Transcript File - Savremena politička teorija

SPT, maj 2014.
Biljana Đorđević







Set institucija
Regulativni ideal
Različito opravdanje institucija (primer izbora)
Agregativni regulativni ideal: agregacija individualnih
preferencija u kolektivni izbor na fer i efikasan način.
Deliberativni regulativni ideal: konflikt političkih
preferencija se rešava u otvorenoj i neprisilnoj
raspravi u kojoj se dolazi do saglasnosti oko nekog
supstantivnog suda ili procedure donošenja odluka
transformacijom preferencija.
Epistemički regulativni ideal: demokratka procedura
ima za cilj da dođe do tačnog odgovora na neko
pitanje od važnosti za političku zajednicu
U osnovi različito shvatanje ljudske prirode



Agregativna demokratija – ako je procedura
agregacije individualnih preferenci fer, onda
je odluka legitimna bez obzira na njen
kvalitet
Deliberativna demokratija – ako je odluka
doneta posle deliberacije pod određenim
uslovima, onda je legitimna bez obzira na
njen kvalitet
Standard prema kome merimo kvalitet odluke
je uvek sporan




Laskavci, demagozi, nesputani izvršioci
narodne volje – zašto je demokratija
podložna demagogiji?
Klod Lefor: gde je mesto moći u različitim
oblicima političkog uređenja, a gde u
demokratiji?
Narod? Većina? Vlast u demokratiji je prazno
mesto
Problem vakuuma

-
Šumpeter:
kritika klasične (idealne) demokratije i
opšteg dobra;
proceduralni minimalizam i ograničena
vrednost demokratije kao metoda;
iracionalnost ljudi u politici (nema
univerzalne racionalnosti)
značaj političkih vođa koji kao preduzetnici
kreiraju i menjaju preferencije i mišljenja
birača i “proizvode volju”

-
-
Javni izbor (Public Choice):
metodološke fikcije (o datim preferencijama);
Modeliranje političkog takmičenja u kom se političari
pasivno prilagođavaju volji većine (volji srednjeg birača)
racionalnost aktera: cost-benefit analiza o sticanju
znanja pred donošenje odluke
Indiferentnost i otuđenje glasača maksimizirani tokom
“savršenog” političkog takmičenja za srednjeg birača:
glasanje nema instrumentalnu racionalnost
Jednodimenzionalna pitanja (referendumi)
Društvena odgovornost za dugoročnu korist: opasno
približavanje teorije arhineprijateljima - klasičnim
teorijama demokratije!



Da li građani treba da proveravaju ili
usmeravaju političare i eksperte?
Da li građani mogu da usmeravaju ili mogu
samo da kontrolišu političare i eksperte?
Da li su građani racionalni ili iracionalni?





Ranije: vladavina neuke mase
Savremeno tumačenje iracionalnosti:
prihvatanje mera koje ne dovode do ciljeva;
netranzitivnost, neusaglašenost odluka
Čemu uopšte glasanje?
Hipoteza etičkog glasanja (građanska
dužnost)
Hipoteza ekspresivnog glasanja (satisfakcija u
izražavanju mišljenja bez postizanja
određenog željenog političkog ishoda)



Teorije društvenog izbora protiv
“narodnog izbora”, “narodne
volje”
Liberalizam vs populizam
Problemi društvenog izbora:
nema fer i racionalne procedure
agregacije preferencija –
arbitrarnost pravila o donošenju
odluka i strateško glasanje =
demokratska odluka arbitrarna


Riker: umanjenje značaja
izbornog procesa, smena
korumpirane vlasti
Da li zaista?
TDI




Konsenzus u deliberaciji vs.
glasanje
Ali ako nastupi glasanje posle
deliberacije – problemi
društvenog izbora!
Eliminacija nekih preferencija u
deliberaciji (Miler): zasnovanih
na netačnim empirijskim
činjenicama; moralno odvratnih;
“dobro-samo-za-mene”
Jednodimenzionala pitanja tzv.
“single peak” (podela odluke na
više komponenti, izbegavanje
manipulacije agendom javnom
deliberacijom)
DD







Većina je u pravu
Većina se otkriva većinskim pravilom
glasanja?
Loša strana: ne može da reši konflikt (winwin ili win or lose?)
Većina većine 51% od 51%...26%?
Ciklična većina
Markiz de Kondorse: Kondorseovski paradoks
– nema uvek Kondorseovsog pobednika
Teorema nemogućnosti Keneta Aroua




Žan-Šarl Borda
Borda metod: rangiranje kandidata na osnovu
jačine preferencija (poeni za jačinu
preferencija)
Da li je važnije zadovoljiti što više ljudi ili
zadovoljiti svakog kolektivno što je više
moguće?
Metod za podeljena društva?


Lažno predstavljanje naših stvarnih
preferencija prilikom glasanja sa ciljem
poboljšanja šansi opciji koja se podržava
(zahteva znanje o preferencijama drugih)
Gotovo da nema pravila odlučivanja koje nije
ranjivo na ovaj vid manipulacije





“Oslobađanje od vladara” (Riker, Šumpeter)
Podjednaka raspodela mogućnosti učešća u
procesu kolektivnog donošenja odluka od
opšteg interesa (Tomas Kristijano)
Razvitak sposobnosti pojedinca (Mil)
Procedure ustavne demokratije vode do
pravednih odluka (Rols)
Neutralnost države (Čarls Larmor)