Transcript 3 Yaş Üstü İmplantlı Çocuklarla Video Destekli Dinleme Eğitimi

İşitme Engelli ve CI Çocuklarla
İletişim
İletişimde iki ana faktör söz konusu;
 Çocuğun beynine en iyi şekilde işitsel uyarıyı
yollamak.
 Dil gelişimini ilerletebilecek donanımlı bir çevre
oluşturmak.
Beyine en iyi işitsel uyarıyı
yollamak için;
 Erken teşhis
 İşitme kaybına uygun cihazlandırma
 Düzenli ve verimli cihaz kullanımı
 Erken yaştan itibaren işitme kalıntısının
kullanılması, takip ve kontrolü.
 İşitme cihazının yeterli olmadığı durumlarda erken
yaşta Koklear İmplantasyon
Dil gelişimini ilerletebilecek donanımlı
bir çevre oluşturmak için;
 En önemli ve birincil koşul ailedir.
 İkincil koşul ise karşılıklı sözel iletişimdir.
 Bir diğeri ise dinleme aktiviteleridir.
Dinleme Eğitimi
 Dinleme eğitiminin de iki temel öğesini, karşılıklı sözel
iletişim (karşılıklı konuşma) ve dinleme yeteneğini
geliştiren dinleme aktiviteleri oluşturur.
Karşılıklı sözel iletişim nasıl olmalıdır?
 İşitmeyi hedefleyen bir iletişim olmalı. (Dinle!..)
 Çocuğun dil yaşına uygun doğal bir dil kullanılarak




model olunmalı.
Anlamlı bir dil girdisi sağlanmalı.
Normal konuşma tonunda ve hızında bir ses
kullanılmalı.
Konuşmada ritim, melodi ve vurgu kullanılmalı,
beklemeyi kullanarak çocuğun cevap hakkını
kullanması sağlanmalı.
İletişim becerilerinden ortak ilgi, göz kontağı ve sıra
alma sağlanmalı.
Karşılıklı sözel iletişim nasıl olmalıdır?
 Çocuğa sözel, davranışsal yada nesnel olarak
ödüllendirme yapılarak, iletişime karşı
cesaretlendirilmeli.
 Normal dil gelişim sürecinin temel alınması. (Çocuğun
dil yaşı dikkate alınarak)
 Çocuğun mevcut dilini geliştirmek için, çocuğun
kullandığı dili anlayıp, dilinde düzeltmeler ve tekrarlar
yapılmalı.
 Çocuğun iletişime katılımını teşvik etmek için,
çocuğun ilgi alanı doğrultusunda konuşarak ve
çocuğun seviyesine inerek, diyalog yavaşlatılmalı.
Karşılıklı sözel iletişim nasıl olmalıdır?
 Ailenin, işitme engelli çocuğuna da aynı fırsatlar
sağlandığında ve uygun eğitim programı ile
desteklendiğinde işiten bir çocuk gibi dil
öğrenebileceğine inanması ve bu inanç çerçevesinde
desteklenmesi gerekir.
 Karşılıklı sözel iletişim kurarken, çocuğun ilgi duyup
katılabileceği, onun yaşını, zihinsel, sosyal, motor ve
duygusal gelişimini, dilsel ve dinleme becerisini
dikkate alan faaliyetler hazırlanarak iletişim
kurulmalıdır.
Karşılıklı sözel iletişim ve dinleme
aktivitelerinde neler yapabiliriz?
 Sese ve müziğe tepki oyunları (oyuncak toplama,
sandalye kapmaca, ses ile hoplama vs.),
 Sıra alma oyunları (lego devirme, kule yapma bowling
vs.),
 Ayırdetme oyunları (oyuncak sesleri, müzik aletlerinin
sesi, hayvan sesleri, taşıt sesleri, tekerleme ayırdetme,
şarkı melodisi ve ritmini ayırdetme vs.),
 Eşleme oyunları (renk eşleme, oyuncak hayvanlara
hayvan kartları eşleme, şekil, meyve, sebze, eşya, giysi,
sayı eşleme vs.),
 Hedef kelimeyi ayırt etme oyunları(dev-cüce, meyve






sepeti vs.),
Oyuncaklarla oynama (şekil kutusu, bebek, arabalar vs.)
ve oyuncak rutinleri(oynamayı sevdiği oyuncaklar),
Günlük rutin tekrarları (yemek pişirmek, çamaşır
yıkamak, masa hazırlamak vs.),
Hayali oyunlar (evcilik, doktorculuk, öğretmencilik vs.),
Kitap ve sıralama kartlarına bakma,
Kart oyunları (kaymaca tırmanmaca, yılan oyunu,
monopoly, iskambil vs.),
Yapı ve inşa oyunları, (lego, jenga vs.)
 Hafıza oyunları, (memory, hatırla bakalım, Bil bakalım







kim? vs.)
Dramatizasyon çalışmaları, (davranış değiştirme)
Sanat çalışmaları, (boyama, resim, hamur , kolaj vs.),
maket yapma, (kutulardan araba, kedi yapma, vs.),
Tekerleme, şarkı, şiir ve bilmeceler,
Kitap okuma çalışmaları,
Yazma çalışmaları (dikte ettirme),
Metin okuma (tracking),
Soru – cevap çalışması,
Sesi Fark Etme Çalışması
Yapılandırılmış dinleme aktiviteleri nasıl
olmalıdır?
 Aktiviteler kısa, çeşitli ve eğlendirici olmalıdır.
 Dinleme aktivitesinde çocuğun heyecanını yenmesi için
mutlaka başarabileceği şekilde örnek bir çalışma yapılır.
Böylece çocuk başarabildiğine inanmaya başlayacak ve
kendine güvenini kazanabilecektir.
 Oyun veya dinleme aktivitesi öncesinde mutlaka çocuğa
ne dinleyeceği ve nasıl tepki vermesi gerektiği
açıklanmalıdır.
 Dinleme aktivitelerinde çevre sesleri değil, mutlaka
konuşma sesleri ile kelime, cümle, tekerleme, bilmece ve
şarkılar kullanılmalıdır.
Yapılandırılmış dinleme aktiviteleri nasıl
olmalıdır?
 Dinleme aktivitelerinde farklı ses / kelime / cümleleri
ayırt etmesi veya tanıması istenmelidir( Hangi şarkı?
Hangi gürültü yapan oyuncak? vs.).
 Çocuk, tekrar cümlelerinde, cümleniz bittiği anda, aynı
hız, ritim ve biçimde cümleyi tekrarlamaya teşvik
edilmelidir. Ayrıca çocuğun doğru resmi göstererek ya da
jest ve mimiklerle cümleyi anladığını göstermesi
istenmelidir.
 Çocuğun dinlemesi geliştikçe tekrarlama yerine soruları
cevaplaması istenmelidir.
 Kİ olma yaşı büyüdükçe, dinleme çalışmalarının da yaş
ile orantılı olarak daha fazla olması gerekir.
Yapılandırılmış dinleme aktiviteleri
nasıl olmalıdır?
 Dinleme aktiviteleri çocuğun kapasitesine göre basitten
karmaşığa. doğru zorlaştırılır.
 Dinleme aktivitesini zorlaştırmak için seçenek sayısı
arttırılmalıdır.
 Birbirine yakın benzer ses, kelime ve cümle
kullanılabilir.
Örn: Tüm sesler kesik, (hav hav, vak vak).
Hece sayıları eşit olabilir. (patates /patlıcan / domates).
Cümleler ise eşit uzunluk ve vurguda kurulmalıdır.
“Eve gitti”, “İşe gitti”, “Kapı çaldı” vb.
Yapılandırılmış Dinleme Aktiviteleri
 Dinlemede aynı sesleri içeren kelimeler kullanılabilir(et,
ev, el, eş, er, vb.).
 Cümle içinde hedef kelimeyi tanıyıp ifade etmesi
istenebilir.
Yapılandırılmış Dinleme Aktiviteleri
• Başlangıçta çocukla birlikte belirlenmiş kapalı uçlu
kelimeler
seçilirken, sonrasında açık uçlu çocuğun
.
söylemediği ve zorlandığı kelimelerde seçenek olarak
sunulur.
• Çocuktan iki veya daha fazla obje istenebilir.
• Karmaşık yönerge verilebilir.
Yapılandırılmış Dinleme Aktiviteleri
• Hikayeden matrisler yapılabilir. Cümle içinde bir
ya da iki kelime değişebilir.
• Cümle içinde ilişkili kelimeyi tanıyıp ifade etmesi
istenebilir.
•
.
Yapılandırılmış Dinleme Aktiviteleri
 Hikayeden cümleler dinleyip, sonrasında doğru/yanlış
cümle dinlemesi yapılabilir.
 Hedeflenen sesi içeren kelimeleri dinleyerek tanıması
istenebilir.
 Hikayeden zıttı olan kelimeler bulunarak dinleme
yapılabilir.
Yapılandırılmış Dinleme Aktiviteleri
 Dinleyerek obje tanıma yapılabilir.
 Bulunulan ortama göre uzaktan dinleme yapılabilir.
 Az sesle (fısıldayarak) uyarı verilebilir.
Yapılandırılmış Dinleme Aktiviteleri
 Aktivite arka plan gürültüsü ile yapılabilir.
 Gürültüde cümle içinde hedef kelimeyi tanıması
istenebilir.
 Tekrarlama yerine soru – cevap çalışması yapılabilir.
Yapılandırılmış Dinleme Aktiviteleri
 Metin okuma (Tracking) çocuk okuyabiliyorsa metni
içinden sessiz okur.
 Çocuk yazıya bakarken, cümleler sırası ile sesli okunur
ve çocuktan tekrarlaması istenir. Aynen sizin
okuduğunuz gibi çocuğunda vurgulamaları kullanması
istenir.
 Çocuk metin ile tanışıklık kazandığında metin
olmaksızın metindeki cümleleri yüzünüze bakmadan
tekrarlaması istenir.
Yapılandırılmış Dinleme Aktiviteleri
 Okuduğunu anlama çalışması olarak çocuğa metin
hakkında sorular sorularak cevaplaması istenebilir.
Çocuğun metin hakkında size soru sorması ve yorum
yapması istenebilir.
 Hikayede hedeflenen bir ses aranabilir. Sorunlu bir
fonem varsa düzeltme çalışması yapılabilir. “Salih
öğretmen Seçil’e Sık Sık Soru Soruyordu.”
Yapılandırılmış Dinleme Aktiviteleri
 Dinlemedeki gelişim; şarkı ve tekerleme söyleyerek,
dans ederek ve dinleme oyunları oynayarak daha da
hızlanır.
 Zamanla şarkı, şiir, bilmece ve tekerlemelerdeki satır
tekrarlama ile zorluk derecesi arttırılabilir.
 Bu tür çalışmalar çocuğun daha dikkatli dinlemesini ve
daha doğru biçimde söylemesini teşvik eder.
Aksatmadan yapıldığında çocuğun anlaşılır
konuşmasına katkı sağlamaktadır.
Kitaba nasıl bakalım?
 Kitaba birkaç kez çocukla birlikte bakılır.
 Kitaptaki ana olaylar için sıralama kartları hazırlanır.
 Hikaye içindeki objeler de resimlendirilerek kartlar
hazırlanır.
 Çocuğun tanıması için birlikte, hangi sesin/kelimenin/
cümlenin resim ile bağdaşacağına karar verilir ve
dinleme yapılır.
 Kitaba bakarken çocuğun daha uzun süreli dikkatini
toplamak ve olayları daha iyi anlamasını sağlamak için
resimlerle birlikte oyuncakları da kullanmak gerekebilir.
 Dinleme aktivitelerinde çocuk ile yan yana
oturulmalıdır. Ağız el ile kapatılmamalıdır.
 Çocuğun hafifçe arkasında durup, önündeki malzemeye
bakmasını teşvik edilmelidir. Çocuk söyleneni anlamazsa
yeniden tekrar edilmelidir.
 Başlangıçta sadece iki, üç kelime ile dinleme yapılırken
daha sonra seçenek sayısı dört, beş, altı kelime olarak
arttırılabilir.
 Rol değişimi yaparak çocuğun kelime ve cümle
hatırlamasına fırsat verilmiş olur.
 Süreci çocuğun yönetmesine izin verilerek, çocuk
hatırlamaya ve net konuşmaya teşvik edilir.
 Rol değişiminde dinleyenin anlayabilmesi için çocuk
kendi dilinin anlaşırlılığına dikkat eder.
 Rol değişimi işitsel hafızayı geliştirir.
Yapılandırılmış Dinleme Aktiviteleri
 Telefonla görüşme de basitten zora doğru
aşamalandırılır.
 En zor aşama yabancı kişiler ile telefonda diyalog
yapılabilir.
İlginize ve dikkatinize teşekkürler!..