Transcript 4. Teorie wzrostu gospodarczego

WAHANIA CYKLICZNE
TEORIE WZROSTU
KONSENSUS WASZYNGTOŃSKI
Rodzaje wahań aktywności
gospodarczej
1. Wahania cykliczne- powtarzające się ze względną
regularnością zmiany aktywności gospodarczej, wyrażające
się w fluktuacjach wokół trendu
2. Wahania sezonowe- zmiany aktywności gospodarczej
występujące w ciągu określonego okresu (np. w tych
samych porach roku)
3. Wahania przypadkowe – spowodowane
jednorazowymi zdarzeniami o charakterze losowym
Cechy wahań cyklicznych
 są wynikiem samowyzwalających się mechanizmów




wewnętrznych, które występują w gospodarce
swym zasięgiem obejmują całą gospodarkę
sekwencje wzrostowych oraz spadkowych zmian
wielkości ekonomicznych są oddzielone punktami
zwrotnymi
punkty zwrotne powtarzają się ze stosunkowo względną
regularnością
fluktuacje mają charakter krotko- i średniookresowy
Definicja cyklu
koniunkturalnego
Cykl koniunkturalny to powtarzające się, choć nie
zawsze regularne pod względem długości i
amplitudy, wahania aktywności gospodarczej o
okresie od 2-10 lat.
 Wahania te przejawiają się w zmianach
absolutnych, odchyleniach od trendu lub wahaniach
dynamiki (stopy wzrostu) różnych zmiennych
ekonomicznych, które opisują poziom aktywności
gospodarczej.
 Najczęściej tymi zmiennymi są: PKB, zatrudnienie,
ceny, wielkość eksportu i importu, wskaźniki
rynku kapitałowego, nakłady inwestycyjne i
zapasy przedsiębiorstw, dochody i wydatki
ludności, obroty i zyski przedsiębiorstw.
Trend = tendencja rozwojowa

to długookresowa ścieżka wzrostu
 podstawą do jej wyznaczania są dane o
możliwościach produkcyjnych w gospodarce
(wynikające z powiększenia ilości dostępnych
zasobów lub poprawy ich wydajności)
1.1. Rodzaje wahań koniunktury
1.
2.
3.
4.
Trend - wygładzona ścieżka obrazująca rozwój
produkcji w długim okresie po wyeliminowaniu
krótkookresowych wahań
Wahania cykliczne- powtarzające się ze względną
regularnością zmiany aktywności gospodarczej,
wyrażające się fluktuacjach wokół trendu
Wahania sezonowe- zmiany aktywności
gospodarczej występujące w ciągu określonego
okresu (np. w tych samych porach roku)
Wahania przypadkowe – spowodowane
jednorazowymi zdarzeniami o charakterze
losowym
1.1. Rodzaje wahań koniunktury
cd.
1.2. Cykle koniunkturalne
kryterium
rodzaje
cechy cyklu
-klasyczny
-współczesny
zasięg geograficzny
-cykl światowy
-cykl regionalny
-cykl narodowy
długość cyklu
- krótkie (Kitchina)
- średnie (Juglara)
- długie (Kondratiewa)
teoria wyjaśniająca cykl
-cykle pochodzenia endogenicznego
-cykle pochodzenia egzogenicznego
1.2. Cykle koniunkturalne
1.
◦
◦
◦
2.
◦
◦
◦
◦
◦
3.
◦
◦
Krótkie (Kitchina)
Ok. 3-4 lata
Główna przyczyna – zmiana stanu zapasów, cen hurtowych, jak
również z rozliczaniem operacji bankowych.
Łagodne zakończenie
Średnie (Juglara)
Ok. 6-10 lat
Związane ze zmianami wydatków inwestycyjnych (zmiany
wyposażenia technicznego produkcji), Produktu Narodowego Brutto,
inflacją i bezrobociem
Często kończą się gwałtownie, nagłym załamaniem rynku, paniką na
rynkach
Występowały z dużą regularnością we wszystkich gospodarkach od
roku 1825 do roku1939
(początek Anglia 1825, następnie: 1836, 1847, 1857, 1866, 1873, 1882,
1890, 1900, 1907, 1920, 1929, 1937)
Długie (tzw. fale Kondratiewa)
Ok. 45-60 lat
Związane z odkryciami lub ważnymi innowacjami technicznymi oraz
procesem ich rozprzestrzeniania się, zmiany na rynku pieniądza,
wydarzenia polityczne.
Cykl
lata
faza
wzrostu
Czas
trwania
Lider
gospodarczy/innowacja
(dopływ energii)
„Surowiec
strategiczny”
I
1785-1843 Do 1816
58 lat
Wielka Brytania/maszyna
parowa, mechaniczne
krosna
Siła ludzkich rąk
II
18441893
Do 1873
49 lat
Wielka Brytania/ kolej,
elektryczność
Para
III
18941939
Do 1919
Do 1929
45 lat
USA/samochód,
chemikalia, plastik
Węgiel
IV
19401985/200
0
Do 1973
45-60
lat
USA/ samolot, komputer,
internet
Ropa
V
cykl
2000
?
?
USA/ biotechnologie,
nanotechnologie, sieci
komputerowe, pieniądz
wirtualny
Atom
1.3. Cykl klasyczny - budowa
4 fazy




faza kryzysu
faza depresji
faza ożywienia
faza rozkwitu
2 punkty zwrotne
 dno
 szczyt
1.3. Cykl klasyczny - fazy
A
B
kryzys
depresja
ożywienie
8-12 lat
rozkwit
czas
depresja
Cechy faz cyklu
1. Faza kryzysu:







nadwyżka podaży nad popytem, wzrost zapasów u
producentów
spadek produkcji, przychodów, zysków i zatrudnienia
spadek cen (współcześnie zwolnienie tempa inflacji)
spadek kursów papierów wartościowych
ograniczenie kredytów inwestycyjnych
zmuszanie do spłaty istniejących zobowiązań
spadek ilości zamówień na urządzenia wytwórcze i
rezygnowanie z kontraktów budowlanych
Cechy faz cyklu
2. Faza depresji

trendy spadkowe produkcji , zatrudnienia , płac , cen , zysku ,
inwestycji i konsumpcji zanikają

przywrócona zostaje stabilizacja i równowaga na niskim poziomie

małe i słabsze przedsiębiorstwa bankrutują

maksymalne ograniczenie przez banki komercyjne kredytów

inwestycje i konsumpcja osiągają swoje minimum (nigdy zero)

pojawia się dno kryzysu

niski poziom cen , niska stopa zysku (trudności sprzedaży) – zmusza
firmy które przetrwały kryzys do poprawy rentowności
Cechy faz cyklu
3. Faza ożywienia



wzrasta popyt (najpierw inwestycyjny)
wzrost produkcji, przychodów, zysków i zatrudnienia
rosną ceny
Cechy faz cyklu

przedsiębiorcy, którzy przetrwali, dokonują renowacji swojego
kapitału
 wycofanie starych maszyn i urządzeń zakupując nowocześniejsze,
bardziej ekonomiczne
 banki komercyjne nagromadziły środki pieniężne, a szukając
klientów obniżają stopę procentową
 tanie kredyty zachęcają przedsiębiorców do inwestowania
 rosną kursy akcji i obligacji
 ożywienie obejmuje coraz to nowe dziedziny życia gospodarczego
 w ciągu 2-3 lat osiąga nową fazę szczytowego rozwoju
Cechy faz cyklu
4. Faza rozkwitu (szczyt, boom)



występuje, gdy aktywność gospodarcza osiąga
najwyższy poziom tj. przekracza poziom aktywności
podczas ostatniego szczytu
stabilizacja i równowaga na wysokim poziomie
produkcji (wysoka sprzedaż, wysoki poziom
zatrudnienia, wysokie stopy zysku)
wysoki poziom cen
Cechy faz cyklu
 Wysoki poziom wydatków inwestycyjnych doprowadza po






pewnym czasie do wzrostu zdolności produkcyjnych gospodarki
narodowej
Inwestycje osiągają swój najwyższy poziom (przestają rosnąć)
Koszty produkcji rosną (w wyniku wykorzystania gorszych urządzeń
wytwórczych, zatrudnienia pracowników o niższych kwalifikacjach,
zwiększenia pracy w godzinach nadliczbowych)
Wzrost dochodów powoduje wzrost skłonności do oszczędzania
(maleje skłonność do konsumpcji)
Stopniowy wzrost kosztów produkcji w stosunku do wzrostu cen
Banki coraz bardziej ograniczają udzielanie kredytów
inwestycyjnych
Wygasanie optymistycznych nastrojów wśród przedsiębiorców
1.3. Cykl współczesny - budowa
2 fazy
 faza spadku (recesji),
 faza wzrostu (ekspansji)
recesja
(niska
aktywność
gospodarcza)
ekspansja
(wysoka
aktywność
gospodarcza)
1.3. Cykl klasyczny vs. cykl
współczesny
Cechy morfologiczne cyklu
długość
określana przez okresy występujące między
punktami zwrotnymi; długość fazy spadkowej
wraz z długością fazy wzrostowej
częstotliwość
informuje ile cykli lub jaka część cyklu
występuje w przyjętej jednostce czasu
amplituda
różnica między skrajnymi wartościami
pewnych elementów występujących w danym
okresie
intensywność
oznacza siłę tendencji zwyżkowych lub
zniżkowych występujących w poszczególnych
fazach
symetryczność
informuje o relacji pomiędzy amplitudą
poszczególnych faz oraz o zależnościach w
zakresie ich długości
1.3. Cykl klasyczny vs. cykl
współczesny
Cykl klasyczny
Cykl współczesny
cykl czterofazowy: ożywienie,
rozkwit, kryzys, depresja
cykl dwufazowy: faza wysokiej i faza
niskiej aktywności gospodarczej
punkty zwrotne gwałtowne, ostre
punkty zwrotne łagodne
faza pomyślnej koniunktury 4-6 lat
faza spadkowej koniunktury 4-6 lat
Cykl 8-12 lat
faza pomyślnej koniunktury 2-3 lat
faza spadkowej koniunktury 1,5-2 lat
Cykl 3,5-5 lat
niska częstotliwość zmian
wysoka częstotliwość zmian
Cykl klasyczny
Cykl współczesny
amplituda fazy wzrostu koniunktury
bardzo zbliżona do amplituda fazy
spadkowej
amplituda fazy wzrostu koniunktury
wyższa niż amplituda fazy spadkowej
wysoka intensywność cyklu
niska intensywność cyklu
asymetryczny przebieg cyklu
asymetryczny przebieg cyklu
1.3. Przyczyny zmian
 wieloletnie i skuteczne oddziaływanie polityki
stabilizacyjnej państwa
 dynamiczna ekspansja sektora usług, który
charakteryzuje się dużą odpornością na spadki
koniunktury
 istnienie bardziej wiarygodnych informacji o
sytuacji gospodarczej i jej perspektywach
 szybkość przepływu informacji
 procesy globalizacji i internacjonalizacji
 współczesny system bankowy i finansowy
2. Modele (teorie) wzrostu
 Wzrost gospodarczy – jest to ilościowe
zwiększanie się z okresu na okres
fundamentalnych wielkości ekonomicznych ,
w tym głównie DOCHODU NARODOWEGO
 Definicja rozwoju gospodarczego obejmuje
swym zakresem nie tylko zmiany ilościowe ,
ale także jakościowe , które zachodzą w
strukturze społeczno - ekonomicznej w
metodach wytwarzania i stosunkach
ekonomicznych
 Miarą dynamiki wzrostu gospodarczego jest
STOPA WZROSTU DOCHODU
NARODOWEGO
2.1. Popytowe (keynesowskie)
teorie wzrostu
 Zwykle tzw. modele jednoczynnikowe
 Np. modele Domara, Harroda, Kaleckiego
2.1. Popytowe (keynesowskie)
teorie wzrostu
 Zwykle tzw. modele jednoczynnikowe
 Np. modele Domara, Harroda, Kaleckiego
 Głównym czynnikiem wpływającym na
zwiększanie tempa wzrostu jest zwiększanie
popytu globalnego i zmniejszanie bezrobocia.
2.1. Popytowe (keynesowskie)
teorie wzrostu
 Zwykle tzw. modele jednoczynnikowe
 Np. modele Domara, Harroda, Kaleckiego
 Głównym czynnikiem wpływającym na
zwiększanie tempa wzrostu jest zwiększanie
popytu globalnego i zmniejszanie bezrobocia.
 Wzrost popytu stwarza bodźce do wzrostu
inwestycji, a to oznacza wzrost produkcji i
zatrudnienia.
 Keynesiści opowiadają się za odpowiednią
ingerencją państwa w procesy gospodarcze
2.2. Teorie neoklasyczne

W teoriach tych duży nacisk kładzie się na
przeciwdziałanie i usuwanie interwencji
instytucji publicznych w działanie rynku, a
także likwidację jej negatywnych konsekwencji
Neoliberalizm

◦
◦
◦
Monetaryzm
Nowa ekonomia klasyczna (teoria racjonalnych
oczekiwań)
Ekonomia podaży
 Punkt wyjścia: model Solowa
2.2. Teorie neoklasyczne cd.
 W wytwarzaniu produktu współdziałają 3
czynniki wzrostu:
Y = f ( K, L, t)
L –zatrudnienie
K –kapitał
t –dany poziom technologii
 Akumulacja kapitału uważana za motor
wzrostu gospodarczego
 Stałe tempo długookresowego wzrostu
2.3. Teorie wzrostu
endogenicznego
 Główną rolę w wahaniach cyklicznych
spełniają czynniki realne, które oddziałują na
gospodarkę losowo
 Po szoku produkcja nie powraca do wielkości
wyznaczonej przez trend!!!
 Rola pozytywnych efektów zewnętrznych i
aktywnej polityki ekonomicznej
 Postęp techniczny jest endogeniczny
3. Czynniki wzrostu i
rozwoju

◦
◦
◦
◦

Czynniki o charakterze ekonomicznym:
Wielkość i efektywność zasobów ludzkich
Rozmiary kapitału
Zasoby bogactw naturalnych
Poziom infrastruktury
Czynniki o charakterze techniczno – organizacyjnym:
◦ Postęp naukowo –techniczny
◦ Postęp w dziedzinie organizacji pracy i produkcji
◦ Postęp w dziedzinie rozwoju technologii

◦
◦
◦
◦
Czynniki o charakterze społecznym:
Poziom oświaty i kultury
Ochrona zdrowia i opieka społeczna
Zabezpieczenia społeczne
Zasady podziału dochodu narodowego
Warunki wstępne wzrostu i rozwoju
 odpowiednia ilość i jakość pracy. Siła robocza powinna mieć odpowiednie




właściwości, aby mogła okazać się użyteczna we wdrażaniu nowych
technologii. Najważniejsze z nich to: wykształcenie, umiejętności
zawodowe, nawyki produkcyjne i motywacje do systematycznej pracy, jej
doskonalenia i angażowania tych umiejętności do pomnażania produkcji;
odpowiednia ilość i jakość kapitału w postaci maszyn, wyposażenia i
surowców. Podaż kapitału zależy od udziału oszczędności w PKB. Im w
danym kraju jest niższy PKB per capita, tym bardziej odczuwa się
niedostatek kapitałów;
odpowiednia ilość i jakość zasobów naturalnych. We współczesnym świecie
czynnik ten jest istotny, lecz nie decydujący. Japonia, która posiada
niewielkie zasoby naturalne, osiągnęła wysoki poziom rozwoju i najwyższe
wskaźniki wzrostu dzięki jakości posiadanej siły roboczej i niezwykle dużym
skłonnościom do oszczędzania;
wysoki poziom techniki i technologii. Technologia to wiedza o tym, jak
przekształcać zasoby w dobra i usługi. O jej poziomie decyduje rozwój nauki.
Badania naukowe tworzą podstawy podnoszenia poziomu techniki i
technologii;
sprzyjające czynniki społeczno-kulturowe kształtujące etos pracy,
wpływające na sumienność, skłonność do rywalizacji i podejmowanie
wyzwań, jakie tworzy środowisko, odpowiedzialność za własną pomyślność.
4. Strategie wzrostu i rozwoju
gospodarczego
 ekstensywny
wzrost gospodarczy, osiągany przez
zwiększanie zasobów, np. wzięcie pod uprawę nowych
areałów ziemi - typ wzrostu, którego podstawą są rosnące
nakłady i stosunkowo wolne zmiany w wydajności
czynników produkcji
 intensywny
wzrost gospodarczy, osiągany przez
zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów, np. przez
zwiększenie wydajności z hektara gruntów ornych.
(zwiększająca się wydajność pracy, malejące wskaźniki
materiałochłonności, energochłonności, kapitałochłonności)
Koncepcje rozwojowe
 Teorie pierwszej generacji
◦ Big push (Paul Rosenstein-Rodan)
◦ Błędne koło ubóstwa (Ragnar Nurkse)
◦ Selektywna industrializacja (Albert O. Hirschman, Arthur W.
Lewis)
◦ Teoria rozwoju stadialnego (Walt W. Rostow)
 Teorie heterodoksyjne
◦ Strukturalizm: centrum i peryferia (Raul Prebisch)
◦ Szkoła zależności (Samir Amin, Andre G. Frank)
 Instytucjonalizm (m.in. Gunnar Myrdal)
 Konsensus Waszyngtoński (MFW)
 Konsensus Neo-Waszyngtoński (Joseph E. Stiglitz)
Błędne koło ubóstwa
 Niski poziom produkcji
(mała wydajność pracy)
 Niski poziom przeciętnych dochodów
 Niskie oszczędności i inwestycji
 Niskie tempo akumulacji kapitału
 NISKI POZIOM KONSUMPCJI!!!
Teoria W. Rostowa
Wszystkie kraje świata rozwijają się, przechodząc przez 5
stadiów rozwoju:
1. gospodarka tradycyjna (słabe rolnictwo, prosta
reprodukcja);
2. tworzenie warunków do „startu” - rozwój handlu,
przemysłu, nowej technologii i struktur instytucjonalnych;
3. gospodarka zrywu (detonatorem mogą być odkrycia
naukowe);
4. gospodarka dojrzała (dominacja przemysłu ciężkiego);
5. gospodarka masowej konsumpcji.
Teoria A.W. Lewisa
 model rozwoju dwusektorowego (tradycyjne rolnictwo
oraz nowoczesny przemysł);
 Rolnictwo rozwijające się na terenach wiejskich i miejski
przemysł powodowały duże różnice w rozwoju między
częściami kraju;
 Mieszkańcy miast dzięki oszczędnościom powiększają
różnice między biednymi mieszkańcami wsi, co nasila
migrację do miast;
 Skutek: „samonapędzający się” rozwój (dzięki
uprzemysłowieniu), bo ze względu na bardzo niską
produktywność pracy ubytek siły roboczej na wsi nie
ogranicza produkcji żywności.
4. Strategie wzrostu i rozwoju
cd.
Liberalna: (monetarystyczna lub ortodoksyjna) – dąży ona do poprawienia
alokacji zasobów dzięki zdaniu się na mechanizmy rynkowe oraz
wskazówki, które on daje. Jej głównym polem zainteresowania są
zagadnienia mikroekonomiczne. Ogromną rolę przypisuje sektorowi
prywatnemu, a jej skrajne warianty przypominają zasady leseferyzmu.
Nacisk kładziony jest na politykę pieniężną i budżetową oraz na
reformy finansowe.
Jej cele to: stabilizacja gospodarki, poprawa alokacji zasobów, dobre
funkcjonowanie rynków, sprzyjanie wysokiemu poziomowi
oszczędzania, zapewnienie bardziej efektywnego wykorzystania
kapitału.
4. Strategie wzrostu i rozwoju
cd.

Strategia gospodarki otwartej:
podobnie jak strategia liberalna uwagę skupia na rynkowej
alokacji zasobów, czy też na sektorze prywatnym.
Najważniejsze znaczenie przypisuje eksportowi. W
strategii tej usiłuje się uzyskać korzyści komparatywne oraz
wzrost stopy oszczędności, co przyspiesza akumulację
kapitału, a tym samym wzrost. Strategia ta opowiada się
za aktywną rolą państwa.
4. Strategie wzrostu i rozwoju
cd.
 Strategia industrializacji: nacisk kładzie na
ekspansję sektora przetwórczego. Jej celem
jest
podwyższenie
stopy
wzrostu
gospodarczego, co można osiągnąć przez:
rozwój
produkcji
dóbr
przetwórczych,
rozwijanie przemysłu dóbr kapitałowych oraz
proeksportową
orientację
sektora
przetwórczego. Opowiada się za interwencją
władz publicznych.
4. Strategie wzrostu i rozwoju
cd.
 Strategia rozwoju rolniczego: („zielonej
rewolucji”) – dąży ona do osiągnięcia wzrostu
produkcji rolnej. Kluczem do jej osiągnięcia jest
postęp techniczny, co wiąże się z
wprowadzaniem wysoko wydajnych kultur
rolnych. Jest ona głównie stosowana w krajach
Trzeciego Świata.
4. Strategie wzrostu i rozwoju
cd.
 Strategia redystrybucyjna: jej celem jest
poprawa podziału dochodu i bogactwa. Zaleca
ona tworzenie miejsc pracy, redystrybucję
części wzrostu dochodu narodowego na rzecz
najuboższych, zwracanie uwagi na potrzeby
podstawowe.
Consensus Waszyngtoński
 Oparte na paradygmacie neoliberalnym podejście do
reformy państw rozwijających się;
 W pierwotnej wersji 10 punktów („Dekalog”):
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Utrzymanie dyscypliny finansowej
Ukierunkowanie wydatków publicznych na dziedziny, które gwarantują wysoką
efektywność poniesionych nakładów i przyczyniają się do poprawy struktury podziału
dochodów
Reformy podatkowe ukierunkowane na obniżanie krańcowych stóp podatkowych i
poszerzanie bazy podatkowej
Liberalizacja rynków finansowych w celu ujednolicenia stóp procentowych
Utrzymywanie jednolitego kursu walutowego na poziomie gwarantującym
konkurencyjność
Liberalizacja handlu
Likwidacja barier dla zagranicznych inwestycji bezpośrednich
Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych
Deregulacja rynków w zakresie wchodzenia na rynek i wspierania konkurencji
Gwarancja praw własności
Krytyka Consensusu:
 Jednym z bardziej znanych krytyków Konsensusu jest Joseph Stiglitz –
noblista w dziedzinie ekonomii z 2001 roku – który wypowiadał się w jego
kwestii w szczególności w kontekście regionu Europy Środkowo –
Wschodniej (państwa postsocjalistyczne) oraz Azji (Chiny).
 Jako, że w większości przypadków założenia waszyngtońskie miały być
implementowane w państwach rozwijających się, w praktyce wyszło na
jaw, że wiele z nich było niewystarczająco przygotowanych pod
względem gospodarczym na przyjęcie postulatów Konsensusu oraz
tempa ich wprowadzania.
 Okazało się, iż wiele słabszych gospodarek rozwijających się,
liberalizowało swoje systemy finansowe, posiadając jednocześnie
niedojrzałe systemy bankowe oraz regulacje związane z przepływami
finansowymi.
 Joseph Stiglitz podkreśla również, że stosowanie tego samego
mechanizmu we wszystkich przypadkach nie było odpowiednim
działaniem, gdyż warunkiem zrównoważonego rozwoju krajów
rozwijających się jest wzięcie kwestii polityki gospodarczej w swoje
własne ręce a nie stosowanie narzuconych z góry dokumentów
programowych.
Główne problemy wynikające z
wprowadzenia założeń Consensusu:





Zbytnia liberalizacja rynków kapitałowych skutkowała przepływem kapitału z
państw rozwijających się do państw, które narzuciły konsensus
Zbyt duży stopień liberalizacji handlu nie zawsze dawał pozytywne efekty
Systemy zabezpieczeń socjalnych były zbyt mało sprawne w kontekście
wprowadzanych zmian, szczególnie na polu prywatyzacji, co w efekcie
przyczyniało się do niszczenia miejsc pracy a nie tworzenia nowych
Nadmierna surowość założeń „Konsensusu Waszyngtońskiego” dławiła wzrost
gospodarczy
Konsensus okazał się dokumentem wyrażającym interesy przede wszystkim
MFW, BŚ i Ministerstwa Skarbu USA.
„Efekty polityki wymuszanej przez porozumienie waszyngtońskie nie były
zachęcające. W większości krajów, które oparły się na jego zasadach, rozwój
był powolny, a tam, gdzie występował wzrost, korzyści nie były równo
dzielone (...) Reformy oparte na porozumieniu waszyngtońskim wystawiły
kraje na zwiększone ryzyko, przy czym ryzyko to w nieproporcjonalnie
dużym stopniu ponosili ci, którzy byli najmniej zdolni do poradzenia sobie z
nim”
Joseph Stiglitz
 W wywiadzie udzielonym tajlandzkiej gazecie „The
Nation" na początku maja 2000r. były wiceminister
finansów Japonii, Eisuko Sakakibara, oświadczył bez
ogródek, że „…narody rosną w potęgę i upadają, nie
można więc zakładać, że hegemonia Stanów
Zjednoczonych będzie trwać wiecznie. Tak zwany
„konsensus Waszyngtoński" na temat polityki finansowej
okazał się fiaskiem. Z kryzysu finansowego w Azji
Wschodniej wyciągnęliśmy ważne wnioski, mianowicie,
że waszyngtoński konsensus, pozostawiający
rozwiązanie wszelkich problemów całkowicie w gestii
wolnego rynku i polityki makro, nie zdał egzaminu.”
 „…konsensus waszyngtoński cechowała podwójna moralność. Jeżeli kryzys
występował w kraju rozwijającym się i groziło to recesją, to MFW
rekomendował ograniczenie deficytu budżetowego przez obniżenie
wydatków. Jednak gdy kryzys dotykał krajów rozwiniętych -jak na przykład
obecny kryzys w USA - to wówczas właściwą receptą było zwiększenie
deficytu budżetowego w celu uniknięcia recesji…”
 „w XXI wieku skuteczna polityka gospodarcza musi uwzględniać kilka
nowych czynników, takich jak: wysoka zdolność kraju do tworzenia nowych
innowacyjnych produktów i usług, umiejętność skutecznego budowania
kapitału intelektualnego, zdolność do stworzenia ambitnej wizji i strategii i
skuteczne jej realizowanie. Niestety we wszystkich tych obszarach Polska
znajduje się na jednym z ostatnich miejsc w Unii Europejskiej. Najwyższy
czas to zmienić.”
 „…Pożegnajmy konsensus waszyngtoński, powitajmy pekińskie
wyzwanie…”
Krzysztof Rybiński, partner w Ernst & Young,
 MFW krytykowany był często za to, że w każdym
kraju proponuje ten sam schemat reform: obniżenie
wydatków rządu i likwidację deficytu, uwolnienie
kursu waluty, podniesienie stóp procentowych.
 Na krótką metę to recepta na recesję oraz niepokoje
społeczne.
 W Indonezji, która najboleśniej odczuła kryzys w
1997 roku, Fundusz zażądał rezygnacji z dotowania
żywności i benzyny, co doprowadziło do zamieszek i
obalenia wieloletniego dyktatora Suharto.
 W 1995 roku PKB Meksyku spadł o 6,5 proc.
 Podczas kryzysu azjatyckiego PKB Indonezji spadło
o 12 proc., Tajlandii - o 11 proc., Korei Południowej o
3 proc.
 Dla krytyków Funduszu to dowód na nieskuteczność
zaleceń opartych na tzw. konsensusie
waszyngtońskim.
5. Agenda dla rozwoju:
Milenijne Cele Rozwojowe
 Lata 90.: pod auspicjami Narodów Zjednoczonych zorganizowano szereg konferencji
tematycznych dotyczących różnych dziedzin i aspektów rozwoju społecznego i
gospodarczego. Konferencje te dotyczyły:
- edukacji dla wszystkich (Jomtien, 1990 r.),
- dzieci (Nowy Jork, 1990 r.),
- środowiska i rozwoju (Rio de Janeiro, 1992 r.),
- praw człowieka (Wiedeń, 1993 r.),
- ludności i rozwoju (Kair, 1994 r.),
- rozwoju społecznego (Kopenhaga, 1995 r.),
- kobiet (Pekin, 1995 r.),
- siedzib ludzkich (Stambuł, 1996 r.),
- żywności (Rzym, 1996 r.).
 Rezultaty owych konferencji stały się przedmiotem prac Komitetu Pomocy
Rozwojowej OECD (DAC) - głównego organu współpracy i koordynacji działań
najważniejszych światowych dawców pomocy rozwojowej. Na ich podstawie Komitet
opracował główne cele ludzkości w dziedzinie rozwoju międzynarodowego. Zostały
one przyjęte podczas posiedzenia DAC na wysokim szczeblu w maju 1996 r. jako tzw.
Międzynarodowe Cele Rozwoju (IDGs). Cztery lata zatwierdzili je wszyscy przywódcy
państw i rządów zebrani na 55. sesji Zgromadzenia Ogólnego Narodów
Zjednoczonych, w tym Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski. Tym samym weszły
one do zbiorowej świadomości jako Milenijne Cele Rozwoju (MDGs)
Milenijne Cele Rozwoju – MDGs
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Wyeliminowanie skrajnego ubóstwa i głodu (zredukowanie do 2015 r. o połowę liczby ludności żyjącej za mniej
niż 1 dolar USA dziennie oraz ograniczenie do 2015 r. o połowę liczby ludzi cierpiących głód);
Zapewnienie powszechnej edukacji dla wszystkich dzieci na poziomie podstawowym do 2015 r.;
Promocja równości płci i równouprawnienie kobiet (poprzez wyeliminowanie różnic między płciami w dostępie
do edukacji podstawowej do roku 2005 i na wszystkich szczeblach edukacji do 2015 r.);
Ograniczenie śmiertelności dzieci poniżej 5 lat o dwie trzecie do 2015 r.;
Ograniczenie do 2015 r. liczby matek umierających przy porodzie o trzy czwarte;
Zredukowanie o połowę do 2015 r. liczby osób żyjących z HIV/AIDS, chorujących na malarię lub inne choroby
zakaźne;
Poprawa stanu środowiska naturalnego Ziemi, poprzez integrację zasad trwałego rozwoju w programach i
politykach poszczególnych krajów, odwrócenie tendencji wyczerpywania się zasobów, zmniejszenie o połowę do
2015 r. liczby ludzi żyjących bez dostępu do wody pitnej oraz znaczącą poprawę do 2020 r. w zakresie jakości
życia ludzi żyjących w slumsach;
Rozwinięcie globalnej współpracy na rzecz rozwoju, poprzez rozwijanie otwartego, przewidywalnego
niedyskryminacyjnego i przejrzystego światowego systemu handlowego, uwzględnienie specjalnych potrzeb
krajów najmniej rozwiniętych, wyspiarskich i śródlądowych (zwłaszcza w zakresie dostępu do rynków krajów
rozwiniętych, redukcji długów, zwiększenia pomocy rozwojowej), wszechstronne podejście do kwestii
oddłużenia państw Południa, wypracowania strategii na rzecz zapewnienia pracy młodemu pokoleniu,
zapewnienie dostępu do leków dla krajów rozwijających się oraz umożliwienie im korzystania z dobrodziejstw
nowoczesnej technologii.