FERHAT ÇAKMAK 07

3003100018

TRANSFORMATÖRLER

 Alternatif akımda belirli bir gerilim ve akım değerindeki elektrik enerjisini başka değerde bir gerilim ve akıma dönüştürmek için kullanılan makinalardır.

 Elektromanyetik indiksiyon yoluyla frekansta değişiklik yapılmadan gerilim ve akım değerlerini ihtiyaca göre bir oran dahilinde değiştiren makinelere transformatör denir.

TRAFOLARIN TEMEL YAPISI

      Trafolar iki temel elektromanyetik yasanın uygulanması ile yapılmıştır.

1) AMPER YASASI: İçerisinden akım geçirilen bir iletkenin etrafında manyetik alanlar meydana gelir.

2) FARADAY YASASI: Manyetik alan içerisinde bulunan bir iletkenin oluşturduğu düzleme dik gelen manyetik akının zamana göre değişimi, bu iletken uçlarında bir gerilim endükler.

Bu yasalar çerçevelerinde trafolar iki kısımdan meydana gelmiştir.

1) Demir Nüve Veya çekirdek: manyetik alanın diğer tarafa aktarıldığı ve manyetik alana yol teşvik eden kısımdır.

2) Sargılar : elektrik akımının manyetik alana ve manyetik alanında gerilime çevrildiği kısımdır.

TRAFOLAR NASIL ÇALIŞIR

 Primer sargılara alternatif gerilim uygulanırsa amper yasasına göre, bu sargılarda zamana göre değişen bir manyetik alan meydana gelir.

 Bu manyetik alan devresini demir nüve üzerinden ve sekonder sargının bulunduğu bacak üzerinden geçerek devresini tamamlar.

 Bu alan faraday yasasına göre sekonder sargı üzerinde bir gerilim endükler. Böylece sarım sayısına bağlı olarak diğer tarafta farklı değerde gerilim veya akım elde edilmiş olur.

ÇALIŞMA PRENSİBİ

 Primer sargıya doğru gerilim uygulanırsa yasasına nüve üzerinde değişken olmayan bir manyetik alan meydana gelir. Devresini sekonder sargı üzerinden tamamlayan bu alandan dolayı gerilim endüklenmez. Böylece trafolar doğru gerilimde çalışmaz. Sadece alternatif gerilimde çalışırlar.

faraday amper yasasına göre bir

Eğer sekonder gerilimi primer geriliminden daha yüksek ise yükseltici trafo

(N2>N1)

Primer gerilimi sekonder geriliminden daha yüksek ise alçaltıcı trafo olarak adlandırılır.

(N1>N2)

TRAFO DÖNÜŞTÜRME ORANI

 P1=P2 (KAYIP YOKSA)  V1 I1 =V2 I2

TRAFOLAR NERELERDE KULLANILIR ÖZELLIKLE ELEKTRIK ENERJISININ ILETIM VE DAĞITIMINDA GERILIMI YÜKSELTMEK VE ALÇALTMAK AMACIYLA KULLANILIR. BUNLARA GÜÇ TRAFOSU DENIR.

SANTRALLERDEKI GENERATÖRLERDE ELEKTRIK ENERJISI 10 ILA 20 KV ARASINDA BIR GERILIMLE ÜRETILIR.

ELEKTRIK ENERJISI TÜKETIM YERLERINE MINIMUM KAYIPLA ILETILMELIDIR.BU AMAÇLA ILETIM VE DAĞITIMDA GERILIM DEĞERLERI YÜKSEKTIR.

Yükseltici trafoyla 10 ila 20 KV arasındaki gerilim 154 KV a yükseltilir. Ve yüksek gerilim iletim iletim hattıyla orta gerilim dağıtım trafosuna iletilir.

Orta gerilim dağıtım trafosu 154 KV u 34.5 KV a düşürerek dağıtır. 34.5 KV alçaltıcı trafoyla 220 V a düşürülerek evlere ve iş yerlerine ulaşır.

TRAFOLARIN SOĞUTULMASI TRAFOLARDA OLUŞAN KAYIPLAR ISI ŞEKLINDE ORTAYA ÇIKAR BU ISININ TRAFO DIŞINA ALINMASI IŞLEMINE TRAFO SOĞUTMA IŞLEMI DENIR.

SOĞUTMA IŞLEMI HAVA ILE SOĞUTMA VE YAĞ ILE SOĞUTMA OLMAK ÜZERE IKI ŞEKILDE TRAFO SOĞUTULUR.

TRAFOLARIN KORUNMASI GÜÇ TRAFOLARI 3 TEHLIKELI BÜYÜKLÜĞE KARŞI KORUNMALIDIRLAR AKSI HALDE TRAFO PATLAR VE SARGILAR YANAR.

1) AŞIRI AKIMLARA KARŞI 2)ISINMAYA KARŞI 3)YAĞIN AZALMASI VEYA BOZULMASINA KARŞI

AŞIRI AKIMLARA KARŞI KORUMA TRAFONUN PRIMER KISMINA ENERJIYI KESMEK IÇIN KESICI VE AŞIRI AKIMI ÖLÇMEK IÇIN KORUMA RÖLESI KONULMUŞTUR.

KORUMA RÖLESI AŞIRI AKIMI HISSEDINCE KESICIYE DEVREYI KESMESI IÇIN KOMUT VERIR VE TRAFO DEVRE DIŞI BIRAKILIR.

ISINMAYA KARŞI KORUMA TRAFONUN GÖVDESINE TERMOSTAT KONMUŞTUR.

80 DERECEYE KADAR NORMAL ÇALIŞIR.

90 DERECEDE ISI ALARMI VERIR VE VARSA SOĞUTUCU FANLARI DEVREYE ALIR.

120 DERECEDE ALARMA GEREK DUYMADAN TRAFOYU DEVRE DIŞI BIRAKIR.

YAĞIN AZALMASINA KARŞI KORUMA TRAFONUN GÖVDESI ILE ÜSTTEKI YAĞ TANKI ARASINA YAĞIN VARLIĞINI ÖLÇMEK AMACIYLA BUCHOLZ RÖLESI KONMUŞTUR.