Transcript Wspó*praca w*adz o*wiatowych, samorz*dów i przedsi*biorców

Współpraca władz oświatowych,
samorządów i przedsiębiorców
System dualnego kształcenia zawodowego
Duales Ausbildungssystem
Krzysztof Bosak
Centrum Analiz Fundacji Republikańskiej
Ausbildungspakt: Tło historyczne
• Początki systemu dualnego – lata 30-ste XX w.
• Od lat 80-tych toczyła się debata nad zwiększeniem ilości oferowanych
miejsc praktyk zawodowych przez prywatne firmy
• Narodziła się idea aby przy pomocy tzw. transferu na kształcenie
zawodowe (Ausbildungsplatzabgabe) obciążyć firmy nie oferujące praktyk
zawodowych quasipodatkiem, który byłby w całości przeznaczony na
dofinansowanie kształcenia zawodowego
• W 2004 ustawa przeszła przez Bundestag ale Budesrat zablokował ją
• W zamian narodziła się idea Ausbildungspakt
• Związki zawodowe i skrajna lewica były od początku przeciwne, żądając
przymusowego zaangażowania przedsiębiorców
Ausbildungspakt
• Krajowy Pakt na rzecz Wykształcenia i Szkolenia Specjalistycznych
Kadr
• Nationaler Pakt für Ausbildung und Fachkräftenachwuchs (w
skrócie: Ausbildungspakt)
• Umowa społeczna pomiędzy przedstawicielami polityki a
przedstawicielami gospodarki (zrzeszeń przemysłowych i zrzeszeń
przedsiębiorców) zawarta w 2004 roku w celu przełamania
negatywnego trendu w kształceniu zawodowym
• W 2010 pakt został przedłużony na lata 2010-2014 (III edycja,
pierwszy raz przedłużony w 2007 r.)
Główne założenia Paktu
•
Inicjatywa tworzenia konkretnych miejsc kształcenia zawodowego ma wychodzić
od strony przedsiębiorców
•
Sfera prywatna ma utworzyć rocznie 60 000 nowych miejsc kształcenia
zawodowego i 40 000 miejsc pierwszego kształcenia zawodowego
(Einsteigsqualifizierung)
•
Dodatkowo ma powstać 10 000 miejsc pierwszego kształcenia zawodowego plus
(EQ-Plus), które są nakierowane na uczniów słabszych - obok praktyki zawodowej
zawierają także zajęcia wspomagające
•
RFN i landy wspierają przedsięwzięcia na rzecz redukcji liczby uczniów
przerywających szkołę przed egzaminem (przez co nie mogę oficjalnie wziąć
udziału w programie praktyk zawodowych)
•
Także szkoły ogólnokształcące mają przeprowadzać obowiązkowo i systematycznie
szkolenia pozwalające zorientować się w możliwościach kształcenia zawodowego
Dalsze założenia
• Koncentracja na kształceniu techniczno-informatycznomatematycznym (III edycja paktu)
• Ze strony rządu: Intensyfikacja i rozbudowa doradztwa
zawodowego
• Sfera prywatna: Optymalizacja giełd praktyk zawodowych
• Mocniejsze wciągnięcie w proces Urzędów Pracy
• Rząd przeznaczy środki na dodatkowych 100 doradców
kształcenia zawodowego
Sukces Paktu
• W 2010 roku udało się podpisać dzięki
Ausbildungspakt o 6% więcej nowych umów o
kształcenie niż w roku 2003 mimo niekorzystnych
zmian makroekonomicznych
• Ilość osób przerywających edukację spadła o 9%
• W latach 2008-2010 zgodnie z Niemiecką Agencją
Pracy (Bundesagentur für Arbeit) było więcej
miejsc kształcenia zawodowego niż chętnych
Podział kompetencji
• Rząd federalny (Ministerstwo Badań i Edukacji oraz
Ministerstwo Pracy i Gospodarki) – regulacje ustawowe,
regulaminy nauki, klasyfikacja zawodów
• Landy – programy nauki, organizacja praktyk i egzaminów,
współpraca z izbami rzemieślniczymi i organizacjami
biznesowymi, szkolenia, serwisy inf.
• Przedsiębiorstwa – udostępnieni praktyk, egzaminy,
świadectwa
• Uczeń – znalezienie sobie praktyk, wybór szkoły, dziennik
praktyk, egzaminy pisemne i praktyczne
Regulacja zawodów
•
Konkretne normy (rzeczowe i czasowe) dotyczące poszczególnych zawodów
regulują rozporządzenia dotyczące poszczególnych zawodów
(Ausbildungsorndungen). Podstawą prawną dla tworzenia Ausbildungsorndungen
jest prawo o szkolnictwie zawodowym (Berufsbildungsgesetz)
•
Zmiana definicji danego zawodu odbywa się w ramach Berufsbildungsgesetz z
inicjatywy izb rzemieślniczych (Fachverbände), organizacji pracodawców
(Organisationen der Arbeitgeber), związków zawodowych (Gewerkschaften) lub
Krajowgo Instytutu Kształcenia Zawodowego (Bundesinstitut für Berufsbildung)
•
Zazwyczaj odbywa się to tak, że po wysłuchaniu inicjatora i stron zainteresowanych
decyzję podejmuje ministerstwo, uzgadniające to dodatkowo z poszczególnymi
landami
•
Samo Ausbildungsordnung zmienia się wg ustalonej procedury w której uczestniczą
przedstawiciele władz związkowych, landów, związków zawodowych oraz
naukowców zajmujących się kształceniem zawodowym
Umowa o kształceniu zawodowym
•
Podstawą współpracy jest umowa o kształceniu zawodowym
(Berufsausbildungsvertrag)
•
Uczeń podpisuje ją z zakładem oferującym praktykę
•
Stroną jest jeden lub wielu uczniów i przedsiębiorstwo oferujące kształcenie
•
W przypadku kształcenia nieletnich stronę przy zawieraniu umowy są rodzice
•
Ramy minimalne dotyczące kształtu umowy Berufsbildungsvertrag są określane
przez paragraf 10 prawa o kształceniu zawodowym (§10 Berufsbildungsgesetz)
•
na kształt tej umowy (czyli na ramy dotyczące kształcenia zawodowego) mają
wpływ zarówno landy jak i rząd RFN
•
Średni czas trwania kształcenia: 35-37 miesięcy
Duales Ausbildungssystem w liczbach
•
W 2011 r. ilość nowych umów o kształcenie: 570 140 (wzrost rok do roku o 1,8%)
•
W 2011 r. w Niemczech kształcono w 344 (uznanych, skodyfikowanych) zawodach
•
W 2010 r. w systemie szkolenia zawodowego brało udział ponad 1,5 miliona młodych osób
•
W 2009 r. 145 tys. młodych brało udział w programie kształcenia na praktykach dotowanych przez
państwo (9,6%)
•
W 2010 r. ponad 142 tys. umów pomiędzy uczniami a przedsiębiorcami zostało zerwanych
przedwcześnie (23% całości w danym roku)
•
Spada ilość zaangażowanych przedsiębiorstw. W 2010 r. kształciło 468 tys. firm (22,5%). Spadek
wynika w dużej mierze z rezygnacji z udziału w systemie przez MSP
•
61% kształconych po zakończeniu znajduje zatrudnienie w firmie kształcącej. Kwotę tę zaniżają
nowe landy
Procent zaangażowanych firm
Wynagrodzenia praktykantów
Bilans dla przedsiębiorcy (2007)
Rodzaje kosztów
Koszty w euro
Koszty Brutto
15 288
Zyski (z produktywnych czynności
praktykantów)
11 692
Koszty Netto
3 596
Nakłady budżetowe na szkolenie
Całkowite
wydatki na
edukację
Wydatki na
szkolenie w
systemie
dualnym
1995
2000
2005
2007
2008
125
135
142
148
154
10
12
12
11
11
System szkolny a dualny
Proporcje kształcenia w Szwajcarii
Zalety systemu dualnego
• Dopasowanie popytu i podaży pracy
• Niskie bezrobocie wśród młodzieży
• Dopasowanie oferty edukacyjnej szkół do
wymagań rynku
• Zaangażowanie obywatelskie przedsiębiorców i
organizacji branżowych
• Wychowanie w duchu odpowiedzialności za
siebie i realizmu
• Oswajanie ucznia z rynkiem pracy przy
zachowaniu mechanizmów ochronnych
Słabości systemu dualnego
• Chaos kompetencyjny pomiędzy rządem RFN,
landami i organizacjami branżowymi
• Brak wystarczającego popytu na praktyki
• Zrywanie umów przez firmy po
skonsumowaniu dofinansowania
• Nadmierne obciążenia dla firm
• Zbyt wąskie profile zawodowe nauki
• Problemy z praktykami dla słabszych
POLSKA
Kierunki kształcenia (Wielkopolska)
Przedsiębiorcy a praktyki
Propozycje rozwiązań cząstkowych
•
Możliwość odpisania kosztu zatrudnienia pracownika oddelegowanego do nauki zawodu od
przychodów z uwzględnieniem mnożnika
•
Koszt pracownika oddelegowanego do nauki praktykantów byłby odliczany od przychodu
podatkowego nie w wartości 100%, ale większej (do ustalenia przy pomiarze oceny skutków
legislacji) – np. 150 lub 200%
•
Możliwość amortyzowania sprzętu przekazanego szkole lub oddanego w użytkowanie przy
zagwarantowanej neutralności służb skarbowych. W świetle ustawy o rachunkowości, przekazanie
środków trwałych (np. maszyn) w użytkowanie, lub wprost zakupienie maszyn szkole, może rodzić
wątpliwości co do możliwości ich amortyzowania przez firmę.
•
Możliwość zawierania kontraktu między szkołą (i dodatkowo np. urzędem pracy) a przedsiębiorcą.
Kontrakt mógłby obejmować dofinansowanie procesu kształcenia bezpośrednio szkole w zamian za
gwarancję zatrudnienia.
•
Obniżenie składki ZUS przez pierwszy rok pracy pracownika wykształconego na zamówionym
kierunku nauki do wysokości składki ZUS ponoszonej przez osobę rozpoczynającą działalność
gospodarczą
Wydatki na edukację i wych.: 58,8 mld
Wydatki na kształcenie zawodowe
• Udział w wydatkach powiatów: 41%
• Udział w wydatkach miast na p.p.: 14%
• Udział w wydatkach województw: 18%
(dane GUS z 2009 r. za raportem „Badanie Funkcjonowania Systemu Edukacji”)
Szacunek wydatków na rok 2011:
• Wydatki powiatów: 2,91 mld zł
• Wydatki miast na p.p.: 2,41 mld zł
• Wydatki województw: 0,16 mld zł
SUMA: 5,48 mld zł
(9% edukacji; 1,8% budżetu; 0,8% sektora publicznego)
Dziękuję za uwagę!
Krzysztof Bosak
[email protected]
tel. 508 101 026