Transcript Çek
TİCARET HUKUKU DERSİ KIYMETLİ EVRAK 1 ÇEK • Çekte üçlü bir ilişki vardır • Bir tarafı düzenleyen, diğer tarafı lehdar, en sonda da muhatap bulunur • Düzenleyen, muhatapa belli bir bedeli kayıtsız şartsız lehdara ÖDE der • Çek, bir ödeme aracıdır!!! 2 ÇEK – POLİÇE – BONO FARKLARI • Çek ödeme, bono ve Poliçe birer kredi aracıdır • Çekte muhatap kesinlikle banka olmalıdır, Poliçede ise banka veya kişi olabilir • Çekte, düzenleyen ve muhatap arasında bir çek anlaşması olmalıdır • Çek, görüldüğünde ödenirken, poliçe ve bonoda 4 ayrı vade konabilir, çekte vade yoktur! • Çek, hamiline düzenlenebilirken diğer ikisi hamiline düzenlenemez çünkü lehdarın yazılması bono ve poliçede zorunlu unsurdur • Çekte, poliçedeki gibi muhatabın kabulü yoktur! 3 ÇEK POLİÇE BONO FARKLARI (DEVAM) • Çekte cayma vardır, oysa poliçe ve bonoda cayma olmaz • Çekte araya girme söz konusu olmaz? • Çekin karşılığının olmaması kabahattir ve idari yaptırım gerektirir • Çekte ödenmeme durumunda protesto çekilmesi şart değildir. • Çek, TTK’da düzenlenmiş ama yine de ayrı bir kanuna da sahiptir 4 ÇEK DÜZENLEYEBILMENIN ÖN ŞARTLARI 1.Muhatabın banka olması 2.Aralarında çek anlaşması bulunması • Bankadan çek defteri talep etmek ve almak • Bankanın çek defteri yollaması sonucu müşterinin bunu kabulü ve kullanması 3. Karşılığının bulunması 5 ÇEKIN ŞEKIL ŞARTLARI • Çek sözcüğü • Çek bedelinin kayıtsız şartsız ödenmesi • Muhatap- ticaret unvanı da yazılmalı • Ödeme yeri--- yoksa, muhatabın adının orda yazan yerdir • Düzenleme tarihi • Düzenleme yeri - belirtilmemişse , düzenleyenin adının yanında yazılı yer • Düzenleyenin imzası mutlaka el ile atılan imza olmalıdır 6 ÇEKE KONABILECEK IHTIYARI KAYITLAR • Ödeme yeri • Lehdar belirtilmesi ya da hamiline kaydı • Menfi emre kaydı • Aynen ödeme kaydı • Çekin bir bankaya ödeneceği kaydı (çizgili çek) • Protestodan muafiyet kaydı • Aval kaydı 7 ÇEKE KONABILECEK KAYITLAR (DEVAM) • Faiz, düzenleyenin ödemeden sorumsuzluk kaydı, vade, kabul şerhi konamaz, eğer konursa bu kayıtlar geçersizdir ve yazılmamış sayılır • Diğer kayıtlarsa çeki geçersiz kılar 8 ÇEKTE İBRAZ • Çek, görüldüğünde ödenir ve üzerine vade kaydı konamaz. • Çek, üzerine yazılı tarihte muhatap bankaya verilir, buna ibraz denir • Çek üzerine ileri bir tarih yazılmışsa bunun niteliği nedir? Bu tarihten önce ibraz mümkün müdür? • Çekte ibraz süresi, çekin düzenlenmesinin ertesi günü başlar • İbrazın yapılabileceği süreler: • Çek, düzenlendiği yerde ödenecekse 10 gün • Düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse 1 ay • Düzenleme ve ödeme yerleri aynı kıtada ise 1 ay; farklı kıtalarda ise 3 aydır ******AKDENİZ ÜLKELERİ, aynı kıtada sayılır, dolayısıyla 1 ay içinde ibraz edilir 9 ÇEKİN DEVRİ • NAMA YAZILMIŞ İSE, ALACAĞIN TEMLİKİ VE SENEDİN TESLİMİ • HAMİLİNE YAZILI İSE SENEDİN TESLİMİ • EMRE YAZILI İSE CİRO VE SENEDİN TESLİMİ İLE DEVROLUNUR ** Çekin cirosu, ibraz süresi bitmeden yapılabilir, bu süreden sonraki ciro, alacağın temliki hükmündedir ***Muhatap, ciro edemez, bu, batıldır. **** Muhataba yapılan ciro ise makbuz hükmündedir. 10 ÇEKTE KABUL YASAĞI VE ÇEKE DUYULAN GÜVENI ARTTIRMA IŞLEMLERI ***Çekte kabul yoktur! Kabul edilmiştir şerhi varsa yazılmamış sayılır 1. Çekte Teyit (bloke çek) Çek üzerine konacak beyanla olur. Karşılığı bloke edilir ve banka sorumludur. 2. Çekin Vizesi: Banka o an hesapta karşılık olup olmadığını beyan eder, sorumluluk altına girmez 3. Garantili çek (Çek kartı) banka, müşteriye bu kartları verir, müşteri ise çek düzenlerken lehdara verir. Belli bir bedele kadar ödeme garantisi verir karşılık olmasa bile 4. Banka çeki: Müşteri, bankadan bir çek düzenlemesini ister ve bu durumda düzenleyen banka olur. Boşa büyük meblağlar taşınmamış olur 11 ÇEKİN ÖDENMESİ • • • • • • • • Ödenmesi için çekin süresi içinde ibrazı gerekir Başka bir şubeye ya da bankaya da yapılabilir İş günleri içinde ibraz edilmeli İbraz süresi geçerse hamil, başvuru borçlularına gitme hakkını yitirir ve çek, kambiyo vasfını yitirir Bloke çek varsa bu bloke kalkar Çekten cayılabilir İbraz süresi geçmişse ve hesapta para varsa banka bunu ödeyebilir Hesapta kısmen de olsa karşılık varsa, bu ödenmelidir. 12 ÇİZGİLİ ÇEK • Çekin ön yüzüne 2 paralel çizgi atılarak yapılır! • Bu durumda çek, ya bir bankaya ya da muhatabın müşterisine ödenebilir • Eğer paralel çizgi arasına banka ismi yazıldıysa, ancak o bankaya ya da o banka muhatap ise onun müşterisine yapılır 13 ÇEKTEN CAYMA VE ÖDEME YASAĞI • Çekten cayma, bankadan o çekin karşılığının ödenmemesini istemektir. • Cayma, ibraz süresi geçtikten sonra hüküm doğurur • Ödeme yasağı ise, mahkemece rızası dışında elden çıkan çek için getirilen bir yasaktır. İbraz süresi içinde de yapılabilir 14 ÇEKIN ÖDENMEMESI • Protesto çekilmesi • Bankaya karşılığı yoktur şerhi koydurtmak • Takas odasının karşılığı yoktur beyanı • Karşılığı varken banka tarafından ödenmemesi 15