Transcript indir
Siyaset Bilimine Giriş
Baskı Grupları
9. Hafta
Baskı grupları (pressure groups); ‘ortak menfaatler etrafında
birleşen ve bunları gerçekleştirmek için siyasal otoriteler
üzerinde etki yapmaya çalışan örgütlenmiş gruplar’
Menfaat (çıkar) faktörü nedeni ile çıkar ‘grupları’ olarak da
adlandırılmakta
Her menfaat grubu bir baskı grubu değil
Siyasal karar merkezleri üzerinde sistemli bir etkileme
faaliyetine girişilme ile bir baskı grubu hüviyeti kazanılır
‘Etkileme’ baskı grubunu niteleyen temel faktör
Menfaat, sadece maddi, ekonomik değil; manevi değerler,
ortak amaç/idealin gerçekleştirilmesi de baskı gruplarının
bir araya gelme nedeni
Baskı Gruplarının Tipleri:
1. Ortak ‘menfaatler’ etrafında toplanan
gruplar
Ayrım kriteri «ekonomik» menfaat
İşveren birlikleri (ticaret odaları, sanayi odaları, işveren sendikaları, büyük şirketler,
holdingler, meslek/işadamı dernekleri)
İşçi kuruluşları (sendikalar, sendika konfederasyonları)
Tarım sektörü (çiftçi birlikleri, tarım kooperatifleri)
Meslek kuruluşları /tabipler, mimarlar, mühendisler odası, barolar)
Memur sendikaları
Esnaf kuruluşları, tüketici kooperatifleri
2. Ortak ‘tutumlar’ (idealler, fikirler, amaçlar)
etrafında toplanan gruplar
Grup üyeleri maddi/ekonomik menfaat değil bir inanç/dava/
ideal/manevi değer etrafında bir araya gelir
Üyeler arasında sosyal bakımdan bir homojenlik yok
• Dernekler, vakıflar, kulüpler,
Türköne; s. 336-338
Örgütlenmemiş gruplar [Aile, kabile, aşiret, temelli
doğuştan kazanılan şekli örgütler]
Kurumsal baskı grupları [Ordu, bürokrasi]
Sektörel baskı grupları [Sendikalar, meslek örgütleri]
Dava grupları [çevreci gruplar]
Baskı grupları; ‘sivil toplum kurumları (STK)’lar kavramı
Sivil toplum örgütleri kavramı
Gönüllü üyelik,
Devletin kurumsal yapısının dışında olma özelliği,
Uymayan örnekler
Etkileme ve Baskı Yöntemleri
1.
Doğrudan Doğruya Etkileme
Yasama organı faaliyetlerini etkilemek
Seçimlerde parti desteği
Raporlar sunmak/yayımlamak
Sözlü açıklamalar
Üstü kapalı yollar (siyasi partilere örtülü para yardımı, kamu
görevlilerine, milletvekillerine çeşitli menfaatler ; komisyon, hediye,
parasız seyahat, vb., siyasi şantaj)
Siyasal sistemde etkili olan kurumlar/kişiler üzerinde etkileme
çabaları değişkenlik gösterir
Parti disiplini etkileme faaliyetlerinin derecesini belirler
Siyasal kültürün etkileme faaliyetlerine bakış açısı da etki düzeyini
belirleyen bir başka etken
2. Dolaylı etkileme
Kamuoyunu etkileme aracılığı ile etkili olma
Ulusal basın ve yayın yoluyla propaganda
Kendi basın-yayın organları aracılığı ile etkileme çabaları
Eylemler, protestolar, grev, boykot, vb.
Baskı Grupların Siyasal Rolü
Etki dereceleri siyasal sistemin yapısına göre çok yüksek
olabilmektedir; görünmez hükümet, üçüncü meclis gibi
değerlendirmeler
Siyasi sorumluk sahibi olmayan örgütlerin siyasi kararlar üzerinde
etkili olması eleştiri konusu
Perde arkasında gizli ajanda olup olmadığı kuşkusu
Siyasal sistem içinde dengeleyici görev yapar
Baskı grupları; lehinde görüşler; Türköne;
s. 337
Hükümeti etkileyecek araçlar geliştirir, temsili demokrasinin
gelişmesini sağlar
Tartışma ve müzakere ortamı oluştururlar; daha bilgili ve eğitimli
seçmenler; hükümet politikasının kalitesinin yükseltir
Alışılmış parti politikalarına karşı alternatif alan oluşturarak
siyasal katılımın ölçeğini genişletir
Hükümetin icraatlarını denetler;
Hükümetin faal ve sağlıklı bir sivil toplumla dengelenmesini sağlar
Hükümetle halk arasında iletişim kanalı işlevi görerek siyasi
iktidarın politika çıktılarının beklentilere cevap vermesini sağlarlar
Baskı grupları; aleyhindeki görüşler
Zengin ve ayrıcalıklı insanların sesini duyurarak toplumdaki
eşitsizlikleri çoğaltır
Gruplar, azınlık çıkarlarını savunarak kutuplaşmalara neden olur
Halk tarafından seçilmeyen grupların doğrudan siyasal
iktidarı/yasamayı etkilemesi gayri meşru bir durum ortaya çıkarır
Kapalı kapılar ardında görüşmelere etkide bulunurken halkı saf
dışı bırakırlar
Birtakım ayrıcalıkları kullanarak kamu görevlilerini engelleyebilir,
hükümet politikalarını etkisiz hale getirerek yönetim zaafına yol
açabilirler