Multipel myeloom / ziekte van Kahler Afdeling Hematologie Universitair Medisch Centrum Groningen www.hematologiegroningen.nl

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

De kwaadaardige bloedziekten zijn afgeleid van de normale ontwikkeling

Stamcel monocyt B-cel T-cel basofiel eosinofiel neutrofiel trombocyt rode bloedcel Multipel myeloom Plasmacel

Wat zijn plasmacellen?

• Uitgerijpte B-lymfocyten (= bepaald type witte bloedcellen) • Gelokaliseerd in het beenmerg, maar ook in de luchtwegen, darmen, etc.

• Ze maken antistoffen, nodig voor onze afweer • Elke plasmacel maakt zijn eigen (unieke) antistof

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Plasmacel

Normaal beenmergaspiraat

Normale plasmacellen

Antistoffen (immuunglobulinen)

(Kappa of lambda) (

IgG, IgA

, IgD, IgM of IgE) Uit: contactgroep Multipel Myeloom Patiënten, Vlaanderen

B cellen plasmacel B-cellen worden plasmacellen; plasmacellen produceren antistoffen; één plasmacel maakt één soort antistof

Het gebied waarin alle antistoffen zitten

Normale polyclonale populatie van plasmacellen Abnormale monoclonale populatie van plasmacellen

Gebied van de normale antistoffen Bandje

Eiwitspectrum met monoclonaal proteïne bij patiënt met multipel myeloom

Normale antistoffen M-prote ïne Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Overige antistoffen ontbreken

Monoclonaal prote ïne

• •

Definitie: antistofproduct van

1-c

loon plasmacellen, dat een specifieke mobiliteit bij electroforese heeft, met daardoor herkenbaar een specifieke band in het eiwitspectrum Andere namen: M-prote ïne, paraprote ïne, monoclonaal eiwit Dept Hematology

M proteïne / paraproteïne

• •

De aanwezigheid van een M proteïne geeft alleen aan dat er een clonale toename is van plasmacellen.

Bij >10-15% van de mensen ouder dan 70 jaar is een kleine hoeveelheid M proteïne aanwezig, zonder dat dit klinische betekenis heeft. Dit beeld heet MGUS. (MGUS = monoclonal gammapathy of unknown significance)

M proteïne = maligne

Bij multipel myeloom ontstaat er een fout in de normale ontwikkeling, waardoor er kwaadaardige, woekerende plasmacellen ontstaan Uit: contactgroep Multipel Myeloom Pati ënten, Vlaanderen

Multipel myeloom (ziekte van Kahler) • Woekering van plasmacellen in het beenmerg • In beenmerg verdringing normale bloedcel aanmaak • Beschadiging van de botten vanuit het beenmerg – Botpijn, botontkalking, botbreuken – Hoog kalkgehalte met evt. nierbeschadiging • De plasmacellen produceren meestal een uniek eiwit (M-prote infecties ïne/paraproteïne) • Normale afweerstoffen sterk verminderd waardoor

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Multipel myeloom: woekering van maligne plasmacellen. De normale beenmergcellen zijn verdrongen Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

• • • • • • • Multipel myeloom, ziekte van Kahler Symptomen Moeheid (bloedarmoede) Infecties (te lage witte bloedcellen, te weinig afweerstoffen) Bloedingsneiging (te lage bloedplaatjes) Botpijnen, botbreuken (bothaarden) Dorst, verwardheid (te hoog kalkgehalte) Sufheid, visusdaling (stroperig bloed door hoog eiwitgehalte) Nierfunctiestoornissen etc.

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Botfoto’s multipel myeloom

Therapie multipel myeloom Algemeen

• Veel vocht i.v.m. nierfunctie • Veel bewegen i.v.m. broze botten door osteoporose en Kahlerhaarden • Anti-osteoporosebehandeling (bisfosfanaten) • Pijnbestrijding

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Therapie multipel myeloom Specifiek

• Chemotherapie • Corticosteroïden (dexamethason/prednison) • Bloedvatremmers (thalidomide/lenalidomide) • Eiwitafbraakremmers (Bortezomib/Velcade) • Radiotherapie

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Werkingsmechanisme

thalidomide

en

lenalidomide

bij multipel myeloom (Kahler) Myeloomcellen kunnen groeifactoren produceren die de vorming van nieuwe bloedvaten stimuleren. Nieuwe bloedvaten bieden voeding en zuurstof aan de tumor, waardoor deze kan groeien.

Thalidomide

en

lenalidomide

remmen de bloedvatvorming en zijn daarom effectief bij multipel myeloom.

Uit: contactgroep Multipel Myeloom Patiënten, Vlaanderen

Therapie multipel myeloom Chemotherapie >65 jaar

• Poliklinische kuren bestaande uit combinaties van dexamethason, melfalan en/of thalidomide • Waar nodig radiotherapie op pijnlijke botgebieden, of bij dreigende botbreuken

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl

Therapie multipel myeloom Chemotherapie <65 jaar

• Drie poliklinische VAD- of AD-kuren, vaak ook met thalidomide erbij • Stamcelmobilisatie • Hoge dosis melfalan en autologe stamceltransplantatie • Nabehandeling met b.v. thalidomide • Daardoor langer ziektevrij, maar helaas meerderheid t.z.t. weer recidief

Afd Hematologie; www.hematologiegroningen.nl