Transcript Kva skal barnet heitte

2
nn Debatt nn
Torsdag 19. desember 2013 • SOGN AVIS
Kva skal barnet heita
Velkomen
attende,
Høyanger
Samferdsledepartementet tek i
nær framtid avgjerd vedrørande
ein eventuell KVU for «strekninga Øvre Årdal – Fortun –
Bøverdalen», som del av eit ferjefritt heilårssamband gjennom
Indre Sogn. Det har blitt arbeidd
aktivt politisk i fleire år for å
løfta merksemda rundt denne
saka, og dei fleste har vel på ein
eller annan måte høyrt om dette
sambandet. Men sambandet går
under mange forskjellige namn.
Dette meinar me er uheldig for
framdrifta i saka.
Fylkestinget vetok 10. des­­em­
ber uttale til handlings­program
HØYANGER ER IGJEN ein del av
Sogn regionråd. Det er all grunn for
innbyggjarane i dei andre
kommunane innover fjorden til
å helsa industribygda hjarteleg
velkomen attende.
Felles
historie og
ein felles
fjord knyter
sogningane
saman.
ÅTTE ÅR ER gått sidan Høyanger
tok konsekvensen av ei tids
misnøye med regionrådet, og
melde seg ut. I desse åra har
kommunen stått på eigne bein.
Dei har bygd alliansar og inngått
interkommunale samarbeid i
ulike retningar, alt etter behov.
2013–2017 frå Statens vegvesen.
Handlingsprogrammet konkretiserer kva prosjekt som skal
gjennomførast i første fireårsperiode og er bygd på vedteken
NTP.
I vedtaket, sak 42/13 – pkt.13
stadfestar fylkestinget kravet
om ein KVU, ei konseptvalutgreiing, for «strekninga Øvre
Årdal–Fortun–Bøverdalen».
Sambandet er mogleg å realisera gjennom å byggja to tunnellar på 20–25 kilometer og nokre
få kilometer ny veg.
For dette heilårsopne vegsambandet er det eitt alternativ
DET VAR SPESIELT under den tøffe
kampen for framtida til dei vidaregåande
skulane i fylket, at Høyanger kjende seg
einsame. Det var ikkje mange andre som
spratt opp på barrikadane for skulen deira
i denne perioden, og det har dei folkevalde
innsett at dei heller ikkje kunne venta seg.
er ei partipolitisk
uavhengig avis for Indre
Sogn. Avisa blir trykt
hjå Sogn og Fjordane
Avistrykk as, Førde,
redaktør:
Jan Inge Fardal
annonsesjef:
Leif Johannes Lunde
disponent:
Ivar Henjum
www.sognavis.no
INNSPARING: Ingvar Åberge meiner bilistar kan spara mykje om ferja oftare
går til Holmen.
Annakvar bør
gå frå Holmen
Det kjem garantert sokalla utfordringar – i
realiteten problem – for det nye og utvida
regionrådet, men ikkje større enn at dei
må vera råd å koma seg gjennom for alle
dei ni kommunane.
ME TRUR EINAR Rysjedal i Raudt trefte
spikaren på hovudet då han frå talarstolen
sa at han ikkje trur at kommunane
innover i Sogn kjem til å støtta Høyanger
i eitt og alt, men at sjansane er større der
enn frå kommunane i Sunnfjord.
I fylgje oppslag i Sogn Avis
4. desember og leiarartikkel 5. desember er det no det
framtidige ferjemønsteret på
trekantsambandet Dragsvik–
Hella–Vangsnes er i støypeskeia.
Det er mykje som kunne ha vore
betra på dette sambandet, men
det spørsmålet som er raskast
å gjera noko med er val av landingsstad på Balestrands-sida.
Etter mitt syn burde ferja på
vinterstid ha nokre avgangar frå
Balestrand sentrum og nokre frå
DET VAR TIL slutt nettopp Raudt, som
saman med den store Arbeidarpartigruppa
og KrF, sikra eit – når alt kjem til alt –
rimeleg solid fleirtal for å bli sogningar i
eitt og alt igjen.
OG SJØLVSAGT SPELTE faren for å bli
slukt at eit stor-Førde, og bli ein utkant
utan noko felles med nokon av dei andre
kommunane i Sunnfjord, ei rolle for
fleirtalet. Men for Ap-gruppa reknar me
med at nær kontakt med partikameratane
i Årdal vog mykje tyngre på vektskåla.
MEN I SOGN regionråd har Høyanger
fleire kommunar med liknande bakgrunn
og same interesser. Først og fremst Årdal,
sjølvsagt men også Luster og Vik har
industriell erfaringar og utfordringar som
dei deler med Høyanger.
FELLES HISTORIE OG ein felles fjord knyter
sogningane saman.
ME ER OGSÅ heilt sikre på at Høyanger
vil møta eit heilt anna og mykje meir
vitalt og innovativt regionråd no, enn
det dei forlet for åtte år sidan. Det skal
til dømes bli spanande å sjå kva rolle
Sogn regionråd kjem til å ta i samband
med den blå regjeringa sin lenge varsla
kommunereform.
Dragsvik. Dersom ein går inn
for halvtimesavgangar burde
det vera enkelt: Annakvar ferje
på Dragsvik og annakvar på
Holmen.
Dette ville spara bilistane
for mykje unødvendig køyring
rundt Esefjorden og truleg gjera
Balestrand til ein meir attraktiv
bustad for pendlarar.
Ingvar Åberge
Vår dyrbare
matjord er truet
Sei meininga di om leiaren på sognatreff.no
redaksjon
sognavis.no
MEN NO VENTAR eit fleirtal på 13 av dei
21 i kommunestyret seg betre støtte frå
sogneregionen når komande slag skal
utkjempast.
Når vi hører at jorda trenger 100
år for å lage en centimeter matjord, da forstår vi bedre bondens
respekt for dette livgivende
stoff, og hvorfor han tok av seg
hatten i ærebødighet for før han
sådde sin åker. Denne respekten
ble sannsynligvis svekket da
kunstgjødsel og sprøytemidler
ble tatt i bruk, men i økologisk
landbruk der er ikke slikt tillatt,
og derfor er jorda fremdeles
levende.
Ikke noe har så stor verdi,
for så mange som matjorda har,
men landbruksminister Sylvi
Listhaug er likevel villig til å
bytte 70 dekar verdifull matjord
med Ikeas varehus, og i tillegg
gir hun Trondheim rett til å
bygge ned 1.000 dekar, selv om
det finnes andre muligheter.
Dette er fullstendig uakseptabelt når befolkningen øker og
det blir flere munner å mette.
Naturkatastrofer kan ramme
hvor som helst, og rive bort
grunnlaget for matproduksjon i
flere land. Vi har ingen garanti
for at «pengesekken» vår skal
redde oss i slike situasjoner.
Alle bør ha respekt og ærbødighet for matjorda, og slutte
med giftsprøyting. Vi burde
heller satse mer på økologisk
landbruk.
Kanskje ville helsekøene minske, og vi bli et friskere folk.
Laila Grønbæk
a?....Sognefjellstunnelane
som er aktuelt i dag: To lange
tunnellar med ca ti kilometer
veg imellom gjennom Fortun.
Den eine tunnellen vil gå under
Berdalsfjellet mellom Årdal
og Fortun (ca. 20 kilometer) og
den andre gjennom det me i
daglegtale kallar «Sognefjellet»
mellom Fortun og Bøverdalen
(20–25 kilometer).
Arbeidet for å realisera eit
slikt nytt samband tek lang tid
og går gjennom mange ulike
fasar frå idè til realisering. Ord
og namn vert valt etter kva ståstad ein har, og korleis ein ser
føre seg sambandet realisert.
Ulike namn og uttrykk er eigna
til å forklara eller forkludra,
samla eller splitta. For sambandet «strekninga Årdal–Fortun
–Bøverdalen» har namnet blitt
nytta ulikt over tid og i ulike
samanhengar. 5–6 uttrykk vert
nytta om einannan og er såleis
eigna til å gjera saka langt mindre oversiktleg enn ønskjeleg:
«Strekninga Øvre Årdal–Fortun
–Bøverdalen», «Ferjefritt
heilårssamband gjennom
Indre Sogn», «Ferjefritt
heilårssamband mellom
3
nn Debatt nn
SOGN AVIS • Torsdag 19. desember 2013
Sogningen/Sogns Avis
for 25 år sidan:
Dårleg vêr
sette stogg for
«helikoptermisjonsferd»
til Skjåk
Bergen og Trondheim gjennom Årdal, Luster og Lom»,
«Del av vegpakke to Indre
Sogn», «Årdalstunnelen»,
«Sognefjellstunnelen»,
«Sognefjellstunnelane» .
Er det mogeleg å finna eit eintydig og dekkjande namn som
er enkelt i bruk?
For å unngå noko form
for mistyding føreslår me at
ein heretter nyttar namnet
Sognefjells-tunnellane om dette
nye vegprosjektet. Det er eit
enkelt og eintydig namn, lett å
bruka og presist nok til å fjerna
einkvar tvil om kva dette handlar om: Eit nytt og ferjefritt
heilårssamband mellom Bergen
og Trondheim gjennom Årdal,
Luster og Lom.
Ein delegasjon på 13 frå Luster,
deriblant 4 kommunestyrerepresentantar, tinga onsdag
ettermiddag helikopter for å dra
til Skjåk, der Skjåk kommunestyre drøfta Handspikvegen. Turen vart ikkje gjennomført fordi
dårleg vêr over fjellet gjorde at
helikopteret ikkje kunne dra.
Men på ulike hald i Luster har
initiativet vorte ille oppfatta.
– Eg er kjend med at initiativet
er teke ille opp blant dei som
ikkje er tilhengjarar av Handspikvegen. Men det er ikkje grunn
til noko slikt, seier initiativtakar
til turen, Trygve Harry Veum til
S/SA. – Dette var nemleg ein
heilt privat affære. På initiativ
frå meg bestemde 13 lustringar seg for å ta turen bortover
for eiga rekning. I tillegg til meg
var det tre andre frå kommunestyret. Dei resterande 9 var
andre lustringar med interesse
for vegprosjektet, seier Veum
som meiner at ingen har nokon
grunn til å leggja seg bort i private affærar av denne karakter.
(17. desember 1988)
Hilmar Høl,
Årdal Arbeidarparti,
fylkestingsrepresentant
Odd Atle Stegegjerdet,
Luster Arbeidarparti,
fylkestingsrepresentant
Mari Beate Kleiven,
Lom Arbeidarparti
Sogn og Fjordane
for 50 år sidan:
PÅ MI FERD etter slekt og 1814 lyt eg
botnar i ein reaksjonær naturromanstogga opp to stader, skriva meir utførtikk som mine formødre og forfedre
leg om dei. Begge desse stadene har eg ikkje kjende til. Naturen måtte kjemminne til. Desse minna har dessutan
past mot. Han var vond og stygg. Å
forma meg som menneske, trur eg. Dei
tenkja på naturen som noko vakkert
har skapt haldningar og verdiar, ja, til
høyrer vår tid til. Vi har fjerna oss frå
og med politisk orientering. Vi talar om naturen og mist kontakten med den.
Skaasheimsgarden og husmannsplasDå blir naturen brått vakker fordi den
sen «Bakken kaldet». Dei to stadene
høyrer til i førestellingsverda til dei
ligg ikkje så langt frå kvarandre, høgst
som bur i den urbane verda, i byverda,
to kilometer. Morsfolket mitt dreiv og
prega av framandgjering og reiseliv.
eigde Skaasheim.
Avfolkingsprosessane siste hundreåret
Som vi har vore inne på, vov slektser mest synberre i dei delane av Norge
banda seg der ifrå til dei største gardasom ytre sett blir karakteriserte som
ne i Midtre Sogn: frå vest i Finnebotn
«naturskjønne». Urørd natur er eit
til aust på Leikanger, Feios, gardar
skræmeleg spøkjelse.
langs Fjærlandsfjorden, Hammarsnes,
No som før.
Knurren (Teigen). Tunet her kjenner eg
Eitt av dei merkelegaste og mest
med Vetlaelvi beint forbi, veita inn frå
nærgåande og personlege dokument,
Store-elvi som drivkraft for kvern og
som har vore i mine hender, heiter
stampe. Turka står enno att kloss opp i
noko så prosaisk som Folketellingen
den store Turkestein, losna frå Holten
i 1891 Balestrand krets 1. Originalen
ein gang. Bøken frå 1905
finst på
lauvar seg no som i alle
vårar, stovehuset med
materialar frå Alvera i
Lavik, Gamlingastova
(kårhuset), fjøs, løe, silokum og stall. Stabburet,
Johs. B. Thue
gulmålt.
Smiehaugen.
SÅ VAR DET «Bakken ka det», som det
heiter i ein festesetel frå 1800-talet.
Husmannsplass. Staden blir no kalla
Eikely, etter den store eika som kastar
kveldsskuggar over heile eigedomen.
Eikely frikjøpt med heimel i den
nye Jordloven sist på 1920-talet. Som
eigar kjenner eg kvar stein, kvart hol
i gjerdet, kvar apal og ripsbusk. Eg
veit kvar kantarellane skyt opp, kvar
tytebæra raudnar. Måltrosta sit på ein
bestemt stad og syng på skaren i mars.
Eg kan stå på tunet og skoda ut over
Sognefjorden der han er på sitt breiaste. Lyset over Bleia blir både ein stav
og ei støtte. Jostedalsbreen, Fjorden,
Fimreite og Fridtjov-statuen kan eg sjå
her ifrå.
STUNDOM LURER EG på om naturgleda mi, det vakre å sjå og høyra,
Riksarkivet i Oslo. Christen
Eirikson Skasheim, oldefar, tok opp
namn, fødestad, fødeår og sivil status til alle menneske i denne Krets
1. Han var det offisielle Norge sin
representant, 43 år, gift med dotter til
ordføraren i bygda, tidleg Høgremann,
rasande på landsmålet og Fylkesbåtane
som han meinte måtte «avhendes til
Private». Bygdedoktor med Bockøl
som universalmedisin. Han kom altså
skrevande opp den dårlege stien til
husmannsplassen «Bakken kaldet», i
dag Eikely. Der møter han ein annan av
mine oldefedrar, Ole Helgesen Rørvik,
eldste gardbrukarson frå Holsen i
Førde kommune. No husmann på
Thue. Christen Eirikson noterer at Ole
Helgesen, 59 år, er sengeliggjande, delvis understøtta av fattigkassen, sjuk,
utan røysterett.
OK. Verre kan det vel knapt bli. Vi har
spurd etter kva fridom er. Her ser vi
alle fall kva fridom IKKJE er, 77 år
etter at Grunnloven blei vedtatt på
Eidsvoll i 1814. Dette dokumentet,
Folketeljinga frå krets 1
Balestrand 1 1891, syner nokre allmenne utviklingstrekk innanfor all
politisk historie. Eigedomsrett til jord
har farlege og undertrykkjande krefter
i seg. Vi finn det same i USA. Den amerikanske grunnloven, som blei vedtatt i
1776, var eit epos om fridom og danna
mønster for grunnideane på Eidsvoll i
1814. I 1815 blei USA i hovudsak styrt
av slaveeigarar, og talet på slavar voks
og voks fram mot 1850. Fridom var for
dei rike, som i Norge.: President James
Madison heldt slavar, sameleis utanriksministeren, finansministeren, storparten av
kongressmedlemmene
og høgsterettsdommarane. Alle heldt
slavar i fridomens
hus, vår modell.
Bonden vår heldt seg
med husmenn.
Nærøy saman
med Aurland
jordmordistrikt
På siste møtet i Aurland
heradsstyre var det føre brev
frå Fylkesmannen i høve av
at jordmor Alvhilde Underdal
sluttar i stillinga 1. januar
1964. Han bad om fråsegn frå
heradsstyret om regulering
eller eventuell samanslåing av
distrikt.
Heradsstyret vedtok
samrøystes å rå til at Nærøy
vert slege saman med Aurland
jordmordistrikt.
(18. desember 1963)
Saksa frå andre:
Det er med
blanda kjensler.
Det er trist, men
så er eg veldig
stolt over at vi
er den desidert
siste som sluttar
å produsere i
Norge. Det er
mange andre som
har gjeve opp før
oss. Vi har halde
ut lengst.
Dagleg leiar Rune Taklo i Frislid
til nrk.no som den siste konfeksjonsprodusent i Nord-Europa.
På debattsida
kan du seia di meining.
Send innlegget til
redaksjon
sognavis.no
Bruk helst maskinskrivne
manuskript om du sender innlegget
i posten.
Innlegg kan bli korta ned, skriv kort,
maks 4000 teikn inkl. mellomrom,
og 6000 inkl. mellomrom for kronikk.
Lesarinnlegg skal signerast med
fullt namn.