Transcript Matematikçi,astronot , filozof ve şair olarak bilinen ÖMER HAYYAM


Matematikçi,astronot , filozof ve şair olarak bilinen ÖMER
HAYYAM Tarihçilerin verdiği bilgiye göre 1048 yılında
Nişabur(İran) kentinde doğdu. (Doğum yılını 1044 olarak
veren kaynaklar da vardır) Asıl adı Gıyaseddin Ebu'lfeth Bin
İbrahim El-Hayyam dır.
Selçuklu döneminin yetiştirdiği büyük matematikçi ve
astronomlardandır. Edebiyat , tıp, tarih, hukuk ve astronomi
konularında geniş bilgisiyle ünlüdür. Ancak Hayyam'ın
felsefe , tasavvuf, fıkıh, tarih ve tıp konularında yazdığı
bilinen bir çok yapıtı günümüze ulaşamamıştır.

Ömer Hayyam'ın yüzyıllar sonra Batı dünyasında
tanınması ve belki de en çok okunan, en sevilen Doğulu
yazar olmasını sağlayan yapıtıysa Rubaiyat'tır. Rubaiya t'ın
bu derece ünlenmesinin en önemli nedeni İngiliz ozan
Edward Fitzgerald tarafından yapılan çevirinin oldukça
başarılı olmasıdır.

Edebiyat dünyasında bu derece sevilen ve ünlü olan Hayyam
bilim dünyasında da tanınmış ve çeşitli eserler vermiştir.

Sultan Celalettin Melikşah tarafından takvim oluşturmak
üzere kurulan bilim adamlarının başına getirilmiştir. O
zamanlar halk arasında "Ömer Hayyam Takvimi", bugünse
"Celali Takvimi" olarak bilinen bu takvim her 5000 yılda bir
gün hata veriyordu. Günümüzde kullanılan Gregoryan
takvimi ise her 3330 yılda bir gün hata vermektedir. Bu da
Hayyam'ın bilimsel düzeyinin kendi zamanının ne kadar
ötesinde oluşunun açık bir göstergesidir.
Bu kitaplardan özellikle Cebir kitabı Doğuda
matematik dünyasında uzun yıllar etkili olmuştur.
Batılı matematikçilerse bu derslere ancak 1851
yılında F.Woepeke'nin çevirisi ile tanışmıştır.
Ömer Hayyam'ın Cebir kitabı, on bölümden
oluşur. Kübik denklemlerle ilgili kısımlar
birleştirildiğinde geriye altı bölüm kalır.
Şeklindeki İfade de Hayyam'a aittir. Cebirle ilgili bu iki
ifadeye ait temel açıklamalar, uygulamalarıyla birlikte İlk
defa Ömer Hayyam tarafından ortaya konulmasına rağmen
bugün okullarda birinci formül Hayyam'dan 500 yıl sonra
yaşayan Newton'un (1642—1727) adına İzafeten “Newton
Formülü” veya “Binom Formülü” olarak tanımlanmaktadır.
n
n.(n+1)/2