Transcript Modernizasyon

Süt İşleme Tesislerinde Modernizasyon
Halil APAYDIN
Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanlığı
Ziraat Y. Mühendisi
AB Müzakereleri
Türkiye; 2005 yılında AB'ye katılım müzakerelerine başlamıştır.
Katılım Müzakereleri, Türkiye'nin AB Müktesebatını ne kadar sürede
kendi iç hukukuna aktarıp, yürürlüğe koyacağının ve etkili bir şekilde
uygulayacağının belirlendiği süreçtir.
Türkiye ile AB arasındaki Katılım Müzakereleri 35 başlık altında
yürütülmektedir.
Bunlardan “Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı” 12 inci faslı
oluşturmakta ve bu faslın müzakereleri Gıda Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığı koordinasyonunda yürütülmektedir.
2
AB Müzakereleri
AB Komisyonunca 12 nci faslı oluşturan “Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve
Bitki Sağlığı” konusu ile ilgili tarama sonu raporu hazırladı.
Tarama raporunda Türkiye’nin;
- birincil kanunlar,
- veterinerlik ve gıda güvenilirliği hizmetlerinin düzenlenmesi,
- hayvan hastalıkları için kontrol önlemleri ve
- tarımsal-gıda kuruluşlarına yönelik hijyen kuralları,
Bu konularda ciddi boşlukların bulunduğu belirlenmiş, mevcut durum ve
AB ile Türkiye’deki farklılıklar ortaya konmuştur.
3
AB Müzakereleri
Tarama raporundaki en önemli konularından biri, gıda işletmelerinin AB
mevzuatına uygun üretim yapmalarını sağlayacak çalışmaların
yapılmasıdır. Gıda işletmelerinin AB mevzuatına uyumu 12. faslın açılış
ve kapanış kriterleri arasında yer almaktadır.
Bu amaçla gıda işletmelerinin uyması gereken kurallarla ile ilgili ülkemiz
mevzuatının AB mevzuatına uyumlaştırılması geçiş hükümleri haricinde
tamamlanmıştır. Gıda işletmelerimizin bu mevzuata uygun üretim
yapmalarının sağlanması gerekmektedir.
AB’ne katılım müzakerelerinin başarılı sonuçlanması, gıda sektörü için
önemli ihracaat fırsatları yaratacak ve rekabeti artıracaktır.
4
AB Mevzuatı
AB mevzuatına (178/2002, 852/2004, 853/2004) göre işletme tipleri
dikkate alınarak gıda işletmelerin kayıt veya onay altına alınması
gerekmektedir.
AB mevzuatına göre et işletmeleri, süt işletmeleri, su ürünleri tesisleri
ve hayvansal yan ürün işleyen işletmeler onay, bitkisel orijinli gıda
işleyen tesisler, kayıt altına alınmakta, alınmaktadır.
Ülkemizdeki gıda işletmeleri de AB mevzuatımdaki gibi işletme tipleri
göre kayıt ve onay altına alınmaktadır.
5
AB Mevzuatı
Yeni uyumlaştırılan mevzuata göre AB’de olduğu gibi gıda
işletmelerinin genel hijyen kuralları, mikrobiyolojik kriterler, soğuk
zincirin korunması, numune alınması ve analiz gibi gereklilikleri
yerine getirmeleri beklenmektedir.
Ayrıca gıda işletmelerinin kendi sorumlulukları altındaki gıda
ürünlerinin güvenilirliğini izlemek için HACCP ilkelerine dayanan oto
kontrol mekanizmaları oluşturmaları ve bunu uygulamaları
gerekmektedir.
6
Uyumlaştırılan mevzuat
5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri Bitki Sağlığı Gıda ve Yem
Kanunu (178/2002 komisyon tüzüğü)
• Yayım tarihi: 13 Haziran 2010
• RG Sayısı : 27610
• Yürürlük tarihi: 13 Aralık 2010
7
Uyumlaştırılan mevzuat
• Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik
(17.12.2011 tarih 28145 RG)
• Gıda Hijyeni Yönetmeliği
(EC, 852/2004 ), (17.12.2011 tarih 28145 RG)
• Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği
(EC , 853/2004 ), (27.12.2011 tarih 28155 RG)
• Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerine İlişkin
Özel Kuralları Belirleyen Yönetmelik
(EC, 854/2004 ), (17.12.2011 tarih 28145 RG)
• Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik
(EC, 882/2004 ), (17.12.2011 tarih 28145 RG)
8
Uyumlaştırılan Mevzuat - Geçiş Hükümleri
- AB mevzuatı ile uyumlaştırılan mevzuatımızın çiğ sütün toplam
bakteri ve somatik hücre sayıları ile ilgili mevzuat hükümleri
31/12/2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.
- Yönetmeliğin yayımından önce faaliyet gösteren;
Onay kapsamındaki işletmelerin:
31.12.2012 tarihine kadar onay alması gerekmekteydi. Onay
alamayan ancak modernizasyon planı sunan işletmelerin, onay
alma süresi planda belirtilen süre dikkate alınarak uzatılmıştır. (Bu
süre maksimum 31.12.2013 tarihidir.)
9
Mevcut Durum
2011 yılı TUİK verilerine göre ülkemizde;
Üretilen çiğ süt miktarı 15 milyon ton/yıl’dır.
Sanayide işlenen süt miktarı 7 milyon ton/yıl’dır
Büyükbaş hayvan sayısı 12.483.969 adettir.
Sağılan büyükbaş hayvan sayısı 4.801.360 adettir.
Çiftlik Sayısı: 1.752.328 (BB) + 311.148 (KB) = 2.063.476 adettir.
Çiftliklerin %80,9’unda 1-10 baş hayvan bulunmaktadır.
Çiftliklerin %1,4 ‘ünde 51 baş ve üzeri hayvan bulunmaktadır.
10
Mevcut Durum
2008-2009 yılları arasında AB mevzuatı dikkate alınarak gıda
işletmeleri
üzerinde
“gıda
işletmelerinin
sınıflandırılması”
kapsamındaki bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada;
SEKTÖR
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ
UYGUN
UYGUN DEĞİL
TOPLAM
69
2153
2222
ET VE ET ÜRÜNLERİ
183
2482
2665
SU ÜRÜNLERİ
119
71
190
31
48
79
402
4754
5156
HAYVANSAL YAN ÜRÜNLER
TOPLAM
11
Mevcut Durum
Buna göre 5156 adet hayvansal gıda üreten gıda işletmesinin 402’ü
yani %7,9’unun AB mevzuatına uygun olduğu tespit edilmiştir.
Geri kalan 4754 adet gıda işletmesinin yani %92,2’sinin, AB
mevzuatına uygun olmadığı belirlenmiştir.
5156 adet hayvansal gıda üreten gıda işletmelerinin 2.222 tanesini
süt işletmeleri oluşturmak olup, bu işletmelerin 69 tanesinin yani
%3,1’nin AB mevzuatına uygun olduğu tespit edilmiştir.
12
Mevcut Durum
Süt işleme tesislerimizin;
- % 28,86’sını günde 5 tondan az,
- %57,15’ini günde 5-30 ton arasında,
- % 5,48’ini ise günde 30-50 ton arasında
- %8,51’i ise günde 50 ton ve üzeri
Çiğ süt işleme kapasitesine sahip işletmeler oluşturmaktadır.
Buna göre süt işletmelerimizin çoğunluğunu küçük ve orta işletme
büyüklükteki işletmeler oluşturmaktadır.
13
Mevcut Durum
16.01.2013 tarihi itibariyle 5996 sayılı Kanun kapsamında
17.12.2011 tarihinden bu yana onay almış süt işletme sayısı
ONAY ALMIŞ TOPLAM İŞLETME SAYISI
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ
1551
607
- İŞLEME TESİSİ
498
- TOPLAMA MERKEZİ
109
14
Modernizasyon Nedir?
15
Modenizasyon Nedir?
Modernizasyon : Çağdaşlaşma, iyileştirme, yenileme, uygun duruma
getirme, yenileştirme olarak tanımlanabilmektedir.
Modernizasyon aslında değişim yönetimi ve yatırım sürecidir.
16
Modenizasyon Nedir?
Gıda işleme bağlamında modernizasyon;
- işletme binalarını,
- uygulanan teknolojiyi,
- tesis ve proses ekipmanlarını,
- tedarik zincirini,
- personel eğitimini ve
- ilgili prosedürel hususları içerecek şekilde ele alınmaktadır.
Bu hususlar gıda güvenilirliğini ve üretilen gıda maddelerinin kalite
standartlarını etkileyen hususlardır. Gıda işlemenin ağırlıklı kısmını
oluşturmaktadır.
17
Niçin Modernizasyon
Gıda İşletmelerinin Modernizasyonunun genel amacı;
- AB ve diğer ticaret ortaklarının gıda güvenilirliği ve çevre ile ilgili
gerekliliklerine uyan
- aynı zamanda yurt içi talebi karşılayan
- katma değerli, kaliteli gıda ürünleri sağlayan,
- uluslararası rekabet gücüne ve piyasa odaklı işletmelerden oluşan
sağlam bir gıda işleme sektörünün geliştirilmesi ve yüksek düzeyde
gıda güvenilirliği ve kalitesinin iyileştirilmesine yönelik bir çerçeve
sunmak olmalıdır.
18
Modernizasyon
Her gıda işletmenin modernizasyon planı farklıdır ve o işletmeye
özgüdür. Bu nedenle gıda işletmesi, modernizasyon planını
ihtiyaçlarını belirleyerek kendisi hazırlamalıdır.
Modernizasyon planının hazırlanmasında; mevcut ve gelecekteki
olası piyasa ihtiyaçları ve hem dağıtım hem hammaddeler dahil
olmak üzere tedarik zinciri kapasitesi dikkate alınmalıdır.
19
Modernizasyon
Modernizasyon planında, zaman çizelgesi, finansal kaynaklar,
kabul edilen yasal önlemler, insan kaynakları, uyum durumundaki
değişimlerle ilgili düzenli güncellemeleri içermelidir.
Gıda işletmesinin modernizasyonu; yapılacak olan yatırımın gıda
güvenilirliği gereklilikleri, işletmenin stratejik amaçları ve çevresel
hususların yönetimine uygun olmalıdır.
Modernizasyon mevzuata göre gıda işletmesinin eksikliklerinin
giderilmesine yönelik olmalıdır.
20
Modernizasyon
Gıda işletmelerinde genel olarak tespit edilmiş olan eksiklikler genel
şu şekilde sıralanabilir.
- Proses ve prosedür ile ilgili eksiklikler,
- Kalitesiz ve uygun olmayan ekipman kullanımı,
- Bina yerleşim planlarının ve koşullarının uygunsuzluğu
- Personel eğitimi
- Bilgi ve motivasyon eksikliği
21
Eğitim/Bilgilendirme
17.12.2011 tarihinde Yönetmeliklerin Yayım tarihinden sonra Genel
Müdürlüğümüzce;
Taşra teşkilatımızda görevli personelimizle Antalya, İzmir, Konya,
İstanbul, Bursa, Erzurum, Samsun, Afyonkarahisar illerinde
İl Müdürlüklerimizin Yem ve Gıda Şubesi ve Hayvan Sağlığı ve Su
Ürünleri Yetiştiricileri Şubesi Müdürlüleri ile Genel Müdürlükte
Yine süt sektör temsilcilerinin katılımı ile Genel Müdürlükte
toplantılar yapılmıştır.
22
Eğitim/Bilgilendirme
Bu toplantılarda, 5996 sayılı Kanuna istinaden yayımlanan Yönetmelik
Hükümleri ve Gıda işletmelerinin Modernizasyonu hakkında bilgi
alışverişinde bulunulmuştur.
Süt işletmelerinin onay işlemlerinin il müdürlüklerince mevzuat
hükümlerine uygun yürütülüp yürütülmediği ile ilgili İzmir, Aydın,
Afyonkarahisar, Konya ve Eskişehir il müdürlüklerimizde tetkikler
yapılmıştır.
23
Finansal Kaynak
Katılım Öncesi Yardım Aracı Kırsal Kalkınma (IPARD) Programınca süt
ve süt ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanması tedbiri kapsamında
aşağıdaki illerde faaliyet gösteren süt işletmeleri (10-70 ton/gün
kapasiteli) yatırımları için proje sunmaları halinde destekleme
yapılabilmektedir.
Afyonkarahisar, Ağrı, Aksaray, Ankara, Amasya, Ardahan, Aydın,
Balıkesir, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çorum, Denizli, Elazığ, Erzurum,
Isparta, Kahramanmaraş, Karaman, Kars, Konya, Kütahya, Malatya,
Manisa, Mersin, Muş, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Tokat, Uşak, Yozgat.
24
Modernizasyon İzleme
31.12.2012 tarihi itibariyle modernizasyon planı veren gıda
işletmelerinin Genel Müdürlüğümüzce izlenmesini sağlamak
amacıyla bir veri tabanına girişi yapılmaktadır.
Bu veri tabanı ile gıda işletmelerinin modernizasyon planlarında
belirttiği aşama ve tarihlere uyup uymadığı kontrol edilebilecek,
uymayarak kapanan işletmelerin sayıları belirlenebilecektir.
25
Hammadde
Gıda işleme tesislerinin yeterli miktarda ve kalitede hammaddeye
düzenli
olarak
ulaşabilirlik
rekabetçilik
açısından
temel
gerekliliklerden birisidir.
Bu amaçla süt işleme tesislerinin modernizasyonunun yanı sıra bu
tesislere yeterli miktarda ve kalitede çiğ süt temin edecek çiftliklerin
bulunması gerekmektedir.
Ülkemiz süt hayvancılığı işletmelerinin yapısı ve çiğ sütün kalitesi,
toplanması gibi hususlar dikkate alındığında süt çiftliklerinin de
modernizasyona ihtiyacı bulunmaktadır.
26
Çıkarılacak Mevzuat
Çiğ sütün doğrudan son tüketiciye yada son tüketiciye doğrudan
satış yapan yerel parekendecilere satışına ilişkin düzenlemeler
ve küçük miktarlarının belirlenmesi,
Hijyen kuralları dikkate alınarak geleneksel süt ürünlerinin
üretiminde altyapı, alet, ekipman ve üretim yöntemi ile piyasaya
arzına ilişkin istisna hükümler,
27
Çıkarılacak Mevzuat
Hijyen gerekliliklerinin yerine getirilmesi hususunda Coğrafi
kısıtları bulunan bölgelerle ilgili istisnai hükümler,
Süt işletmelerinin yerel, marjinal ve sınırlı faaliyetlere ilişkin
miktarlarının belirlenmesi,
konularında mevzuat çalışmaları yapılacaktır.
28
Dikkatiniz İçin
Teşekkür Ederim
29