Transcript Bilişsel Öğrenmelerin Ölçülmesi

Bilişsel, Duyuşsal ve Devinişsel
Öğrenmelerin Ölçülmesi
3.Bölüm
1/61
Öğrenilmiş davranışlar bilişsel, duyuşsal, devinişsel
olarak sınıflandığı gibi, her alan da kendi içinde
basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta ve
birbirinin önkoşulu olacak şekilde aşamalı olarak
sıralanmıştır.
İstendik davranışların basitten karmaşığa, kolaydan
zora, somuttan soyuta, birbirinin ön koşulu olacak
şekilde aşamalı sıralanmasına Taksonomi denir.
2/61
DAVRANIŞ ALANLARI
Bilişsel Alan
Bilme
Kavrama
Uygulama
Analiz
Sentez
Değerlendirme
Duyuşsal Alan
Alma
Tepkide bulunma
Değer verme
Örgütleme
Kişilik/ Kendine
Mal etme
Devinişsel Alan
Uyarılma
Kılavuzla yapma
Beceri
Duruma
uydurma
Yaratma
Değişik alanlarda öğrenilmiş davranışlar, birbirlerinden kopuk
değildir. Tersine aralarında yatay ve dikey anlamlı ve sıkı bir ilişki
vardır. Bu, biri olmadan diğeri olamaz anlamına gelebilir.
3
BİLİŞSEL ALAN
4/61
Bilişsel Alan
• Kişinin öğrenilmiş davranışlardan zihinsel yönü ağır
basanlar bu kapsamın içindedirler. Böyle olmakla
birlikte öğrenilmiş hiçbir davranış tek bir alana
girmez.
Örnek:
Fen Bilgisi dersinde kanın yapısını ve görevlerini
açıklamada bilişsel davranışlar daha ağır basarken,
kan ihtiyacı olan birine kan verme, canlıları sevme,
trafik kurallarına uyma, saygılı olma gibi
davranışlarda duyuşsal yön ağırlık gösterir.
5/61
Bilişsel Alan Basamakları
Değerlendirme
Sentez
Analiz
Uygulama
Kavrama
Bilgi
Bilgi
Kavrama
Bilgi
Uygulama
Kavrama
Bilgi
Analiz
Uygulama
Kavrama
Bilgi
Sentez
Analiz
Uygulama
Kavrama
Bilgi
6/61
Kazanım
Alanı
BilgiHatırlama
Göstergeler
Örnekler
Söyler, yazar, hatırlar,
bilir, tanır, tekrarlar,
belirtir, seçer,
yerleştirir, sınıflar,
isimlendirir, listeler,
sıraya koyar, eşleştirir,
sıralar, gösterir,
işaretler vb.
Bilgisayar dersi ile ilgili
temel kavramları bilir.
Sesli okuma tekniklerini
bilir.
Beden eğitimi dersinin
sağlığımız için önemi
söyler.
7
Bloom Taksonomisine Göre Soru Hazırlama
• Bilgi Basamağında Sorular: Söyleme, yazma, seçip
işaretleme, görünce tanıma gibi davranışları içerir.
Öğrencinin belleğini sınar. Bilginin, tanıma ve ezberlemeye
dayalı zihinsel süreç yoluyla basit olarak hatırlanmasıdır.
• Öğrencinin bir konu veya kavramla ilgili bilgisi, sadece
hatırlama ve gerektiğinde bunları aynen verebilme
düzeyindeyse öğrencinin bu kavram ve konu hakkındaki
bilgisi, bilişsel öğrenmesi bilgi basamağı düzeyindedir.
• Bu basamağa ait bilişsel öğrenmeyi ölçmeye yönelik sorular
(Ne, nerede, ne zaman, kim?) gibi soru sözcükleri ile ya da
(tanımlayın, yazın) gibi emir cümleleriyle kurulur.
• Böylece bu sorular düşünme ve yorumlamayı gerektiren
cevapları değil, ezberlenen bilgileri geri istemektedir. Bilgi
düzeyindeki öğrenmeler ezbere dayandığı için kısa sürelidir.
İşlevsel değildir.
8/61
Bilgi Basamağındaki Davranışları Ölçmede
Kullanılan Soru Örnekleri
• Aşağıdakilerden hangisi elementtir?
• Aşağıdakilerden hangisi Lale Devrinin ünlü şairidir?
• Samanoğulları, Karamanoğulları, Büyük Selçuklular
devletlerinden hangisinin yada hangilerinin resmi dili
Türkçeydi?
• Eğitim kavramını tanımlayınız?
• Ölçme nedir?
9/61
Kazanım
Alanı
Kavrama
Göstergeler
Açıklar, özetler, tahmin
eder, örnek verir,
anlamını değiştirmeden
kendi cümleleriyle ifade
eder, ana fikrini çıkarır,
tablo ve grafikle bir fikri
özetler, tablo ve grafikle
gösterir, çevirir vb.
Örnekler
Bilgisayar dersi ile ilgili
temel ilkeleri açıklar.
Sesli okumanın önemini
kavrar.
Beden eğitimi dersinin
önemini kavrar.
10
Kavrama Basamağında Sorular
• Bu düzeyde öğrencilerin öğrendiklerini yani karşılaşılan bir
problem veya olayı, onun asıl anlamını bozmadan yeniden
başka bir ifadeyle açıklaması, anlatması ve böylece kendine
mal edebilmesi söz konusudur.
• Bilgi basamağından sonra gelen basamaktır. Bu düzeyde
öğrenci olguyu, ilişkiyi, prensibi kendi ifadeleriyle yeniden
yorumlar ve anlamlaştırır.
• Olayı veya olguyu öğrencinin kendi kelimeleri, sembolleri,
şekilleri
veya
gösterimleriyle
verebilmesi
veya
özetleyebilmesidir.
• Bilgi düzeyinde verilen tanımı, bir başka şekil üzerinde veya bir
başka örnekle açıklayabilmesidir.
11/61
Kavrama Basamağındaki Davranışları Ölçmede
Kullanılan Soru Örnekleri
• İyonlaşma enerjisinin periyodik cetvelde nasıl
değiştiğini açıklayınız?
• ………………………………… (Bir metin verilir)
Bu metnin parçanın ana fikrini yazınız veya
aşağıdakilerden hangisidir?
12/61
Kazanım
Alanı
Uygulama
Göstergeler
Bilgi ve kavrama
basamağındaki
edinimleri uygular,
ilke ve düşünceleri
kullanır, problem
çözer, ilke ve
düşünceden
yararlanır, herhangi
bir düzeneği hazırlar
vb.
Örnekler
Bilgisayar dersiyle ilgili
temel kavramları bilgisayarda
kullanır.
Sesli okuma tekniklerine
uygun bir metni sınıfta okur.
Beden eğitimi dersinde
öğrendiği bir hareketi günlük
yaşamında doğru kullanır.
13
Uygulama Basamağında Sorular
• Sorun çözme, ilke, kural, kuram ve kanunları yeni
durumlarda kullanma süreciyle ilgili sorulardır.
• Bu düzeyde öğrenci, bilgi birikimini kendisine sunulan
yeni durumları anlama ve yeni problemleri çözmek için
kullanır.
• Burada önemli olan kavramla veya olayla ilgili durumun
ya da problemin yeni olmasıdır.
Örnek:
Merkezi (3,4) noktası olan çembere (2,1) noktasında
teğet olan doğrunun eğimini bulunuz.
14/61
Uygulama Basamağındaki Davranışları Ölçmede
Kullanılan Soru Örnekleri
• Aşağıda verilen denklemleri denkleştiriniz?
– CH4 + F2  CF4 + HF
– Al (OH)3 + …..
• Bir otobüs, aralarındaki mesafenin 300 km olduğu A
ve B şehirleri arasını 5 saatte alıyorsa, bu otobüsün
hızı nedir?
15/61
Kazanım
Alanı
Analiz
Göstergeler
Analiz eder,
öğelerine ayırır,
ilişkileri saptar,
ayrıntıları görür,
bağıntıları tespit
eder, bölümler arası
ilişkileri fark eder vb.
Örnekler
Bilgisayarı oluşturan parçaları
belli ölçütlere göre öğelerine
ayırır.
Noktalama işaretleriyle sesli
okuma arasındaki ilişkiyi
saptar.
Beden eğitimi dersinin temel
amaçlarını saptar.
16
Analiz Basamağında Sorular
• Öğrencilerin bir bütünün örüntülerini ve bunlar
arasındaki ilişkiyi görebilmesini gerektiren
sorulardır.
• Bir bütünün parçalarını ve bu öğeler arasındaki
ilişkileri bir araya getirebilme becerilerini kapsar.
• Burada analiz düzeyinde öğrenmeye sahip
öğrenci parçacıkları tanıyabilmekte, onlar
arasındaki ilişkileri belirleyebilmekte ve son
olarak
parçacıklar
cinsinden
bütünü
açıklayabilmektedir.
• Öğrenci olaylarla, olgularla ilgili, teoremlerle
çözüm yollarıyla ilgili parçaları ayırt eder. Bütünle
ilişkisini kurar.
17/61
Analiz Basamağındaki Davranışları Ölçmede
Kullanılan Soru Örnekleri
• Demir, tuz, talaş, kum içeren bir karışımı nasıl bir yol
izleyerek bileşenlerine ayırırsınız?
• Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belgisiz zamir
cümlenin öznesi durumundadır?
• Gazlarla ilgili PV=nRT denklemi verildiğine göre;
– A) Sıcaklıkla Hacmin nasıl değiştiğini,
– B) Sıcaklıkla basıncın nasıl değiştiğini
– C) Hacimle basınç arasındaki ilişkiyi açıklayınız?
18/61
Kazanım
Alanı
Sentez
Göstergeler
Yeni bir şey hazırlar,
özgün olarak ortaya
çıkarır, yeni bir şey
önerir, belli ilişkilere
göre bütünleştirir,
sonuç çıkarır, öneride
bulunur, üretir, fikir ya
da düşünceleri
yeniden düzenler vb.
Örnekler
Bilgisayar kullanımına
yönelik öneride bulunur.
Sesli okumada nefesi
doğru kullanabilmeyle ilgili
fikirler sunar.
Beden eğitimi dersinin
önemine ilişkin özgün bir
fikir üretir.
19
Sentez Basamağında Sorular
• Sentez düzeyinde bilgiye sahip olan öğrenci ilgili
kavram veya olayı kullanarak özgün çözümler
ortaya koyabilir.
• Sentez düzeyinde öğrenme; ilişkileri belirleme,
onlara göre yorum yapma, soyut ilişkiler kurma,
özgün çözüme ulaşma, çözümü soyutlaştırma
etkinliklerini içerir.
• Parçalar ve elemanlar bir araya getirilerek anlamlı
bir bütüne ulaşılır. Öğrenci karşıt önerilerde
bulunabilir, kritik yapabilir, olgu veya ilişkiyi
yeniden düzenlenebilir, formüle edebilir.
20/61
Sentez Basamağındaki Davranışları Ölçmede
Kullanılan Soru Örnekleri
• Sıcaklığı ölçmek için termometreye alternatif
bir araç geliştiriniz?
• Boyle-Mariotte ve Charles yasalarını
kullanarak İdeal gaz denklemini çıkarınız?
• Gazın cinsinin kaldırma kuvvetine etkisini
incelemek isteyen bir öğrenci aşağıdaki
düzeneklerden hangi ikisini kullanmalıdır?
21/61
Kazanım
Alanı
Değerlendirme
Göstergeler
Belli ölçütlere
göre eleştirir,
değerlendirir,
yargıda bulunur
vb.
Örnekler
Bilgisayar kullanımını belli
ölçütlere göre değerlendirir.
Sesli okumanın, anlama
üzerinde etkisi olup olmadığına
yönelik değerlendirmelerde
bulunur.
Beden eğitimi dersinde yapılan
hareketlerin sağlığımız açısından
önemini değerlendirir.
22
Değerlendirme Basamağında Sorular
• Öğrencilerin herhangi bir konuya ilişkin yargıda
bulunmasını ve değer biçmesini gerektiren
sorulardır.
• Hüküm ya da karar verebilme, daha önce
öğrenilenleri bir başka şartta yeniden ele alma,
onlardan yararlanabilme ve onları başka
ortamlara taşıyabilmesi, yeni varsayımlarda
bulunulmasını ve çeşitli durumlarda geçerli olup
olmadığının araştırabilmesini içerir.
23/61
Değerlendirme Basamağındaki Davranışları
Ölçmede Kullanılan Soru Örnekleri
• Radyoaktivitenin insan sağlığı üzerindeki etkilerini
değerlendiriniz?
• Asit yağmurlarının canlılar üzerindeki etkisini
değerlendiriniz?
• Besin döngüsünde “çürükçül canlıların” olmaması
dünya üzerindeki yaşamı nasıl etkilerdi,
değerlendiriniz?
24/61
Bilişsel Öğrenmelerin Ölçülmesi
• Bilişsel öğrenmeler, daha çok sorulan sorulara verilen
tepkiler ve verilen cevaplar izlenerek ölçülmeye çalışılır.
• Öğretmen, öğrencilerinin bilişsel seviyelerini ölçmede
değişik soru tiplerinden yararlanabilir. Bunlar; doğruyanlış, çoktan seçmeli, eşleştirme, yorum ve boşluk
doldurma tipinde sorular olabilir. Bir sınavda bu soru
tiplerinin bir veya bir kaçı aynı anda sorulabilir.
• Etkili bir ölçme yapma için değişik soru çeşitleri
kullanmanın
yanında,
yazılı
cevap
gerektiren
düşündürücü sorulara da özel bir önem verilmelidir.
25/61
• Bloom taksonomisi göz önüne alındığında bilgi
düzeyinde öğrenmenin ölçülmesi amacıyla,
hatırlamaya dayalı sorular sorulur. Boş yerleri
doldurma,
doğru-yanlış,
çoktan
seçmeli
sorulardan oluşan sınavlar gibi.
• Öğrencinin öğrendiği yeni bir ilke veya özelliği
yeni durumlarda kullanma gücünü belirlemek
amacıyla uygulama ve araştırma türünden
soruların oluşturduğu bir sınav hazırlanmalıdır.
26/61
Bilişsel davranışların yoklanmasında
kullanılacak sınav maddelerinin özellikleri
• Bilişsel davranışın veya onun göstergelerinin belirtilmesiyle
ilgili tüm sınırlar açık, kolay anlaşılır ve doğrudan bir
anlatımla verilmelidir. Bunu yaparken,
– Nelerden yararlanılabileceği, nelerden
yararlanılamayacağı, ilave bilgilerin nerelerden
sağlanabileceği öğrenciye açıklanmalıdır. Soruların
cevaplanma süresi belirtilmelidir.
– Yoklanacak davranışın görülmesini zorlaştıracak ya da
tümden imkânsızlaştıracak engeller ortadan
kaldırılmalıdır. Ör: Seviyenin çok üstünde ya da çok
altında soruların sorulması bunun gibi sonuçları
doğuracaktır.
– Bunun yanında istenilen davranışların gözlenmesini
olumsuz yönde etkileyecek (ısı, ışık, zaman, gürültü,
öğretmenin sınav öncesi öğrencinin moralini bozması
gibi) dış etkiler de söz konusudur.
27/61
Bilişsel davranışların yoklanmasında kullanılacak sınav
maddelerinin özellikleri
• Öğrenciden nelerin beklenmekte olduğu soru maddelerinde
açık, kolay, anlaşılır ve doğrudan bir anlatımla belirtilmelidir.
• Soru maddeleri veya soruların oluşturduğu durumlar geçerlik
ve güvenirlik yönünden denenmeli ve elverişlilik dereceleri
saptanmalı.
• Soruların amacı dersin ya da ünitelerin içeriği ve hedef
davranışları ile paralellik göstermeli.
• Derste geliştirilmesi hedeflenmeyen bir bilişsel davranışın
ölçülmesi yoluna gidilmemeli.
• Sorulan sorular, dersin hedefleri doğrultusunda Bloom
taksonomisinin değişik seviyeleriyle uygunluk göstermeli.
• Soruların zorluk dereceleri iyi belirlenmeli, kolaydan zora
doğru bir yol izlenmeli ya da basitten karmaşığa doğru
soruların dağılımı yapılmalı.
28/61
Soru: Bilişsel öğrenmelerle ilgili aşamalı sınıflamada, "uygulama" basamağının içerdiği
süreç aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS 2002)
A) Öğrenilenleri ilk kez karşılaşılan bir durumda kullanma
B) Ortaya konmuş bir ürünün öğelerini belirleme
C) Ortaya konmuş bir üründeki ilişkileri belirleme
D) Yeni ve özgün bir ürünü ortaya koyma
E) Bir ürünün, belli ölçütlere uygunluğunu belirleme
Soru: Aşağıdakilerden hangisinin, "noktalama işaretlerini doğru kullanabilme" hedefine
erişmiş olan öğrencileri diğerlerinden ayırma gücü en azdır? (KPSS 2001)
A) Verilen bir yazıda eksik bırakılmış noktalama işaretlerini doğru olarak tamamlama
B) Bir yazıda, hatalı konulmuş olan noktalama işaretlerini saptama
C) Noktalama işaretlerinin cümledeki görevlerini yazma
D) Noktalama işaretleri kusursuz olan cümleler yazma
E) Noktalamanın bir yazıdaki anlama nasıl etki ettiğini gösteren örnekler bulma
Soru: Verilen hedef davranışın başta verilen hedef düzeyi için uygun bir örneği
aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS 2003)
Hedef Düzeyi
Hedef Davranış
A) Bilgi
Öğelere Ayırabilme
B) Analiz
Özgün bir bütün meydana getirebilme
C) Kavrama
Başka bir biçimde ifade edebilme
D) Alma
Saygı duyma
E) Değerlendirme
Yordama
29/61
Soru: Türkçe dersinde, anlatım üzerinde durulurken bir
öğrencinin özgün bir öykü yazması, aşağıdaki davranış
düzeylerinin hangisine örnek olabilecek bir düzeye eriştiğini
gösterir? (KPSS 2002)
A)Kavrama B) Hatırlama
C) Değerlendirme
D) Analiz
E) Sentez
Soru: Aşağıdaki davranışlardan hangisi "suyun buharlaşması
olayının kavrama düzeyinde öğrenildiğini” gösteren bir kanıt
olamaz? (KPSS 2001)
A)Olayı değişik bir örnekle açıklama
B)Olayı kendi ifadesiyle açıklama
C)Olayın kitaptaki tanımını söyleme
D)Olayı kendi çizdiği bir şema ile gösterme
E)Olayı resmederek ifade etme
30/61
Soru: Aşağıdaki sorulardan hangisinin, bilişsel alan sınıflamasına göre
diğerlerinden daha yüksek düzeydeki bir hedef davranışı ölçmeye
yönelik olduğu söylenebilir? (KPSS 2004)
A)ATP ne demektir?
B)Kök hücre çalışmaları neler getirebilir?
C)Doku çeşitleri nelerdir?
D)Biyoloji biliminin konuları nelerdir?
E)Biyolojinin alt alanları nelerdir.
Soru: Aşağıdakilerden hangisi "kavrama" düzeyinde bir hedef alanı
değildir?
A)Bir konuyu resim yaparak açıklama
B)Bir cümlenin anlamını açıklama
C)Okuduğu bir hikayenin sonucunu tahmin etme
D)Okuduğu bir şiiri bölümlerine ayırma
E)Verilen bir grafiği yorumlama
31/61
6. “Küreselleşmenin eğitim üzerindeki etkileri” konusunda özgün bir
kompozisyon yazma çalışması yapan Pınar’ın, bilişsel alanın hangi
düzeyinde beceriler geliştirmesi beklenir?
A) Kavrama
B) Sentez
C) Değerlendirme
D) Analiz
E) Bilgi
15. Öğretme - öğrenme sürecinde, aşağıdakilerden hangisi yapılırsa
bireyin bilişsel gelişimine en fazla hizmet edebilir?
A) Öğretmen öğrencilere yeni bilgileri vermeden önce eski bilgileri
özetlerse
B) Dışsal uyaranlardaki aşırılıktan kaçınılır, içsel uyaranlar kontrol edilirse
C) Öğrenciler farklı düşünmeye ve çoklu bakış açısı geliştirmeye
yönlendirilirse
D) Sınıfta sessiz bir ortam yaratılarak öğrenciler öğrenme konusunda
uyarılırsa
E) Öğrenilenler konusunda alıştırmalar yaptırılarak öğrenme pekiştirilirse
32/61
DUYUŞSAL
ALAN
33/61
Duyuşsal Öğrenmeler (Tutumlar)
• Duyuşsal öğrenmeler, bir nesne, bir olay, bir konuya karşı
ilgi, tutum, tavır ve duygu gibi davranış eğilimleri içerir
(tercih, hoşlanma ya da hoşlanmama, yaklaşma ya da
kaçınma eğilimleri gibi).
• Bu davranışların öğrencilerin öğrenmesinde ve
sosyalleşmesinde önemli rol oynadıkları araştırmaların
sonucunda ortaya konulmuştur.
• Bu nedenle ölçme değerlendirme sürecinde duyuşsal
alanla ilgili öğrenmeler ihmal edilmemelidir.
• Duyuşsal amaçların bir başka özelliği, genelde öğretim
sonunda değerlendirilmelerinin zor olmasıdır.
• Duyuşsal öğrenmeler, bilişsel veya psikomotor davranışların
kazanılmasını destekler.
34/61
Duyuşsal Öğrenme
• Çoğu duyuşsal özellikler, doğrudan gözlenemeyen
özelliklerdir.
• Kişinin doğal ortamlarda gözlenebilmesiyle ancak o
kişide bu özelliklerin olup olmadığına karar verilebilir.
• Duyuşsal alanla ilgili davranışların doğası ve gelişimi
açıkça bilinmediğinden, bunlarla ilgili kazanımların okul
koşullarında nasıl ölçülebileceği tam olarak
kestirilememektedir.
• Duyuşsal davranışların eğitim yoluyla öğrencilere
kazandırılması sırasında öğrencilerin beden ve ruh
sağlıklarının zarara uğratılmaması ve sosyo-ekonomik
şartların elverişli olması çok önemlidir.
35/61
Duyuşsal Alan Basamakları
Kişilik
Örgütleme
Tepkide
Bulunma
Alma
Alma
Örgütleme
Değer
Verme
Değer
Verme
Değer
Verme
Tepkide
Bulunma
Tepkide
Bulunma
Tepkide
Bulunma
Alma
Alma
Alma
36/61
1. Alma:
• Söz konusu kavram, olgu veya herhangi bir uyarıcıya karşı
bireyin dikkatini yöneltmesi, farkında olması.
• Belirli bir fikir, olay ya da uyarıcıya dikkat etme
• Bunlara karşı hoşgörülü olma
• Belirli uyarıcıları diğerlerinden ayırarak seçme
• Öğrenci bu aşamada karşılaştığı olayların, olguların,
değerlerin, özelliklerin, kuralların farkında olur.
Örnek:
Amaç:Trafik kurallarına uymanın farkında oluş
*Trafik kurallarını bilme
*Kuralları uymada itina gösterme
*Kurallara ihlal durumunun farkında olma
37/61
2. Davranımda (Tepkide) Bulunma:
• Uygun davranışı gösterme isteğinde bulunmak, uyarıcıya
karşılık vermek
• Belirli uyarıcılarla ilgilenme
• Onlara belli biçimlerde tepkilerde bulunma
Bu aşamada öğrenci farkında olduğu olayı, olguyu, ilişkiyi
değeri kabul eder, ona yönelik tepkide bulunur, karşılık
verir ve bunların sonuçlarını gözler. Sonuç olumlu ise
davranımdan zevk alır, mutluluk duyar.
Örnek:
• Trafik kuralarına uymada isteklilik gösterme
• Fiziğe karşı zevk duyma
38/61
3. Değer Verme
• Kabullenme, taraftar olma, adanma (Doğru olduğuna inanma
ve başkalarını da uyarma), telkinde bulunma.
• Bir davranış, olay ya da olguya önem verme
• Bir değeri diğerlerine tercih etme
• Bir değere kendini adama
Eğer bir önceki aşamada uygulamalar ve tercihler olumlu
sonuç vermiş ise kıymet biçme/değer verme aşamasında birey
farkında olduğu değer, yargı veya olguyu benimser, tercih eder
ve onun savunucusu olur. Onların doğru olduğuna inanır.
Ancak onlarla ilgili mantıklı gerekçeler henüz gelişmemiştir.
Örnek:
Trafik kurallarına uymaya çalışma,
Her türlü eleştiriye açık olma
39/61
4. Yeniden Düzenleme (Örgütleme)
• Değer, olgu, yargı veya kavramla ilgili tercihlerde
hisler yerini mantığa bırakır. Öğrenci daha
önceki inançları ile tutum ve davranışları ile
yenilerini karşılaştırır, ilişkiler kurar, uzlaşma
yolları arar.
Örnek:
Trafik kurallarına her zaman uyma,
Başarısını artırmak için yeni yöntem
geliştirmede kararlılık gösterme
40/61
5. Kendine Mal Etme (Kişileştirme)
• Duyuşsal alanın en üst seviyesidir. Öğrenci vardığı
sonuçları, yaptığı tercihleri değerlendirir ve
genelleyebilir. Onları davranış biçimine dönüştürebilir.
• Özümsenen değerlerle tutarlı bir yaşam felsefesi ya da
dünya görüşü geliştirme
Örnek:
* Trafik kurallara uygulaması gerektiğini her platformda
savunma,
* Trafik kurallarına uymayanları şikayet etme,
* İnsanları hiçbir zaman kandırmama,
* Her zaman düzenli olarak derslerini çalışma,
41/61
Kazanım
Alanları
Göstergeler
Alma
Farkında olur,
dönük olur, ilgi
duyar, eğilim
gösterir, dikkatli
olur vb.
Tepkide
Bulunma
Razı olur, gönüllü
olur, onaylar, istekli
olur, zevk alır vb.
Örnekler
Bilgisayar hakkında konuşanı
dikkatlice dinlemeye dönük olur.
Sesli okumanın öneminin
farkına varır.
Beden eğitimi dersinin
sağlığımız açısından öneminin
farkında olur.
Arkadaşlarıyla birlikte
bilgisayarda çalışma yapmaya
istekli olur.
Okuma metinlerini sesli
okuma tekniklerine uygun
okumaya istekli olur.
Beden eğitimi dersinde
gösterilen hareketleri yapmaya
istekli olur.
42
Bilgisayar kullanılmasının
Değer Verme
Örgütleme
Kişilik Haline
Getirme
(Değerler
Bütünüyle
Nitelenmişlik)
Takdir eder, açık olur,
adanır, kendini verir,
önemser, değer verir
vb.
önemini, eğitim-öğretim için
takdir eder.
Sesli okumayla ilgili yeni fikirlere
açık olur.
Beden eğitimi dersinin insan
sağlığındaki önemine değer verir.
Kararlı olur, değerler
oluşturur, özgün
davranır, tutarlı olur,
kendini gösterir vb.
Bilgisayar kullanma konusunda
Alışkanlık haline getirir,
kişiliğe sahip olur, kişilik
haline getirir, karaktere
sahip olur, sürekli aynı
davranışlarda bulunur
vb.
Bilgisayar kullanmayı alışkanlık
kendini yargılamada kararlı olur
Sesli okurken kurallara uymada
kararlı olur
Kendine beden sağlığı için içinde
spor olan bir yaşam planı
oluşturur
haline getirir.
Sesli okumayı alışkanlık haline
getirir.
Sağlık için spor yapmaya
alışkanlık haline getirir.
43
Duyuşsal Öğrenmelerin Ölçülmesi
• Duyuşsal alanla ilgili öğrenmeler bilişsel alandakiler gibi
doğrudan – daha da dolaylı – gözlenemez.
• Ancak, duyuşsal davranışlar da devinişsel davranışlar gibi
bireyin belli durumlar karşısında bırakılmasıyla
gözlenebilir. Bu gözlemler uzun süreli olmalıdır.
• Gözlemler doğal ortamı bozmadan yapıldığında, daha
doğru sonuçlar sağlar.
• Uzun süreli gözlem yapma zorunluluğu eğitim-öğretim
süreci içinde fazla kullanışlı olmamaktadır. Bunun yerine
her konu alanı için tutum ölçekleri geliştirilmeye
çalışılmıştır.
• Tutum ölçekleri net sonuç vermezler. Bu nedenle,
ölçeklerin sonuçları sınırlı bazı gözlemlerle de
desteklenmelidir.
44/61
Duyuşsal Alandaki Davranışları Ölçmede
Kullanılan Ölçekler
• Tutum Anketleri
– X dersi benim için ilgi çekicidir.
– X dersine girmeden önce sıkıntı duyarım.
– X dersindeki konuları severim.
– X dersiyle ilgili konuları arkadaşlarımla
tartışmaktan hoşlanıyorum.
– …………….
• Gözlem Çizelgeleri
45/61
DEVİNİŞSELPSİKOMOTOR ALAN
46/61
DEVİNİŞSEL ALAN
 Kişinin kaslarını, organlarından bir veya birkaçını kullanarak kazandığı
becerilerdir. Genellikle fiziksel özellik taşırlar. Belirli hareketlerin basitten
karmaşığa doğru bir sıra izlenerek belirlenen standartlara uygun olarak
yapılmasıdır.
 Bisiklete binme, yüzme, bir müzik aleti çalma, bir şekil çizme, on parmak
daktilo yazma, bir otomobilin lastiğini değiştirme gibi hareketler devinişsel
alana giren davranışlardır.
 Diğer davranışlar gibi aşamalılık gösterirler. Kişi bu alanla ilgili bir davranışı
öğrenirken
önce o davranışı gözler,
sonra aynı davranışı tekrarlamaya çalışır,
sonra beceri haline getirir.
Elde ettiği bu beceriyi yeni durumlara uygular.
En üst basamakta da bu becerileri kullanarak yeni ürünler
ortaya çıkarmaya çalışabilir.
 Becerilerin edinilmesinde genelde bir kılavuz vardır. Bazı beceriler işlem
yapraklarından da öğrenilebilir.
47/61
Devinişsel Alan Basamakları
Yaratma
Duruma
Uydurma
Beceri
Kılavuzlama
Uyarılma
Uyarılma
Kılavuzlama
Uyarılma
Beceri
Duruma
Uydurma
Beceri
Kılavuzlama
Kılavuzlama
Uyarılma
Uyarılma
48/61
1. Gözlem ( Uyarılma):
Devinişsel öğrenme alanını ilk basamağı gözlem
basamağıdır. Bu basamakta yapılan iş gözlenir, yada
izlenecek yolla ilgili işlem basmakları, yönergeler,
talimatlar okunur.
Örnek:
*Fen bilgisi dersinde deney yapmak için hazır duruma
gelme
*Araba sürmek için vücudu hazır duruma getirme
*Pasta yapmak için hazır olma
49/61
2. Taklit Basamağı
(Kılavuz Denetiminde Yapma)
Bu aşamada öğrenci yönergeleri izler. İzlediği veya
seyrettiği basamakları bilinçli bir biçimde fakat
acemice uygulamaya çalışır. Gördüğü hareketleri
benzetir, aynısını yapmaya çalışır.
Örnek:
Fen bilgisi dersinde deney yapılışını adım adım taklit
ederek yapma
Arabayı kılavuz denetiminde adım adım çalıştırma ve
kullanma
Pastanın yapılışını gözleyerek adım adım yapma
50/61
3.Uygulama Basamağı(Otomatikleştirme)
Taklit edilen veya uygulaması yapılmaya çalışılan işin,
ödevin işlem basmaklarının bütününü yapabilecek
düzeyde ustalaşmak ve alışkanlık kazanmak
pekiştirmek bu düzeyin göstergesidir. Öğrenilenin
otomatik olarak ustalıkla icra edebilmesi söz
konusudur.
Örnek:
Fen bilgisi dersinde deney tam olarak yapma
Arabayı hatasız bir şekilde çalıştırma, hareket ettirme
ve kullanma
Pastayı istenilen düzeyde yapma
51/61
4.Yeni Duruma Uydurma (Özümseme)
Öğrenci işleme veya gerekli olan işlem basamaklarına
kendi yorumlarını katar. Bu düzeye gelebilmesi için
işlemi gözlemesi gerekir. Ancak bu aşamalardan sonra
işlemi yeniden yorumlayarak kendi özgün tarz
geliştirebilir.
Örnek:
Fen bilgisi dersinde yeni bir deney düzeneği
hazırlayabilme
Arabayı kendi stiline göre kullanma
Kendine özgü orijinal bir pasta yapabilme
52/61
5. Yeni Beceri Geliştirme/Oluşturma
Bu basamak, özellikle bilişsel alanın «sentez», bir dereceye
kadar da duyuşsal alanın «kendine mal etme» basamaklarıyla
iç içedir; fakat burada devinişsel alanla ilgili nitelikler ağırlık
taşır.
Yeni beceri geliştirme, yeniden ortaya koyma, benzeri
olmayanı yapma, devinişsel özelikleri ağır basan orijinal,
benzersiz, yeni davranış oluşturma işidir.
Örnek:
• Yeni ve orijinal bir beste yapabilme
• Duygu ve düşünlerini anlatan özgün bir resim yapabilme
53/61
Hedef/Kazanım
Alanları
Uyarılma
Kılavuz
Denetiminde
Yapma
Göstergeler
Örnekler
Duyu organlarıyla
tanır, izler, gözlem
yapar, bir beceriyi
algılar, bir beceriyi
yapmak için
vücudu hazır
duruma getirir vb.
Bilgisayar kullanabilmek için,
Kılavuz yardımıyla
yapar, kılavuz ile
örneğini yapar,
kılavuz
denetiminde
kendi başına
yapar vb.
Öğretmenin yardımıyla
vücudu hazır duruma getirir
Sesli okuma için vücudu
hazır hale getirir
Beden eğitimi dersinde
hareketlerin nasıl yapıldığını
izler
bilgisayar kullanır
Sesli okuma çalışmalarında
öğretmen yardımıyla vurgu ve
tonlamayı ayarlar
Öğretmenin yardımıyla
gösterdiği hareketleri yapar
54
Beceri Haline
Getirme
Kılavuz olmadan kendi
başına istenilen nitelikte
yapar, belli nitelikte bir işi
gerçekleştirir, istenilen
nitelikte ve belli sürede
yapar, istenilen nitelikte,
sürede ve yeterlikte yapar
vb.
Duruma
Uydurma
Edinilmiş bir beceriyi
benzer duruma uyarlar,
transfer eder, becerisel
genellemede bulunur
vb.
Bilgisayara benzer teknolojileri
Yeni beceri
geliştirme
(Oluşturma/ya
ratma)
Özgün bir iş yapar,
özgün bir eser
oluşturur, yeni bir
eser tasarlar, yeni bir
şey üretir vb.
Kazanılan beceriler ve bilgiler
Bilgisayarı, verilen nitelikte
zorlanmadan kullanır.
Bir metni kimseden yardım
almadan vurgu ve tonlamasına
dikkat ederek sesli okur.
Gösterilen hareketleri yapmayı
beceri haline getirir.
kullanır.
Sesli okumada kazanılan teknikleri
sessiz okumaya uydurur.
Öğrendiği hareketlerle benzer
özellikler taşıyan bir hareketi farklı
bir duruma uyarlar.
ışığında yeni deney düzeneği
geliştirir/hazırlar.
Kendisine özgü bir deney
geliştirir.
55
Devinişsel Öğrenmelerin Ölçülmesi
• Bütün bu aşamaları ölçmek ve değerlendirmek
amacıyla eğitimciler yöntemler geliştirmek
zorundadır.
• Bu alanı ölçmek için geliştirilen ölçekler daha çok
izleme çizelgeleri ve gözlem formları hazırlanarak
yapılmaktadır.
• Şekillerle ilgili testler, yap-bozlar bu amaçla
kullanılan ölçeklerden bazılarıdır.
56/61
Devinişsel öğrenmeyle ilgili becerilerin
ölçülmesinde göz önünde tutulacak noktalar
1. Yoklanacak davranışlar nelerse bireyi o davranışları
kullanma durumunda bırakan bir düzen(ek) veya
ortam düşünülmelidir.
2. Düşünülen düzen veya ortam, bireyin her zaman için
aynı davranışları kullanmasını gerektiren bir düzen
veya ortam olmalıdır.
3. Bu ortam veya düzen öyle olmalıdır ki, belli düzeyde
beceriye sahip olmayan birey bu ortamda yoklanacak
davranışı gösterememeli (Ortam ayırt edici olmalı)
4. Kullanılacak düzen veya ortam öğrenilen davranışın
gösterilmesi zorunluluğu ile öğrenciyi karşı karşıya
getirmelidir.
57/61
Devinişsel Alandaki Davranışları Ölçmede
Kullanılan Ölçekler
• Gözlem Çizelgeleri
– Denge hareketleri:
•
•
•
•
•
Denge tahtasında yürüyor
Denge tahtasında dönüş hareketi yapıyor
Denge tahtasında çömeliyor
Denge tahtasında öne takla atıyor
Denge tahtasında arkaya takla atıyor
– Atlama becerileri:
•
•
•
•
Çömelik duruşta sıçrıyor
Bacakları açık sıçrıyor
………………
…………
58/61
Soru: Aşağıdakilerden hangisi eğitim hedefleriyle ilgili
sınıflamada duyuşsal alan içinde yer alır?(KPSS-2002)
A) Bir müzik aleti çalma
B) Toplama işlemi becerisi
C) Bilgisayarda “kelime işlem” programını kullanma
D) Topluluk karşısında konuşma
E) Fen Bilgisi dersine yönelik tutum.
Soru:
I. Farkı öğrencilere hoşgörülü olma.
II. Demokratik ilkelere uyma eğilimi gösterme.
III. Düşünceleri yansıtan bir kompozisyon yazma.
IV. Bu pateninde yeni bir hareketi kolayca uygulama
V. Eğitim için yeni bir eğitim modeli geliştirme.
Yukarıdakilerden hangileri, duyuşsal alanla ilgili hedeflere
örnektir?(KPSS-2003)
A) I ve II
B) II ve III
C) IV ve V
D) I, II, ve III
D) III, IV ve V
59/61
Soru: Devimsel(psikomotor) becerilerin
öğretilmesinde, aşağıdaki öğretim tekniklerinden
hangisinin en etkili olması beklenir?
A) Düz anlatım
B) Örnek olay incelemesi
C) Örneğini göstererek yaptırma
D) Soru-Cevap
E) Küçük grup tartışması
60/61
6. Türk Millî Eğitimi yurttaşlarına,
 topluma karşı sorumluluk duyma,
 geniş bir dünya görüşüne sahip olma,
 hür ve bilimsel düşünce gücüne sahip olma genel
hedeflerini kazandırmak istemektedir.
Yukarıda belirtilen davranışlar, Bloom’un
taksonomisine göre aşağıdakilerden hangisinde doğru
olarak sıralanmıştır?(KPSS-2008)
A) Duyuşsal - duyuşsal - bilişsel
B) Duyuşsal - bilişsel - psikomotor
C) Duyuşsal - bilişsel - duyuşsal
D) Bilişsel - duyuşsal - psikomotor
E) Bilişsel - bilişsel - duyuşsal
61/61