσει απολεπιστικές
αλλοιώσεις, λευκές πλάκες,
ρωγμές ή/και διαβρώσεις
 Ανάπτυξη ακανθοκυτταρικού
καρκινώματος σε 6-10% των
περοπτώσεων
Ακτινική Χειλίτιδα
 Ιστοπαθολογικά Ευρήματα
 Υποεπιθηλιακή
συγκέντρωση βασεόφιλου
υλικού (ελαστίνη)
 Ήπια χρόνια φλεγμονώδης
διήθηση και τελαγγειεκτασίια
 Ατροφία του επιθηλίου και
άλλοτε άλλου βαθμού
δυσπλασία
Νικοτινική Στοματίτιδα
 Καλοήθης βλάβη της
σκληρής υπερώας
 Συχνότερη συσχέτιση με
κάπνισμα πούρου ή πίπας
 Δεν αποτελεί προκαρκινική
βλάβη, αλλά υποδηλώνει
αυξημένη πιθανότητα
ανάπτυξης καρκινώματος
στο βλεννογόνο του
στόματος, του φάρρυγα ή
του αναπνευστικού
συστήματος
Νικοτινική Στοματίτιδα
 Ιστοπαθολογικά Ευρήματα
 Υπερκερατίνωση,
υπερακάνθωση, χρόνια
φλεγμονώδης διήθηση του
συνδετικού ιστού και των
ελασσόνων σιαλογόνων
αδένων
 Δυσπλασία παρατηρείται
σπάνια
Συζήτηση Περιπτώσεων