Transcript Karin Hoogeveen_Inspiratiedag VCPS 19 november 2012

Stimuleren van creativiteit
Inspiratiedag Vereniging
CultuurProfielScholen
19 november 2013
Praktijkgericht onderzoek
Vraag van cultuurprofielscholen
‘Leveren wij creatievere leerlingen af door de
extra aandacht voor kunst en cultuur op
school?’
Onderzoeksdoel
Inzicht verkrijgen in de wijze waarop scholen
(= docenten, leerlingen, leeromgeving) de
creativiteit van leerlingen kunnen bevorderen.
Operationalisering
Wat verstaan docenten onder creativiteit,
creatief denken en hoe denken zij dit in het
onderwijs te kunnen bevorderen?
Wat is creativiteit?
Voor mij is creativiteit……..
Noem drie kernwoorden
Wat is creativiteit?
Gangbare termen:
• Out of the box denken
• Veel ideeën hebben
• Meteen aan de gang gaan met ideeën
• Veel uitproberen
• Dingen aan elkaar verbinden
• Onverwacht
• Verrassend
Onderzoeksopzet
•
•
•
•
Literatuurstudie
Gesprekken op cultuurprofielscholen
Beleidsstukken cultuurprofielscholen
Interviews 13 kunstvakdocenten voortgezet
onderwijs
• Interviews 13 docenten/lectoren HKU
• Leerlingenvragenlijst (264 lln)
Drie aspecten in literatuur
• Creatief persoon
• Creatief proces
• Creatief product
In interviews gevraagd naar
• Kenmerken creatieve leerling
• Kenmerken creatief proces/product
• Rol van de docent
• Rol van de omgeving
Creatief persoon
literatuur
• Motivatie
• Plezier
• Combineren van
bestaande kennis
• Reflectief vermogen
• Reorganiseren van
inzichten om tot
nieuwe ideeën te
komen
• Origineel
Eigenschappen en vaardigheden
- Nieuwsgierigheid
- Verbeelding
- Doorzettingsvermogen
- Discipline
- Samenwerking
(OESO, 2013)
Drie soorten vermogens
• Verbeeldingskracht: ideeënrijkdom, iets kunnen zien
dat er nog niet is.
• Scheppingskracht: in staat om ideeën uit te voeren,
kennis en vaardigheden, doorzettingsvermogen,
vermogen tot samenwerken.
• Zeggingskracht: verbeelding van anderen aanspreken,
anderen inspireren.
(Ouwens, 2012)
Resultaten interviews
Alle docenten
Motivatie, gedrevenheid, nieuwsgierig, zelfinzicht, lef/durf,
tegendraads, kritisch, humor, sterke identiteit, vitaal, ondeugend,
zelfvertrouwen
Voortgezet onderwijs
Eigenheid, authenticiteit, originaliteit, openstaan voor mogelijkheden,
associatief, buiten de kaders, probleemoplossend vermogen
HKU
Flexibel, reflectief vermogen, jezelf los zien van het proces of product,
zijwaartse gedachtesprongen, divergent denken, abstract denken
Wat zeggen de leerlingen?
De school besteedt veel
Top 3
aandacht aan:
Belangrijk voor de toekomst:
• Zelfstandig werken (62%) • Doorzettingsvermogen (90%)
• Risico’s durven nemen (58%)
• Presenteren (49%)
• Zelfstandig werken (54%)
• Fantasie (28%)
• Inleven in anderen (27%)
• Initiatieven nemen (24%)
• Doorzettingsvermogen
(16%)
• Improviseren (14%)
• Risico’s durven nemen (12%)
Verschillen tussen leerlingen
• Presenteren: vaker in havo/vwo
• Doorzettingsvermogen: vaker in
brugklas/vmbo
• Improviseren: vaker vmbo
Iedereen is even creatief
Iedereen is even creatief
Percentage
(helemaal)
mee eens
Brugklas
Vmbo
Havo
Vwo
Docenten
HKU
38
31
13
7
17
Ideeën van anderen
gebruiken is niet creatief
Ideeën van anderen gebruiken is niet
creatief
Percentage
(helemaal)
mee eens
Brugklas
Vmbo
Havo
Vwo
Docenten
HKU
35
39
30
25
0
Resultaten interviews
• Iedereen bezit creatief potentieel, maar niet iedereen
ontwikkelt het.
• Om creatief te zijn, hoef je niet slim te zijn.
• Motivatie, gedrevenheid en doorzettingsvermogen zijn
belangrijk.
• Nieuwsgierigheid is belangrijk volgens HKU-docenten.
• Originaliteit en eigenheid zijn belangrijk volgens VOdocenten.
• Creatief denken: zijwaartse gedachtesprongen maken, dingen
aan elkaar verbinden die eigenlijk niet bij elkaar horen.
Is creativiteit te ontwikkelen?
Didactiek die creativiteit bevordert
Literatuur
• De eisen van de opdracht en de competenties
van de leerling/student zijn in evenwicht;
• Duidelijke doelen;
• Volledige concentratie;
• Onmiddellijke feedback;
• Geen zorgen hebben dat het mis kan gaan;
• Beschikbare tijd is afgestemd op doelen.
Invloed van tijd
http://www.youtube.com/watch?v=VP
bjSnZnWP0
Aard van de opdrachten
• Vrijheid bieden
• Kaders geven (in tijd en middelen)
• Voorbeelden geven
De leerlingen
Om echt creatief te zijn moet je zoveel
mogelijk vrijheid hebben
Percentage
(helemaal)
mee eens
Brugklas
Vmbo
Havo
Vwo
71
76
80
68
Slechts enkele docenten helemaal eens met de stelling dat maximale
vrijheid nodig is voor creativiteit.
De leerlingen
Voor de ontwikkeling van mijn creativiteit is het
belangrijk dat meerdere oplossingen voor een
opdracht goed zijn
Percentage
(helemaal)
mee eens
Brugklas
Vmbo
Havo
Vwo
63
76
83
82
‘Leerlingen worden vrijgelaten om hun eigen creaties te
maken, en zorgen voor hun eigen materialen. Zo heeft
Sharon het doek van haar schilderij zelf gespannen.’
Feedback geven
Voortgezet onderwijs
Voortgangsgesprekken
Laten reflecteren op eigen werk en dat van
medeleerlingen
Stimuleren om verder te zoeken, niet tevreden zijn
met eerste optie
Kunstonderwijs
Inzicht geven in proces
Laten reflecteren
Stellen van vragen
Open gesprekken voeren
Voorbeelden geven
Voortgezet onderwijs
Nee, want dan gaan leerlingen kopiëren
Ja, want leerlingen kunnen daardoor inspiratie opdoen
Kunstonderwijs
Ja, als docent moet je studenten laten weten wat de
ontwikkelingen zijn in de kunsten.
De leerlingen
De docent is heel belangrijk voor de
ontwikkeling van mijn creativiteit
Percentage
(helemaal)
mee eens
Brugklas
Vmbo
Havo
Vwo
60
54
53
51
De leerlingen
Het lokaal waarin gewerkt wordt, is heel
belangrijk voor de ontwikkeling van mijn
creativiteit
Percentage
(helemaal)
mee eens
Brugklas
Vmbo
Havo
Vwo
46
61
43
48
Fysieke en sociale leeromgeving
Veel materialen
Veel inspiratie
Kaders
Vrijheid
Veiligheid
Veel ruimte
‘Je moet alles zien en voelen om geïnspireerd te raken. Het maakt dat je
zin krijgt om aan de slag te gaan.’
‘Creativiteit is niet iets magisch, het is niet
individueel, autonoom, geniaal, het komt niet
zomaar uit jezelf en uit het niets, dat idee moeten
studenten loslaten. De kunstenaar gaat niet
vooraf aan de kunsten, dat klopt niet, sommige
studenten kunnen dat niet deconditioneren.’
Meer informatie?
[email protected]