Transcript ***** 1

Сабақтың мақсаты:
 А) білімділік: Қазақстан аумағын физикалық – географиялық
тұрғыдан аудандастыру тарауы бойынша алған білімдерін
жинақтап қайталау және бекіту.
 Б) дамытушылық : Қазақстан аумағының физикалық
географиялық тұрғыдан аудандастыра отырып ол жердің жер
бедерінің табиғатының ерекшелігіне сипаттама бере білгізу
есте сақтау және ойлау қабілетін дамыту, ХХІ - ғасыр білім мен
ғылымның дамуын және Байқоңыр ғарыш аймағының 50–
жылдық мерей тойының қатар келуіне байланысты жер
ғаламшарының басты жаңалықтары туралы білім беру.
 В) тәрбиелік: табиғатты қорғауға, жерін елін сүюге,
елжандылыққа тәрбие беру.
ІІ. Жаңа сабақтың жоспары.
1. Табалдырық аялдамасы «Жер».
2.Әудем жер аялдамасы «Юпитер».
3. Қозы көш аялдамасы «Сатурн».
4. Беласар аялдамасы «Уран».
5.Шарықтау аялдамасы «Байқоңыр».
6. Байқоңыр аймағының
“Ғарыш сапарына - 50жыл”.
1. Табалдырық аялдамасы
«Жер».
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Шығыс Еуропа жазығының оңтүстік шығыс бөлігі, Қазақстан
Республикасының қай бөлігінде орналасқан?
Батысында
Шығыс Еуропа жер бедері нешеге бөлінеді?
3
Мойынқұмның биіктігі қанша?
500м
Бетбақдаланың биіктігі қанша?
300 м
Тұран жазығының шөл, шөлейт зонасының топырағы қандай?
Ашық түсті қара күрең
Орал тауында жерді сол жерден шығатын пайдалы қазбаға байланысты
айтады олны атаңыз?
Хромтау, Никелтау
Сарыарқада темір кен орынын атаңыз?
Атасу
Орал тауына түсетін жылдық жауын – шашын мөлшері қанша?
300 м
Ертіс өзенің ұзындығы қанша?
1700 м
Сарыарқадағы дала зонасының топырағы қандай?
Қара топырақ
Картадан номерленген жерлерді тез жазу.
1. Шығыс
Еуропаның дала зонасының өсімдігі?
Бөз, бетеге, атқонақ.
2. Тұран жазығының шөл, шөлейт зонасының өсімдігі?
Жусан, изен, баялыш
3. Солтүстік Қазақ жазығының дала және орманды дала зонасының
өсімдігі?
Арпабас, қарабас, қайың, көктерек.
4. Орал тауының дала зонасының өсімдігі?
Үлпілдек селеу, көкпек, көде, жусан.
5. Сауыр Тарбағатай жотасының шалғынды орманды дала зонасының
өсімдіктері?
Көктерек, Түркістан аршасы, жеміс – жидек
6. Алтайдың орманды тауларында биіктігі 2100 – 2300 метр биіктігінде өсетін
өсімдігі?
Қарақат, жидек
7. Жоңғар Алатауының жануарларын атаңыз?
Бұғы, аю, елік
8. Алтай өлкесінің ормандарында тіршілік ететін жануарларды атаңыз?
Аю, қабан, бұғы.
9. Орал тауының дала мен тау аңғарларында қандай жануарлар мекендейді?
Ақбөкен, жабайы шошқа, қоян, қасқыр
10. Солтүстік Қазақ жазығының жануарларын атаңыз?
Дала күзені, аламан, сары шұнақ, қарсақ, бұлан, аю.
Термин сөздер
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Аллювий
Антициклон
Антропогенді әрекет
Биогенді кешен
Биоклиматтық белгі
Борықты сор
Консервативті ландшафт
Мортмасса
Морфомүсін
Нивальды белдеу.









Аллювий – үйінді жыныстардың өзен суымен шайылып,
өзен арналарына жиналатын шөгінді.
Антициклон – атмосферадағы ауа қысымы жоғары
аймақ.
Антропогенді әрекет – адамның ландшафтыны өзгерту
әрекеті.
Биогенді кешен – территориялық табиғат кешендерінің
топырақ жамылғысы, өсімдіктер мен жануарлар дүниесі.
Биоклиматтық белгі – белгілі бір климатпен үйлескен
биоценоздардың жай-күйі.
Борықты сор – тұзы шығып жатқан жер.
Консервативті ландшафт – барлық кешендері
динамикалық тепе-теңдік тапқан ландшафтылар.
Мортмасса – өсімдіктер мен жануарлардың қурап қалған
қалдықтары.
Морфомүсін – сыртқы күштер (су, жел, мұздық т.б.)
әрекетінен түзілетін жер бедері пішінінің кешені (өзен
аңғары, құмды шағыл, т.б.)
Қызықты деректер
1. Байқоңыр кіші планета Украина астрономы Н.С.Черних
ашқан (1976). Ол дүние жүзіндегі ең ірі ғарыш
алаңдарының бірі.
2. Байқоңыр Торғай алабындағы өзен. Қарағанды
облысы, Ұлы тау ауданы арқылы өтетін өзен бар
ұзындығы 235 м, алабының ауданы 4940 км2 Ұлытау
жотасынан бастау алатын Құрамбай және Ақбас өзендері
қосылған жерден бастап Байқоңыр өзені болып ағады.
3. Гагарин мұздығы Жетісу (Жоңғар) Алатауының
солтүстік бөлігінде аңғарлық типтегі мұздық. Сарқан
өзеннің бастауында орналасқан. Ұзындығы 4,4 км, аумағы
4,9 км2, орташа қалыңдығы 70м, абсолюттік биіктігі 4232
м сол шыңға Ю.А.Гагарин есімі берілген.
Тест жұмысын алу.