Transcript Document

Erişkinler
Nasıl Öğrenir?
-Öğrenme TeorileriZekeriya Aktürk
Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi
Eğitici Eğitimi Kursu
03.01.2012
Atatürk Üniversitesi BAP 2009/303
Prof. Dr. Zekeriya Aktürk, Doç. Dr. Hamit Acemoğlu
http://aile.atauni.edu.tr
Danışmanlar: Sedar Gürel (Sağlık Bakanlığı), Mark Gelula (Chicago Illinois), Nezih Dağdeviren (Trakya Üniversitesi)
1 / 26
Sizce insanlar nasıl öğrenir?
• Bu oturuma başlamadan önce kendinize şu
soruyu sorunuz:
– Ben insanların öğrenme yöntemleri konusunda
neler düşünüyorum?
2 / 26
Hedefler
• Bu ders sonunda katılımcıların öğrenme
teorileri hakkında bilgi sahibi olmaları
amaçlanmıştır.
• Bu sunumun sonunda katılımcılar;
– Üç adet öğrenme teorisi modelini
açıklayabilmeli
– Knowles’in erişkin öğrenme varsayımlarını
açıklayabilmeli
– Tecrübeyle öğrenme teorisini açıklayabilme
3 / 26
Öğrenme Nedir?
• Bilişsel, duyuşsal, çevresel ve tecrübeye
dayalı etkilerle kişinin bilgi, beceri, değer
ve dünya görüşlerinde değişikliklerin
olması.
(Illeris, 2000; Ormorod, 1995)
4 / 26
Öğrenme Teorisi nedir?
• Öğrenme teorileri öğrenme gerçekleşirken ne
olduğu ile ilgilenir?
• Öğrenme teorileri insanlar öğrenirken neler
olduğunu tarif etmeye çalışır
• Öğrenme teorilerinin iki yönü var:
– 1. Gözlemlediğimiz öğrenme sürecini anlamamız
için bize kavram çerçevesi ve terminoloji sunar.
– 2. pratik çözümler için nereye bakacağımız
hakkında fikir verir.
Hill (2002)
5 / 26
Üç Ana Öğrenme Teorisi
• Davranışçı öğrenme teorisi
• Bilişsel öğrenme teorisi
• Yapılandırmacı öğrenme teorisi
6 / 26
Davranışçı Teori
• Burrhus Frederic Skinner (d. 1904) tarafından
tanımlanmıştır
• Üç temel varsayımı var:
– 1. Öğrenme kendini davranış değişikliği ile gösterir
– 2. Çevre davranışı şekillendirir.
– 3. süreklilik ve pekiştirme öğrenme sürecinde
önemlidir
7 / 26
Koşullanma
• Davranışçı teoriye göre öğrenme, şartlanma
sonucunda yeni davranışların
kazanılmasıdır
– Klasik şartlanma: davranış, uyarana refleks bir
cevap şeklindedir. (Pavlov’un köpekleri)
– Operant şartlanma: davranışın bir ödül veya
ceza ile kuvvetlendirilmesidir. (B.F. Skinner)
8 / 26
9 / 26
Bilişsel öğrenme teorisi
• 1929’da Henry Bode tarafından ortaya atıldı
• İzole olaylara ek olarak paternlere
(şemalara) bakmayı önerir
• İki ana kabulü var:
– 1. Hafıza sistemi bilginin aktif ve organize bir
işlemcisidir
– 2. Eski öğrenilenler önemlidir.
10 / 26
Bode, Boyd Henry (1929). Conflicting Psychologies of Learning. Boston: D.C. Heath and Company.
• Öğrenme için insan beyninin nasıl
çalıştığını bilmeli ve dikkate almalıyız
– (Örn. kısa ve uzun süreli hafıza)
• Davranışçı teoride çevre daha önemli iken
burada kişinin kendisi ön plandadır
• Şema örneği: FTR’de anatomide öğrenilen
bilgiler bilek mekaniğini anlamayı ve
böylece bir düşme durumunda kırık mı
incinme mi olacağını tahmin etmeyi
11 / 26
kolaylaştırır.
Bilişsel öğrenmede yeterlilik
aşamaları
1.
2.
3.
4.
5.
Bilinçsiz yetersizlik
Bilinçli yetersizlik
Bilinçli yeterlilik
Bilinçsiz yeterlilik
Bilinçli yeterliliğe geri dönme
Noel Burch, Linda Adams. Learning a New Skill is Easier Said than Done. Gordon Training International.
12 / 26
http://www.gordontraining.com/free-workplace-articles/learning-a-new-skill-is-easier-said-than-done/
Sosyal Bilişsel Teori (Albert Bandura)
13 / 26
Yapılandırmacı model (Jean Piaget)
• Kişi, bilgi ve tecrübelerini kullanarak aktif
olarak yeni fikirler veya kavramlar oluşturur
• Yani: öğrenme kişinin kendi tecrübelerinden
yeni bilgi yapılandırmayı içerir
• Yapılandırmacı öğrenme daha çok kişisel bir
çabadır
Gibbons, B. (2004). "Supporting science education for English learners: promoting effective instructional techniques.".
14 / 26
Electronic Journal of Literacy through Science 3: 1–17.
• Yapılandırmacı eğitim öğrenenin serbestçe
araştırma yapmasını teşvik eder
• Eğitici, kolaylaştırıcı rolündedir; öğrencinin
gerçekçi problemleri çözerek bilgiyi
yapılandırmak üzere prensipleri kendisinin
keşfetmesini teşvik eder.
15 / 26
16 / 26
Örnek
• Öğrenme yeterliliği: kırmızı trafik ışığında durma
– Davranışçı öğrenme: kırmızı ışıkta geçince ceza
– Bilişsel öğrenme: “kırmızı ışıkta geçersem kaza
olabilir, yaralanabilirim” düşüncesini harekete
geçirme
– Yapılandırmacı öğrenme: daha önce kırmızıda geçip
kaza yapan bireye konuyla ilgili yansıtma
yaptırılması, kazazedelerle konuşma, gözlem…
17 / 26
Diğer bazı eğitim teorileri
• Androgojik öğrenme teorisi (Malcolm Knowles)
• Reflektif öğrenme (Donald Schön)
• Tecrübeyle (experiential) öğrenme (David Kolb)
• Zone of Proximal Development (Lev Vygotsky)
18 / 26
Androgojik öğrenme teorisi
(Malcolm Knowles)
• Beş varsayımı var
– Erişkinlerin kendi öğrenme yönelimleri vardır
• Önemine inanmadıkları şeyleri öğrenmezler
– Erişkin öğrenmesinde tecrübe önemlidir
• Erişkinin geçmiş tecrübeleri dikkate alınmalıdır
– Erişkinlerin iç ve dış motivasyonları vardır
• Faydalı olma, kendini ispat etme, başarılı olma – karne alma
– Erişkinler beceri ve uygulamaya yönelik eğitim ister
• Erişkinler öğrendiklerini yaşam ortamlarında hemen
uygulamak ister
– Erişkinler hazır olduğu anda öğrenir
• Erişkinler ihtiyaç duydukları anda öğrenme anları oluşur
19 / 26
Reflektif Öğrenme
• Kişi kendi uygulamaları üzerine düşünür ve
öğrenmeye çalışır
– Çalışırken yansıtma (reflection-in-action): işi
yaparken üzerinde düşünme
– İşe yansıtma (reflection-on-action): işten sonra
– İşle ilgili (reflection-for-action): eğiticinin iş
hakkında öğrenene yansıtma yapması
20 / 26
Tecrübeyle öğrenme (experiential learning)
 David Kolb
 Tecrübeyle öğrenme modelinin dört aşaması var
Konfüçyüs: “tell me and I will forget, show me and I may remember,
involve me and I will understand”.
“duyarsam unuturum, görürsem hatırlayabilirim ama yaparsam
21 / 26
öğrenirim”
22 / 26
Zone of Proximal Development
Anlamı
• Daha tecrübeli uygulayıcılarla etkileşim
• Gözlemledikleri uygulamalar hakkında yansıtma
• Geribildirim ve ileri yansıtma suretiyle uygulama
Öğrenme
• Uygulama yapılan toplum ortamında sosyal ve görev
etkileşimi
• Gerçek rol modeller ve
• Gerçek görevlerle oluşur
Lev Semyonovich Vygotsky
23 / 26
Nöronal Öğrenme
• Beynimizde yaklaşık 100 milyar nöron var
• Her nöron 1000 – 10 000 nöronla sinaps yapar
24 / 26
İhtiyaçlar hiyerarşisi – Öğrenme ilişkisi
• Temel ihtiyaçlarını karşılamadan öğrencinin
öğrenmesini bekleyemeyiz
http://chiron.valdosta.edu/whuitt/COL/motivation/motivate.html
25 / 26
Özet
• Hangi öğrenme teorisi modelleri vardır?
• Knowles’in erişkin öğrenme varsayımları
nelerdir?
• Kolb’ün tecrübeye dayalı öğrenme
siklusunu açıklayınız.
26 / 26