Transcript PPTX - alvrs.com

Municipalne obveznice na
Banjalučkoj berzi
Nebojša Vuković
Sektor za listing, edukaciju
i odnose sa javnošću
Istočna Ilidža, 14.05.2013.
www.blberza.com
Izjava
Mišljenja izražena u prezentaciji su mišljenja
predavača, koja nisu nužno jednaka stavovima
institucije koju predstavlja. Nijedna od
prezentovanih informacija nije preporuka za
kupovinu ili prodaju određene hartije od
vrijednosti. Autor prezentacije ne odgovara za
moguće greške koje su nastale u prezentaciji,
ili za moguća pogrešna tumačenja informacija
iz prezentacije.
Investiranje u HOV je rizično i svaki investitor
sam snosi rizik za svoje investicione odluke.
www.blberza.com
„Ulaganje u znanje uvijek donosi
najbolju kamatu“.
Bendžamin Frenklin
Američki autor, diplomata, pronalazač, fizičar, političar i štampar
(1706 – 1790)
www.blberza.com
Sadržaj prezentacije
Osnovni elementi obveznice
Zašto emitovati obveznice
Kako emitovati municipalne obveznice
Municipalne obveznice na Banjalučkoj berzi
Investiranje u municipalne obveznice
Zaključak
www.blberza.com
Pojam obveznice
Instrument duga – dužnička hartija od vrijednosti pomoću
kojih emitent obveznice prikuplja sredstva koja je dužan da
vrati u skladu sa elementima iz obveznice (nominalna
kamatna stopa, rok dospjeća, glavnica)
višak sredstava
kupovina obveznica
prikupljanje sredstava
prodaja obveznica
investitori – očekuju prinos
emitenti – trebaju sredstva
emisija obveznica – primarno tržište
www.blberza.com
Osnovni elementi obveznice
Primjeri nominalnih vrijednosti obveznica u Republici Srpskoj
Nominalna
vrijednost
(glavnica)
-
-
Obveznica
Grad Banja Luka
je iznos koju će emitent
obveznice isplatiti
Opština Laktaši
vlasniku obveznice na
dan dospijeća obveznice Opština Lopare
ili u više rata do dana
dospijeća obveznice.
Republika Srpska - stara
devizna štednja, ratna šteta
Najčešće se izražava
kao 1,10,100, 1.000 ili
10.000 novčanih
jedinica
Cer a.d. Prnjavor
NLB Razvojne banka a.d.
Banja Luka
Nominalna
vrijednost
Emisiona
cijena
100 KM
100 KM
100 KM
100 KM
100 KM
100 KM
1 KM
1 KM
1.000 KM
1.000 KM
100 KM
od 84,5589 KM
do 85,6539 KM
www.blberza.com
Osnovni elementi obveznice
Kamatna (kuponska) stopa
- koristi se za određivanje iznosa kamate koju će vlasnik
obveznice dobiti,
- iznos kamate se izračunava korišćenjem procentnog računa
na preostali dio nominalne vrijednosti (glavnice) obveznice,
- ukoliko nije eksplicitno naznačeno kamatna stopa se odnosi
na godišnju kamatnu stopu (p.a.),
- viša kamatna stopa vodi većem prinosu iz obveznice.
r
K N
100
K - iznos kamate
N - nominalna vrijednost obveznice
r - kamatna (kuponska stopa)
www.blberza.com
Osnovni elementi obveznice
Rok dospijeća obveznice
- je rok do kojeg će vlasniku obveznice biti isplaćena
nominalna vrijednost obveznice i kamate,
- obveznica prestaje da važi nakon isteka roka dospijeća,
- rok dospijeća se utvrđuje prilikom emisije obveznice,
- rok dospijeća se kreće od nekoliko dana do više desetina
godina (postoje obveznice emitovane sa rokom dosijeća od
više stotina godina),
- obveznice sa dužim rokom dospijeća najčešće imaju veću
stopu prinosa, ali postoje i izuzeci od ovog pravila.
www.blberza.com
Ročnost obveznica
Kratkoročne
obveznice
Srednjoročne
obveznice
Dugoročne
obveznice
Konsoli
Rok
1 godina
3, 5 ili 10 godina,
po našem zakonu ne
postoje
Preko 10
•bez roka
dospijeća,
•trajan novčani
tok
Tržište
Novca
Kapitala
Kapitala
Kapitala
Primjer
Trezorski zapisi
Republike
Srpske,
(Treasury Bills)
•Opština Laktaši,
•Grad Banja Luka,
•RS- stara devizna
štednja (5 godina)
•NLB Razvojna
banka ,
•Balkan investment
banka...
•Republika Srpska
– obaveze prema
dobavljačima (15
godina)
•RS ratna šteta
(15 godina)
•Željeznice "West
Shore Railroad
(400 godina)
•Emitovani u
Velikoj Britaniji
u 18. i 19.
vijeku
www.blberza.com
Razlika između prinosa na dugoročne i kratkoročne
obveznice
Izvor:Bodie, Kane i Marcus, 2006
www.blberza.com
Otplatni plan obveznice
Za pravljanje otplatnog plana obveznice koriste se osnovni
elementi obveznice:
 Kamatna stopa;
 Nominalna vrijednost;
 Rok dospijeća;
 Periodika isplate kamate i glavnice.
Primjer: prva emisija obveznica opštine Laktaši (LKSD-O-A);
 Nominalna vrijednost 100 KM;
 Kamatna stopa 5,75 % godišnje na ostatak glavnice;
 Rok dospijeća 6 godina od datuma emisije;
 Datum emisije 23.06.2008.
 Anuitetna obveznica, polugodišnja isplata glavnice (10%)
i kamate:
www.blberza.com
Otplatni plan – obveznice Opštine Laktaši
Broj
kupona
(1)
Datum
kupona
(2)
Kupon po
obveznici
(3)
Kamata po
obveznici
KM
(4)
Prestali dio nominalne
vrijednosti
KM
(5)
0
23.6.2008.
0
0,00
100,00
1
23.12.2008.
10
2,875
92,875
2
23.6.2009.
10
2,6701563
85,5451563
3
23.12.2009.
10
2,4594232
78,0045795
4
23.6.2010.
10
2,2426317
70,2472112
5
23.12.2010.
10
2,0196073
62,26681852
6
23.6.2011.
10
1,790171
54,0569895
7
23.12.2011.
10
1,5541384
45,6111279
8
23.6.2012.
10
1,3113199
36,9224478
9
28.08.2012.
10
1,0615204
27,9839682
10
23.6.2013.
10
0,8045391
18,7885073
11
23.12.2013.
10
0,5401696
9,3286769
12
23.6.2014.
9,5968764
0,2681995
0,00
www.blberza.com
Zašto emitovati obveznice?
Fleksibilnost – emitent odlučuje o uslovima
otplate duga za razliku od bankarskog kredita
(npr. anuitetne obveznice, visina kamatne stope,
rok dospijeća, grace period),
Niža kamatna stopa – viši kreditni rejting može
da znači nižu kamatnu stopu u odnosu na kredit
od banke,
Likvidnost – niži zahtijevani prinos od strane
investitora,
Transparentniji način finansiranja razvojnih i
investicionih projekata,
www.blberza.com
Zašto emitovati obveznice (nastavak)?
Velika zaduživanja – efikasniji način
Kolateral - mogućnost zaduživanja bez
kolaterala (hipoteka),
Ročnost - mogućnost zaduživanja na veoma
duge rokove,
Marketinški efekat - finansiranje projekata
zajedno sa građanima i institucijama – primjer
opština Laktaši: “Igrajmo zajedno”
www.blberza.com
Regulatorni okvir
Zakon o tržištu hartija od vrijednosti (Službeni
glasnik RS, 92/06, 34/09 i 30/12)
Zakon o zaduživanju, dugu i garancijama
Republike Srpske (Službeni glasnik RS, 71/12)
Pravilnik o uslovima i postupku emisije hartija od
vijednosti (Službeni glasnik RS, 60/12),
Pravila Banjalučka berze,
Pravilnik o registraciji i prenosu hartija od
vrijednosti (Službeni glasnik RS, 34/11,40/12 i
25/13).
www.blberza.com
Vrste emisija obveznica (ZTHOV)
Emisija bez obaveze izrade prospekta
-
prodaja obveznica kvalifikovanim investitorima,
ako je broj kupaca manji od 11,
ako će svaki investitor uplatiti najmanje 100.000 KM,
pojedinačna nominalna vrijednost obveznice najmanje
100.000 KM,
- emisija manja od 200.000 KM, itd.
Javna emisija
- obveznice se prodaju najširoj investicionoj javnosti
(pojedinci, banke, osiguravajuće kuće, investicioni fondovi,
preduzeća...),
- objavljivanje javnog poziva i obavezna izrada prospekta –
informacije za investitore,
- veća mogućnost prikupljanja velikih iznosa sredstava
( emitovanje državnih obveznica u mlrd. EUR ili USD).
www.blberza.com
Postupak emisije obveznica Opštine Šamac
Potpisan ugovor o pružanju usluga agenta emisije sa Advantis Brokerom a.d. Banja Luka
Opština Šamac donijela Odluka o zaduženju
Predat Zahtjev za odobrenje prospekta Komisiji za hartije od vrijednosti RS
Rješenje Komisije za hartije od vrijednosti RS o odobrenju prospekta
Objavljen javni poziv za upis i uplatu
Početak upisa i uplate akcija na Banjalučkoj berzi
Poslednji dan upisa i uplate
Podnošenje Izvještaja i Zahtjeva za registraciju emisije Komisiji za hartije od vrijednosti RS
Rješenje Komisije a hartije od vrijednosti RS o upisu emisije u registar emitenata
Zahtjev banci za prebacivanje novca na račun emitenta
Novac na računu emitenta
Podnesen zahtjev Centralnom registru hartija od vrijednosti za registraciju emisije
Rješenje Centralnog registra hartija od vrijednosti o registraciji emisije
Uvrštavanje obveznica na Banjalučku berzu
22.07.2009.
24.07.2009.
29.07.2009.
31.07.2009.
03.08.2009.
18.08.2009.
01.09.2009.
03.09.2009.
08.08.2009.
09.09.2009.
10.09.2009.
14.09.2009.
18.09.2009.
02.10.2009.
www.blberza.com
Municipalne obveznice na BLSE
Opština
ili grad
Vrijednost
emisije
Kamatna
stopa %
Opština
Laktaši
10.000.000
5,75
Grad
Banja Luka
7.000.000
Opština
Gradiška
Rok dospijeća
Isplata
Namjena sredstava
6 godina
Emitovane:23.6.2008.
Dospijeće:23.6.2014.
Polugodišnje
(anuitetne)
Izgradnja sportske
dvorane
5,75
3 godine
Emitovane:21.7.2008.
Dospijeće:21.7.2011.
Polugodišnje
(anuitetne)
Izgradnja mosta
2.700.000
6,00
6 godina
Emitovane:3.3.2009.
Dospijeće:3.3.2015.
Polugodišnje
(anuitetne)
Izgradnja sportske
dvorane
Opština
Šamac
4.580.000
5,9
10 godina
Emitovane:18.9.2009.
Dospijeće:18.9.2019.
Polugodišnje
(anuitetne)
grace period
3 godine
Prevazilaženje
problema finansiranja
prenesenih obaveza
Opština
Bijeljina
11.000.000
6,75
10 godina
Emitovane:25.11.2009
Dospijeće:25.11.2019.
Polugodišnje
(anuitetne)
•industrijske zone
• toplovodna mreža i
montiranje kotla
• uređenje lokacije
“Knez Ivo od
Semberije”
• centar za kulturu
www.blberza.com
Municipalne obveznice na BLSE
Opština
ili grad
Vrijednost
emisije
Kamatna
stopa %
Opština
Istočni
Stari
Grad
Upisano
515.000
6,00
(600.000)
Rok dospijeća
Isplata
Namjena sredstava
10 godina
Emitovane:4.6.2010.
Dospijeće:4.6.2020.
Polugodišnje
(anuitetne)
grace period
3 godine
• osnivanje
komunalnog preduzeća
i nabavka opreme
• refinansiranje
bankarskog kredita
Opština
Kotor
Varoš
4.500.000
6,00
10 godina
Emitovane:10.6.2010.
Dospijeće:10.6.2020.
Polugodišnje
(anuitetne)
grace period
3 godine
• finansiranje dijela 21
kapitalne investicije
• finansiranje
prenesenih obaveza
ranijih perioda
Opština
Brod
4.000.000
6,75
10 godina
Emitovane:11.6.2010.
Dospijeće: 11.6.2020.
Polugodišnje
(anuitetne)
• sportsko-rekreativni
centar
• gradska tržnica
• rekonstrukcija
gradske rasvjete
Opština
Srbac
1.500.000
5,00
20 godina
Emitovane:4.10.2010.
Dospijeće:4.10.2030.
Polugodišnje
(anuitetne)
• izgradnja dijela
projekata predviđenih
Planom kapitalnih
investicija za 2010.
godinu
• saniranje budžetskog
deficita
www.blberza.com
Municipalne obveznice na BLSE
Opština
ili grad
Vrijednost
emisije
Kamatn
a stopa
%
Rok dospijeća
Isplata
Namjena sredstava
Opština
Lopare
Upisano
422.500
6,75
10 godina
Emitovane:8.10.2010.
Dospijeće:8.10.2020.
Polugodišnje
(anuitetne)
grace period
1 godina
Izgradnja i
rekonstrukcija putne
infrastrukture
(700.000)
Opština
Srbac
1.000.000
6,00
15 godina
Emitovane:18.1.2011.
Dospijeće:18.1.2026.
Polugodišnje
(anuitetne)
grace period
10 godina
Finansiranje postojećih
obaveza prema
izvođačima radova na
rekonstrukciji putne
mreže
Opština
Kneževo
5.600.000
6,00
20 godina
Emitovane:20.1.2011.
Dospijeće:20.1.2031.
Polugodišnje
(anuitetne)
grace period
10 godina
Finansiranje dospjelih,
neizmirenih obaveza
ranijeg perioda
Opština
Gradiška
7.000.000
6,00
15 godina
Emitovane:31.1.2011.
Dospijeće:31.1.2026.
Polugodišnje
(anuitetne)
grace period
10 godina
Restruktuiranje
postojećih obaveza
Opština
Lopare
277.500
6,75
10 godina
Emitovane:7.2.2011.
Dospijeće:3.2.2021.
Polugodišnje
(anuitetne)
grace period
1 godina
Izgradnja i
rekonstrukcija putne
infrastrukture
www.blberza.com
Municipalne obveznice na BLSE
Opština
ili grad
Vrijednos
t emisije
Kamatna
stopa %
Rok dospijeća
Isplata
Namjena
sredstava
Opština
Novi Grad
2.000.000
6,25
15 godina
Emitovane:11.2.2011.
Dospijeće:11.2.2026.
Polugodišnje
(anuitetne)
grace period
3 godine
• rekonstrukcija
glavne ulice u Novom
Gradu
• otplata dijela
postojećeg duga
prema
“Prijedorputevima”
a.d. Prijedor
Opština
Laktaši
4.500.000
5,00
8 godina
Emitovane:29.4.2011.
Dospijeće:29.4.2019.
Polugodišnje
(anuitetne)
grace period
4 godine
• završetak radova na
izgradnji sportske
dvorane
• izgradnja
vodovodnog sistema
Maglajani-Kriškovci
• izgradnja
kanalizacije u Trnu
Opština
Kostajnica
Upisano
1.080.000
6,00
15 godina
Emitovane:2.9.2011.
Dospijeće:2.9.2026.
Polugodišnje
(anuitetne)
grace period
1 godina
• otkup nepovoljnih
kredita
• kupovina poslovnog
prostora
• otkup zemljišta i
izgradnja infrastrukture
poslovno-tržnog centra
Blok 1
www.blberza.com
(1.800.000)
Municipalne obveznice na BLSE
Opština
ili grad
Vrijednost
emisije
Kamatna
stopa %
Rok dospijeća
Isplata
Namjena
sredstava
• izgradnja i sanacija
puteva i ulica
• poslovna zona “Una”
Opština
Osmaci
350.000
6,75
7 godina
Emitovane:23.9.2011.
Dospijeće:23.9.2018.
Polugodišnje
(anuitetne)
grace period
1 godina
• saniranje
budžetskog deficita
• izgradnja prostora
za ambulantu, poštu i
fond socijalnog
osiguranja
Opština
Zvornik
3.000.000
6,75
10 godina
Emitovane:7.10.2011.
Dospijeće:7.10.2021.
Polugodišnje
(anuitetne)
• rekonstrukcija i
nadogradnja
rekreativno-sportskog
centra
• uređenje izvorišta
ljekovite vode
• kupovina placa i
izgradnja parking
garaže
• izgradnja javne
rasvjete
• realizacija I faze
projekta rekonstrukcije
grada “Đurđevgrada”
www.blberza.com
Municipalne obveznice na BLSE
Opština
ili grad
Vrijednost
emisije
Kamatna
stopa %
Rok dospijeća
Isplata
Namjena
sredstava
Opština
Petrovo
400.000
6,00
10 godina
Emitovane:26.1.2012.
Dospijeće:26.1.2022.
Polugodišnje
(anuitetne)
grace period
3 godine
Opremanje javnog
komunalnog
preduzeća
Opština
Trnovo
850.000
6,00
15 godina
Emitovane:12.4.2012.
Dospijeće:12.4.2027.
Polugodišnje
(anuitetne)
grace period
3 godine
Kupovina imovine
preduzeća “Zrak”
a.d. Teslić
Opština
Kostajnica
720.000
6,00
14 godina
Emitovane:25.5.2012.
Dospijeće:25.5.2026.
Anuitetne
(polugodišnje)
• otkup skladišta i
skladišnog prostora
• otkup zemljišta i
izgradnja
infrastrukture
poslovno-tržnog
centra Blok 1
• izgradnja i
sanacija puteva i
ulica
• poslovna zona
“Una”
www.blberza.com
Municipalne obveznice na BLSE
Opština
ili grad
Vrijednost
emisije
(KM)
Kamatna
stopa %
Rok dospijeća
Isplata
Namjena
sredstava
Opština
Šipovo
1.700.000
7,00
10 godina
Emitovane:20.6.2012.
Dospijeće:20.6.2022.
Polugodišnje
(anuitetne)
• izgradnja sportske
dvorane
• izgradnja
Administrativnog
centra
Ukupno:
74.695.000
6,08
prosječna
ponderisana
kamatna
stopa
Prosječan rok
dospijeća 11,2
godine
www.blberza.com
Most finansiran obveznicama grada Banja Luka
www.blberza.com
Moto kampanje – “Igrajmo zajedno”
www.blberza.com
Zašto kupovati obveznice ?
Investitori kupuju obveznice da bi ostvarili prinose na svoja
ulaganja (kamata + kapitalna dobit),
Likvidnost -mogućnost prodaje obveznica prije roka dospijeća na
berzi,
Poreski tretman obveznica – prihodi od ulaganja u obveznice
su neoporezivi (u Republici Srpskoj pravna i fizička lica ne plaćaju
porez na prihode od ulaganja u obveznice),
Disperzija rizika kroz diverzifikaciju portfelja (nekretnine, novac,
zlato, akcije, obveznice...),
Izmirenje poreskih obaveza obveznicama Republike Srpske
(specifično za Republiku Srpsku).
www.blberza.com
Prinosi od ulaganja u obveznice
Prinos od ulaganja u obveznice koje se kupe
(upišu) u primarnoj emisiji i drže do roka
dospijeća jednak je kamatnoj stopi obveznice,
Investitori uvijek zahtijevaju veću kamatnu
stopu, dok emitenti nastoje da dobiju sredstva po
nižoj kamatnoj stopi,
Emitenti sa lošijim kreditnim rejtingom moraju da
ponude više kamatne stope da bi privukli
investitore.
www.blberza.com
Prinos do dospijeća (YTM)
Prinos koji se ostvaruje kupovinom obveznica na berzi
po tržišnoj cijeni:
Prinos
Kamata
+(-)
Kapitalni dobitak
(gubitak)
Prinos do dospijeća je prosječan godišnji prinos koji
investitor ostvaruje kada kupi obveznicu i drži je do
roka dospijeća pod uslovom da sve novčane tokove
reinvestira po stopi prinosa (složeni kamatni račun).
Koriste se specijalni kalkulatori za računanje prinosa
do dospijeća (www.blberza.com )
www.blberza.com
Redovan promet obveznicama i akcijama
www.blberza.com
Javne ponude akcija i obveznica
www.blberza.com
Trgovanje municipalnim obveznicama
Naziv HOV
Opština Bijeljina
Opština Gradiška - prva emisija
Opština Laktaši - prva emisija
Opština Lopare - prva emisija
Opština Šamac
Republika Srpska - stara devizna štednja 2
Republika Srpska - stara devizna štednja 3
Republika Srpska - stara devizna štednja 4
Republika Srpska - izmirenje ratne štete 1
Republika Srpska - izmirenje ratne štete 2
Republika Srpska - izmirenje ratne štete 3
Republika Srpska - izmirenje ratne štete 4
Republika Srpska - izmirenje ratne štete 5
Republika Srpska - izmirenje ratne štete 6
Republika Srpska - izmirenje ratne štete 7
Posljednji dan
trgovanja
10.1.2011.
23.12.2010.
10.1.2011.
6.9.2011.
23.12.2010.
16.4.2013.
11.4.2013.
10.5.2013.
8.5.2013.
10.5.2013.
10.5.2013.
30.4.2013.
10.5.2013.
10.5.2013.
10.5.2013.
Cijena
100
100
100
100
100
96
95,36
91
64,99
60,86
62
60
53,73
54
53,47
Promet
1.484.262
729.871
3.180.088
66.000
200.000
938.600
12.414.342
13.160.841
18.072.023
11.221.107
29.416.165
13.198.233
11.637.133
17.645.483
6.981.985
Broj
poslova
Prinos do
dospijeća
4
6,86%
2
6,08%
8
5,84%
3
6,86%
1
5,99%
105
8,06%
998
6,21%
785
7,00%
5.890
10,58%
3.960
11,22%
9.162
11,04%
5.496
10,68%
5.181
11,29%
7.081
11,23%
2.272
10,66%
www.blberza.com
Umjesto zaključka
Relativno veliki broj emisija municipalnih
obveznica u Republici Srpskoj (regionalni lider?!),
Nelikvidne obveznice - smanjen interes
investitora,
Uvođenje market mejkera (podržavalac
likvidnosti) odmah nakon uvrštenja na berzu,
Emitovanje obveznica osiguranih prihodima
investicije koja se finansira,
Izbjegavati emisije obveznica za refinansiranje
postojećih obaveza,
Pažljiva i odmjerena komunikacija sa
investitorima nakon uvrštavanja na berzu (sistem
spojenih posuda).
www.blberza.com
Hvala za pažnju!!!
Nebojša Vuković
Banjalučka berza
[email protected]
www.blberza.com