Transcript Konstruowanie-programu-podstawowego-prezentacja

Konstruowanie programu podstawowego
(dobór ćwiczeń stymulujących poszczególne
zmysły i normalizujących funkcjonowanie
kanałów sensorycznych)
WSKAZANIA DO PODJĘCIA TERAPII:
Normalizacja układu przedsionkowoproprioceptywnego w celu
prawidłowego odbioru bodźców
 Ćwiczenia kontroli posturalnej we wszystkich
pozycjach, przy zachowaniu stabilizacji
proksymalnej, na zmiennym podłożu, ze
zmianą tempa ruchu i amplitudy ruchu
(między innymi: dysocjacja głowa – tułów,
głowa - kkg, budowanie śródkowolinijnej
orientacji i organizacji przestrzeni wokół
reakcji równoważnych)

WPŁYW ĆWICZEŃ
Rozwijanie somatognozji
(funkcja mózgu, która polega na
poczuciu świadomości własnego
ciała),
Praksji ( to nieumiejętność
celowego i skutecznego
zachowania się w zmiennych
warunkach otoczenia)
Lateralizacji
(inaczej stronność – asymetria
czynnościowa prawej i lewej
strony ciała ludzkiego, która
wynika z różnic w budowie i
funkcjach obu półkul mózgowych.
Wyraża się np. większą
sprawnością ruchową prawych
kończyn niż lewych).
ĆWICZENIA RUCHÓW GAŁEK OCZNYCH
ĆWICZENIA W ZAKRESIE GRAFOMOTORYKI
PROGRAM TERAPII
POLISENSORYCZNEJ
Celem terapii jest poprawienie jakości
przesyłania i organizacji sensorycznej, czyli tego
co jest odbierane przez różne zmysły ciała,
oraz wytworzenie odpowiedniej reakcji
adaptacyjnej (efektywne reagowanie,
odpowiednie do wymogów otoczenia).
 Terapia obejmuje integrację podstawowych
reakcji postnaturalnych, integrację obu stron
ciała, stymuluje rozwój reakcji równoważnych,
praksji, orientacji przestrzennej i lateralizacji,
czucia powierzchniowego i głębokiego.

Terapia wpływa również na:
 sprawność w zakresie dużej i małej motoryki,
 koncentrację uwagi,
 zdolności wzrokowe i słuchowe,
 poprawę funkcjonowanie emocjonalnego,
samoświadomość i samoocenę.


Powinna być prowadzona w formie zabawy
uwzględniającej umiejętność samodzielnego
zaplanowania i zrealizowania planu, angażującej
procesy poznawcze oraz pozwalającej na przeżycie
sukcesu.
Poziom zabawy powinien być dostosowany
do wieku dziecka i jego możliwości
rozwojowych.
 Efektem terapii powinno być lepsze
funkcjonowanie w czynnościach życia
codziennego.

PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA ELEMENTY UWZGLĘDNIANE W TOKU
TERAPII ZABAWĄ/TERAPII
ZAJĘCIOWEJ:




Stymulacja układu
przedsionkowego i
proprioceptywnego –
dotyczącego celem
normalizacji w odbiorze
tych bodźców:
Ćwiczenia niewymagające
specjalistycznego sprzętu:
Skoki obunóż w miejscu,
do przodu, do tyłu, na boki
Przeskakiwanie z nogi na
nogę






Kołysanie się: na stojąco, w
pozycji czworacznej, na
klęczkach, w siadzie
skrzyżnym, na boki, do
przodu i do tyłu
Przysiady i wstawanie
W siadzie kręcenie się w
kółko na pośladkach
Ślizganie się w kółko na
brzuchu i na plecach
Próby skoków obunóż w
przysiadzie
Marsz z wymachami rąk i
nóg
Wbieganie i zbieganie ze schodów
 Przewroty w przód i w tył
 Skoki żabki
 Zeskakiwanie z ławeczki
 Skakanie na dmuchanym materacu
 Toczenie się po materacu w różnych
kierunkach

SKOKI – PAJACYKI
Kołysanie się do przodu, do tyłu, na boki w
siadzie z prostymi z prostymi nogami i
podparciem na rękach
 Przesuwanie do przodu krążka podczas skakania
na jednej nodze (gra w klasy)
 Kołysanie się do przodu i na boki: w leżeniu na
plecach z nogami ugiętymi, skrzyżowanymi,
przyciągniętymi do klatki piersiowej i
oplecionymi rękami
 Cwał w różnych kierunkach ( z kijem między
nogami – jazda na koniku)

Huśtanie się w hamaku w leżeniu na brzuchu i
rzucanie woreczkami do celu lub zbieranie
drobnych przedmiotów
 Huśtanie się w hamaku w pozycji siedzącej
(rodzaj hamaka ogrodowego) i rzucanie
woreczkami lub piłeczkami do celu
 Zjeżdżanie w różnych pozycjach z ławeczki
gimnastycznej opartej o drabinkę
 Huśtanie się na podwieszanym worku (saku )
w pozycji embrionalnej

Rytmiczne kołysanie się na boki w topkustożku bez podstawy
 Pełne obroty na stożku bez podstawy
 Bujanie się na półwalcu (z zestawu miękkich
klocków do ćwiczeń rehabilitacyjnych)
 Toczenie się w walcu (beczce)
 Wspinanie się po drabinie i zeskakiwanie na
materac

Skakanie na trampolinie lub dmuchanym
materacu połączone z wrzucaniem piłek
różnej wielkości i o różnej fakturze do
wiszącego kosza
 Masaż pleców, rąk i nóg piłeczkami o różnej
sprężytostości

1. WYHAMOWANIE I INTEGRACJA
PRZETRWAŁYCH ODRUCHÓW TOB I
ATOS:
Leżenie na brzuchu w hamaku, unoszenie głowy
i rąk do góry, rzucenie piłeczki jedną ręką do
celu
 W pozycji stojącej – jedna ręka wyprostowana,
oparta o ścianę, druga na biodrze, głowa
odwrócona w stronę ugiętej ręki, przyciska
miękki przedmiot do ramienia, by nie wypadł,
dziecko najpierw stoi bokiem do ściany, potem
przodem, następnie drugim bokiem

W klęku podpartym dziecko wykonuje
ćwiczenia np. :
 unoszenie nóg,
 przyciskając brodą woreczek do ramienia,
ręka na biodrach,
 przeciwna ręka oparta na podłodze

2. ROZWIJANIE REAKCJI RÓWNOWAŻNYCH:
STABILIZACJI CENTRALNEJ, REAKCJI
POSTNATURALNYCH W TLE, KOKONTRACJI:
W leżeniu na materacu, belce lub wałku
terapeutycznym: stawianie oporu przy próbach
zrzucania
 Chodzenie na czworakach po miękkiej
powierzchni, na przykład po dmuchanym
materacu
 Chodzenie na czworakach z obciążeniem na
plecach, na przykład z materacykiem
wypełnionym ryżem, żołędziami lub kasztanami

Chodzenie po powierzchniach o różnej
fakturze ( np. po materacu, kocu, karimacie,
matach do masażu stóp, wycieraczkach o
różnej fakturze, folii z pęcherzykami)
 Huśtanie dziecka na wyprostowanej nodze
 Dotykanie części ciała podczas stania na mało
stabilnej powierzchni (np. dmuchanym
materacu)

Stanie w pozycji bociana i jaskółki
 Chodzenie z woreczkiem na głowie do
przodu, do tyłu, na boki
 Chodzenie po kamieniach
 Chodzenie po rozłożonej na podłodze linie
oraz wzdłuż toru wyznaczonego przez linki
 Chodzenie po ósemce i wyznaczenie krokami
konturów figur

Chód stopa za stopą do przodu i do tyłu (z
otwartymi i zamkniętymi oczami)
 Chodzenie na stopach dorosłej osoby
 Stanie w bezruchu w wybranej pozycji przed
lustrem (zabawa w posąg)
 Chodzenie po ławeczce gimnastycznej do
przodu, do tyłu; zrzucanie nogami
woreczków

Wychylanie do przodu i do tyłu dziecka
siedzącego okrakiem na piłce (przytrzymanie
za kolana)
 Przetaczanie na boki siedzącego okrakiem na
piłce i kontrolowanie, aby głowa odchylała się
w przeciwną stronę niż tułów
 Ćwiczenia na talerzach gumowych i innych
rodzajów równoważni

3. USPRAWNIENIE KONTROLI
OKULOMOTORYCZNEJ, ODRUCHÓW
PRZEDSIONKOWO-OKORUCHOWYCH
 Rysowanie wzrokiem (nosem) lekkim,
płynnym ruchem różnych figur: spiral,
okręgów, krzyżyków, iksów, kwadratów,
trójkątów, ósemek
 Obserwowanie ruchomych (wiszących) form
przestrzennych
 Zabawy z szybkim mruganiem – liczenie za
pomocą mrugnięć drobnych elementów lub
wyrazów na stronie
Kartkowanie książek ze sztywnymi kartkami,
kolorowych pism i książek formatu A4
 Wykorzystywanie palca dziecka jako
wskaźnika do pokazywania określonych
rzeczy na obrazkach
 Układanie figur w konturach

NAUKA PŁYNNEGO ODDYCHANIA
PRZEPONOWEGO – WDECH KRÓTKI,
WYDECH – DŁUGI:
Dopasowanie przedmiotu do ramki
 Wrzucanie do pudełka z otworami figur o
różnych kształtach (z udziałem wzroku i bez
kontroli wzrokowej)
 Śledzenie przedmiotów w ruchu, np. toru
lotu wypuszczonych kółek- śmigiełek, piłek
 Dobieranie par przedmiot - obrazek

Układanie modelu postaci i twarzy z
elementów
 Eliminowanie przedmiotów niepasujących do
danego zbioru (nóż, widelec, łyżka, lizak)
 Naśladowanie ruchów ciała i dłoni
 Odtwarzanie ruchem ciała i dłoni
 Konstytuowanie sekwencji tematycznej, np.
układu figur

Przyporządkowanie obrazkom określonego
kodu, np. piłka- kółko, auto-prostokąt, ciastkotrójkąt
 Obserwowanie obrazów trójwymiarowych,
np.cyfr
 Rysowanie synchroniczne (oburącz)
 Rysowanie grubym mazakiem w pozycji linii
prostych, pionowych, równoległych, ukośnych,
falistych, spiral, ósemek różnej wielkości i w
różnym położeniu


4. POPRAWA STABILIZACJI OBRĘCZY
BARKOWEJ:
Krążenie wyprostowanych ramion z boku i
krążenie ramion z przodu: zataczanie dużych,
średnich i małych kół
 Zabawy typu taczki
 Podciąganie na drążku
 Wymachy ramion – naśladowanie drzew na
wietrze
 Faliste ruchy skrzyżowanych ramion (przylot
i odlot bocianów)

Wymachy oburącz rąk do przodu i do tylu
 Naprzemienne wymachy rąk do przodu i do tyłu
 Klaskanie z przodu i z tyłu, z prawej i z lewej
strony ciała
 Dyrygowanie
 Wymachy dłonią w różnych kierunkach i w
różnym tempie
 Krążenie dłoni ustawionych wierzchem do góry,
na dół i w bok

5. DOSKONALENIE RUCHÓW
PRONACYJNYCH I SUPINACYJNYCH
PRZEDRAMION ORAZ MOBILNOŚCI
NADGARSTKA:
Wiązanie i rozwiązywanie supłów na snurze od
bielizny
 Kreślenie drewnianą pałeczką w kuwecie z
piaskiem prostych i złożonych figur
geometrycznych, ślimaków, ósemek, klucza
wiolinowego
 Pisanie palcem wskazującym figur i liter w piance
do golenia

Mocne zaciskanie dłoni (oburącz i
naprzemiennie)
 Odkręcenie i zakręcenie słoików
 Łamanie patyczków
 Robienie konfetii dziurkaczem biurowym
 Temperowanie kredek i ołówków dużymi
temperówkami
 Odbijanie balonu wyłącznie palcami prawej ręki
i lewej ręki

Wypuszczenie z ręki piłki tenisowej i łapanie jej
po odbiciu o podłogę
 Pisanie z lekkim obciążeniem na nadgarstku
dominującej ręki, np. opaską frotte
 Wymuszona korekcja prawidłowego ustawienia
nadgarstka poprzez nieznaczne obniżenie blatu
biurka i pochylenie go pod kątem około 25
stopni
 Używanie miękkich ołówków i żelowych
długopisów

6. USPRAWNIENIE PRECYZJI
RUCHÓW PALCÓW:
Zabawy w wodzie: wyławianie drobnych
przedmiotów, pryskanie wodą, otrzepywanie
z rąk z wody, zabawy z pianą
 Pisanie palcem wskazującym figur i liter w
piance do golenia
 Gry typu: pchełki, skaczące żabki, czapeczki
 Lepienie kulek z plasteliny opuszkami
palców, formowanie palcami kulek z folii
aluminiowej i z papieru

Przypinanie do sznurka i do brzegu
metalowego pudełka klamerek do bielizny
 Przenoszenie drobnych przedmiotów za
pomocą szczypiec o różnym stopniu
sprężystości, np. szczypiec do kostek lodu,
cukru
 Używanie trójkątnych i ergonomicznych
nasadek na ołówki i długopisy











Posługiwanie się trójkątnymi kredkami i ołówkami
Wykonywanie drobnych ruchów palcami –zabawy
paluszkowe
Krążenie palcami
Zwijanie palcami chusteczek, apaszek
Naśladowanie gry na pianinie
Nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków przez
otworki
Tworzenie łamanek papierowych (składanki)
Wycinanie z papieru linii prostej, falistej, form
geometrycznych
Paluszkowy teatrzyk
Aktywności plastyczne: lepienie, malowanie, rysowanie,
wycinanie, wydzieranie, stemplowanie
7.POPRAWA OBUSTRONNEJ KOORDYNACJI,
PRZEKRACZANIA LINII ŚRODKOWEJ CIAŁA I
SEKWENCYJNOŚCI RUCHÓW:
Czołganie się po podłodze w przód i tył, chód
kraba (podpór tyłem)
 Kreślenie symetrycznych kół stopami i łokciami
 Chodzenie krzyżując nogi
 ,,Samolot’’ – siad w rozkroku, dotykanie ręką
przeciwnej stopy
 Zabawa z przypinaniem i zdejmowaniem
spinaczy pościelowych do ubrania w okolicach
różnych stawów; dziecko przyczepia i ściąga
przeciwną ręką

,,NOŻYCE’’ RĘKOMA, NOGAMI
W leżeniu na plecach przekładanie
przedmiotów leżących po prawej stronie ciała
na prawą i odwrotnie
 Toczenie się po podłodze w różnych
kierunkach (ręce ułożone ściśle wzdłuż ciała)
 Robienie przewrotów do przodu i do tyłu
 Łapanie wyrzuconej w powietrze piłeczki do
plastikowego kubka lub na karton do jajek








Przechodzenie przez wąski tunel do namiotu, np. po piłkę i
powrót tą samą drogą
W leżeniu na plecach: przenoszenie za głową nóg
utrzymujących piłkę plażową
Dotykanie podłogi dłońmi z jak najmniejszych ugięciem
kolan
Rzuty celownicze: przewracanie kręgli, rzuty piłkami do
kosza, lotkami do tarczy, do nieruchomego, a następnie do
ruchomego celu, np. do worka treningowego lub wiszącące
w siatce piłki, woreczkami, a następnie piłeczkami,
uderzenie wiszącej piłki rakietą do ping –ponga lub
badmintona.
Rzuty celownicze podczas skoków na sprężających podłożu
Rzucanie do celu tyłem
Klaskanie nad głową, przed sobą, z prawej i z lewej strony
Podskoki z wymachiwaniem ręki
 Skoki obunóż w worku
 Turlanie się pod górę
 Strzelanie goli do bramki, za pomocą kija
hokejowego
 Łapanie w siatkę na motyle baniek mydlanych
 Toczenie piłki plażowej po torze zrobionym ze
sznurka do bielizny zaczepionego o klamkę
 Jazda na deskorolce w siadzie i leżeniu na
brzuchu, odpychanie się jednocześnie obiema
rękami

Czworakowanie bokiem
 Imitowanie jazdy na rowerze podczas siedzenia
na stołku
 Tupanie nogami do rytmu w siadzie na stołku
 W pozycji leżąc na hamaku – odbijanie kijem
piłki

8.ĆWICZENIE KOORDYNACJI
WZROKOWO-RUCHOWEJ:
Odbijanie podwieszonej piłki, balonika,
piłeczek o różnych rozmiarach, w pozycji
siedzącej i stojącej
 Kreślenie w powietrzu linii geometrycznych,
latarka na suficie, na ścianie
 Malowanie w dużych formacie, dużymi
pędzlami w pozycji stojącej
 Imitowanie ruchem wykonywania prostych
czynności

Zabawy i gry zręcznościowe, np. rzucanie
woreczków i piłek do ruchomego celu, gra w
kometkę, ringo, kręgle
 Rysowanie według poleceń słownych typu: do
góry, w prawo, w lewo, w prawym górnym rogu,
gra w okręty
 Toczenie piłki po torze ze sznura
 Sortowanie przedmiotów dwóch, trzech,
czterech rodzajów: sześcianów, kuli,
graniastosłupów

KANAŁY SENSORYCZNE
Wzrokowy
Właściwości kanałów sensorycznych a autyzm
Autyści potrafią rzutem oka zobaczyć w pamięci, w postaci niezmiennej –
klisza fotograficzna.
Trudności jakie napotykał on przy uczeniu się patrzenia, są uderzająco
podobne do tych, jakie opisuje się u osób autystycznych. Unikał
nadmiaru bodźców, np. widział uszy, ogon psa, ale nie widział całości.
Gdy spotkał go powtórnie, nie wiedział, czy to ten sam pies.
Upośledzenie przerzutności spojrzenia
Kontrolujemy otoczenie, omiatając wzrokiem, rzutując bezwiednie
dookoła krótkie spojrzenie.
Nie umiał odczytywać wyrazu twarzy, nie poznawał twarzy. Rozpoznawał
tylko szczegóły – np. paski na skórze zebry. Jego wzrok zanikał i
powracał, zależnie od dopływu tlenu do mózgu.
Siedmioletni pacjent von Sendena (za Ganz. 1968) nauczył się
rozpoznawać wzrokowo pudełko zapałek. Po zestawieniu obrazu
wzrokowego z jego oglądaniem dotykowym, przedmiot stawał się w ich
świadomości trójwymiarowy i rozpoznawalny, także gdy jego obraz nie
KANAŁ SENSORYCZNY: WZROKOWY


Osoby cierpiące na tzw.
prozopognozję, które nie
poznawały fotografii osób,
nawet członków rodziny.
Pokazywano im serię zdjęć ale
nie umieli wskazać zdjęć
bliskich.
Widzenie fotograficzne
autystów można rozpatrywać
jako pokrewne ślepocie
korowej. Narząd wzroku działa
prawidłowo. Mózg osoby
autystycznej rejestruje to, co
ma przed oczami, nie ulegają
zmianie wierną fotografię. Pod
wpływem psychoterapii i po
nawiązywaniu kontaktów z
terapeutą zanikać może
rysownie wzorów
odtwarzanych tylko
fotograficznie.
KANAŁ SENSORYCZNY: SŁUCHOWY


Nadwrażliwość słuchu i głuchota - Dzieci
autystyczne reagują na hałas niepokojem, nierzadko
paniką, zatykając sobie uszy rękami. Szczególnie
lękają się dźwięków, które w naszej pamięci
atawistycznej zakodowane zostały jako zagrażające,
np.: szczekanie psów, warkot odkurzacza
przypominający wrażenie drapieżnika.
Nadwrażliwość narządu słuchu - Dzieci reagują
lękiem przede wszystkim na dźwięki niezrozumiałe, a
więc potencjalnie niebezpieczne. Dzieci głuche
zatykają uszy pod wpływem hałasu; przestają, gdy
nauczą się korzystania z resztek słuchu.




Zmysł kinestetyczny i osobliwości napięcia mięśniowego
Oscylacja napięcia mięśni
Dzieci autystyczne, u których nie stwierdzono badaniem
neurologicznym żadnych zmian ogniskowych, przejawiają
anomalie napięcia mięśniowego. W pewnych momentach ich
kończyny są skrajne napięte, przy dotknięciu są twarde jak
drewno, w innych są wiotkie, jak u szmacianej lalki.
Stymulacja zmysłu równowagi –kołysanie i podskoki
wywołują grę odruchów labiryntowych. Niezauważalne przy
oglądzie przy oglądzie zewnętrznym napinania i rozluźniania
określonych grup mięśniowych.
Solly Godard (2000) przedstawia pogląd, że wiele objawów
autyzmu jest bezpośrednio powodowanych właśnie przetrwaniem
tego i innych odruchów około noworodkowych, w których pozycja
głowy wymusza napięcia mięśni włosów.
KANAŁ SENSORYCZNY- RUCHOWY
(KINESTETYCZNY, CIELESNY)





Problemem staje się mycie głowy, a zwłaszcza
strzyżenie. Pocieranie głowy jest przyjmowane bez
protestu.
Delikatne działanie na receptory dotyku daje wrażenie
łaskotania, delikatne działanie na receptory bólu
odbierane jako swędzenie.
Doznania termiczne
Poczucie bezpieczeństwa, wyziębienie jest zagrożeniem
zdrowia, życia. D. Zoller pisze, że ćwiczenia ruchowe
pomagają rozgrzać zimne kończyny.
Wibracje (Bodźce wibracyjne są wykorzystywane jako
nagrody w toku uczenia się metodą modyfikacji
zachowania (maszynka do masażu)





Zmysł kinestetyczny i osobliwości napięcia mięśniowego
Oscylacja napięcia mięśni
Dzieci autystyczne, u których nie stwierdzono badaniem
neurologicznym żadnych zmian ogniskowych, przejawiają
anomalie napięcia mięśniowego. W pewnych momentach ich
kończyny są skrajne napięte, przy dotknięciu są twarde jak
drewno, w innych są wiotkie, jak u szmacianej lalki.
Stymulacja zmysłu równowagi –kołysanie i podskoki
wywołują grę odruchów labiryntowych. Niezauważalne przy
oglądzie przy oglądzie zewnętrznym napinania i rozluźniania
określonych grup mięśniowych.
Solly Godard (2000) przedstawia pogląd, że wiele objawów
autyzmu jest bezpośrednio powodowanych właśnie przetrwaniem
tego i innych odruchów około noworodkowych, w których pozycja
głowy wymusza napięcia mięśni.
INTEGRACJA SENSORYCZNA:










Można definiować na wiele sposobów, ponieważ teoria SI i
terminy ją określające mają wiele aspektów.
Możemy o niej mówić w relacji i wzrostu fizycznego, zachowania,
uczenia się ruchu,
koordynacji,
sprawności fizycznych,
percepcji,
zmysłów,
sensomotoryki,
mowy i języka,
świadomości, uwagi i koncentracji, zapamiętywania się tego czego
nauczono, równowagi, samoakceptacji.
INTEGRACJA SENSORYCZNA:

Inaczej sensomotoryczna (SI) podświadome współdziałanie zmysłów
człowieka umożliwiające wykonywanie
codziennych czynności. Brane są pod uwagę
takie m.in. zmysły jak
dotyk
równowaga
propriocepcja.