Transcript Rederijkerskamers

In de loop van de 15 eeuw ontstaan
Verbastering van chambres de rhétoriques,
dit zijn verenigingen van (rijke) burgers die zich willen
bekwamen in het schrijven van literaire teksten





Beschermheer /sponsor was de Prince of
Keyser, meestal een vooraanstaand burger
Voorzitter :deken
Penningmeester: fiscaal
Leraar: factor
Elke rederijkerskamer had een blazoen (=
wapen) en devies (= motto), bijvoorbeeld:
De Egelantier uit Amsterdam met het devies
In liefde bloeyende
•
•
•
•
•
Aandacht voor ingewikkelde kunstvormen waarmee
ze de weg bereiden voor de renaissance
(kunst voor elite versus kunst voor het volk)
Eerste vertalingen van werken van klassieke auteurs
Sociale functie: landjuwelen (= toneelwedstrijden)en
gelegenheidspoëzie zorgen voor binding in de
samenleving, bovendien gaat de opbrengst vaak vaar
liefdadigheidsinstellingen als een weeshuizen
Verspreiding van politieke opvattingen van
aanhangers van resp. de Opstand en de religieuze
opvattingen van de Hervorming
Zuivering en opbouw van Nederlandse taal


Vervolging van rederijkerskamers i.v.m.
godsdienstige en politieke opvattingen
Opkomst van nieuwe culturele en literaire
ideeën


1581 Geuzenliedboek, met daarin o.a. het
Wilhelmus
1616 A. Valerius Nederlandtsche
Gedenckclanck
Referein = rederijkersballade,
elke strofe telt minstens acht regels,
opvallend is dat alle strofen op dezelfde
regel eindigen, de zgn. stockregel die de
grondgedachte van het gedicht uitdrukt. De
slotstrofe begint vaak met Prince. Deze regel
richt zich direct tot de beschermheer van de
rederijkerskamer
Voorbeeld: Door d’onkonstighe gaet de
konste verloren uit
Mariken van Nieumeghen , r. 521 - 554
Rondeel =
Gedicht van meestal slechts acht regels, gebouwd
rondom twee rijmklanken: 1 = 4 = 7 en 2 = 8
Voorbeeld:
Die door de wereldt sal gheraken van A. de Roovere
Acrostichon of naamdicht =
Gedicht waarin de beginletters van de opeenvolgende
strofen (of regels) samen de naam vormen van
degene aan wie het gedicht is opgedragen of de
maker van het gedicht/literaire werk.
Voorbeeld:en Wilhelmus en Vanden Vos Reynaerde
Retrograde of kreeftdicht =
gedicht waarvan de regels ook van achteren naar
voren gelezen kunnen worden
Ketendicht =
gedicht waarin het slotwoord van de ene regel
steeds rijmt op het beginwoord van de volgende
Schaakbord =
gedicht waarbij 64 hokjes een versregel bevatten,
door de volgorde van lezen te veranderen,
kunnen er 38 balladen worden gelezen, bedacht
door M. de Casteleyn (Const van rhetoriken
Die door de wereld zal geraken
Die moet kunnen huilen metten honden
Ende moet ook ook kunnen diverse spraken*
Die door de wereld zal geraken
Hier waarheid seggen ende ginder missaken*
Voren zalven ende achter wonden*
Die door de wereld zal geraken
Die moet kunnen huilen metten honden
 *zijn taal aanpassen aan de omstandigheden
 *leugens
 *als iemand erbij is aardig voor hem zijn, maar hem
achter
zijn rug *benadelen













Die geen pluimen en kan strijken*
Die en dooch* ter wereld niet
Is hij arm, hij en zal niet rijken*
Die geen pluimen en kan strijken
Alomme heeft hij het achterkijken*
Hij wordt verschoven waar men hem ziet*
Die geen pluimen en kan strijken
Die en dooch ter wereld niet
*vleien
*deugt
*rijk worden
*nakijken
*opzij geschoven