Transcript اسلایدهای سخنرانی

‫بیست و سومین همایش بانکداری اسالمی‪ /‬ارتباط متقابل تحوالت اقتصاد ملی و نظام بانکداری اسالمی‬
‫‪19‬شهریورماه ‪ –1391‬تهران – مؤسسۀ عالی آموزش بانکداری ایران‬
3
‫دسته‌بندی سنتی بازارهای مالی‬
‫بازار پول‬
‫• بازار ابزار مالی کوتاه‌مدت‌تر‬
‫بازار سرمایه‬
‫• بازار ابزار مالی بلندمدت‌تر‬
‫مرز مشترک بازار پول و سرمایه‬
‫تقسيم‌بندي بازارهاي مالي اعتباري است‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪5‬‬
‫بانک‌ها وام‌های رهنی ‪ 30‬ساله می‌فروشند‪.‬‬
‫بورس‌ها اوراق قرضۀ کوتاه مدت (کمتر از یک سال) می‌فروشند‪.‬‬
‫شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری بلندمدت به بانک‌ها مراجعه می‌کنند‪.‬‬
‫شرکت‌ها برای تأمین سرمایه در گردش به بورس مراجعه می‌کنند‪.‬‬
‫بازیگران بازارهای مالی از منظر نهادهای مالی‬
‫تخصیص وجوه‬
‫متقاضیان‬
‫وجوه‬
‫عرضه‌کنندگان‬
‫وجوه‬
‫نهادهای مالی‬
‫خرید دارایی‌های مالی‬
‫‪6‬‬
‫تجمیع وجوه‬
‫فروش دارایی‌های مالی‬
‫نقش واسطه‌گری نهادهای مالی‬
‫اغلب نهادهای مالی واسطه‌های مالی‌اند‪:‬‬
‫• واسط ط ط طططه‌های مط ط ط ططالی بط ط ط ططین عرض ط ط ط طه‌کنندگان و‬
‫متقاضط ططیان وجط ططوه ق ط طرار می‌گیرنط ططد و واسط طططۀ‬
‫خریططد و فططروش دارایی‌هططای مططالی و پرداخططت ‌و‬
‫دریافت وجوه حاصل از خرید و فروش اند‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫طیف واسطه‌گری نهادهای مالی‬
‫بانک‬
‫مؤسسۀ مالی و‬
‫اعتباری‌‬
‫بیمه و صندوق‬
‫بازنشستگی‬
‫شرکت تأمین مالی‬
‫بانک سرمایه‌گذا ‌ری‌‬
‫دو نوع عمدۀ واسطه‌گری مالی‬
‫واسطه‌گری بانک یا غیرمستقیم‬
‫• واسطۀ مطالی بطه ططور دادطم در مقابطل وام‌گیرنطده و وام‌دهنطدۀ نهطایی موقعیطت اتخطا‬
‫می‌کند‪ .‬واسطۀ مالی تعهدات وام گیرنده را می‌خرد و در همان زمان تعهدات خود‬
‫را به وام‌دهنده می‌فروشد‪.‬‬
‫واسطه‌گری بازار یا مستقیم‬
‫• واسطۀ مالی یا هیچ موقعیتی را در مقابطل وام‌‌گیرنطده و وام‌دهنطده اتخطا ن ی‌کنطد و‬
‫ی ط ط ططا توه ط ط ططا ب ط ط طرای دوره‌ای کوت ط ط ططاه موقعی ط ط ططت اخ ط ط ططذ می‌کن ط ط ططد‪ .‬تعه ط ط ططداتی ک ط ط ططه از جان ط ط ططب‬
‫عرضه‌کنندگان وجوه صادر می‌شود توسط متقاضیان وجوه خریداری می‌شود‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫حرکت از بازار پول به بازار سرمایه‬
‫واسطه‌زدایی‬
‫کهطا) بطین عرضطه‌کنندگان‬
‫از بین‌بردن واسطه‌های مالی (مانند بان ‌‬
‫و متقاضططیان وجططوه را واسطططه زدایططی گوینططد‪ .‬ب طه‌عنوان م ططال اگططر‬
‫س ط ططارده‌گذاری س ط ططاردۀ خ ط ططود را از بان ط ططک خ ط ططار س ط ططازد و در اوراق‬
‫بهادار سرمایه‌گذاری کند‪ ،‬واسطه‌زدایی کرده است‪.‬‬
‫‪10‬‬
11
‫معماری نظام مالی‬
‫تعیین رابطۀ نسبی بانک‌ها‬
‫و بازارهای سرمایه‬
‫‪12‬‬
‫گرایش به بازار پول یا سرمایه‬
‫بانک‌پایه‬
‫• گرایش به بازار پول غالب است‪.‬‬
‫بازار‌پایه‬
‫• گرایش به بازار سرمایه غالب است‪.‬‬
‫تفاوت‌های سیستم‌های مالی بازارپایه و بانک‌پایه‬
‫در سیستم‌های مالی بازارپایه نسبت به بانک‌‌پایه‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تأمین مالی از طریق حق مالی نسبت به بدهی اهمیت دارد‪.‬‬
‫ش ط ططرکت‌ها بط ط طه‌طرز مس ط ططثص‌تری ب ط ططر اس ط ططاس ر ی اک ری ط ططت س ط ططهامداران کنت ط ططرل‬
‫می‌شوند تا بر اساس نفو اقلیت مدیران‬
‫بازاهططای مططالی توسططعه یافته‌ترنططد و رقابططت شططدیدتری در صططنعت مططالی ب طه چشططم‬
‫می‌خورد‪.‬‬
‫سرمایه‌گذاران نهادی بخش مهم‌تری از نظام مالی را تشکیل می‌دهند‪.‬‬
‫• قوانین و مقررات مالی آزادی عمل بیشتری به بازیگران بازارهای مالی می‌دهد‪.‬‬
‫• روابط بازیگران بازار تا حد بیشتری بر پایۀ اعتماد متقابل است‪.‬‬
‫‪14‬‬
‫جریان غالب‬
‫کشورهای در حال توسعه‬
‫کشورهای توسعه یافته‬
‫واسطه‌گرایی‬
‫واسطه‌زدایی‬
‫بانک‌پایگی‬
‫بازار پایگی‬
‫طرح موضوع‬
‫در معماری نظام مالی‪:‬‬
‫آیا بانک‌پایگی بهتر است یا بازار پایگی؟‬
‫آیا بانک‌ها و بازارهای سرمایه جایگزین یکدیگرند؟‬
‫آیا توسعۀ نظام مالی بیشتر بر توسعۀ بانک‌ها استوار است یا بازارهای‬
‫سرمایه؟‬
‫‪16‬‬
‫تحقیقات راجع به نظریۀ معماری نظام مالی‬
‫(‪Thakor and Boot )1997‬‬
‫• آن‌ها در تحلیل‌های نظطری خطود راجطع بطه معمطاری نظطام مطالی پیش‌بینطی‬
‫می‌کننططد کططه نظططام مططالی بهینططه بططر اسططاس سططابقۀ اعتبططاری وام‌گیرنططدگان‬
‫گرایش‌هط ططای متفط ططاوتی نسط ططبت بط ططه واسط طططه‌گری بانط ططک یط ططا بط ططازار خواهط ططد‬
‫داشططت‪ :‬در صططورتی کططه سططابقۀ اعتبططاری وام‌گیرنططدگان نسططبتا بطد باشططد‪،‬‬
‫نظام مالی بهینه به واسطه‌گری بانک و در صورتی که سابقۀ اعتباری‬
‫وام‌گیرن ططدگان نس ططبتا خ ططو باش ططد ب ططه س ططمت واس طططه‌گری ب ططازار گ طرایش‬
‫خواهط ططد داشط ططت‪ .‬بنط ططابراین‪ ،‬آن‌هط ططا ب ط طه‌طور ضط ططمنی واسط طططه‌گری بط ططازار را‬
‫نس ط ططبت ب ط ططه واس ط طططه‌گری بان ط ططک برت ط ططر می‌دانن ط ططد چراک ط ططه ع ط ططدم تق ط ططارن‬
‫اطالعاتی در دومی ضعیف‌تر از بازار است‪.‬‬
‫‪17‬‬
‫تحقیقات راجع به نظریۀ معماری نظام مالی‬
‫(‪Gerschenkron )1962‬‬
‫• ب ططر اس ططاس ش ططواهد ت ططاری ی حاص ططل از برر ط ط ی‬
‫بازارهای انگلستان‪ ،‬روسیه‪ ،‬آملان و ایتالیطا بطه‬
‫ایططن نهیجططه می‌رسططد کططه وقتططی رشططد اقتص طادی‬
‫شططروع می‌شططود‪ ،‬تططأمین مططالی مسططتقیم به‌تطدریج‬
‫جایگزین تأمین مالی غیرمستقیم می‌شود‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫سه عامل اسا ی در معماری نظام مالی‬
‫بازارهای مالی‬
‫نهادهای مالی‬
‫‪19‬‬
‫قوانین و‬
‫مقررات مالی‬
‫نقش محیط قانونی در توسعۀ بازاهای مالی‬
‫)‪La Porta and Lopez-de-Silanes (1998‬‬
‫• محطیط قططانونی سطالم شططرط ال‌زم‬
‫ش ط ط ططال‌گیری بازاره ط ط ططای س ط ط ططرمایۀ‬
‫ب ط ططزر اس ط ططت‪ .‬مح ط ططیط ق ط ططانونی‬
‫ناسط ط ط ططالم بط ط ط ططه اف ط ط ط طزایش تمرکط ط ط ططز‬
‫مالکی ط ططت‪ ،‬ک ط ططاهش دستر ط ط ط ی ب ط ططه‬
‫ت ططأمین م ططالی از طری ططق ح ططق م ططالی‪،‬‬
‫کوچک‌‌مانط ططدن بط ططازار حط ططق مط ططالی و‬
‫بدهی منجر می‌شود‪.‬‬
‫‪20‬‬
‫)‪La Porta et al.(1997‬‬
‫• در سیسططتم‌های قططانونی‌ای کططه از‬
‫اعتباردهنططدگان ش ططدیدا حمای طت‬
‫می‌شططود و محیط‌هططای قططانونی‌ای‬
‫ک ط ط ط ط ط ط ط ط ططه بط ط ط ط ط ط ط ط ط طه‌‌طور ج ط ط ط ط ط ط ط ط ططدی‌تری‬
‫اجرایی‌ش ط ط ط ط ط ط ط ططدن قرارداده ط ط ط ط ط ط ط ططا را‬
‫ض ط ط ط ططمانت می‌کنن ط ط ط ططد‪ ،‬بازاره ط ط ط ططای‬
‫ب ط ط ط ططدهی و ح ط ط ط ططق م ط ط ط ططالی عملک ط ط ط ططرد‬
‫مؤثرتری دارند‪.‬‬
‫مسیر رشد‬
‫‪21‬‬
‫سیستم‌های مالی و رشد اقتصادی‬
‫• کشورهای پیشرفته سیستم‌های مالی پیچیده دارند‪.‬‬
‫• بازاره ط ط ططای م ط ط ططالی انباش ط ط ططت س ط ط ططرمایه و م ط ط ططدیریت ریس ط ط ططک را‬
‫تسهیل می‌کنند‪.‬‬
‫• نظط ططام مط ططالی یاط ططی از مهم‌تط ططرین عوامط ططل سط ططاختاری مط ططؤثر بط ط ‌طر‬
‫بهره‌وری است‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫تأثیر نظام مالی بر رشد اقتصادی از طریق‪:‬‬
‫تجهیز پساندازها‬
‫بسط نقدشوندگی‬
‫تخصیص منابع‬
‫مدیریت ریسک‬
‫ارزیابی مؤثرتر عملکرد مدیران‬
‫تسهیل تجارت‬
‫‪23‬‬
‫اشاال تأثیر متقابل بانک‌ها و بازارهای سرمایه‬
‫‪24‬‬
‫رابطۀ رقابت‬
‫• بانک‌ها و بازار سرمایه در تأمین مالی رقیب یکدیگرند‪.‬‬
‫• هرک ط ط ططدام ب ط ط ططه هزین ط ط ططۀ عدم‌توس ط ط ططعۀ دیگ ط ط ططری توس ط ط ططعه‬
‫می‌یابند‪.‬‬
‫• بط ططا توجط ططه بط ططه نقط ططش هرکط ططدام‪ ،‬قانون‌گط ططذاران ب ط طه‌دنبال‬
‫ایجاد توازن در توسعۀ هر دو اند‪.‬‬
‫‪25‬‬
‫رابطۀ مکمل‌بودن‬
‫• بازار پول نیازهای متقاضیان وجطوه کوتاه‌مطدت را بطرآورده‬
‫می‌کنط ط ط ططد و بط ط ط ططازار سط ط ط ططرمایه نیازهط ط ط ططای متقاضط ط ط ططیان وجط ط ط ططوه‬
‫بلندمدت را‪.‬‬
‫• ایط ط ططن دو بط ط ططازار جط ط ططایگزین یکط ط ططدیگر نیسط ط ططهند بلکط ط ططه مکمط ط ططل‬
‫یکدیگرنط ط ط ط ط ططد و هرکط ط ط ط ط ططدام بط ط ط ط ط ططه بخ ط ط ط ط ط ط ی از متقاضط ط ط ط ط ططیان و‬
‫عرضه‌کنندگان وجوه خدمت‌رسانی می‌کنند‬
‫‪26‬‬
‫رابطۀ تاامل مشترک‬
‫• بازار پول و سرمایه باعث تاامل یکدیگرند‪.‬‬
‫• توسعۀ بازار پول به توسعۀ بازار سرمایه‬
‫منجر می‌شود و برعکس‪.‬‬
‫‪27‬‬
‫تاامل مشترک صادق است‬
‫الگوی واقعی توسعۀ نظام مالی بر مبنای تقابل بانک‌ها و بازارها نیست‪:‬‬
‫• توسططعۀ بازارهططای سططرمایه بططه کططاهش هزینططۀ سططرمایۀ بانک‌هططا و در نهیجططه‬
‫توسططعۀ بانک‌هططا می‌انجامططد‌ بانک‌هططا بططا هزینطه‌های کمتططری از طریططق بططازار‬
‫سرمایه تأمین مالی می‌کنند و وام‌های بیشتری اعطا می‌کنند‪.‬‬
‫• از طری ط ططق تب ط ططدیل ب ط ططه اوراق به ط ططادار ک ط ططردن‪ ،‬بانک‌ه ط ططا کیفی ط ططت اعتب ط ططا ‌ری‬
‫وام‌گیرندگان را تأیید می‌کنند و بازار سرمایه وام‌گیرندگان را تطأمین مطالی‬
‫می‌کند‪.‬‬
‫‪28‬‬
‫کمک بانک‌ها به بازار سرمایه‬
‫وامدهی بانک‌ها به شرکت‌ها‪:‬‬
‫• پیام م بت به سهامداران شرکت وام‌گیرنطده مخطابره می‌کنطد و موجطب افطزایش قیمطت‬
‫سهام شرکت می‌شود‪.‬‬
‫• هزین طه‌های جسططتجوی اطالعططات را ب طرای ارزیططا ی تحلی طل‌گران و سططرمایه‌گذاران ا ‌وراق‬
‫بهادار کاهش می‌دهد‪.‬‬
‫شرکت‌هایی که رابطۀ مالی تعریف‌شده‌ای با بانک‌ها دارند‪:‬‬
‫• وقتی سهامشان عرضۀ عمومی می‌شود‪ ،‬کمتر وضعیت زیرقیمت را تجربه می‌کنند‪.‬‬
‫• هزینطه‌های تططأمین مالیشططان از مج طرای بططازار سططرمایه بططه واسطططۀ کططاهش دامنططک اور‌اق‬
‫بدهی شرکت و کاهش هزینه‌های پذیره‌نویس ی پایین می‌آید‪.‬‬
‫‪29‬‬
‫کمک بازار سرمایه به بانک‌ها‬
‫بازارهای سرمایۀ بزرگ‌تر‪:‬‬
‫• بط ططه بانک‌هط ططا در جهط ططت بهبط ططود غربط ططال وام‌گیرنط ططده‌ها‪ ،‬نظط ططارت‬
‫کارام ططدتر ب ططر س ططرمایه‌گذاری‌ها‪ ،‬و پی ططام‌دهی وض ططعیت ریس طک‬
‫آن‌هططا بططه روش‌هططایی غیططر از نسططبت سططرمایه بططه دارایططی کم طک‬
‫می‌کند‪.‬‬
‫• به پیام‌دهی ناشط ی ازعملکطرد بانک‌هطا‪ ،‬کمطک شطایانی می‌کنطد‬
‫کططه نهیجططۀ آن تططأمین مططالی بططا قیمت‌هططایی متناسططب بططا س ططح‬
‫ریسک و شهرت بانک است‪.‬‬
‫‪30‬‬
‫کمک بازار سرمایه به بانک‌ها‬
‫بانک‌ها خدمت تبدیل کیفی دارایی‌ها (‪ )QAT‬را اراده می‌کنند‪.‬‬
‫در مسیر ارادۀ این خدمت با ریسک‌های مالی مواجه می‌شوند‪.‬‬
‫بازار سرمایه ابزار کافی جهت مدیریت ریسک‌های بانک‌ها فراهم‬
‫می‌آورد‪.‬‬
‫‪31‬‬
‫ترازنامۀ بنگاه مالی‬
‫نمونۀ ترازنامۀ یک بانک‬
‫دارایی‬
‫صندوق‌‬
‫ریسک بازار‬
‫ی‬
‫سارده‌های جار ‌‬
‫سهام‬
‫اوراق قرضه‬
‫ی‬
‫وام‌های تجار ‌‬
‫ریسک اعتباری‌‬
‫بدهی و سرمایه‬
‫سارده‌های پس‌انداز‬
‫سایر بدهی‌ها‬
‫ریسک نرخ بهره‬
‫وام‌های رهنی‬
‫امالک و مستغالت‬
‫حقوق صاحبان سهام‬
‫ریسک نقدینگی‬
33
‫نظام بانای ایران‬
‫ب ططه نظ ططر می‌رس ططد نظ ططام م ططالی ایط طران‬
‫بانک‌پای ط ط ططه اس ط ط ططت یعن ط ط ططی در ایط ط ط طران‬
‫بانک‌هططا بخططش عمططدۀ نظططام مططالی را‬
‫تشکیل می‌دهند‪.‬‬
‫‪34‬‬
‫ناات قابل‌توجه در طراحی نظام مالی‬
‫ن ی‌توان تسلط بازار‬
‫پول یا سرمایه را‬
‫عامل موفقیت نظام‬
‫مالی قلمداد کرد‪.‬‬
‫‪35‬‬
‫در کشورهای‬
‫توسعه‌یافته هر دو‬
‫مدل مشاهده شده‬
‫است‪.‬‬
‫نظام مالی بهینه مدل‬
‫شناخته‌شده‌ای‬
‫ندارد‪.‬‬
‫توصیه‌هایی برای طراحی نظام مالی‬
‫‪ ‬توصططیه می‌شططود رابطططۀ تاامططل مشططترک مبنططای معمططاری نظططام مططالی قطرار‬
‫گیرد‪.‬‬
‫‪ ‬توصیه می‌شود وضع قوانین و مقطررات بطه ملۀلطۀ پایطۀ اسا ط ی توسطعۀ‬
‫نظام مالی لحاظ گردد‪.‬‬
‫‪ ‬هماططاری مقططام نططاار بططازار پططول و سططرمایه بطرای وضططع قططوانین و مقط ‌ررات‬
‫مالی در دستور کار قرار گیرد‪.‬‬
‫‪…‬‬
‫‪36‬‬
37