Transcript Planteceller og plantar

Planteceller og plantar
Plantar og algar er viktige for livet på
jorda
• Dei brukar solenergien
til å lage
sukkersambindingar
som både dei sjølv og vi
får energi av.
• Plantane og algane
produserer og
oksygengass, O₂.
Korleis er plantecellene bygde opp?
•
Stiv cellevegg, laga av cellulose.
Celleveggen har porer (opningar)
•
Eit stort saftrom som gjer cella hard.
Safta er vatn + sukkerstoff.
•
Ein cellekjerne med DNA ( genetisk
kode)
•
Har grønkorn med klorofyll. Det er
klorofyllet som brukar sollys til å lage
druesukker og oksygengass.
•
Har mitrokondriar der druesukkeret
forbrenn - gir energi. Dette er
energiverket til cella.
Fotosyntesen
• Plantane produserer si
eiga næring.
• Vatn + Karbondioksyd +
solenergi -> Sukker +
Oksygen
• Foto=lys , Syntese= å
setje saman
• Druesukker blir laga om
til stivelse.
•
http://www.viten.no/vitenprogram/vis.html?prgid=uuid%3A4
2241581-B892-15A9-626C00000A2341CD&tid=1698291&grp=
Klorofyll
eit fargestoff som fangar sollys.
•
Fotosyntesen skjer i klorofyllet i
grønkorna.
•
Klorofyllet fangar sollys og brukar det
i fotosyntesen.
•
Grønkorna er sukkermaskinane i
cellene.
•
Plantecellene må laga nytt klorofyll
heile tida.
•
Klorofyll reflekterer grønt lys.
•
Om vinteren blir klorofyllet trekt ut
frå blada og inn i plantestengelen.
Blada skiftar farge.
Blada er bygde for fotosyntese
•
•
•
•
Blada er flate og tynne
Blada har stor overflate som kan ta imot
mykje sollys.
Blada har spalteopningar. Desse ligg på
undersida av bladet. Her går
karbondioksid – gass inn og oksygengass
ut.
Utan organismar med fotosyntese kan vi
ikkje leve på jorda.
•
Bladet har
a) Palisadevev: det er reisverket i bladet.
Sylinderforma
celler, for å sleppa mest muleg lys inn.
b) Svampvev: her er det store , luftfylte holrom
som i ein svamp. Svampcellene har og
klorofyll.
c) Transportrøyr, vi kallar dei nervar. Dei består
av silrøyr og vedrøyr. Dei fraktar vatn med
oppløyst stoff til og frå blada.
•
http://www.viten.no/vitenprogram/vis.html?prgid=uuid%3A7314FC64-5404-2689-0377-0000113605CE&tid=1065550&grp=
Vatn blir transportert i røyr
•
•
•
•
•
•
•
Plantar brukar vatn til meir enn
fotosyntesen. Berre 2 % blir brukt til
det.
Dei tek opp mykje vatn for å få nok
næring.
Rota har stor overflate. Den er full av
greiner med «hår». Slik får planta tak
i mykje vatn.
Vedrøyr ( døde celler)fraktar vatn frå
rota til blada.
Silrøyr ( levande celler)fraktar
sukkervatn.
Når druesukkeret kjem fram til
lagringsstaden, blir det omdanna til
stivelse. Stivelse er ikkje løyseleg i
vatn.
Korn , poteter og gulrøtter inneheld
mykje stivelse.
Celleanding i planteceller
•
•
Alle levande celler treng energi.
Plantene skaffar seg energi ved å
forbrenna druesukkeret dei lagar.
•
Druesukker + Oksygengass ----->
Vatn + Karbondioksidgass + energi
•
Cellene har eigne energiverk,
mitokondriane
•
Fotosyntese og celleanding er motsette
prosessar
•
Celleanding skjer natt og dag
•
Kvifor bør vi ikkje ha grøne planter på
soverommet?
•
http://www.viten.no/?celleanding_nn
•
http://www.nrk.no/skole/klippdetalj?topic=urn:x-mediadb:18416