Transcript Слайдтар
ҚАНЫҚПАҒАН КӨМІРСУТЕКТЕРДІҢ РЕАКЦИЯҒА ТҮСУ ҚАБІЛЕТТІЛІГІ Этиленнің реакцияға түсу қабілеттілігі + Н2, t0, Ni + Hal2 + HHal + H2O, t0, H+ СnH2n + H2O + [O] + O2, t0 (жану) - H2, t0, Ni + nCnH2n CnH2n+2 дигалогеналкандар, СnH2nHal2 галогеналкандар, СnH2n+1Hal CnH2n+1OH CnH2n(OH)2 CO2 + H2O CnH2n-2 полимерлену 2 1. Гидрлеу: СН2 2. Галогендеу: СН2 3. Гидрогалогендеу: 4. Гидратация:СН2 СН2 + Н2 СН2 + Br2 СН2 СН2 + Н2О 5. Жұмсақ тотықтыру: СН2 6. Жану: СН2 7. Дегидрлеу: 8. Полимерлену: nСН2 СН2 СН2 + НСl t, Н3РО4 CН3 СН2 cat СН (… СН2Вr CН3 2Н2О 2СО2 t, Ni СН3 СН2Вr СН2 + [О] +Н2О СН2 + 3О2 СН2 СН3 Pt, t СН2Сl СН2ОН СН2 СН2 ОН ОН СН + Н2 СН2 СН2 …)n 3 Марковников ережесі • Галогенсутектің сутек атомы сутегі көп көміртек атомына, ал галоген сутегі аз көміртек атомына қосылады. • H2C=CH-CH3+H-Br H3C-CHBr-CH3 Алкендердің алынуы 1)Катализдік дегидрлеу әдісі: CH3-CH3 CH2=CH2+H2 2)Спирттерді дегидратациялау: H3C-CH2-OH H2C=CH2+H2O 3)Дегидрогалогендеу: H3C-CH-CH2 H3C-CH=CH2 CI H 4)Дегалогендеу: H3C-CH-CH2+Zn H3C-CH=CH2+ZnBr2 Br Br Алкендердің қолданылуы Ацетальдегид Этанол Бутадиен-1,3 Синтетикалық каучук Этилен О Сірке қышқылы Н2С СН2 Оксид этилена Стирол 1,2-дихлорэтан Полистирол Хлорвинил Этиленгликоль Полиэтилен Поливинилхлорид Антифриз 6 Алкиндердің реакцияға түсу қабілеттілігі • Қосылу реакциясы 1) Гидрлеу катализаторы (Ni, Pd немесе Pt), бірақ бұл реакция алкендерден баяуырақ жүреді. CH3–C≡CH + H2 ––t°,Pd→ CH3–CH=CH2 CH3–CH=CH2 + H2 ––t°,Pd→ CH3–CH2–CH3 2) Галогендеу Алкиндер бром суын түссіздендіреді ( үш еселі байланыстың сапалық реакциясы).Реакция алкендермен салыстырғанда баяуырақ жүреді. HC≡CH + Br2 → CHBr=CHBr CHBr=CHBr + Br2 → CHBr2–CHBr2 3) Гидрогалогендеу. Түзілетін өнім Марковников ережесімен анықталады. CH3–C≡CH + HBr → CH3–CBr=CH2 CH3–CBr=CH2 + HBr → CH3–CBr2–CH3 4) Гидраттау (Кучеров реакциясы). Суды қосып алу реакциясы сынап сульфаты қатысында жүреді. Бұл реакцияны 1881 жылы М.Г.Кучеров ашқан. Судың алкинге қосылуы Марковников ережесіне сәйкес жүреді, аралық тұрақсыз спирт(енол) тұрақты карбонильді қосылысқа – кетонға айналады. HgSO4 CH3–C≡CH + H2O → H2SO4 CH3 – C – CH3 || O 5) Полимерлену. Ацетиленнің тримерленуі : kat HC≡CH + HC≡CH →CH2=CH–C≡CH kat CH2=CH–C≡CH + HC≡CH →CH2=CH–C≡C–CH=CH2 Cакт.,t 3СH≡CH → С6Н6 (бензол) • Алкиндердің қышқылдық қасиеттері. Ацетилендегі сутек атомдары ның орнын металл атомдары баса алады. Бұл кезде ацетиленидтер түзіледі. Металл натрий или натрий ацетиленидін түзеді. HC≡CH + 2Na → NaC≡CNa + H2 Күміс пен мыс ацетиленидтерін күміс оксиді мен мыс хлоридінің аммиактағы ерітінділерінен алады. HC≡CH + Ag2O → AgC≡CAg↓+ H2O (аммиакты ер-ді) HC≡CH + CuCl2 → CuC≡CCu↓+ 2HCl (аммиакты ер-ді) (үш еселі байланысқа сапалық реакция) • Тотығу реакциясы Калий перманганаты әсерінен ацетилен қымыздық қышқылына дейін тотығып, KMnO4 ерітіндісін түссіздендіреді ( үш еселі байланысқа сапалық реакция). 3C2H2 + 8KMnO4 + 4H2O → 3HOOC-COOH + +8MnO2 + 8KOH • Ароматты көмірсутектердің реакцияға түсу қабілеттілігі C6H 6+ HONO2 → C6H 6 + Br2 → C6H 6+HOSO2OH→ Қосылу реакциясы C6H6 +3Cl2 → Бензолдың қолданылуы ҮЙГЕ ТАПСЫРМА: 1.Ә.Темірболатова, Н.Нұрахметов, Р.Жұмаділов, С.Әлімжанова Химия: -Алматы: Мектеп, 2011ж. §§ 3.1-4.6 қайталау 2. Ә. Темірболатова , Н.Сағымбекова Химия. Тапсырмалар жинағы 11 сынып. Есептер № 3-147 – 3-148,121 бет. 36-40 есептер 125 бет. 3.С.Габрилян, Г.Г. Лысова. Химия. Методическое пособие. 11 класс. Профильный уровень, М., Дрофа, 2007. 4.А. В. Артёмов, С. С. Дерябина. Школьные олимпиады по химии 8 – 11 класс. М., «Айрис-пресс», 2009 Назарларыңызға рахмет !