Leksioni i dyte

Packet switching

 Ne boten e internetit ,mesazhet te cilat shkembehen ndahen ne disa pjese te vecanta qe quhen paketa.

 Midis burimit dhe destinacionit ,cdo pakete udheton ndermjet linjave te komunikimit dhe packet

switches.

 Perdoret transmetimi store and forward .

 Ky mekanizem nenkupton qe switch-et duhet te marrin brendesine e paketave ,perpara se te fillohet transmetimi i bitit te pare te paketes.

Packet switching

 Cdo packet switch ka disa linke te lidhura me te.

 Per cdo link ,packet switch ka nje bufer dales , i cili ruan packetat qe routeri do te transmettoje ne te.

 Buferi dales luan rolin kryesor ne packet switching .

 Nqs nje pakete qe vjen do te transmetohet pergjate linkut ,por ai eshte i zene ne transmetimin e nje pakete tjeter.,atehere paketa do te prese ne buferin .

 Kjo shkakton edhe vonese e cila vonese varet nga ngarkesa e rrjetit.

 Nqs edhe buferi eshte i zene atehere paketa humbet .

Rrjetet packet -switched

 Ndahen ne dy kategori :  a.datagram networks ( cdo rrjet shperndan paketat ne varesi te adreses se destinacionit )  b.virtual –circuit networks ( perdorin adresen e destinacionit per te shperndare te dhenat )  Shembuj te teknologjise packet switching qe perdorin virtuar circuit jane x.25,frame relay,ATM(asynchronous transfer mode )

Virtual circuit networks

 Nje virtual circuit ka te beje me lidhje virtuale ndermjet burimit dhe destinacionit.

 Cdo VC ka nje ID e cila ID i vendoset ne momentin qe ky qark krijohet.

 Cdo pakete qe eshte pjese e ketij qarku ka ne koken e vet ID e VC.

 Kur paketa vjen tek packet switch ,switch ekzaminon ID VC ,e cila indeksohet ne nje tabele dhe me pas shperndahet paketa.

 Nje switch mban informacion mbi gjendjen e lidhjeve ndermjet tyre.

Virtual circuit networks

 Sa here qe krijohet nje lidhje e re permes switch ,nje lidhje e re duhet te shtohet ne tabelen qe mban switch per perkthim.

 Sa here qe lidhja shkeputet ,ajo qe u shtua ne table do te fshihet.

Datagram networks

 Datagram networks jane analoge me sherbimin postar.

 Sherbimi postar perdor adresen ne zarf per ta rutuar drejt destinacionit.

 Ne rrjetin datagram ,cdo pakete nepermjet rrjetit permban ne koken e vet adresen e destinacionit.

 Kjo adrese ka nje strukture hiearkike.

 Kur nje pakete arrin tek packet switch ne rrjet ,packet switch ekzaminon pjesen e destinacionit te paketes dhe e percjell ate tek switch me i afert ose fqinje .

Datagram networks

 Cdo packet switch ka nje tabele shperndarese qe hartezon gjithe adresat e destinacioneve .

 Kur paketa vjen ne switch ,switch ekzaminon adresen dhe e indekson ate ne tabelen e tij te destinacionit dhe i gjen linkun korrespondues.

Rrjetet aksesuese (access networks)

 Access networks , linket fizike qe lidhin nje end sistem me nje router .

 A.N ofrojne nje infrastrukture rrjeti.

Rrjetet aksesuese (access networks)

 A.N ndahen ne tre kategori : 

Akses Rezindencial



Akses ne nivel kompanie



Akses wireless

Akses Rezidencial

 Aksesimi rezidencial i referohet lidhjes se nje end system home me nje router qe eshte sa me ne skaj te rrjetit .

 Nje forme e ketij aksesimi eshte dial-up modem .

 Ky modem konverton daljen dixhitale e PC ne nje format analog per transmetimin mbi nje linje telefonike analoge .

 Ne fund te kesaj linje ,nje modem ne ISP konverton sinjalin analog ne format dixhital per te kaluar me pas ne routerin e ISP .

Akses Rezidencial

 Forme tjeter e ketij aksesimi eshte teknologjia e cila lejon njekohesisht perdorimin e telefonit dhe aksesimin e internetit ne te njejten kohe ,e cila teknologji ka dy tipe :  1.Digital Subscriber Line ( DSL)  2.Hybrid Fiber –Coaxial Cable (HFC)

Aksesimi ne nivel kompanie

 LAN ( local Area Networks)  Ekzistojne disa tipe te teknologjise LAN.

 Ethernet ,cili vepron me nje nje shpejtesi prej 10Mbps,100Mbps,  Etherneti perdor nje media te ndare ,keshtu qe perdoruesit ,ndajne shpejtesine e transmetimit te LAN.

Aksesimi Wireless

 Ky lloj aksesimi ndahet ne dy tipe :  1.wireless LAN ,perdoruesit transmetojne dhe marrin paketa nga nje stacion qendror (qe njihet si akses point ) .

 Ky akses point eshte i lidhur me tela .

 Distanca e aksesimit eshte disa metra  2.widearea wireless access networks ,ku stacioni qendror eshte i menaxhuar nga nje shperndares.

 Distanca e aksesimit eshte me kilometra.

Wireless LAN

 Bazohet ne teknologjine IEEE 802.11(njihet ndryshe si wireless Ethernet dhe Wi-Fi)  Perdoret kudo por sidomos ne kampuset universitare.

 Sot perdoret shume edhe kombinimi i aksesimit rezidencial ne te cilin perfshihet DSL me teknologjine wireless.

 WAP (wireless access protocol) i cili perdor gjuhen WAP Markup Language (WML)  Wireless 3 G

Shtresezimi protokollar

 Strukturimi i projektimit te rrjetit bazohet ne protokolle dhe hw e sw i networkut i implementon keto protokolle ne shtresa.

 Cdo protokoll perfshin shtresa te ndryshme.

 Protokollet e shtresave te ndryshme quhen protocol stack.

 Internet protocol stack konsiston ne 5 shtresa ,fizike,link,network,transport,dhe ajo e aplikimit.

Internet Protocol Stack

Aplikimit

Transport Network Link Physical

Shtresa e Aplikimit

 Shtresa e aplikimit eshte ajo shtrese ku aplikacionet e rrjetit dhe shtresat aplikative respektojne protokollet.

 Shtresa aplikative perfshin shume protokolle sic eshte  protokolli HTTP( per faqet WEB)\   SMTP( per transferimin e mesazheve email)  FTP ( per transferimin e fileve ndermjet dy end sistemeve)

Shtresa e transportit

 Kjo shtrese transporton mesazhet e shtreses se aplikimit ndermjet klienteve dhe serverave  Jane dy protokolle te transportit ,TCP Dhe UDP .

 Packeta ne kete shtrese merr emrin segment

Shtresa e rrjetit

 Kjo shtrese eshte e pergjegjshme per levizjen e paketave nga njeri host ne tjetrin .

 Paketat marrin emrin datagrame.

 Shtresa e rrjetit ka dy komponente kryesore .

 1.Protokolli qe percakton fushen ne datagramet dhe si duhet te sillen end sistemet dhe routerat ne keto fusha.

 Ky protokoll merr emri IP.

 2.protokollet e routimit qe percaktojne pathin e datagramev.

Shtresa e Linkut

 Levizja e paketes nga njera nyje tek tjetra ne route ,shtresa e rrjetit i beson sherbimeve te shtreses se linkut.

 Ne cdo nyje switch-imi ,shtresa e rrjetit kalon datagramet te shtresa e linkut ,pasi kjo shtrese i kalon tek nyja tjeter e path-it atehere shtresa e linkut i kalon siper tek shtresa e rrjetit.

 Paketat ne kete shtrese quhen frame

Shtresa fizike

 Funksioni i kesaj shtrese eshte qe levizja individuale e biteve qe ndodhen brenda ne frame nga njera nyje tek tjetra.

 Protokollet ne kete shtrese varen nga media e transmetimit qe jane (twisted pair copper,fiber optike etj)

Shtresa e aplikimit

 Ne kete seksion do te studiojme konceptin dhe implementimin e aplikimeve te rrjetit.

 Do te mesojme konceptin e  1. protokollet e shtreses se aplikimit  2.klient serverat  3.proceset

 4.socket-et  5.nderfaqet e shtreses se transportit.

Shtresa e aplikimit

 Ne vecanti do te studiojme :  1.web

 2.e-mail  3.DNS

 4.P2P file sharing.

Parimet e aplikimeve te rrjetit

 1.arkitekturat e aplikimit te rrjetit  2.proceset qe komunikojne  3.protokollet e shtreses se aplikimit  4.per cfare sherbimesh ka nevoje nje aplikacion  5.sherbimet qe ofrohen nga protokollet e shtreses se transportit

Shembuj te disa aplikimeve te rrjetit

 1.e-mail  2.web

 3.remote login  4.p2p file sharing  5.file transfer  6.lojrat ne rrjet  7.telefonia ne rrjet  8.videokonferencat ne kohe reale

Arkitekturat e aplikacioneve

 1.arkitektura client –server  2.arkitektura P 2 P  3.arkitektura hibride qe perfshin te dyja keto arkitektura e jane me siper

Arkitektura client -server

 Ne kete arkitekture ka gjithmone nje host te fiksuar qe quhet server ,i cili ofron sherbimet qe i kerkohen nga hostet qe quhen klient .

 Serveri eshte nje host qe duhet te jete gjithmone i ndezur  Klientet jane hoste qe nuk eshte e thene te jene gjithmone te ndezur .

Arkitektura client -server

 Shembulli klasik i kesaj arkitekture eshte Web Application.

 Web serveri eshte gjithmone i ndezur dhe merr kerkesa per objekte nga web browser  Serveri ka nje adrese IP me ane te ciles komunikon me klientin .

 Serveri ka adrese IP te perhershme ,ndersa klientat kane adrese IP te perkohshme.

Arkitektura client -server

 Disa nga aplikacionet qe perdorin kete arkitekture jane :  Web  File transfer  Remote login  E-mail

Arkitektura P2P

 Nuk ka server gjithmone te ndezur  Hostet arbitrare quhen peers  Komunikojne direkt me nj-tjetrin  Adresa IP nuk eshte e qendrueshme  Mund te zgjerohet si arkitekture por menaxhimi eshte i veshtire.

Arkitektura P2P

 Shembulli klasik eshte Gnutella.

 Tek Gnutella,cdo host mund te kerkoje file ,dergoje file ,te percktoje ku ndodhet nje file e t’i radhise ato.

Arkitektura hibride

 Shembulli klasik eshte Napster…  Napster eshte P2P ne kuptimin qe filet MP3 shkembehen ndermjet peerseve , pa patur nevoje per nje server special .

 Napster eshte client –server ne kuptimin qe perbajtja regjistrohet ne nje server special ,ku ndodhen file mp3.

Arkitektura hibride

 Shembull tjeter jane instant messages .

 Chatimi ndermjet dy perdoruesve eshte P2P, qe teksti i derguar ndermjet dy perdoresve nuk ka nevoje per nje server te ndermjetem.

 Kur kemi komunikim me ane te I.M ,njeri perdorues regjistron veten e vet te serveri qendror ,dhe kur pala tjeter do te komunikoje ,ai kontakton me serverin qendror qe te beje kerkimin.

Protokollet e shtreses se aplikimit

Keto protokolle percaktojne : 1.Tipin e mesazheve qe do te shkembehen ,si p.s mesazhe kerkese,mesazhe pergjigje.

2.Sintaksen e llojeve te mesazheve 3.Semantiken e fushave te mesazheve 4.Rregullat per kur dhe si proceset dergojne dhe marrin mesazhe.

Per cfare sherbimesh transporti ka nevoje nje aplikim?

 1.Transferimi i besueshem i te dhenave  Aplikacionet si email,file transfer,remote login,web ,etj kerkojne nje transferim te besueshem ,dmth jo humbje te dhenash .

 Aplikacione multimedia si audio/video ne kohe reale tolerojne pak humbje te dhenash

Per cfare sherbimesh transporti ka nevoje nje aplikim?

 2.Gjeresia e brezit …  Aplikimet multi-media kerkojne sasi minimale te gjeresise se brezit ,per te qene efektive  Aplikimet elastike sic jane email,file transfer,web ,perdorin cfaredo gjeresi brezi qe marrin

Per cfare sherbimesh transporti ka nevoje nje aplikim?

 3.Koha  Aplikacionet interaktive me kohe reale sic jane telefonia e internetit ,telekonferencat ,lojrat me shume lojtare kerkojne vonese te vogel qe te jene efektive.