Transcript Document

Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Politika zaštite okoliša EUpregled istorijskog razvoja
Paul Tempany
ekspert za oblast izrade politika industrijsko zagađenje, klimatske promjene i
monitoring okoliša
1
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Profesionalno iskustvo konsultanta
• preko 30 godina iskustva u oblasti kontrole zagađenja i
politika u UK i EC
• agencije za upravljanje vodama i zaštitu okoliša, vlada,
obuka, istraživanje, konsultantski angažmani i industrija
• autor 3 referentna dokumenta o najboljim raspoloživim
tehnikama (BAT) za IPPC
• zagađenje voda, upravljanje otpadom, IPPC, energetska
efikasnost i klimatske promjene
2
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Ciljevi prezentacije
•
•
•
•
Objasniti istorijski razvoj politike zaštite okoliša EU
Istaknuti dešavanja ključna za razvoj politike
Objasniti ključna dešavanja
Na koji su način ove politike relevantne za BiH
3
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Počeci i rani razvoj pitanja zaštite okoliša
• Mojsije i Izraelci
– obredno pranje izvan logora, od 15. do 12. stoljeća p.n.e
• Islamski učenjaci, od 9. do 13. stoljeća
– najstariji pisani izvori o vezi između zagađenja i zdravlja ljudi
• Mesari iz doba srednjeg vijeka u talijanskom gradu Ferrari
– jame za sakupljanje krvi nakon klanja životinja
• Engleski kralj Edvard I, 1272.
– zabranio spaljivanje uglja u Londonu
• Španski kralj Filip II, 15. stoljeće
– groblja izvan urbanih područja
4
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Industrijska revolucija – glavne odlike
• Mehanizacija
– znatno povećala proizvodnju
• Snaga vodene pare
– zamijenila ljudsku radnu snagu i životinjsku vučnu snagu,
te snagu vjetra i tekuće vode
• Proizvodnja željeza (kao i olova i bakra)
– ugalj i koks zamjenili su drvo kao gorivo u metalurgiji
• Migracija stanovništva u veća mjesta i gradove
– čista voda, onečišćena voda
– loš kvalitet zraka
5
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Primjeri iz UK
Slika s početka 19. stoljeća, Widnes (Cheshire, UK)
prekriven oblakom nastalim uslijed Le Blancovog postupka
Zakon o
lužinama, 1863
(Alkali Act)
5 inspektora čiji je
zadatak da kontroliraju
gas nastao iz procesa
proizvodnje
hlorovodonične kiseline
u hemijskoj industriji
6
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
London je 1851. godine bio najveći i
najpoznatiji grad u svijetu, sa 2,5 miliona
stanovnika
Epidemija kolere 1848. i drugi slučajevi
pojave epidemije kolere
616 smrtnih slučajeva 1854.
1858.-u obilježio je “Veliki smrad” (Great
Stink) koji je doveo do uvođenja
modernog kanalizacionog sistema
7
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Veliki smog, 1952
20 000 smrtnih slučajeva
100 000 oboljelih
doveo je do donošenja
Zakona o čistom zraku
(Clean Air Act), 1956.
8
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Počeci razvoja politike EU
• 1957. Rimski ugovor
– formirana Evropska ekonomska zajednica
• Primarno ekonomskog karaktera – ‘Zajedničko
tržište’
– Nije postojala okolišna dimenzija
• državni propisi
– Početni propisi na temelju:
• Člana 100 ‘jednaka pravila za sve na unutrašnjem tržištu’
• Člana 235 ‘ostalo’
9
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Prve evropske direktive o zaštiti okoliša
• 1967. ‘Direktiva o pakiranju’ - o usklađivanju propisa u
vezi razvrstavanja, označavanja i pakiranja opasnih tvari
• 1970. Direktiva o dozvoljenom nivou buke i
izduvnom sistemu motornih vozila.
10
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Okolišna pitanja od interesa za javnost
• od 1945 do danas: nuklearno testiranje
– 1971. Greenpeace proveo prvu akciju protiv testiranja
• 1940 – 1960: smog u gradovima
• 1950 – 1980s: kisele kiše
– 1984. pogođena polovina stabala u Švarcvaldu (Crnoj
šumi), u Njemačkoj
• 1962 ‘Tiho proljeće’(Silent Spring): posljedice
upotrebe pesticida
• 1978 Love Canal: toksični otpad
11
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Slike koje ilustruju stanje okoliša 1960-ih
12
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Pritisci i promjene
• 1: različiti državni standardi predstavljali su značajne
prepreke u trgovini npr. kontrola emisija izduvnih gasova
iz motornih vozila
• 2: okolišni problemi sve više postaju predmetom
međunarodne politike, npr. kisela kiša, toksični otpad
• 1972. održana Konfrencija Ujedinjenih naroda posvećena
okolišu
– Štokholmska konferencija
• 1972. u Parizu održan samit šefova država, dekleracija
postaje Prvi akcioni program zaštite okoliša
13
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Prvi akcioni program zaštite okoliša (EAP)
1973 - 1976
Komisija je trebala predložiti:
• smanjenje zagađenja i štetnog djelovanja i
smetnji uzrokovanih zagađenjem ;
• unapređenje prirodnog i urbanog okoliša;
• rješavanje okolišnih problema prouzrokovanih
iscrpljivanjem određenih prirodnih resursa;
• bolju upoznatost s okolišnim problemima i
edukaciju.
14
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Razvoj politike zaštite okoliša EU
• Od 1957. do 1987. oko 200 propisa
• Kritizirana pravna osnova
• Međuvladina konferencija (IGC), 1986. s ciljem
modifikovanja Rimskog ugovora
• 1987. Jedinstveni evropski akt
– Glava: Okoliš, članovi 130 r-t, veoma opsežno
• Nova područja
– npr. zaštita staništa divlje faune i flore, sloboda
pristupa informacijama
15
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Načela vezana za zaštitu okoliša
• očuvati, zaštititi i poboljšati kvalitetu okoliša;
• doprinijeti zaštiti zdravlja ljudi
• osigurati razborito i racionalno korištenje prirodnih
bogatstava.
• potrebno je preduzimanje preventivnih mjera
• šteta nanesena okolišu ispravlja se na izvoru
• zagađivač plaća
• ‘zahtjevi vezani za zaštitu okoliša sastavni su dio
drugih politika Zajednice’
16
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Zajednica uzima u obzir:
• naučne i tehničke podatke
• okolišne uvjete u različitim regijama
• troškove i koristi djelovanja odnosno nedjelovanja
• ekonomski i društveni razvoj Zajednice
• gdje je djelovanje Zajednice bolje od djelovanja na
nivou zemalja članica
• da zemlje članice mogu uvesti strožije mjere sve dok
su iste usklađene sa ciljevima Ugovora npr.
unutrašnjim tržištem
17
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Dalji pokretači politike zaštite okoliša
• 1976
nesreća u mjestu Seveso:
– eksplozija u hemijskom postrojenju
– 1982 Seveso direktiva
– Opad
•
•
•
•
•
1978.
1979.
1984.
1986.
1985.
Amoco Cadiz: izlijevanje nafte
3 Mile Island: topljenje jezgre nuklearnog reaktora
Bopalska nesreća: curenje otrovnog gasa
Černobil: nuklearna katastrofa
Oznska rupa:
– Međunarodni efekat
– 1987. Montrealski protokol
18
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Incident u tvornici u Sevesu 1976
• Malo hemijsko postrojenje
• Zakon je nalagao zatvaranje tokom
vikenda
• Zatvorena prebrzo i bez odgovarajućih
mjera predostrožnosti
• Eksplozija je za posljedicu imala
najveću zabilježenu izloženost
stanovnika dioksinima
• 41 bure toksičnog otpada pronađeno
je u Francuskoj, nakon što je bilo
“izgubljeno” sedam godina
19
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Ugovor iz Mastrichta, 1992
• Održiv i neinflatorni rast, poštujući pri tom okoliš’ (član 2)
• ‘uravnotežen i održiv ekonomski i socijalni razvoj’
• ‘s ciljem postizanja visokog nivoa zaštite’, i temelji se na
‘načelu predostrožnosti’
• ‘zahtjevi za zaštitom okoliša moraju se ugraditi u ... druge
politike Zajednice
• Postupak suodlučivanja s Evropskim parlamentom
• Glasanje kvalificiranom većinom (QMV) u Vijeću, uklonjen
veto ZČ
20
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Ugovor iz Amsterdama, 1997
• Održivi razvoj je izričito naglašen
• Generalnom direktoratu za okoliš date veće ovlasti
– Uključivanje zahtjeva u pogledu zaštite okoliša u sva područja koja uređuju
politike
– VM priprema procjenu uticaja na okoliš (EIA) za sve politike koje se mogu
odraziti na okoliš
• Suodlučivanje postaje redovni postupak za pitanja zaštite okoliša
• Zajednica nadležna za sve oblasti zaštite okoliša
• Novi pristupi:
– Kardifski proces
– Strategija Evropske unije za održivi razvoj
21
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Ugovor iz Nice, 2001
• Izmjene glasanja kvalificiranom većinom (QMV)
• Manje ZČ imaju više glasova u odnosu na broj
stanovnika
22
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
2009 (na snagu stupa) Ugovor iz Lisabona
•
•
•
•
Dodatno jačati održivost
Podupirati održivi razvoj izvan granica Evrope
Unija sa ZČ dijeli nadležnost za energetiku
Ribarstvo i očuvanje morskih bioloških resursa pripadaju
poljoprivredi
• Poljopriveda i ribarstvo potpadaju pod postupak
suodlučivanja
• Parlament može uticati na kompletan budžet
23
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Šesti akcioni program zaštite okoliša EU
• od jula 2002. do jula 2012.
• 4 ključne tematske oblasti
• 7 tematskih strategija:
–
–
–
–
–
–
–
Zrak
Pesticidi
Prevencija otpada i recikliranje
Prirodni izvori
Zemljište
Morski okoliš
Urbani okoliš
24
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Šesti EAP - 4 ključne tematske oblasti:
- Klimatske promjene
- Priroda i biodiverzitet
- Okoliš, zdravlje i kvalitet života
- Prirodni resursi i otpad
25
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Sedmi akcioni program zaštite okoliša EU
• Komunikacija EK o strateškim inicijativama
– Strategija Europe 2020
– Europski semestar
• Sedmi EAP treba biti strateški dokument za:
–
–
–
–
Poboljšati provedbu praćenja evidencija
Dalje integrisati klimu i okoliš
Uskladiti postojeću politiku i praksu sa znanjem
Ispuniti značajne praznine politike
• 26. septembra ministarski sastanak RENA
26
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Ograničenja djelokruga politike zaštite okoliša
EU
• Načelo supsidijarnosti
– određeni ‘okvirni’ propisi čime se ZČ ostavlja prostor
da detaljno razdrade svoje propise
• Osjetljiva područja zahtijevaju jednoglasnost
Vijeća ministara
– npr. ekološko oporezivanje, kvantitativno upravljanje
vodnim resursima, prostorno planiranje, određeni
aspekti energetske politike
27
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Prednosti i nedostaci politike
• Prioriteti više nisu pod isključivom kontrolom pojedinačnih zemalja
članica.
• ZČ utiče na oblikovanje politike zaštite okoliša u cijeloj Evropi i svijetu
• Zemlje članice moraju primjenjivati propise EU ili će biti kažnjene
• ZČ učestvuje u procesu
• Donošenje odluka na nivou EU neosporno je transparentnije
• Zahtjev za ispunjavanjem standarda EU može osnažiti pregovaračko
stajalište ministarstava nadležnih za okoliš u odnosu na ostala
ministarstva u vladama ZČ
• Okolišni standardi su pooštreni u većini ZČ npr. zrak i voda.
• Razmjena iskustava između ZČ npr. IMPEL, EP Review grupa
28
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Šta je Akcioni plan približavanja EU?
• Usklađivanje okolišne politike i strategije sa EU
• Akcioni plan se izrađuje u tu svrhu
• Najveće poglavlje propisa:
– VRIJEDI LI TRUDA?
29
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Prednosti primjene pravne stečevina EU o okolišu
Primjena će:
• donijeti ulaganja i radna mjesta
• privući ulaganja i izvan okolišnog sektora
– smanjiti rizike
– smanjiti troškove osiguranja
– poboljšati i omogućiti očuvanje imidža BiH
• smanjiti troškove zdravstvene zaštite
• poboljšati zdravlje i povećati potencijale stanovništva
• zaštititi okoliš kako bi ga mogle koristiti i današnje i
buduće generacije
30
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
IPA projekti
• Ovaj projekat ‘otvara put’
• Izvršenje ovog ugovora otvara put do ulaganja
u vrijednosti od preko 40 MILIONA EURA
31
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Otvaranje novih radnih mjesta – ekološka industrijaEkoindustrija
3.4
miliona
Proizvodnja
automob Hemik-ila 2.7 alije 2.4
miliona miliona -Metali
-Tekstilna
1.4
miliona industrija
1.3 miliona
-Zaposlenost u EU u
odabranim
industrijama (2005)
32
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
-Poslovi direktno
ovisni o okolišu
12%
Poslovi vezani
za okoliš u Velsu
(izraženi u %
ukupnog
zaposlenja,
2003)
-Optimistična
procjena poslova
uključujući indirektno
podržana radna
mjesta 17%
-Ekoindustrija
2%
33
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Turizam
• Jedan od najvećih ekonomskih sektora u svijetu koji bilježi najbrži
rast
• Jedno od dvanaest radnih mjesta je u turizmu
• predstavlja 5% globalnog BDP-a i BDP-a EU
• 30% vrijednosti svjetskog izvoza usluga, dnevno se ostvaruje 3
milijarde američkih dolara prihoda od turizma, na 4. mjestu nakon
goriva i proizvoda hemijske i automobilske industrije
• Ljudi se kroz turizam približavaju prirodi što povećava upoznatost
javnosti s okolišnim pitanjima
• Ujedinjuje ljude i povezuje svijet, razvija međusobno poštovanje,
razumijevanje i toleranciju
34
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Turizam
•BiH će biti 3. zemlja po visini
stope rasta turizma u svijetu
•Sarajevo proglašeno:
43. najboljim gradom u
svijetu;
jednim od 10 najboljih u 2010;
a 2012. proglašeno najboljim
gradom za posjetiti
•Postoje brojne mogućnosti za
razvoj ruralnih područja
35
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Izazovi za BiH
• Teškoće u pogledu implementacije
• Poboljšanje i očuvanje imidža
• Posljedice nedjelovanja
36
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Sprečavanje zagađenja: Ajka, Mađarska, industrijska
nesreća – izlijevanje crvenog toksičnog mulja
• 4. oktobra 2010.
• Crveni otpadni mulj
izlio se iz fabrike
aluminijuma
• Brana je pukla
• 9 smrtnih slučajeva,
122 povrijeđenih
37
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Održivost
• Nedostatak drveta kao
ogrevnog i građevinskog
materijala može se povezati sa
padom:
– Gilgameša ~ 3000 p.n.e.
– Minojske civilizacije (na Kritu) ~
1400 p.n.e.
– Rima ~500 nove ere
– Venecije u 16. stoljeće
• UK? Španija, Portugal
– Gubitak kolonijalnih resursa
38
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Granice rasta
• Rimski klub, 1968.
• ‘Granice rasta’ , 1972.
• Kritike:
– Tehnologija podcijenjena
– Novi resursi, smanjena
potrošnja
– Mehanizam cijena
• Revidirano 1993., 2009., 2010.
zbog usklađenosti sa
podacima
39
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
40
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Održivost i klimatske promjene
• Najveći eksperiment svih vremena
• Značajni rizici promjena
• BiH osjetljiva:
– Zemljište, ekosistemi i vrste
– Erozija i degradacija tla
– Smanjivanje protoka vode u rječnim
tokovima
– Poplave i klizišta
– Gubici u turizmu (posebno
zimskom), trgovini i sirovinama,
poljoprivredi, šumarstvu,
elektroenergiji dobijenoj iz
hidroelektrana
41
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Rezime
• Politika zaštite okoliša razvijala se kao odgovor na
incidente i aktivnosti
• EU je usvojila načela kao što su:
– zagađivač plaća, supsdijarnost .....
• Postoje nedostaci primjene, ali:
• Prednosti su velike
– prednosti za ekonomiju
– održivost
• Članstvo u EU pruža mogućnost da se utiče na
oblikovanje politika EU i međunarodnih politika
42
Strengthening of Bosnia and Herzegovina’s Environmental
Institutions and Preparation for Pre-accession Funds
Sumbula Avde 7, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina
Tel./Fax: +387 (0)33 203 071
Email: [email protected]
Web: www.envis.ba
Hvala za pažnju!
Paul Tempany
[email protected]
43