Transcript GÜMRÜK KIYMETİNİN TESPİTİNDE

GÜMRÜK KIYMETİNİN TESPİTİ
Gümrük Kanunu
Madde 23-31
• 1. İthal eşyasının gümrük kıymeti, eşyanın satış
bedelidir. Satış bedeli, Türkiye'ye ihraç amacıyla yapılan
satışta 27 ve 28 inci maddelere göre gerekli
düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen ödenen veya
ödenecek fiyattır.
Eşyanın satış bedelinin gümrük kıymetine esas
alınabilmesi aşağıdaki koşullara bağlıdır:
• a) Eşyanın alıcısı tarafından elden çıkartılması veya
kullanımı hiçbir kısıtlamaya tabi olmamalıdır.
Kısıtlamalar;
- Türkiye Cumhuriyeti mevzuatı ve bunların yetkili kıldığı
merciler tarafından konulmuş olan,
- Eşyanın tekrar satılabileceği coğrafi bölgeyi sınırlayan,
- Eşyanın kıymetini önemli bir ölçüde etkilemeyen,
• b) Satış veya fiyat, kıymeti belirlenmekte olan eşya
bakımından, kıymeti tespit edilemez bir koşul veya edim
konusu olmamalıdır.
• c) Eşyanın alıcı tarafından tekrar satışı veya diğer herhangi
bir şekilde elden çıkartılması ya da kullanımı sonucu doğan
hasılanın bir bölümünün doğrudan veya dolaylı olarak
satıcıya intikal etmesi halinde, ithal eşyasının fiilen ödenen
veya ödenecek fiyatına 27 nci madde hükümlerine göre
ilave yapılabilmelidir.
• d) Alıcı ve satıcı arasında bir ilişki bulunmamalı; ilişkinin
varlığı durumunda ise, satış bedeli bu maddenin 2 nci fıkrası
hükümlerine göre gümrük kıymeti olarak kabul edilebilir
nitelikte olmalıdır.
• 2.
• a) Yukarıdaki fıkra hükümlerini uygulayarak satış
bedelinin belirlenmesinde, alıcı ile satıcı arasında
bir ilişkinin varlığı, satış bedelinin reddedilmesi
için tek başına yeterli bir neden oluşturmaz. Böyle
durumlarda, satışa ilişkin koşullar incelenerek, bu
ilişkinin fiyatı etkilemediği belirlenirse, satış
bedeli kabul edilir. Gümrük idaresi, beyan sahibi
veya diğer kaynaklardan elde ettiği bilgilere
dayanarak, söz konusu ilişkinin fiyatı etkilediği
kanısına varırsa, bu hususları beyan sahibine yazılı
olarak bildirir. Süresi içinde verilmek şartıyla
beyan sahibinin cevap hakkı saklıdır.
• b) Birbirleri ile ilişkisi bulunan kişiler arasındaki bir
satışta, beyan sahibi satış bedelinin aynı veya yakın bir
tarihte gerçekleşen aşağıda yer alan emsal
kıymetlerden birine çok yakın olduğunu ispatlarsa, bu
satış bedeli kabul edilerek, eşyanın kıymeti l inci fıkra
hükümlerine göre belirlenir.
• - Türkiye'ye ihraç amacıyla satılan aynı veya benzer
eşyanın birbiriyle hiçbir ilişkisi bulunmayan satıcılar ve
alıcılar arasında satışındaki satış bedeli,
• - Aynı veya benzer eşyanın, 25 inci maddenin 2 nci
fıkrasının (c) bendi hükümlerine göre belirlenen
gümrük kıymeti,
• - Aynı veya benzer eşyanın, 25 inci maddenin 2 nci
fıkrasının (d) bendi hükümlerine göre belirlenen
gümrük kıymeti.
• Yukarıdaki emsal kıymetlerle yapılan kıyaslama
sırasında, ticari düzeye, miktara, 27 nci
maddede sayılan unsurlara ve alıcı ile satıcı
arasında ilişki bulunmayan satışlarda, satıcının
üstlendiği, ancak satıcı ile alıcı arasında ilişki
bulunan durumlarda satıcının üstlenmediği
giderlere ilişkin ispatlanmış farklılıklar dikkate
alınır.
• 3. a) Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat, ithal
eşyası için alıcının, satıcıya veya satıcı yararına
yaptığı veya yapması gereken ödemelerin
toplamıdır. Bu fiyat, ithal eşyasının satış koşulu
olarak, alıcının satıcıya veya satıcının bir
yükümlülüğünü karşılamak üzere üçüncü bir
kişiye yaptığı veya yapacağı tüm ödemeleri
kapsar. Ödemeler, para transferi şeklinde
olabileceği gibi, akreditif veya ciro edilebilir bir
kıymetli evrak kullanılarak ya da doğrudan
veya dolaylı yapılabilir.
• b) 27 nci maddeye göre yapılan ilaveler
dışında, alıcının pazarlama dahil kendi
hesabına yaptığı faaliyetler, satıcı yararına
veya satıcı ile yapılan bir anlaşma yoluyla da
olsa, satıcıya yapılan dolaylı bir ödeme olarak
değerlendirilmez. Bu tür işlemlere ilişkin
giderler, ithal eşyasının gümrük kıymetinin
tespiti sırasında fiilen ödenen veya ödenecek
fiyata ilave edilmez.
• 24 üncü madde hükümleri gereğince, gümrük
kıymeti aşağıdaki yöntemlere göre belirlenir:
• a) Türkiye'ye ihraç amacıyla satılarak, kıymeti
belirlenecek eşya ile aynı veya yakın bir tarihte
ihraç edilen aynı eşyanın satış bedeli,
• b) Türkiye'ye ihraç amacıyla satılarak, kıymeti
belirlenecek eşya ile aynı veya yakın bir tarihte
ihraç edilen benzer eşyanın satış bedeli,
• c) İthal eşyasının veya aynı ya da benzer eşyanın
Türkiye içinde satıcılardan müstakil kişilere
yapılan en büyük miktardaki satışına ait birim
fiyata dayalı kıymet,
• d) İthal eşyasının üretiminde kullanılan malzeme
ve imalat veya diğer imal işlemlerinin bedel veya
kıymetleri ile Türkiye'ye ihraç edilmek üzere ihraç
ülkesindeki üreticiler tarafından üretilen, kıymeti
belirlenecek eşya ile aynı sınıf veya cins eşyanın
satışında mutat olan kâr ve genel giderlere eşit bir
tutar ve 27 nci maddenin 1 inci fıkrasının (e)
bendinde sayılan diğer bedel veya kıymetler
toplamından oluşan hesaplanmış kıymet.
MADDE 25
• Gümrük Kıymetinin Belirlenmesinde Bağlayıcı
Kural;
• 24 üncü madde hükümlerine göre
belirlenemeyen gümrük kıymeti, bu maddenin 2
nci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinin sıra
halinde uygulanmasıyla belirlenir.
• Eşyanın gümrük kıymeti bir üst bent hükümlerine
göre belirlenebildiği sürece bir alt bent hükümleri
uygulanamaz. Ancak, beyan sahibinin yazılı
talebinin gümrük idaresince uygun bulunması
şartıyla (c) ve (d) bentlerinin uygulama sırası
değiştirilebilir.
Madde 26
• 24 ve 25 inci madde hükümlerine göre belirlenemeyen
ithal eşyasının gümrük kıymeti;
• a) 1994 Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel
Anlaşmasının VII nci Maddesinin Uygulanmasına İlişkin
Anlaşmanın,
• b) 1994 Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel
Anlaşmasının VII nci Maddesinin,
• c) Bu bölüm hükümlerinin,
• Prensip ve genel hükümlerine uygun yöntemlerle ve
Türkiye'de mevcut veriler esas alınarak belirlenir.
• 2. 1 inci fıkra hükümlerine göre gümrük
kıymetinin belirlenmesinde;
• a) Türkiye'de üretilen eşyanın Türkiye içindeki
satış fiyatı,
• b) Gümrük idaresinin iki alternatif kıymetten
yüksek olanının kabul etmesini öngören bir
sistem,
• c) Eşyanın ihraç ülkesindeki iç piyasa fiyatı,
• d) Aynı veya benzer eşyanın, 25 inci maddenin
2 nci fıkrasının (d) bendi hükümlerine göre
hesaplanmış kıymeti dışındaki maliyet bedeli,
• e) Türkiye'den başka bir ülkeye ihraç edilen
eşyanın fiyatı,
• f) Asgari gümrük kıymetleri,
• g) Keyfi veya fiktif kıymetler,
• Esas alınmaz.
GÜMRÜK KIYMETİNİN TESPİTİ
Gümrük Yönetmeliği
Madde 43-57 ve 375
Madde 44
1.
Eşyanın gümrük kıymeti, gümrük tarifesinin ve
eşya ticaretine ilişkin belirli konularda getirilen
tarife dışı düzenlemelerin uygulanması amacıyla
45 ila 50 nci maddelerde yer alan yöntemlerin
sırasıyla uygulanması yoluyla tayin ve tespit
olunan kıymettir.
Bir yönteme göre belirlenemeyen kıymet için sıra
dahilinde olmak üzere izleyen yönteme geçilir.
Eşyanın gümrük kıymeti bir üst maddede yer alan
yöntem hükümlerine göre belirlenebildiği sürece
bir alt madde hükümleri uygulanamaz.
Ancak, beyan sahibinin yazılı talebinin gümrük
idaresince uygun bulunması şartıyla, aşağıda
yer alan yöntemlerden indirgeme yöntemi ile
hesaplanmış kıymet yönteminin uygulama
sırası değiştirilebilir.
• 2. Kanunun 23 ila 31 inci maddelerinin ve bu
kısım hükümlerinin uygulanmasında ek-8’de
yer alan hükümler uygulanır.
• 3. Ek-8’in birinci sütununda yer alan hükümler,
ikinci sütunda yer alan Yorum Notları ışığında
uygulanır.
• 4. Gümrük kıymetinin belirlenmesinde genel
kabul görmüş muhasebe prensiplerine
başvurulması gerektiği takdirde, ek-9
hükümleri uygulanır.
• 5. Beyan edilen gümrük kıymetinin gerçekliği veya
doğruluğu konusunda şüpheye düşülmesi
halinde, gümrük idarelerince yükümlülerden ilave
bilgi ve belge talep edilmesi de dahil olmak üzere,
konunun incelenmesi ve araştırılması neticesinde
şüpheye sebebiyet veren hususlarda gümrük
idaresinin makul şüpheleri giderilmediği takdirde
eşyanın gümrük kıymeti satış bedeli yöntemine
göre tespit edilemez. Bu durumda gümrük
kıymeti birinci fıkrada belirtilen usul çerçevesinde
diğer yöntemlere göre belirlenir.
KIYMET TESPİT YÖNTEMLERİ
TEMEL YÖNTEM
1-SATIŞ BEDELİ YÖNTEMİ
YEDEK YÖNTEMLER
2-AYNI EŞYANIN SATIŞ BEDELİ YÖNTEMİ
3-BENZER EŞYANIN SATIŞ BEDELİ YÖNTEMİ
4-(5)İNDİRGEME YÖNTEMİ
5-(4)HESAPLANMIŞ KIYMET YÖNTEMİ
6-SON YÖNTEM
1-SATIŞ BEDELİ YÖNTEMİ
MADDE 45
• –Gümrük Kanunun 24 üncü maddesinde yer alan
esaslar çerçevesinde satış bedeli yönteminin
uygulanmasında, aşağıdaki hükümlere göre işlem
yapılır:
• a) Mal bedelinin peşin ödenmemesi nedeniyle
satıcıya ya da satıcı yararına her ne ad altında
olursa olsun yapılan ödemelerden Kanunun 28
inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendindeki ve
ikinci fıkrasındaki hükümlere uymayanlar fiilen
ödenen ya da ödenecek fiyatın içindedir.
• b) Satış bedeli yöntemine göre gümrük
kıymetinin belirlenmesinde, kıymetin
belirlendiği sırada eşya bedelinin fiilen
ödenmemiş olması halinde, ödemenin
gerçekleşeceği tarihte ödenecek olan bedel
kıymet tespitine esas alınır.
• c) Serbest dolaşıma giriş rejimi için beyan
edilen eşyanın, tek bir ticari işlemde satın
alınan daha büyük miktardaki aynı eşyanın bir
kısmı olması durumunda, fiilen ödenen veya
ödenecek fiyat; toplam fiyatın, ithal eşyasının
toplam satın alınan eşya miktarına oranı
nispetindeki miktarına tekabül eden fiyattır. Bu
işlem, sevkiyatın kısmi kaybı veya kıymeti
belirlenecek eşyanın serbest dolaşıma girişten
önce hasara uğraması halinde de uygulanır.
• ç) Eşyanın serbest dolaşıma girmesinden sonra fiilen
ödenen veya ödenecek fiyatta satıcı tarafından alıcı
lehine bir düzeltme yapılması durumunda; eşyanın
serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescili tarihinde
kusurlu olduğunun, satıcı tarafından fiyatta yapılan
düzeltmenin beyannamenin tescilinden önce yapılmış
satış sözleşmesinde yer alan garantiye ilişkin bir
yükümlülükten kaynaklandığının, eşyada mevcut
kusurun satış sırasında satış fiyatının belirlenmesinde
dikkate alınmamış olduğunun, gümrük idaresine tevsiki
ve İdarece uygun bulunması şartıyla, fiyatta yapılan
düzeltme satış bedeli yöntemine göre gümrük
kıymetinin tespitinde dikkate alınır ve Kanunun 211 inci
maddesi çerçevesinde işlem yapılır. Söz konusu
düzeltmenin dikkate alınabilmesi için, beyannamenin
tescilinden itibaren bir yıl içinde yapılmış olması
gerekir.
• d) Satış bedeli yönteminin uygulanmasında,
satış konusu eşyanın serbest dolaşıma giriş
rejimi için beyan edilmesi, bunların Türkiye’ye
ihraç amacıyla satıldığının kabul edilmesi için
yeterli sayılır. Kıymet tespitinden önce ardıl
satışların olması halinde; eşyanın Türkiye
Gümrük Bölgesine girmesine yol açan son satış
veya eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine
tabi tutulmasından önce Türkiye Gümrük
Bölgesinde gerçekleşen satış eşyanın
Türkiye’ye ihraç amacıyla satıldığını gösterir.
• e) Eşyanın satılmasından sonra, serbest
dolaşıma sokulmak üzere beyanname tesciline
kadar geçen süre içerisinde başka bir ülkede
kullanılmış olması durumunda, gümrük
kıymetinin eşyanın satış bedeli olması
aranmaz.
• f) Kanunun 24 üncü maddesinin birinci fıkrasının
(b) bendinin uygulanmasında, satış veya fiyatın,
kıymeti belirlenmekte olan eşya bakımından
kıymeti belirlenebilir mahiyette bir koşul veya
edim konusu olması durumunda, Kanunun 24
üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (b) bendi
kapsamındaki bir faaliyet ya da Kanunun 27 nci
maddesi kapsamında fiilen ödenen veya
ödenecek fiyata ilave edilecek bir unsur ile ilgili
olmaması koşuluyla, bu kıymet alıcı tarafından
satıcıya yapılan dolaylı bir ödeme sayılır ve fiilen
ödenen veya ödenecek fiyatın bir parçası kabul
edilir.
• g) Eşyaya ilişkin fiilen ödenen veya ödenecek
fiyat içerisinde, menşe ülkesi veya ihraç
ülkesinde ödenen bir dahili verginin mevcut
olması ve bu meblağın fiyatta alıcı lehine
düzeltme yapılarak düşüldüğünün veya
düşüleceğinin gümrük idaresine tevsiki ve
idarece uygun bulunması halinde, gümrük
kıymetine dahil edilmez.
2-AYNI EŞYANIN SATIŞ BEDELİ YÖNTEMİ
MADDE 46
• (1) Satış bedeli yöntemine göre
belirlenemeyen ithal eşyasının gümrük kıymeti
Türkiye’ye ihraç amacıyla satılarak kıymeti
belirlenecek eşya ile aynı veya yakın bir tarihte
ihraç edilen aynı eşyanın satış bedelidir.
• (2) Bu yönteme göre gümrük kıymeti
belirlenirken, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı
ticari düzey ve yaklaşık aynı miktarda satılan aynı
eşyanın satış bedeli kullanılır. Böyle bir satışın
bulunmaması durumunda, farklı ticari düzey
ve/veya farklı miktarlardaki aynı eşyanın satış
bedeli, bu ticari düzey ve/veya miktar farkları göz
önüne alınarak yapılacak düzeltmeden sonra
kullanılır. Kıymet artış veya azalışına da yol açsa,
düzeltmenin yapılabilmesi için makul olduğunun
ve doğruluğunun kesin delillerle ispatı gerekir.
• (3) İthal eşyası ile söz konusu aynı eşya
arasında, ithal eşyasının giriş liman ve
mahalline kadar nakliyesi ile ilgili olarak
yapılan nakliye ve sigorta giderlerinin satış
bedeline dahil edildiği durumlarda, mesafe ve
nakliyatın türünden doğan ciddi farklılıklar göz
önüne alınarak satış bedelinde düzeltme
yapılır.
• (4) Bu yöntemin uygulanması sırasında aynı
eşyaya ilişkin birden fazla satış bedeli tespit
edilirse, ithal eşyasının gümrük kıymetini
belirlemek üzere bunlardan en düşük olanı
kullanılır.
• (5) Bu maddenin uygulanmasında, aynı
eşyanın satış bedeli, önceden kıymeti satış
bedeli yöntemine göre belirlenmiş ve bu
maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarına göre
düzeltilmiş gümrük kıymetidir.
3-BENZER EŞYANIN SATIŞ BEDELİ YÖNTEMİ
MADDE 47
• (1) Yukarıda belirtilen yöntemlere göre
belirlenemeyen ithal eşyasının gümrük
kıymeti Türkiye’ye ihraç amacıyla
satılarak, kıymeti belirlenecek eşya ile
aynı veya yakın bir tarihte ihraç edilen
benzer eşyanın satış bedelidir.
• (2) Bu yönteme göre gümrük kıymeti
belirlenirken, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı
ticari düzey ve yaklaşık aynı miktarda satılan
benzer eşyanın satış bedeli kullanılır. Böyle bir
satışın bulunmaması durumunda, farklı ticari
düzey ve/veya farklı miktarlardaki benzer eşyanın
satış bedeli, bu ticari düzey ve/veya miktar
farkları göz önüne alınarak yapılacak düzeltmeden
sonra kullanılır. Kıymet artış veya azalışına da yol
açsa, düzeltmenin yapılabilmesi için makul
olduğunun ve doğruluğunun kesin delillerle ispatı
gerekir.
• (3) İthal eşyası ile söz konusu benzer eşya
arasında, ithal eşyasının giriş liman ve
mahalline kadar nakliyesi ile ilgili olarak
yapılan nakliye ve sigorta giderlerinin satış
bedeline dahil edildiği durumlarda, mesafe ve
nakliyatın türünden doğan ciddi farklılıklar göz
önüne alınarak satış bedelinde düzeltme
yapılır.
• (4) Bu yöntemin uygulanması sırasında
benzer eşyaya ilişkin birden fazla satış
bedeli tespit edilirse, ithal eşyasının
gümrük kıymetini belirlemek üzere
bunlardan en düşük olanı kullanılır.
• (5) Bu maddenin uygulanmasında, benzer
eşyanın satış bedeli, önceden kıymeti satış
bedeli yöntemine göre belirlenmiş ve bu
maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarına göre
düzeltilmiş gümrük kıymetidir.
4-İNDİRGEME YÖNTEMİ
MADDE 48
• (1) Bu yöntemde, kıymeti belirlenecek eşya ya
da aynı veya benzer eşya, Türkiye’de ithal
edildiği hal ve durumda satılmışsa, bu
yönteme göre ithal eşyasının gümrük
kıymetinin belirlenmesinde, bu eşyanın ya da
aynı veya benzer ithal eşyasının yurt içindeki
satıcıdan müstakil alıcılara kıymeti
belirlenecek eşyanın ithal tarihi ile aynı veya
yakın bir tarihte yapılan en büyük miktardaki
satışına ait birim fiyat esas alınır.
• (2) Yukarıda belirtilen birim fiyattan aşağıdaki
indirimler yapılır:
• a) Türkiye’ye ithal edilen, ithal eşyası ile aynı
sınıf veya cins eşyanın satışında mutat olarak
ödenen veya ödenmesi kararlaştırılan
komisyon veya kar ve söz konusu eşyanın
pazarlanmasına ilişkin doğrudan ya da dolaylı
giderler dahil olmak üzere genel giderler için
yapılması mutat olan ilaveler.
• b) Türkiye sınırları içinde
gerçekleşen mutat nakliye ve sigorta
giderleri ile bunlarla ilgili diğer
giderler.
• c) Eşyanın ithali veya satışı nedeniyle
Türkiye’de ödenecek gümrük
vergileri ile diğer dahili vergiler.
• (3) Kıymeti belirlenecek eşya ya da aynı veya
benzer ithal eşyasının, kıymeti belirlenecek
eşyanın ithal tarihi ile aynı veya yakın bir
tarihte satışı yoksa, bu eşyanın ya da aynı veya
benzer ithal eşyasının ithal tarihinden itibaren
doksan gün içinde ithal edildiği hal ve
durumda Türkiye’de yapılan ilk satışına ait
birim fiyat esas alınır.
• (4) İthal edildiği hal ve durumda satılan kıymeti
belirlenecek eşya ya da aynı veya benzer eşya
yoksa; ithalatçının talebi üzerine ithal edildikten
sonra işlenen veya değişikliğe tabi tutulan kıymeti
belirlenecek eşyanın, yurtiçindeki satıcıdan
müstakil alıcılara en büyük miktardaki satışına ait
birim fiyat gümrük kıymetine esas alınır. Bu birim
fiyatından eşyanın işlenmesi veya değişikliğe tabi
tutulmasından doğan ilave kıymetin düşülmesi ve
ikinci fıkrada belirtilen indirimlerin yapılması
gerekir.
• (5) Bu maddenin uygulanmasında,
eşyanın en büyük miktardaki satışına ait
birim fiyat, ithal edildikten sonraki ilk
ticari düzeyde satıcıdan müstakil alıcılara,
farklı fiyatlarda yapılan satışlardan en
yüksek sayıda birimin satıldığı fiyat
anlamına gelir.
• (6) İthal eşyasının üretimi ve ihraç amaçlı
satışı ile ilgili kullanılmak üzere, Kanunun
27 nci maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinde belirtilen unsurları doğrudan
veya dolaylı olarak bedelsiz veya düşük
bedelle sağlayan bir kişiye Türkiye’de
yapılan herhangi bir satış, bu madde
kapsamında birim kıymetin tespitinde
kullanılmaz.
• (7) Üçüncü fıkranın uygulamasında ilk
satış, birim fiyatın belirlenmesini
sağlamaya yetecek miktardaki
kıymeti belirlenecek eşya ya da aynı
veya benzer ithal eşya satışıdır.
• (7) Üçüncü fıkranın uygulamasında ilk
satış, birim fiyatın belirlenmesini
sağlamaya yetecek miktardaki
kıymeti belirlenecek eşya ya da aynı
veya benzer ithal eşya satışıdır.
5-HESAPLANMIŞ KIYMET YÖNTEMİ
MADDE 49
• (1) Bu yönteme göre ithal eşyasının gümrük
kıymeti, hesaplanmış kıymet esas alınarak
belirlenir. Bu yöntemin uygulanması için
ithalatçının gerekli bilgi ve belgeleri gümrük
idaresine ibraz etmesi ve bu bilgi ve belgelerin
doğruluğunu ispata hazır olduğunu üretici ülke
makamlarından alacağı belge ile tevsik etmesi
gerekir.
(2) Hesaplanmış kıymet aşağıdaki unsurların
toplamından oluşur;
• a) İthal eşyasının üretiminde kullanılan malzeme
ve yapılan imalat veya diğer imal işlemlerinin
bedel veya kıymetleri,
• b) Türkiye’ye ihraç edilmek üzere ihraç ülkesindeki
üreticiler tarafından üretilen, kıymeti belirlenecek
eşya ile aynı sınıf veya cins eşyanın satışında
mutat olan kar ve genel giderlere eşit bir tutar,
• c) İthal eşyasının giriş liman veya yerine kadar
nakliyesi ile ilgili olarak yapılan yükleme,
boşaltma, elleçleme giderleri ile nakliye ve sigorta
giderleri.
• (3) Hesaplanmış kıymetin
belirlenmesinde, gümrük idaresince
ithalatçı tarafından ibraz edilen bilgilerin
dışında bilgilerin de kullanılması
halinde, talep üzerine gümrük idaresi,
Kanunun 12 nci maddesi hükümlerine
uyulmak kaydıyla, beyan sahibini
kullanılan bilginin kaynağı ve bu bilgiye
dayanılarak yapılan hesaplama
konusunda bilgilendirir.
• (4) İkinci fıkranın (b) bendinde
sayılan genel giderler, ikinci
fıkranın (a) bendinde sayılan
giderlerin dışında kalan ve
eşyanın üretimi ve ihraç amaçlı
satışı ile ilgili doğrudan veya
dolaylı giderleri ifade eder.
6-SON YÖNTEM
MADDE 50
• 45 ila 49 inci maddelerde yer alan
yöntemlere göre belirlenemeyen
ithal eşyasının gümrük kıymeti
Kanunun 26 ncı maddesinde
belirtilen esaslar çerçevesinde
belirlenir.
Son yöntemde dikkate alınacak esaslar
1.Önceki metotların tutarlı, esnek bir şekilde
uygulanması
2.Mevcut verilere dayanması.
(Önceden beyan edilmiş gümrük kıymetleri, fiyat
listeleri)
3. Amaca uygun yöntemler olması (AB’nin, GATT’ ın
gümrük kıymeti anlaşması ve olağan ticaret şartları
ile uyumlu)
4.Hariç tutulan değerlendirme dayanaklarının olması
( Keyfi ve hayali kıymetler değil, fakat bir tahmin
yapılması mümkün olan kıymetler)
Son yöntemde esas alınamayacak unsurlar
Bu yönteme göre gümrük kıymetinin belirlenmesinde
aşağıdaki hususlar esas alınmaz:
1. İthalat ülkesinde üretilen eşyanın ithalat ülkesindeki satış
fiyatı,
2. Gümrük idaresinin iki alternatif kıymetten yüksek olanını
kabul etmesini öngören bir sistem,
3. Eşyanın ihraç ülkesindeki iç piyasa fiyatı,
4. Aynı veya benzer eşyanın hesaplanmış kıymet yöntemi
hükümlerine göre belirlenen kıymeti dışındaki maliyet bedeli,
5. Başka bir ülkeye ihraç edilmek üzere satılmış eşyanın fiyatı,
6. Asgari gümrük kıymetleri,
7. Keyfi veya hayali kıymetler.
İTHALATTA ÖDEME ŞEKİLLERİ
1. Akreditifli Ödeme
• Bu ödeme şeklinde uluslararası kurallar ile
bankacılık teamülleri uygulanır.
• Bankaca, ithalatçının akreditif açılması talebi
üzerine mal bedeli tahsil edildiği takdirde, henüz
akreditif açılmamış olsa dahi döviz satışı yapılarak
DSB düzenlenir. Bir başka ifadeyle banka ile
ithalatçının anlaşması halinde akreditifin açılması
veya muhabir hesaplarının borçlandırılmış olması
beklenmeksizin döviz satışı yapılabilir. Satışı
yapılan bu dövizler sadece akreditif konusu ithalat
bedellerinin ödenmesinde kullanılabilir.
• Bu ödeme şeklinde, ithalat hesabı, muhabir
hesaplarının borçlandırıldığı tarihten itibaren
180 gün içinde ithalatçının GB ile yapacağı
başvuruya istinaden transferi yapan bankaca
GB ile ödemeye ilişkin belgeler arasında
uygunluğun sağlanması halinde kapatılır.
• Akreditif bedelinin kısım kısım transfer
edilmesi halinde 180 günlük hesap kapatma
süresi son transfer tarihinden itibaren
başlatılır ve hesabın kapatılmasında yapılan
toplam ödeme tutarı dikkate alınır.
• Ancak, son transfere ilişkin 180 günlük süre
dolmakla birlikte akreditif vadesi sona ermemiş
ve bakiyesi bulunan işlemlerde, akreditif vadesi
sonuna kadar beklenilir ve bu süre içerisinde yeni
bir kullanım talebinde bulunulması halinde bu
transferi takip eden 180 gün içinde hesap
kapatılır. Akreditif bakiyesinin kullanılmaması
halinde ise o güne kadar yapılan transferlerle ilgili
açık ithalat hesabı akreditif vadesini takip eden 10
iş günü içinde ilgili kambiyo müdürlüğüne
bildirilir.
• Ödemesi fiili ithalden sonra yapılan vadeli
akreditifli işlemlerde ise ithalat hesabının ödeme
tarihinden itibaren 180 gün içinde kapatılması
gerekir.
• Açılmış bulunan bir akreditifte, bedelin bir
kısmının, malın özelliği sebebiyle geçici veya kesin
kabulünden, malın montajından, çalışır vaziyette
teslim alınmasından veya değerinin ihtiva ettiği
evsafa göre tespit edilmesinden veya benzeri
hallerden sonra ödenmesinin şart edildiği
durumlarda, bahse konu hallerin meydana
gelmesini müteakip akreditif şartında belirlenen
süre içinde müracaat edilmek kaydıyla transfer
yapılabilir.
• Bu şekildeki akreditifle ilgili ithalat hesabı,
döviz satışı yapılan kısım için genel esaslar
çerçevesinde, bedeli yukarıda belirtilen
hallerin meydana gelmesinden sonra
ödenecek kısım için transfer sırasında kapatılır.
• Bedeli banka kaynaklarından karşılanan
akreditifin iptal edilmesi halinde, karşılığı TL
serbest kurlardan DAB düzenlenmek suretiyle
ilgilisine ödenir.
• Döviz satışından sonra meydana gelecek kur
değişikliği sebebiyle ilgililerden herhangi bir
fark istenemez.
• Bankalarca, Türkiye dışındaki bir ülkeden diğer
bir üçüncü ülkeye kendi ihtiyaçları için mal
ithalatı yapacak yurt içinde veya dışındaki
firmalar lehine bankacılık teamüllerine göre
bedelleri kendi kaynaklarından veya firmaların
DTH'lerinden karşılanmak üzere üçüncü
ülkelerdeki (serbest bölgeler dahil) bankalar
nezdinde akreditif açılabilir.
• Açılan bu akreditifler kapsamında yapılan
ödemelerle ilgili olarak kambiyo taahhüdü
doğmaz.
2. Vesaik Mukabili Ödeme
• Bu ödeme şeklinde uluslararası kurallar
ile bankacılık teamülleri uygulanır.
• Vesaik mukabili ödeme şekline göre
yapılacak ithalatta, sevk belgelerine
istinaden yapılacak müracaat üzerine
bankalarca mal bedelinin tahsilini
müteakip transfer yapılır.
• Bu ödeme şeklinde ithalat hesabı, transfer
tarihinden itibaren 180 gün içinde
ithalatçının GB ile yapacağı başvuruya
istinaden transferi yapan bankaca kapatılır.
• Vesaik bedelinin kısım kısım ödendiği
durumlarda belgeler, ödemenin
tamamının yapılmasını müteakip firmaya
verilir ve 180 günlük hesap kapatma süresi
son ödeme tarihinden itibaren hesaplanır.
3. Mal Mukabili Ödeme
• Bu ödeme şeklinde uluslararası kurallar ile
bankacılık teamülleri uygulanır.
• Mal mukabili ödeme şeklinde, ithalatçıların
ithalat hesabını kapatma, bankaların da takip
yükümlülüğü bulunmamaktadır. Ancak
firmaların mal bedelinin transferine ilişkin
talepleri GB'nin ibrazı kaydıyla yerine getirilir.
Bankaca GB üzerine transfere ilişkin not
konulur.
• İhracatçı tarafından mal bedelinin diğer bir
firmaya transfer edilmesinin yazılı olarak
istenmesi halinde GB’de kayıtlı ihracatçı firma
yerine diğer bir firmaya transfer yapılabilir.
• Ayrıca,
-İthalatta haksız rekabetin önlenmesine dair
tebliğler çerçevesinde gönderici firmalara göre
oranları değişen “dampinge karşı vergi” esasına
dayalı Gümrük Müsteşarlığınca uygulamaya
konulan BİLGE sisteminde, yabancı gönderici
firma ile menşe ülke ve firmalara göre oluşturulan
kodlar kapsamında gönderici firma ile üretici
firmanın farklı olması,
-Malların aynı grubun üretici firması
tarafından sevk edilmesi,
-Malların, üçüncü ülkedeki üretici firmadan
alınıp bu firmanın düzenlendiği belgelerle
ülkemize sevk edilmesi,
• Sebebiyle firmalar arasındaki ticari ilişkinin
yukarıda sayılan hallerden birine
uygunluğunun tevsiki veya ithalatçı firma
tarafından yazılı olarak beyan edilmesi halinde
GB’de kayıtlı ihracatçı firma yerine diğer bir
firmaya da transfer yapılabilir.
• Türkiye'deki bankalar aracılığı olmaksızın
bedelleri doğrudan ihracatçıya ödenen
malların gümrük işlemleri de mal mukabili
ödeme şekline göre sonuçlandırılır.
4. Kabul Kredili Ödeme
• Kabul kredisi ile akreditifli, vesaik veya mal
mukabili olmak üzere her üç ödeme şekline
göre ithalat yapılabilir.
• Vesikalı poliçelerin; ithalatçı, banka veya bu
bankanın vereceği talimata istinaden
muhabirlerince kabul edilmesi mümkündür.
İthalatçı tarafından kabul edilen poliçelere
bankaların aval verme zorunluluğu
bulunmamaktadır.
• Poliçelerin vadesi, kabul tarihinden
başlamak üzere taraflarca serbestçe
belirlenebilir.
• İlk poliçenin vadesi içinde yeni bir poliçe
düzenlenmek suretiyle temdit talepleri
yerine getirilebilir.
• Kabul kredili akreditifli işlemlerde,
poliçenin, sevk belgeleri ile birlikte
akreditif vadesi içinde ibrazı gerekir.
Poliçenin vadesi akreditif vadesini
geçebilir.
• Kabul kredili vesaik mukabili ödeme
şeklinde belgeler, sevk belgeleri ile
birlikte gelen poliçenin kabul veya avalini
müteakip ithalatçıya teslim edilir.
• Kabul kredili akreditifli ve vesaik mukabili
ödeme şeklinde İthalat hesabı, poliçe
vadesinde bedellerin transfer edildiği
tarihten itibaren 180 gün içinde
ithalatçının GB ile yapacağı başvuruya
istinaden transferi yapan bankaca
kapatılır.
• Kabul kredili mal mukabili ödeme
şeklinde, bankaca transfer yapılabilmesi,
poliçeye kabul veya aval verilebilmesi için
ithalatçı tarafından poliçe ile birlikte
GB’nin de bankaya ibraz edilmesi
zorunludur.
• Kabul kredili işlemlerde, poliçenin tabi
tutulduğu esaslar dahilinde bononun da
kabul edilmesi mümkündür.
5. Peşin Ödeme
• İthalat bedelinin, GB ve eklerinin gümrük
idaresine onay için ibraz edildiği tarihe kadar
ödendiği bu ödeme şeklinde, bankalarca firma
talebine istinaden transfer işlemleri
gerçekleştirilir.
• İthalat hesabı, ithalatçının transfer tarihinden
itibaren 180 gün içinde ithalatın bedelin
ödendiği ihracatçıdan yapıldığını gösteren GB
ile yapacağı başvuruya istinaden transferi
yapan bankaca GB ile ödemeye ilişkin belgeler
arasında uygunluğun sağlanması halinde
kapatılır.
• Sözleşme hükümlerine göre söz konusu sürenin
yeterli olmaması halinde firmalarca ilgili kambiyo
müdürlüğünden ek süre talep edilebilir.
• Ancak,
- İthalatta haksız rekabetin önlenmesine dair
tebliğler çerçevesinde gönderici firmalara göre
oranları değişen "dampinge karşı vergi" esasına
dayalı Gümrük Müsteşarlığınca uygulamaya
konulan BİLGE sisteminde, yabancı gönderici
firma ile menşe ülke ve firmalara göre oluşturulan
kodlar kapsamında gönderici firma ile üretici
firmanın farklı olması,
- Mal bedellerinin grup şirketlerden ihracatçı
konumunda olana transfer edilmesi, malların
ise aynı grubun üretici firması tarafından sevk
edilmesi,
- Mal bedeli transit tacirine ödenen malların,
üçüncü ülkedeki üretici firmadan alınıp bu
firmanın düzenlediği belgelerle ülkemize sevk
edilmesi,
- İhracatçı tarafından mal bedelinin ticari ilişkide
olduğu diğer bir firma hesabına transfer
edilmesinin istenilmesi,
• sebebiyle ödemeye ilişkin belge ile
ibraz edilen GB'de kayıtlı ihracatçı
firma arasında farklılık olması halinde
farklı firmalar arasındaki ticari
ilişkinin yukarıda sayılan hallerden
birine uygunluğunun tevsiki veya
ithalatçının bu konudaki yazılı
beyanının alınması suretiyle ithalat
hesabı kapatılır.
• Yatırımcı firmalar tarafından yurt dışına verilen
sipariş kapsamında belirli bir tutarı peşin
ödenen malların kalan bedelinin yapılan
sözleşme hükümlerine göre finansal kiralama
şirketince ödenerek fiili ithalatının anılan
şirketçe yapılması durumunda, açık bulunan
peşin ödemeye ilişkin ithalat hesabı, peşin
ödemenin akreditif mektubu, proforma fatura
ve satıcı firma yazısıyla teyit edilmesi, peşin ve
bakiye ödemeye ilişkin belgelerle uyumlu GB
ve finansal kiralama sözleşmesinin ilgili
bankaya ibrazı kaydıyla kapatılır.
• Türkiye'de yerleşik faktoring kuruluşu ile ihracatçı
firma arasında imzalanan faktoring sözleşmesi
kapsamında faktoring kuruluşu tarafından
ithalden önce ithalatçı firma adına yurt dışına
transferi gerçekleştirilen tutarlar, ithalat ve
ihracat faktoring sözleşmelerinin transferi
gerçekleştiren bankaya ibrazı kaydıyla peşin
ödeme olarak dikkate alınır. Transferi yapan
bankaca ithalatçı firmaya verilecek ilgili gümrük
müdürlüğüne yönelik transfer yazısında, faktoring
kuruluşu yerine ithalatçı firmaya ait bilgiler
kaydedilir. Bu durumda ithalat hesabının
kapatılmasından ithalatçı firma sorumludur.
6- Özel Takas
• Mal ve/veya hizmet ihraç ve ithalinde
tarafların aynı gerçek veya tüzel kişiler
olması halinde mal ve/veya hizmet ihraç
bedelleri ile mal ve/veya hizmet ithal
bedelleri herhangi bir para hareketi söz
konusu olmaksızın kısmen veya tamamen
takas (mahsup) edilebilir.
• Takas talebi,
-Mal ve/veya hizmet ihracatının önce
yapılması halinde mal ihracatı için ihracatla
ilgili olarak belirlenen tahsil süreleri, hizmet
ihraç bedelleri için ise hizmete ilişkin fatura
ve/veya hakediş raporu tarihinden itibaren
180 gün içinde,
- Mal ithalatının önce yapılması halinde ithal
tarihinden itibaren 180 gün, hizmet ithalinin
önce yapılması halinde ise mal ihracına ilişkin
bedellerin tahsil süreleri içinde,
• bankalara yapılır.
• Hizmet ihracı bedelleri ile hizmet ithali bedellerinin
takas talebi herhangi bir süreyle sınırlı değildir.
• Takas talebinde, mal ithal ve ihracı için ithalat ve
ihracat hesabının kapatılmasına ilişkin belgelerin,
hizmet ithal ve ihracında ise fatura ve/veya hakediş
raporunun ibrazı gerekir.
• Hesapların izlenmesi bakımından ithalat ve ihracat
işlemleri aynı banka tarafından yürütülür.
• Bankalarca, takasa tabi tutulan bedeller için TL
olarak aynı kur üzerinden DAB ve TPTB
düzenlenir. Bu belgelerde kayıtlı kur,
düzenlenme tarihindeki TCMB döviz alış
kurundan az olamaz.
• Aracı ihracatçı vasıtasıyla yapılan ihracatta, bağlı
muamele kapsamında olmaksızın yurt dışındaki
satıcı ve alıcının aynı gerçek veya tüzel kişi olması,
ithalat ve ihracata ilişkin GB'lerde imalatçı ve
ihracatçı firma unvanlarının birlikte kayıtlı olması,
mahsup işleminden yararlanacak firmanın
imalatçı niteliğini haiz olduğunun sanayi sicil
belgesi veya diğer belgelerle tevsiki ve fiili ihraç
veya ithal tarihinden itibaren 180 gün içinde
mukabil ithalat veya ihracatın gerçekleştirilmesi
kaydıyla imalatçı ve ihracatçıların yapacakları
ithalat ve ihracata ilişkin mal bedelleri, kısmen
veya tamamen takas (mahsup) edilebilir. Bu
durumda takasa tabi tutulan bedeller için TL
olarak aynı kur üzerinden ihracatçı adına DAB,
imalatçı adına TPTB düzenlenir.
• Dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış
ticaret şirketleri aracılığıyla yapılan ihracatta
da yurt dışındaki satıcı ve alıcının aynı gerçek
veya tüzel kişi olması, firmalardan muvafakat
yazısı alınması, ihracata ilişkin GB'de tedarikçi
firma unvanının kayıtlı olması veya firmanın
tedarikçi niteliğini haiz olduğunun satış
faturasıyla tevsiki kaydıyla tedarikçi firmanın
yaptığı ithalatın bedelleri dış ticaret sermaye
şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketlerinin
ihracat bedelleri ile kısmen veya tamamen
takas (mahsup) edilebilir.
• Malların ithalatı sırasında ilgililerce GB'ye ödeme
şekli olarak "Özel Takas" yazılır. İlgili gümrük
müdürlüğünce de söz konusu GB'nin 28.
hanesinde kayıtlı bankaya bu ithalatla ilgili gerekli
bilgi iletilir.
• Mal ihracının takasa tabi tutulmayan kısmının
tahsilinde genel esaslar uygulanır.
• İthalatla ilgili olarak bankaya ulaşan bilgiye
istinaden ithal tarihinden itibaren 180 gün içinde
bir ihracat veya hizmet ihraç bedeli ile bu ithalatın
takas edilmesi talebinde bulunulmaz veya söz
konusu bedeller ithalat bedeli tutarını karşılamaz
ise ithalatın karşılanmayan kısmı mal mukabili
ödeme hükümlerine tabi tutulur.
• Takas konusu ihracata ilişkin GB'nin, peşin bedelin
tasfiyesi suretiyle kapatılmasında kullanılması
mümkündür.
• GB'de ödeme şekli mal mukabili belirtilmek
suretiyle gerçekleştirilen ithalat ve/veya ihracat
işleminin özel takas ödeme şekline dönüştürme
talepleri, takas taleplerine ilişkin süreler içinde
müracaat edilmesi, ihracat ve ithalatla ilgili
bedellerin alış ve satış işlemlerinin yapılmadığının
tespit edilmesi ve bu işlemlere ait GB'lere takasa
tabi tutulduğuna dair not konulması kaydıyla yerine
getirilir.
• Mal mukabili ödeme şekline göre yapılan ithalatın
özel takasa dönüştürme taleplerinin, hizmet
ithalatının tabi olduğu süreler içinde yapılması
gerekir.
7. Bağlı Muamele
• İthal edilen mal, hizmet ve teknoloji bedelinin
mal, hizmet ve teknoloji ihracıyla karşılandığı,
ithal veya ihraç fazlalığının döviz olarak ödendiği
veya tahsil edildiği bu ödeme şeklinde aşağıda
belirtilen esaslar çerçevesinde işlem yapılır.
• Bankaca, ihracatçı firmanın üyesi olduğu veya
bulunduğu bölgedeki ihracatçı birliğinin izin
belgesi aranır.
• İhracatçı birliği, verdiği izin belgesinin bir örneğini
“Bağlı Muamele veya Takas Başvuru Formu”nda
beyan edilen bankaya gönderir.
• Hesapların izlenmesi ve işlemlerin takibi
bakımından ithalat ve ihracat işlemleri aynı banka
tarafından yürütülür.
• İthalat ve ihracatın, ihracatçı birlikleri tarafından
verilen izin belgesindeki süre (ek süreler dahil)
içinde gerçekleştirilmesi gerekir.
• Bu ödeme şeklinde firmalarca gerek ithalat gerek
ihracata ilişkin GB’nin 28. hanesine bu işlemlere
aracılık eden aynı banka şubesi ile ödeme şekli
olarak “Bağlı Muamele” yazılır.
• İhracatçı birliklerince verilen süreden itibaren 90
gün içinde ithalat ve ihracat hesabının
kapatılmasını teminen aracılık eden bankaya
müracaat edilmesi zorunludur.
• Birliklerce verilen izin belgesinde ithalat ve ihracat
bedelleri,
a) TL olarak gösterilmiş ise DAB ve TPTB bankaya
başvuru tarihi itibarıyla TL olarak düzenlenir.
b) Döviz olarak gösterilmiş ise bankaya başvuru
tarihi itibarıyla serbestçe belirlenen alış kurundan
TL'ye çevrilerek TPTB ve TL olarak DAB düzenlenir.
Uygulanacak kur, belgelerin düzenlenme
tarihindeki TCMB döviz alış kurundan az olamaz.
• Her iki halde de belgeler üzerine “Bağlı Muamele”
olduğuna ilişkin not konulur ve fiili ihraç ve ithal
tarihi yazılır.
• Bankalarca, ithalat ve ihracat hesabının
ihracatçı birliklerince verilecek izin
belgesindeki süreden itibaren 90 gün içinde
kapatılması için başvurulmaması veya bu süre
içinde ithalatın ve ihracatın
gerçekleştirilmediğinin tespiti halinde 10 iş
günü içinde ilgili kambiyo müdürlüğüne
ihbarda bulunulur.
• Banka tarafından hesabı kapatılan veya
kambiyo müdürlüğüne ihbar edilen işlemler
hakkında izin belgesini veren ihracatçı birliğine
10 iş günü içinde bilgi verilir.
• İhracat bedelinin verilen süre içinde mal
ile karşılanmaması durumunda döviz
olarak tahsil edilen kısım ilgililere serbest
kurdan ödenir.
• İhracatın yapılmaması veya ihracatın
ithalatın tamamını karşılamaması halinde
ithalatın ihracatla karşılanmayan kısmı
mal mukabili ödeme hükümlerine tabi
tutulur.
• İhracat veya ithalat bedellerinin kısmen
veya tamamen hizmet veya teknoloji
transferiyle ödenmesinin öngörüldüğü
durumda ithalatçı veya ihracatçının
düzenlediği fatura veya gerek duyulacak
diğer belgelerdeki tutarlar esas alınır.
• Bağlı muamele konusu ihracata ilişkin
GB’nin, peşin bedelin tasfiyesi suretiyle
kapatılmasında kullanılması mümkündür.
İskontolar
• İskonto, faturadaki değer ve miktarlar
üzerinden satıcının alıcıya uyguladığı indirimler
şeklinde tanımlanabilir.
• Fatura fiyatı – iskonto = Fiilen ödenen veya
ödenecek fiyat olarak hesaplanır.
• Kabul Edilecek İskontolar
1.Peşin ödeme iskontosu:
Mal bedelinin peşin ödenmesi nedeniyle
alıcıya tanınan bir fiyat indirimidir. Kabul
edilmesi için; Ödeme şekli peşin ödeme
olmalı, ödeme yapılmış olmalı, oran “mutad
iskonto” kapsamında olmalı, satıcının
bulunduğu ülkede benzer işlemlerde
uygulanan oranlara yakın olmalıdır.
• 2. Miktar iskontosu
Satıcının alıcıya, belli bir dönem içinde satın aldığı
miktara göre yaptığı indirimdir, yalnızca satıcının
satılan mal miktarına göre fiyat uyguladığı
durumlarda söz konusudur. Mutad oranlarda
olmalı ve tüm alıcılara uygulanmalıdır.
• Kabul edilmeyecek iskontolar;
Yukarıda anlatılan koşulları taşımayan, mutad
olmayan ve alıcı ile satıcının kişisel ilişkilerinden
kaynaklanan özel iskontolar kabul edilmez.
Gümrükler Genel Müdürlüğünün 2001/38
Sayılı 14.11.2001 Günlü Genelgesi
• 1. 4458 sayılı Gümrük Kanununun 24 üncü maddesine
göre ithal eşyasının gümrük kıymeti eşyanın satış
bedelidir. Satış bedeli, Türkiye'ye ihraç amacıyla yapılan
satışta, Gümrük Kanununun 27 ve 28 inci maddelerine
göre gerekli düzeltmelerin de yapıldığı fiilen ödenen
veya ödenecek fiyattır.
• Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat, ithal eşyası için
alıcının satıcıya veya satıcı yararına yaptığı veya
yapması gereken ödemelerin toplamıdır.
• Bu kapsamda, gerekli koşullara uygunluk sağlayan
iskontoların satış bedeli yöntemine göre gümrük
kıymetinin tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.
• 2. Satış bedeli yöntemine göre ithal eşyasının
gümrük kıymetinin tespitinde dikkate alınacak
iskontolar "peşin ödeme iskontosu" ve
"miktar iskontosu"dur.
• Bu konuda, öncelikle yapılan iskontonun peşin
ödeme veya miktar iskontosu tanımına girip
girmediği, bu çerçevede gerekli koşulları
taşıyıp taşımadığı hususlarının incelenmesi
gerekmektedir. Bu inceleme sırasında iskonto
oranları da gözönünde bulundurulmalıdır.
• a)Satışa konu eşyanın sevk edilmesinden önce alıcı
tarafından eşya bedelinin ödenmesi uluslararası
ticarette "peşin ödeme" olarak tanımlanmaktadır.
• "Peşin ödeme iskontosu" ise mal bedelinin peşin
ödenmesi nedeniyle alıcıya tanınan bir fiyat indirimidir.
• Dolayısıyla, peşin ödeme iskontosu yapıldığı belirtilen
işlemlerde, öncelikle ödeme şeklinin ne olduğu
araştırılmalı, ithal eşyasının gümrüğe beyanından önce
peşin ödeme iskontosunun yapıldığı ve buna göre mal
bedeline ilişkin ödemenin de gerçekleştirilmiş
bulunduğu tespit edilmelidir.
• Ayrıca peşin ödeme iskontosunun ticarette "mutat
iskonto" olarak kabul edilen oranlarda ve satıcının
bulunduğu ülkede benzeri ticari muamelelerde
uygulanan oranlara yakın olması gerekmektedir.
• b) "Miktar iskontosu," satıcının alıcıya, belli bir
dönem içinde satın aldığı miktara göre fiyattan
yaptığı indirimdir. Miktar iskontosu yalnızca
satıcının satılan eşya miktarına bağlı olarak
önceden belirlenen bir ödeme planına göre
fiyat uygulandığı durumlarda söz konusudur.
• Bu iskontonun da ticarette mutat olarak kabul
edilen oranlarda bulunması ve aynı miktarda
mal alan tüm alıcılara uygulanması
gerekmektedir.
• 3. 1 ve 2 nci maddelerde belirtilen koşulları
taşımayan, alıcı ile satıcının kişisel
ilişkilerinden kaynaklanan özel iskontolar ile
mutat olmayan miktardaki iskontolar eşyanın
gümrük kıymetini azaltıcı bir unsur olarak
kabul edilmez.
• 4.Yükümlü tarafından ibraz edilen belgelerde
gösterilen iskontoların kabul edilebilirliği
konusunda şüphe hasıl olduğunda 2000/13
sayılı 8.2.2000 tarihli Genelgemizde belirtilen
esaslar çerçevesinde yükümlüden ek bilgi ve
belge istenilerek, uygunluk araştırması
yapılacaktır.
İstisnai kıymetle beyan
MADDE 53
• (1) Kanunun 24 üncü maddesine göre kıymet
tespitinin yapıldığı hallerde beyan sahibinin
talebi üzerine;
• a) Konsinye şekilde teslim edilen çabuk
bozulabilir eşyanın,
• b) Gümrük kıymetine ilave edilmesi gereken,
ancak ihracatçı ve ithalatçı arasındaki sözleşme
gereği söz konusu kıymet unsurları gümrük
yükümlülüğünün başladığı tarihten sonra belli
olacak eşyanın,
• c) Satış sözleşmesinde, fiyatın sonradan
gözden geçirilmesini öngören hükümler
içeren eşyanın,
• ç) Boru hatları veya elektrik telleri ile taşınan
ve depolama imkanı olmayan sürekli akış
halinde olan eşyanın,
Gümrük kıymetinin tespitinde, beyan
sahibinin talebi üzerine, gümrük idaresince
basitleştirilmiş usuller uygulanır.
• (2) Birinci fıkra uygulamasında, 22 ila 24 üncü
maddelerdeki genel ve özel koşullar aranmaz.
Ancak bu genel ve özel koşulların aranmaması
bu kişiye basitleştirilmiş usulle sağlanan diğer
hakların kullanım hakkını vermez. Birinci
fıkranın (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen
durumlarda yükümlülerin, anılan kıymet
unsurlarının mevcudiyetini gösteren
sözleşmelerin örneği ve onaylı çevirisini
gümrük idarelerine sunmaları gerekir.
• (3) Birinci fıkrada belirtilen hallerde, vergi
tahakkuku mevcut belgelerde belirtilen kıymet
esas alınarak yapılır. Tamamlayıcı beyana göre
gözden geçirilmiş kıymetin daha yüksek olması
halinde ek vergi tahakkuku yapılır. Daha düşük
olması halinde ise; farka isabet eden kıymetin
iade alındığının tevsiki ve satış sözleşmesine göre
kıymetin yeniden belirlenmesini gerektiren işleme
ait tahlil raporu gibi bir belgenin onaylı örneğinin
sunulması koşullarıyla ve gümrük idaresince
yapılacak inceleme sonucunda söz konusu
hususların tespiti üzerine Kanunun 211 inci
maddesi çerçevesinde işlem yapılır.
• (4) Tamamlayıcı beyana isabet eden ithalat
vergileri bakımından zamanaşımı tamamlayıcı
beyanın verildiği tarihten itibaren başlar.
• (5) İthal eşyasının gümrük kıymetine veya katma
değer vergisi matrahına girmesi gereken, ancak
gümrük beyannamesinin tescili anında beyan
sahibi tarafından mevcudiyetinin bilinmesi
mümkün olmayan kıymet veya matrah unsurları
ile ilgili olarak, en geç söz konusu kıymet veya
matrah unsurunun öğrenildiği ayı takip eden ayın
ilk üç günü içinde beyanda bulunulması ve
vergilerinin ödenmesi gerekir.
Veri ya da komut yüklü bilgi
taşıyıcılarının gümrük kıymetinin
belirlenmesi
MADDE 54
• (1) Bilgisayarlarda kullanılmak üzere ithal edilen
veri ya da komutlar yüklü bilgi taşıyıcılarının
gümrük kıymetinin belirlenmesinde, sadece
taşıyıcı ortamın kendisinin maliyeti veya kıymeti
esas alınır. Bu nedenle, taşıyıcı ortamın maliyet
veya kıymetinden ayırt edilebilmesi koşuluyla,
gümrük kıymeti, veri veya komutların maliyet
veya kıymetini içermez.
• (2) Bu maddede geçen;
• a) Taşıyıcı ortam deyimi, entegre
devreler, yarı iletkenler ve bu tür devre
veya cihazlarla bütünlük oluşturan
benzeri araç ve aletleri,
• b) Veri veya komutlar deyimi, ses,
sinematografik veya video kayıtlarını,
kapsamaz.
Alıcı ile satıcı arasındaki ilişkinin
belirlenmesi
MADDE 55
(1) Gümrük kıymetinin belirlenmesinde alıcı ile
satıcı arasındaki ilişkinin varlığı yalnızca
aşağıdaki durumlarda kabul edilir.
• a) Birbirlerinin memuru veya idarecileri
olmaları,
• b) Birbirlerinin yasal ortakları olmaları,
• c) İşçi ve işveren ilişkisi içinde bulunmaları,
• ç) Her iki firmanın oy hakkı veren hisse
senedi veya sermaye paylarının en az
%5’i doğrudan veya dolaylı olarak aynı
kişilere ait olması veya bu kişilerin
kontrolü altında veya elinde bulunması,
• d) Birinin diğerini dolaylı veya dolaysız
olarak kontrol etmesi,
• e) Her ikisinin de doğrudan veya dolaylı
olarak bir üçüncü kişi tarafından kontrol
edilmesi,
• f) Her ikisinin birlikte, bir üçüncü kişiyi
doğrudan veya dolaylı olarak kontrol etmesi,
• g) Aynı ailenin üyeleri olmaları.
• (2) Tek acente, tek distribütör veya tek bayii
olarak birbiri ile iş ilişkisi içinde bulunan
kişilerin yukarıdaki kıstaslara uymamaları
durumunda, ilişki içinde olmadıkları kabul
edilir.
Royalti ve lisans ücretleri
MADDE 56
• (1) Kanunun 27 nci maddesinin beşinci fıkrası
hükmü saklı kalmak kaydıyla, ithal eşyasının
gümrük kıymeti satış bedeli yöntemine göre
belirlenirken, royalti veya lisans ücreti ödemeleri
fiilen ödenen veya ödenecek fiyata aşağıdaki
koşullarla ilave edilir.
• a) Ödeme kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili
olmalıdır.
• b) Ödeme bu eşyanın satış koşulu olarak
yapılmalıdır.
• (2) İthal eşyasının sadece Türkiye’de imal edilen eşyanın
karışımındaki maddelerden biri veya bir parçası olması
durumunda, ithal edilen eşya için fiilen ödenen veya
ödenecek fiyatta düzeltme sadece royalti veya lisans
ücreti bu eşya ile ilgili ise yapılabilir. Eşyanın monte
edilmemiş bir şekilde ithal edilmesi ya da yeniden
satılmadan önce sulandırma ya da paketleme gibi
önemsiz işlemlerden geçmesi durumunda, bu, bir
royalti veya lisans ücretinin ithal edilen eşya ile ilgili
kabul edilmesini engellemez. Eğer royalti veya lisans
ücretleri kısmen ithal edilen eşya ile kısmen de ithal
edilmelerinden sonra eşyaya eklenen unsur ya da
parçalarla veya ithalat sonrası faaliyetler veya hizmetler
ile ilgiliyse, uygun bir paylaştırma sadece nesnel ve
ölçülebilir verilere dayalı olarak ve ek-8’de yer alan
açıklayıcı notlar çerçevesinde yapılır.
• (3) Bir markanın kullanılmasına ilişkin bir
royalti veya lisans hakkı, ithal edilen eşya
için fiilen ödenen veya ödenecek fiyata
sadece aşağıdaki durumlarda ilave edilir.
• a) Royalti veya lisans ücreti, aynı
durumda yeniden satılan veya ithal
edildikten sonra sadece önemsiz
işlemden geçen eşyaya ilişkin ise,
• b) Eşya, ithalattan önce veya sonra yapıştırılan ve
royalti veya lisans ücretinin ödendiği marka
altında pazarlanıyorsa,
• c) Alıcı, bu tür eşyayı satıcı ile ilişkisi olmayan
diğer satıcılardan temin etme özgürlüğüne sahip
değilse.
• (4) Alıcının bir üçüncü kişiye royalti veya lisans
ücreti ödemesi durumunda, birinci fıkrada
öngörülen koşullar, satıcı veya satıcı ile ilişkili olan
bir kişinin alıcıdan bu ödemeyi yapmasını
istememesi durumunda yerine getirilmiş
sayılmaz.
• (5) Bir royalti veya lisans ücretinin miktarı ithal
edilen eşyanın fiyatına bağlı olarak belirleniyor
ise, aksi yönde bir kanıt bulunmadığı sürece,
bu royalti veya lisans ücretinin ödenmesinin
kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olduğu
varsayılır. Ancak, bir royalti veya lisans
ücretinin miktarı ithal edilen eşyanın fiyatına
bakılmaksızın belirleniyor ise, bu royalti veya
lisans ücreti ödenmesinin de kıymeti
belirlenecek eşya ile ilgili olduğu kabul
edilebilir.
• (6) Kanunun 27 nci maddesinin
birinci fıkrasının (c) bendinin
uygulanmasında, royalti ve lisans
ücretini alacak olan kişinin
yerleşik olduğu ülke dikkate
alınmaz.
İşlem görmüş ürünlerin gümrük
kıymeti
MADDE 375
• (1) Kanunun 31 inci maddesinin birinci fıkrası
uyarınca, serbest dolaşıma girecek işlem
görmüş ürünlerin kıymetinin belirlenmesinde,
ilgili kişinin serbest dolaşıma giriş
beyannamesinin tescil tarihindeki tercihine
göre;
• a) Herhangi bir üçüncü ülkede üretilen aynı
veya benzer eşyanın aynı veya yaklaşık bir
tarihte tespit edilen kıymeti,
• b) Alıcı ile satıcı arasındaki bir ilişkiden
etkilenmemiş olması şartıyla ürünlerin satış
fiyatı,
• c) Alıcı ile satıcı arasındaki bir ilişkiden
etkilenmemiş olması şartıyla aynı veya benzer
eşyanın Türkiye’deki satış fiyatı,
• ç) İthal eşyanın kıymeti ile işleme maliyetinin
toplamı,
yöntemlerinden biri uygulanır.
Kıymet tespitinde kullanılacak döviz
kuru
MADDE 57
• (1) Eşyanın gümrük vergisine esas alınacak
kıymetinin Türk Lirası olarak beyanı
zorunludur. Fatura veya diğer belgelerde
yazılı yabancı paralar, gümrük
yükümlülüğünün başladığı tarihte
yürürlükte olan Merkez Bankası döviz satış
kurları üzerinden Türk Lirasına çevrilir.
• (2) Fatura ve diğer belgelerde
yazılı yabancı paraların konvertibl
olmaması durumunda, Merkez
Bankasının Alım Satıma Konu
Olmayan Dövizlere İlişkin Bilgi
Amaçlı Kurlar Listesi esas alınarak
işlem yapılır.
KIYMET
Gümrük Kıymeti
Kıymet Nedir ?
• Kıymet; “…değer, istenen; alım gücü; bir şeyin
karşılığı; başka bir şeyin yerine geçen veya onunla
değiştirilebilen…” ifadeleriyle tanımlanabilir.
Eşyaya kıymetini veren, o eşyaya duyulan istek,
ihtiyaç, tercih ya da ulaşılabilirliktir. Bir eşyanın
kıymeti, elde edilmesi ile ortaya çıkar. Bu ise
eşyanın satın alınması, kiraya verilmesi, ödünç
verilmesi, değiş tokuş edilmesi veya takas
edilmesi ile meydana gelir.
Gümrük Kıymeti
• “Gümrük kıymeti”; eşyanın bir ülkeden diğerine fiziksel
hareketi sonucunda ithalatçı ya da alıcının, ithalatçı
ülke gümrük idaresine verdiği “kıymet beyanı” ile
ortaya çıkar.
• Gümrük kıymeti, gümrük vergisinin ad valorem usulde
belirlenmesine imkân sağlayacak şekilde tespit edilir.
Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması’nın
(GATT) VII nci Maddesinin Uygulanmasına İlişkin
Anlaşmanın (Kıymet Anlaşması) 15.1 (a) Maddesi ithal
eşyasının gümrük kıymetini; “ad valorem gümrük
vergisi tarh edilecek kıymet” olarak tanımlamıştır.
Gümrük Kıymetinin Tarihçesi
• “Brüksel Kıymet Tanımı” ( BKT )
• Batılı ülkeler kıymet ve ticarete ilişkin ihtiyaç duyulan
konuları incelemiş ancak gümrük kıymeti hakkında
genel prensipleri belirleyecek bir Anlaşmaya 1947
yılında Cenevre’de yapılan Birleşmiş Milletler Ticaret ve
İş Gücü Konferansına kadar ulaşamamıştır. Bu
Konferansın sonuçları, GATT 47’nin VII nci Maddesinde
son halini almış, fakat bu ilkeler gümrük kıymetinin
pratik uygulamasına dair yol gösterir nitelikte
olamamıştır.
• Avrupa Gümrük Çalışma Grubu 1947 yılında
gümrük kıymeti alanında uluslararası iş
birliğini
artırmak
hedefiyle Brüksel’de
toplanmıştır. Bu hedefler arasında, bir gümrük
birliği içinde kullanılmak üzere kıymet
tanımına ilişkin bir taslak hazırlamak ve bu
tanımın uygulanmasına yönelik yöntemleri
belirlemek de bulunmaktadır.
• Bu doğrultuda, GATT’ın VII nci Maddesinde yer
alan prensiplere uygun taslak metin 1949 yılının
ortalarında hazırlanmış ve 15 Aralık 1950
tarihinde Brüksel’de imzalanan ve 28 Temmuz
1953 yılında yürürlüğe giren Gümrük Kıymet
Sözleşmesine derç edilmiştir. Bu Sözleşme,
Brüksel Kıymet Tanımı ( BKT ) olarak
bilinmektedir. BKT gümrük kıymetini, kıymeti
belirlenen eşyanın tasavvur edilen bazı koşullar
altında satılabileceği fiyat olarak kabul eder.
BKT’nın ana unsurları fiyat, zaman, mekân, miktar
ve ticari düzeydir.
• “Tokyo Turu”
• 1973 ve 1979 yılları gümrük kıymeti açısından
yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. “Tokyo
Turu” olarak bilinen Tokyo Çok Taraflı Ticaret
Müzakereleri Cenevre’de gerçekleşmiştir.
Müzakerelerin bu turu, uzun süredir görülen en
belirgin ticaret politikası tartışmalarına sahne
olmuştur. Tokyo Turu’nun öncelikli hedefi,
“ticaretin önündeki engelleri kaldırarak dünya
ticaretinin büyümesini ve serbestîsini
sağlamaktır”. Bu hedefin sağlanmasının bir yolu
da yaygın olarak benimsenecek ortak bir
uluslararası kıymet sisteminin kabulü ile benzer
ve pozitif kıymet kurallar bütünü oluşturmaktır.
• Tokyo Turu’nun sonunda GATT’ın VII nci
Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Anlaşma
(GATT Kıymet Kodu) kabul edilmiş ve böylece
“ithal eşyası için gerçekte ödenen veya
ödenecek fiyat”a dayanan pozitif bir kıymet
sistemi oluşturulmuştur. Bu Kod’un temel amacı
ticari gerçekliklerle uyumlu, keyfi ve fiktif
kıymetlerin kullanımını ortadan kaldıran, ithal
eşyası için adil, yeknesak ve objektif bir kıymet
sistemi yaratmaktır. Uluslararası ticarette
kısıtlamaları
azaltmak
ve
ticaretin
kolaylaştırılması da bu kıymet sisteminin esasları
arasındadır.
• 1 Ocak 1981’de yürürlüğe girdiği tarihte GATT
Kıymet Kodunun 25 taraf ülkesi vardı. 1953’te
kullanılmaya başlanan ve sadece CIF ülkelerce
uygulanan BKT’nın aksine, Kıymet Kodu hem
FOB
hem
de
CIF
ülkelerce
uygulanabilmekteydi. BKT, 1974’de FOB
ülkelerini
de
içine
alacak
şekilde
değiştirilmiştir.
DTÖ Kıymet Anlaşması’nın Gözden
Geçirilmesi
• Uruguay Turu
• Kıymet Kodu, 1994 yılında GATT’ın VIII nci
Ticaret Müzakeresi olan Uruguay Turu
sonunda imzalanan Marakeş Deklarasyonunun
yayınlandığı 15 Nisan 1994 yılına kadar
değiştirilmeden kullanılmıştır.
• Uruguay Turu (Uruguay Çok Taraflı Ticaret
Müzakereleri) 1986 yılında başlamış ve Aralık
1993 yılında tamamlanmıştır. Bu Tur, dünya
ekonomisindeki kötü gidişten dolayı bazı
ülkelerin “eskinin koruma politikalarına”
yönelmesine duyulan
tepki nedeniyle
başlatılmıştır. Eğer eskiye dönüşe izin verilirse,
Kıymet Kodu’nun etkisini ve kullanım alanını
kaybedeceği düşünülmüştür.
• Gümrük Kıymeti açısından Uruguay Turu’nun
getirileri arasında, GATT’ın VII nci Maddesinin
Uygulanmasına İlişkin Anlaşmanın içeriğini ve
hedeflerini güçlendirmek ve özellikle Madde
17’ye; tek bayi, tek dağıtıcı, tek mümessil
uygulamasına; minimum kıymet kullanımının
terk edilmesine ve Madde 20’inin
uygulanmasına vurgu yapmak sayılabilir.
Uruguay Tur’u sonunda aşağıdakiler
kabul edilmiştir.
• 1 Ocak 1995’te Dünya Ticaret Örgütü’nün kurulması,
• DTÖ’ ye imzacı tüm ülkelerin, Kıymet Anlaşması da dahil
olmak üzere GATT 94’ün tüm anlaşma ve hükümlerini kabul
etmesi,
• Anlaşmazlıkların Halli Mekanizmasının Kabulü,
• Gelişmiş ülkelerce gelişmekte olan ülkelere verilen teknik
yardıma ilişkin önceki Protokolün yerini alan Ek III,
• İspat yükümlülüğü, asgari (minimum) kıymetler ve tek bayi,
tek dağıtıcı ve tek mümessile ilişkin kararların kabulü,
• Kıymet Kodunun I, II, III, IV bölüme ve 3 eke ayrılması,
• Kıymet Kodunun adının DTÖ Kıymet Anlaşması olarak
değiştirilmesi.
Beyannameye Eklenen Belgelerde
Kıymet
Gümrük Yönetmeliğinin 114. maddesi ve devamındaki maddeler.
•
•
•
•
•
•
•
Müsteşarlıkça belirlenecek haller hariç, aşağıdaki belgelerin gümrük
beyannamesine eklenmesi zorunludur:
a) Fatura,
b) Teslim şekline göre navlun faturası ve/veya sigorta poliçesi,
c) Eşyanın laboratuvar tahliline veya ekspertize tabi tutulması durumunda
buna ilişkin raporlar,
ç) Eşyanın tercihli tarife uygulamasından yararlanması halinde, buna ilişkin
gerekli belgeler,
d) İhracat, transit ve antrepo rejimleri dışında kalan rejimlerde Kıymet
Bildirim Formu,
e) Transit ve antrepo rejimlerinde, taşıma belgeleri,
f) Eşyanın ilgili gümrük rejimine tabi tutulabilmesi için bir izin veya bir
belge arandığı hallerde, söz konusu izin veya belge.
• (2) Birinci fıkranın (a) bendinin uygulanmasında;
• a) İhracata ilişkin gümrük beyannameleri ile birlikte yurt dışındaki
alıcılar adına düzenlenmiş fatura nüshasının ibrazı yeterlidir.
• b) Fiyatın sonradan oluşacağının tevsik edildiği durumlarda, fatura
ibrazı zorunluluğu gümrük idaresince ertelenir.
• (3) Kanunun 60 ıncı maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi uyarınca
ibrazı istenmeyen belgeler, gümrük idaresi istediğinde ibraz edilmek
üzere, beyan sahibince beş yıl süreyle muhafaza edilir.
• (4) Beyannamede belirtilen alıcının, beyannameye eklenen
belgelerdekinden farklı olması durumunda, eşyanın satıcısı veya
göndericisi tarafından düzenlenmiş ve yanlışlığın teyit edildiğine dair
bir belgenin sunulması halinde bu belge gümrük idaresince kabul
edilir.
• (5) Elektronik ortamda güvenli erişimi olmayan ve beyannameye
eklenmesi gereken belgeler, elektronik ortama aktarılarak veri
işleme tekniği yoluyla yapılan beyana eklenir.
Fatura nedir yada faturada bulunması gereken
bilgiler nelerdir? (MADDE 115)
• Fatura, kesin satışlarda, satıcı ve diğer hallerde
gönderici tarafından mahallinde düzenlenmiş ve
başlıca aşağıdıki bilgileri içeren belgedir.;
• a) Faturanın düzenleme yeri, tarihi ve sayısı,
• b) Kesin satışlarda satıcı firmanın, diğer hallerde
ise satıcı veya eşyayı gönderen firmanın adı ve
adresi,
• c) Eşyayı satın alanın veya kesin satış dışındaki
hallerde gönderilenin adı ve adresi,
• ç) Ödeme şartları (peşin veya vadeli gibi),
• d) Satış bedeli ve teslim şartı (CIF, FOB veya diğer bir
bedel gibi),
• e) Eşyanın gümrük tarife istatistik pozisyonu ve satış
birimine göre miktarı (kilo, metre, adet, düzine gibi),
• f) Eşyanın birim fiyatı (bir metre, bir kilo ve bir adedinin
fiyatı gibi),
• g) Eşyanın bulunduğu kapların cins ve nev’i, marka ve
numarası ve adedi,
• ğ) Eşyanın teslim ve bedelinin ödeme yeri,
• h) Eşyanın gönderilme şekli,
• ı) İhracata ilişkin faturalar için ayrıca, seri ve sıra
numarası, bağlı olunan vergi dairesi ve vergi kimlik
numarası,
Ayrıntılı fatura
Kıymetleri üzerinden vergiye tabi olup da birden ziyade
kap içinde gelen ve aynı zamanda çeşitli cins ve
kıymette olan eşyadan, her kapta aynı cins ve kıymette
ne miktar eşya bulunduğunu gösteren ve faturaya
uygun bir şekilde, satıcı veya gönderici tarafından
mahallinde düzenlenmiş bir belgedir.
Faturalarda her kabın içinde satış birimine göre ne
miktar eşya bulunduğu gösterilmediği takdirde, ayrıntılı
faturanın beyanname ile birlikte idareye verilmesi
gerekir.
Çeki listesi
• Bir fatura kapsamı eşyanın çeşitli cins ve nev’ide
ve çeşitli ağırlıktaki kaplara konulması halinde,
her kapta ne miktar eşya bulunduğunu göstermek
amacıyla düzenlenen bir belgedir.
• (2) Çeki listesi satıcı veya gönderici tarafından
fatura ile birlikte hazırlanabileceği gibi, beyan
sahibi tarafından da hazırlanabilir.
• (3) Ağırlıkları üzerinden vergiye tabi eşyaya ilişkin
çeki listesinin beyan edilen eşyanın, tarife
cetvelinde gösterilen vergiye esas olan, daralı ve
net ağırlık, adet, baş ve hacim gibi ölçüler
üzerinden hazırlanması gerekir.
Taşıma belgeleri
• (1) Deniz yoluyla yapılan taşımalarda geminin kaptanı veya donatanı
veya mümessili tarafından yükletene taşıma belgesi olarak
konşimento verilir. Konşimentoda aşağıda yazılı bilgiler bulunur.
• a) Taşıyanın adı ve soyadı veya ticaret unvanı,
• b) Kaptanın adı ve soyadı,
• c) Geminin adı ve tabiyeti,
• ç) Yükletenin adı ve soyadı veya ticaret unvanı,
• d) Alıcının adı ve soyadı veya ticaret unvanı,
• e) Yükleme limanı,
• f) Boşaltma limanı veya buna dair talimat alınacak yer,
• g) Gemiye yüklenen veya taşınmak üzere teslim alınan eşyanın cinsi,
ölçüsü, sayı veya tartısı, markaları ve dıştan belli olan hal ve
mahiyetleri,
• ğ) Navluna ait şartlar.
• (2) Hava taşımalarında, aynı anlamda ve benzeri bilgileri kapsayan
hava konşimentosu kullanılır.
• (3) Kara nakliyatında taşıyıcılar tarafından konşimento yerine
düzenlenen belgeye yük senedi (CMR)’nde aşağıda yazılı bilgiler
bulunur:
• a) Alıcının adı, soyadı veya ticaret unvanı ve adresi, eşyanın
gönderildiği yer ve taşıma senedinin emre yazılı olması isteniyorsa
emrine şerhi,
• b) Taşınacak eşyanın cinsi, ağırlığı veya adedi, paket halinde iseler
paketlere yazılı numaraları ve işaretleri ve ambalajın şekli ve niteliği,
• c) Gönderenin adı, soyadı veya ticaret unvanı ve adresi,
• ç) Taşıyıcının adı, soyadı veya ticaret unvanı ve adresi,
• d) Taşıma ücreti ve ücret ödenmiş ise bu husus,
• e) Taşımanın yapılacağı müddet,
• f) Taraflar arasında kararlaştırılan diğer hususlar.
• (4) Demiryolu ile yapılan taşımalarda ise benzeri bilgileri içeren CIM
ve CIV belgeleri gibi uluslararası kabul görmüş taşıma belgeleri
kullanılır.
Beyanın kontrolü
MADDE 180
• Beyanın kontrol türü ve kontrolle görevli memur,
bilgisayar sistemi tarafından risk kriterlerine göre
belirlenir.
• Kontrol türleri:
• a) Kırmızı hat; eşyanın muayenesi ile birlikte belge
kontrolünün de yapıldığı hattır.
• b) Sarı hat; muayeneye gerek görülmeksizin eşyaya ait
beyanname ve eklerinin doğruluğunun ve birbiriyle
uygunluğunun kontrol edildiği hattır.
• c) Mavi hat; eşyanın 184 üncü madde uyarınca
ertelenmiş kontrole tabi tutulduğu hattır.
• ç) Yeşil hat; eşyanın belge kontrolüne veya muayeneye
tabi tutulmadığı hattır.
Komisyon ve Tellâliye
• Gümrük kıymetinin belirlenmesinde, aşağıdakiler
ithal eşyasının gerçekte ödenen veya ödenecek
fiyatına ilave edilir: Alıcı tarafından üstlenilen
ancak gerçekte ödenen veya ödenecek fiyata
dahil edilmemiş satın alma komisyonu hariç
komisyon ve tellaliye.”
• Komisyon ve tellâliyenin gerçekte ödenen veya
ödenecek fiyata ilave edilip edilmeyeceğine karar
vermeden önce bu ifadelerin ne anlama geldiğini
bilmek gerekir.
• Komisyon ve tellâliye ücretleri, bir satış
işleminde aracılık eden kişilere yapılan
ödemedir. Hizmetleri için kendilerine
“komisyon” ödenen aracılar
(komisyoncular) ile kendilerine
“tellâliye” ödenen tellallar, aracılık
faaliyetlerini yürüten temel iki gruptur.
Komisyoncular ve Komisyonları
• Genel olarak aracı, yetkilendiren kişi hesabına eşya alan
ya da satan kişi veya firmadır. Aracı satın alım ve/veya
satıma ilişkin diğer ilgili faaliyetleri de yürütebilir.
• Aracıya yapılan ödeme “komisyon” ismini alır ve
genelde satın alınan/satılan eşyanın toplam fiyatının
belli bir oranı şeklinde ifade edilir. Alıcı adına çalışan
aracılara “satın alma komisyoncusu” ve satıcı adına
çalışan aracılara “satış komisyoncusu” denir. Aldıkları
ücretler sırasıyla, satın alma komisyonu ve satış
komisyonu olarak adlandırılır.
• Komisyonların (satın alma
komisyonları hariç) alıcı tarafından
üstlenilmesi ve gerçekte ödenen veya
ödenecek fiyata dahil edilmemiş
olması halinde gümrük kıymetine
ilave edilmesini öngörür. Bu nedenle
komisyonların farklı şekillerini
birbirinden iyi ayırt etmek gerekir.
Satış Komisyoncusunun Görevleri:
Satış komisyoncusu, satıcı adına çalışan
kişi ya da firmadır.
Satış komisyoncusu tarafından yerine
getirilen faaliyetler şunlardır;
• -Satıcının eşyası için alıcı bulmak,
• -Alıcılardan aldığı siparişleri satıcıya
iletmek,
• -Potansiyel alıcılara eşya numuneleri
göstermek, eşyayı sergilemek,
• -Eşyanın sigortalanması, taşınması,
depolanması ve teslim edilmesi
faaliyetlerine yardımcı olmak,
• -Fatura dâhil, ihracat için gerekli olan
belgelerin hazırlanmasına yardımcı
olmak.
• Satış komisyoncusu tarafından kesilen ve satıcı
tarafından ödenen ücret genelde ticari fatura
üzerinde gösterilir. Ancak faturada “komisyon”
olarak gösterilen ödemenin satış mı yoksa
satın alma komisyonu mu olduğu
belirtilmeyebilir. Bu komisyonların gümrük
kıymetine eklenmesi gerektiği için, satış
komisyonunu ayırt etmeye gerek olmayabilir.
İster ticari faturada belirtilsin isterse de ayrı
olarak faturası kesilsin, satış komisyonları
gümrük kıymetine dahildir.
• Bazı durumlarda, satıcı tarafından
ödenen satış komisyonu, alıcı
tarafından ödenmek üzere alıcıya
yansıtılmayabilir. Bu durumda
Anlaşmada, söz konusu
komisyonun gümrük kıymetine
dahil olması gerektiğinden
bahsedilmemektedir.
Satın Alma Komisyoncusunun Görevleri
Satın alma komisyonu terimi, Yorum
Notunda tanımlanmıştır. Buna göre,
“ithalatçının, kıymeti belirlenmekte olan
ithal eşyasının yurtdışındaki satın
alımında kendisini temsil etmesi için
aracısına ödediği ücrettir.”
Satın alma komisyoncusu tarafından
yürütülen faaliyetler;
• -Alıcı tarafından istenen eşyanın satıcılarını
bulmak,
• -En iyi fiyatın elde edilmesi için pazarlık etmek,
• -Alıcının istekleri hakkında satıcıyı
bilgilendirmek,
• -Alıcının incelemesi için eşya numuneleri
bulmak,
• -Eşyayı incelemek,
• -Eşyanın sigortalanması,
taşınması, depolanması ve teslim
edilmesi faaliyetlerine yardımcı
olmak,
• -Farklı satıcılardan temin ettiği
sevkiyatları bir araya getirmek,
• -Fatura düzenlemek.
Tellallar ve Tellâliye
• Bu terimler, aracı ve komisyon terimlerine
benzerdir ve dünyanın bazı bölgelerinde aracı ve
komisyon terimlerinin yerine kullanılır. “Tellal”,
kendi hesabına çalışmayan aracılara işaret eder.
Tellal, alıcı ya da satıcı adına çalışabilir ve bunların
birbirleriyle temasa geçmesini sağlar. Faaliyetleri
sonucu ortaya çıkan kazancın belli bir oranı ile
temsil edilen ücret tellaliye olarak adlandırılır.
• Tellâliyenin, gerçekte ödenen veya ödenecek
fiyata ilave edilip edilmeyeceğine karar verirken,
aldığı ücret karşılığında tellalın ne tür hizmetler
yerine getirdiğine bakmak gerekir. Eğer bu
faaliyetler bir satın alma komisyoncusunun
görevleri ile örtüşüyorsa, bu durumda ilave
edilmeyecektir. Bazı durumlarda, tellâliyenin bir
kısmının alıcı (bu durumda satın alma komisyonu
karakterini taşır) ve bir kısmının satıcı (satış
komisyonu karakterini taşır) tarafından
üstlenildiği durumlar olabilir. Buna göre uygun
miktar gümrük kıymetine yansıtılmalıdır.
Tamamlayıcı Belgeler
•
Gümrük kıymeti açısından komisyon
ve tellâliyenin tabi olacağı uygulama,
aracı tarafından sağlanan hizmetin
gerçek niteliğine bağlıdır. Eğer aracı
kendi hesabına çalışıyorsa ya da eşya
üzerinde mülkiyet hakkı varsa, bu
durumda satın alma komisyoncusu
olarak nitelendirilmez.
• Aracılar ve tellallar tarafından yerine
getirilen hizmetler, gümrük
beyannamesi ile birlikte sunulan
ticari belgelerden açıkça
görülemeyebilir. Bu nedenle belli bir
ödemenin gerçek karakterini tespit
etmek ve gümrük kıymetine dahil
edilip edilmeyeceğine karar vermek
için ilave belgeler gerekli olabilir.
• Şüphe halinde, aşağıdaki ilave belgeler
istenebilir;
• - Eşyanın fiyatını gösterir satıcıya ait satış
sözleşmesi. Bu sözleşme bir satış
komisyoncusunun olup olmadığına işaret
edebilir.
• - Alıcı ile satın alma komisyoncusu
arasındaki sözleşme,
• - Kredi mektubu,
• - Satın alma siparişleri,
• - Genel yazışmalar.
• Aracılık ilişkisi tayin edilemiyorsa, gümrük
idaresi ödenen ücretin satın alma
komisyonu olmadığına ve dolayısıyla
ücretin kıymete eklenmesine karar
verebilir.
• Satın alma komisyonlarının gümrük kıymetine
ilave edilmediği düşünüldüğünde, gümrük
kıymetini düşük hesaplamak için söz konusu
ücretin doğru beyan edilmeyeceği olasılığını
akılda tutmak gerekir. Satın alma komisyonları
normalde ithal eşyası için gerçekte ödenen
veya ödenecek fiyattan gerek ticari fatura
üzerinde gerekse de komisyon için düzenlenen
ayrı bir fatura ile ayrıştırılabilir. Eğer böyle
değilse, gümrük kıymetinden düşülemez.
• Bazı durumlarda, söz konusu satın alma
komisyoncusunun herhangi bir satın alma
komisyoncusu tarafından yapılması öngörülmeyen
bazı riskleri üstlenerek bazı ilave faaliyetler yerine
getirip getirmediğini araştırmak gerekli olabilir.
Örneğin, ithal eşyasının bedelini ödemesi için kendi
finansal kaynaklarını kullanıyorsa, bir ticari risk
alıyor demektir. Bu durumda sadece kendi sağladığı
hizmete karşılık bir ücret almak yerine söz konusu
satış işleminden bir kar elde edebileceği ya da
zarara uğrayabileceği düşünülebilir. Bu gibi
durumlarda, aracılık sözleşmesine ilişkin tüm
unsurlar incelenmeli ve aracılık hizmeti için
tarafların karşılıklı ne tür yükümlülüklere imza attığı
araştırılmalıdır.
• Eğer aracı, satıcı ile ya da satıcı ile
münasebeti olan bir taraf ile
ilişkili ise, taraflar arasında aracılık
sözleşmesi mevcut bile olsa,
aracının kendi hesabına faaliyet
gösterip göstermediğinden emin
olmak üzere gerekli tüm koşullar
incelenmelidir.
• Bazı satış işlemlerinde, aracı eşyanın fiyatını
ve kendi ücretini ayrı göstermek amacıyla
alıcıya yeniden bir fatura keser. Yeniden fatura
kesiliyor olması, aracıyı eşyanın satıcısı kılmaz.
Ancak, Anlaşma hükümlerine göre ithal eşyası
için eşyayı satana ödenen fiyat satış bedelinin
esasını oluşturduğu için, gümrük idaresi beyan
sahibinden, eşyayı satan tarafından
düzenlenen faturayı kendisine sunmasını ve
beyan edilen kıymeti tevsik edici diğer bilgiler
vermesini isteyebilir.
• Satın alma komisyonları ile benzer faaliyetleri
yürüten ancak onlardan farklı olarak eşyanın
üzerinde mülkiyet hakkı olan ve satış işlemi ya da
gerçekte ödenen veya ödenecek fiyat üzerinde
kontrol imkânı bulunan ihracat merkezleri, ya da
diğer bir adıyla bağımsız aracılar, satın alma
komisyoncusu olarak nitelendirilemez.
• Son olarak, bu giderler gümrük kıymetine ancak
gerçekte ödenen veya ödenecek fiyata henüz
ilave edilmemiş olmaları koşuluyla dahil edilir.
Tanımlar
Madde 43
• İthal eşyasının gümrük kıymeti: İthal eşyası
üzerinden advalorem sisteme göre gümrük
vergisinin hesaplanmasına esas teşkil edecek eşya
kıymetini,
• Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat: İthal eşyası
için alıcının, satıcı veya satıcı yararına yaptığı veya
yapması gereken ödemelerin tamamını,
• Aynı eşya: Fiziksel özellik, kalite ve tanındığı
özellikleri dahil olmak üzere her hususta aynı olan
ve aynı ülkede üretilmiş eşyayı,
• Aynı sınıf veya cins eşya: Belli bir sanayi
sektöründe üretilen bir grup veya bir dizi eşya
kapsamına giren eşyayı,
• Benzer eşya: Her hususta aynı olmamakla
birlikte aynı işlevi görmelerini ve ticari olarak
birbirlerini ikame edebilmelerini mümkün
kılan, benzer özellik ve benzer unsurları
bulunan ve aynı ülkede üretilmiş olan eşyayı
(eşyanın kalitesi, tanındığı özellikleri, bir ticari
markasının bulunması, eşyanın benzerliğinin
belirlenmesinde göz önüne alınacak faktörler
arasında yer alır),
• Aynı veya yakın bir tarih: İthal edilen eşya ya da
aynı veya benzer eşyaya ait birim fiyatın
belirlenmesine imkan verecek ileri ve geriye
doğru tespiti mümkün olan ilk tarihi,
• Giriş limanı veya yeri: Deniz yolu ile gelen eşyada
Türkiye’deki boşaltma veya ilgili limandaki
gümrük idaresince düzenlenen belgeyle tevsik
edilmek kaydıyla aktarma limanını, karayolu ve
demiryolu ile gelen eşyada kara taşıtlarının ilk
vardıkları hudut gümrüğünü, diğer bir yolla gelen
eşyada gümrük bölgesinin kara sınırının geçildiği
noktayı,
• Royalti ve lisans ücreti: İthal eşyasının imalatı, ihraç
edilmek üzere satışı veya kullanımı ya da yeniden satışı
ile ilgili hakların kullanımı nedeniyle patent, dizayn,
know-how, model, marka, tescilli tasarım, telif hakkı ve
imalat prosesleri gibi adlar adı altında yapılan
ödemeleri,
• Üretilmiş: Yetiştirilmiş, imal edilmiş veya topraktan
çıkarılmış olma halini,
• Pazarlama: Eşyanın satışı için yapılan reklam ve
promosyon faaliyetleri ile bunlarla ilgili garantileri; alıcı
tarafından üstlenilen böyle faaliyetlerin, satıcı ile
yapılan bir anlaşma nedeniyle bir yükümlülüğün yerine
getirilmesi esnasında ifa edilmiş olsa bile, kendi
hesabına üstlenilmiş sayılması gerektiğini,
Teslim Şekilleri
1. Ticari İşletmede Teslim- (EXW)
• Ex works" satıcının malları işletmesinde
(fabrika,depo v.s.) alıcı emrine hazır tutmakla
teslim yükümlülüğünü yerine getirdiği
anlamındadır. Satıcı, aksi kararlaştırılmadıkça
malın alıcı tarafından sağlanan bir araca
yüklenmesinden ya da malların ihraç
gümrüğünden geçirilmesinden sorumlu değildir.
Alıcı bu noktadan itibaren varış yerine değin,
malın taşınması ile ilgili tüm gider ve risklerin
yükümlülüğünü taşır. Bu terim tüm satış şekilleri
içinde satıcı için en az yükümlülüğü ihtiva eden
bir satış şeklidir.
• Bu teslim şeklinde sözleşmede
belirtilen satış bedeline yalnızca
ambalajlanmış mal bedeli dahildir.
Yani teslim tarihinden itibaren her
türlü nakliye, yükleme, boşaltma ve
sigorta masrafları alıcı tarafından
ödenmektedir.
2. Taşıyıcıya Teslim- (FCA)
• Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü,
malların ihraç gümrüğünden geçirilip, alıcı
tarafından belirlenen taşıyıcıya, belirlenen yer ya
da noktada teslimi ile son bulur.
• Eğer alıcı tarafından kesin bir teslim yeri
belirtilmemişse, satıcı taşıyanın malları teslim
alacağı yer civarında bir yer belirleyebilir. Ticari
uygulamalar taşıyıcı ile sözleşme yapılabilmesi
için satıcısının yardımını gerektirirse (Örneğin
demir ve hava yolu taşımacılığında) satıcı riziko ve
masraflar alıcıya ait olmak üzere hareket edebilir.
3. Gemi Doğrultusunda Teslim- (FAS)
• Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, belirlenen
limanda malların gemi doğrultusunda rıhtım veya mavnaya
konmasıyla sona erer. Bu da, bu andan itibaren, malla ilgili
tüm gider, yitik veya hasar rizikolarının alıcı tarafından
üstlenilmesi anlamındadır. Malın yükleme, boşaltma,
nakliye ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenir. FAS'da
sözleşmede belirtilen satış bedeline hem mal bedeli, hem
de rıhtıma kadar yapılan nakliye ücreti dahildir. Bu terim,
alıcının ihraç için malları gümrükten çekmesi gerektiğini
belirtir. Alıcı doğrudan yada dolaylı olarak ihraç işlemlerini
yerine getirmeyecekse kullanılmamalıdır.
• Bu terim yalnızca deniz veya iç su taşımacılığında kullanılır.
4. Gemi Bordasında Teslim- (FOB)
• Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü
belirlenen yükleme limanında mallar gemi
küpeştesini açtığı andan itibaren yerine
getirilmiş olur. Mallarla ilgili tüm gider yitik
veya hasar rizikoları bu noktadan itibaren alıcı
tarafından üstlenilir. Eğer gemi küpeştesi
pratikte bir şey ifade etmiyorsa FCA teriminin
kullanılması daha doğru olur.
5. Mal Bedeli ve Navlun - (CFR)
• Bu terim ile satıcı belirlenen varış limanına
malı gönderebilmek için gerekli tüm giderleri
ve navlunu ödemek zorundadır. Ancak malla
ilgili yitik bir hasar rizikoları ile giderlerde
görülebilecek artış, yükleme limanında
malların gemi küpeştesini geçmesi anından
itibaren satıcıdan alıcıya devredilmiş olur. CFR
terimi satıcının ihraç için malları gümrükten
geçirmesi gerektiğini belirtir.
6. Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun- (CIF)
• Bu terim ile satıcı CFR'deki yükümlülüklerine
aynen sahiptir. Ancak ek olarak, malların
taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna
karşı deniz sigortası temin etmek durumundadır.
Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini
öder. Alıcı bu terim ile satıcının sigortada sadece
minimum kuvertür temin etme yükümlülüğü
bulunduğunu bilmelidir. Bu terim satıcının ihraç
için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini
belirtir. Bu terim sadece deniz ve iç su
taşımacılığında kullanılır. Eğer gemi küpeştesi
pratikte birşey ifade etmiyorsa CIP terimini
kullanmak daha uygun olur.
8. Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş
Olarak Teslim- (CIP)
• Bu terim ile satıcı CPT'deki
yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak
ek olarak malların taşınması sırasında
yitik veya hasar rizikosuna arşı kargo
sigortası temin etmek durumundadır.
Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve
sigorta primini öder.
9. Sınırda Teslim- (DAF)
• Bu terim satıcının teslim yükümlülüğünün,
malların ihraç için gümrükten geçirilip, sınırda
belirlenen yer yada noktada ancak bitişik
ülkenin gümrük sınırndan önce emre hazır
tutulmasıyla sona ermesini ifade eder.
• Sınır terimi, ihraç ülkesinin sınırı da dahil
olmak üzere herhangi bir sınır için
kullanılabilir. Dolayısıyla, terimin içinde
sözkonusu sınırın her zaman nokta ya da yer
belirtilerek kesin şekilde tanımlanmış olması
hayati olarak önem taşımaktadır.
10. Gemide Teslim- (DES)
• Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü,
malı belirlenen varış limanında, gemi
bordasında, ithal gümrüğünden
geçirmeden alıcının emrine hazır tutmakla
sona erer. Satıcı, malların belirlenen varış
limanına getirilmesi için gereken tüm gider
ve rizikoları üstlenir. Bu terim sadece deniz
veya içsu taşımacılığı için kullanılabilir.
11. Rıhtımda Teslim (Gümrük Vergisi ve
Harçları Ödenmiş Olarak)- (DEQ)
• Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malları belirlenen
varış limanında ithal gümrüğünden geçirilmiş olarak, rıhtım
üzerinde alıcı emrine hazır tutmakla sona erer.
• Satıcı, malların o noktaya kadar taşınmasıyla ilgili vergi, resim
ve diğer harçlarda dahil olmak üzere tüm riziko ve giderleri
üstlenir. Bu terim satıcı dolaylı yada dolaysız yoldan ithal
lisansı sağlayamayacaksa kullanılmamalıdır. Eğer taraflar
malların alıcı tarafından gümrükten geçirilmesi ve gümrük
vergilerinin ödenmesini istiyorlarsa "duty paid" yerine "duty
unpaid" terimini kullanmalıdır. Eğer taraflar satıcının
yükümlülükleri arasından malların ithali için ödenecek bir
takım giderleri çıkarmak istiyorlarsa (KDV gibi) bunu, bu etkiyi
yaratacak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.
12. Gümrük Resmi Ödenmemiş
Olarak Teslim- (DDU)
• Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü,
malların ithal ülkesinde, belirlenen yerde
emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı,
malların o noktaya kadar taşınması ve
gümrük formalitelerinin yerine getirilmesi
ile ilgili riziko ve giderleri üstlenmek
durumundadır (İthalat için ödenmesi
gereken vergi resim ve harçlar hariç).
• Alıcı malların zamanında ithal için gümrükten
çekilmemesinden kaynaklanan ek gider ve
rizikoları üstlenmek durumundadır. Eğer
taraflar satıcının gümrük formalitelerini yerine
getirip bundan doğabilecek gider ve rizikoları
üstlenmesini istiyorlarsa bunu, bu etkiyi
yaratacak sözcükler ekleyerek
kesinleştirmelidirler. Eğer taraflar satıcının
yükümlülüklerine malların ithali için gerekli
bazı giderleri eklemek istiyorlarsa (KDV gibi)
bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekleyerek
kesinleştirmelidirler. Bu terim taşıma şeklinden
bağımsız olarak kullanılabilir.
13. Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak
Teslim– (DDP)
• “Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim” terimi,
malların ithalatçı ülkede belirlenen yerde hazır
bulundurulmasıyla, satıcının teslim
yükümlülüğünün de yerine getirilmiş olacağını
anlatır. Burada satıcı, malların gümrük giriş
işlemleri tamamlanmış olarak tesliminde, gümrük
resmi dahil olmak üzere, vergiler ve diğer
ödemelerle birlikte bütün risk ve masrafları
üstlenir. EXW terimi satıcı açısından asgari
yükümlülük ifade ederken, DDP terimi, tersine,
azami yükümlülüğü içerir.
• Eğer satıcı doğrudan ya da dolaylı
biçimde ithal lisansı almıyorsa, bu
durumda bu terim kullanılmamalıdır.
Eğer taraflar malların gümrük
girişinin alıcı tarafından yapılmasını,
gümrük resminin de onun tarafından
ödenmesini istiyorlarsa, bu durumda
DDU terimi kullanılmalıdır.
• Eğer taraflar ithal işlemlerde geçerli bazı
ödemelerin (örneğin Katma Değer
Vergisinin) satıcının yükümlülükleri
arasından çıkarılmasını isterlerse, bu istek
konuya açıklık getirecek şu ek sözlerle
sağlanabilir. “Gümrük resmi ödenmiş
olarak teslim, KDV hariç (varış yeri…)”
• Bu terim, taşıma biçimi ne olursa olsun
kullanılabilir.
GÜMRÜK TARİFELERİ VE TİCARET
GENEL ANLAŞMASININ VII.
MADDESİNİN UYGULANMASINA
İLİŞKİN ANLAŞMA
(GENEL TANITICI AÇIKLAMA)
MİLLETLERARASI SÖZLEŞME Karar Sayısı: 93/4690 Karar Tarihi :
27/07/1993
•
GENEL TANITICI AÇIKLAMA
Bu Anlaşma çerçevesinde gümrük kıymetinin belirlenmesinde,
öncelikle 1 inci Maddede tanımlanan “satış bedeli” esas alınır.
1 inci Madde 8 inci Madde ile birlikte mütalaa edilmelidir. 8
inci Madde, içerdiği diğer düzenlemeler dışında, gümrük
kıymetinin bir parçasını oluşturduğu kabul edilen, alıcı
tarafından üstlenilmiş, ancak ithal eşyasının gerçekte ödenen
veya ödenecek fiyatına dahil edilmemiş olan belli unsurlarla
ilgili olarak bu fiyatta düzeltmeler yapılmasını öngörür. 8 inci
Madde alıcıdan satıcıya para dışında mal veya hizmet şeklinde
intikal edebilecek belirli edimlerin de satış bedeline dahil
edilmesini öngörür. 1 inci Madde hükümlerine göre
belirlenemeyen gümrük kıymetinin belirlenmesinde
kullanılacak yöntemler 2 ilâ 7 nci Maddelerde (2 nci ve 7 nci
Maddeler dahil) yer alır.
•
Gümrük kıymetinin 1 inci Madde hükümlerine göre
belirlenememesi durumunda, 2 nci veya 3 üncü Madde
hükümlerine göre kıymete ilişkin esasa ulaşabilmek
amacıyla, normal olarak gümrük idaresi ile ithalatçı
istişarede bulunmalıdır. Örneğin, giriş limanındaki
gümrük idaresinin henüz bilgisinin olmadığı aynı veya
benzer ithal eşyasının gümrük kıymeti hakkında
ithalatçının bilgi sahibi olması mümkündür. Diğer
yandan, gümrük idaresi de, aynı veya benzer ithal
eşyasının gümrük kıymeti hakkında, ithalatçının elinde
bulunmayan bazı bilgilere sahip olabilir. İki taraf
arasındaki karşılıklı istişareler gümrük kıymeti için doğru
bir kıymet esasının belirlenmesinde, ticari gizlilik
kurallarına uygun bilgi alışverişini mümkün kılar.
•
•
Gümrük kıymetinin, ithal eşyasının veya aynı veya benzer ithal
eşyasının satış bedeli esas alınarak belirlenemediği
durumlarda, 5 inci ve 6 ncı Maddeler, bu kıymetin
belirlenebilmesi için iki ayrı esas öngörür. 5 inci Maddenin 1
inci paragrafına göre gümrük kıymeti, eşyanın ithal ülkesinde,
satıcıdan müstakil alıcıya ithal edildiği hal ve durumda yapılan
satışındaki fiyat esas alınarak belirlenir. İthalatçının, ithal
edildikten sonra işlenen veya değişikliğe tabi tutulan eşyanın
kıymetinin de 5 inci Maddeye göre belirlenmesini talep etme
hakkı vardır. 6 ncı Maddeye göre gümrük kıymeti, hesaplanmış
kıymet esas alınarak belirlenir. Her iki yöntemin de belirli
zorluklar taşıması nedeniyle, 4 üncü Madde ile ithalatçıya, bu
iki yöntemin uygulanma sırasını seçme hakkı verilmiştir.
7 nci Madde, kendisinden önceki Maddelere göre
belirlenemeyen gümrük kıymetinin, nasıl belirleneceğini
gösterir.
•
•
•
•
•
•
•
Madde 1
İthal eşyasının gümrük kıymeti, eşyanın satış bedelidir. Yani
ithal ülkesine ihraç amacıyla yapılan satış sırasında ortaya
çıkan ve 8 inci Maddeye göre gerekli düzeltmelerin yapıldığı,
gerçekte ödenen veya ödenecek fiyattır. Ancak eşyanın satış
bedelinin gümrük kıymetine esas alınabilmesi için;
eşyanın alıcısı tarafından elden çıkartılması veya kullanımı,
ithal ülkesi kanunları, tüzükleri ve bunların yetkili kıldığı
merciler tarafından konulmuş olan;
eşyanın tekrar satılabileceği coğrafi bölgeyi sınırlayan; veya
eşyanın kıymetini önemli ölçüde etkilemeyen
kısıtlamalar dışında hiçbir kısıtlamaya tabi olmamalıdır;
• satış veya fiyat, kıymeti belirlenmekte olan eşya
•
•
bakımından, kıymeti belirlenemez mahiyette
herhangi bir koşul veya edim konusu olmamalıdır;
8 inci Madde hükümlerine göre bir düzeltme
yapılması mümkün olmadıkça; eşyanın alıcı
tarafından tekrar satışı veya diğer herhangi bir
şekilde elden çıkartılması veya kullanımı sonucu
doğan hasılanın bir bölümü doğrudan veya dolaylı
olarak satıcıya intikal etmemelidir; ve
alıcı ve satıcı arasında bir münasebet bulunmamalı,
münasebetin varlığı durumunda ise bu Maddenin
2 nci paragrafı hükümlerine göre satış bedeli
gümrük kıymeti olarak kabul edilebilir olmalıdır.
•
(a) Satış bedelinin 1 inci paragraf kapsamında kabul
edilip edilemeyeceğini belirlerken; alıcı ile satıcı
arasında 15 inci Maddede yer alan bir münasebetin
bulunması, bu satış bedelinin kabul edilmemesi için tek
başına yeterli bir gerekçe oluşturmaz. Böyle durumlarda
satışa ilişkin koşullar incelenir, münasebetin fiyatı
etkilemediği belirlenirse satış bedeli kabul edilir.
Gümrük idaresi, ithalatçı veya diğer kaynaklardan elde
ettiği bilgilere dayanarak; münasebetin fiyatı etkilediği
kanısına varırsa, sözkonusu kanıya dayanak olan
hususları ithalatçıya bildirerek, kendisine makul bir
cevap fırsatı tanır. Sözkonusu hususlar, talebi halinde
ithalatçıya yazılı olarak iletilir.
•
•
•
•
•
(b) Birbirleri ile münasebeti bulunan kişiler arasındaki bir
satışta, ithalatçı satış bedelenin aynı veya yakın bir tarihte
gerçekleşen aşağıda yer alan emsal kıymetlerden birine çok
yakın olduğunu ispatlarsa, bu satış bedeli kabul edilerek,
eşyanın kıymeti 1 inci paragraf hükümlerine göre belirlenir:
aynı ithal ülkesine ihraç amacıyla satıcıdan müstakil alıcılara
yapılan, aynı veya benzer eşya satışlarındaki satış bedeli;
aynı veya benzer eşyanın, 5 inci Madde hükümlerine göre
belirlenen gümrük kıymeti;
aynı veya benzer eşyanın, 6 ncı Madde hükümlerine göre
belirlenen gümrük kıymeti;
ayrı bir ülkede üretilmiş olup, aynı ithal ülkesindeki satıcıdan
müstakil alıcılara ihraç amacıyla satılan aynı eşyanın, her iki
satış işlemindeki satıcıların da birbirinden müstakil olmaları
koşuluyla, satış bedeli.
• Yukarıdaki emsal kıymetlerle yapılan kıyaslama
•
sırasında, ticari düzeye, miktara, 8 inci Maddede
sayılan unsurlara ve alıcı ile satıcı arasında
münasebet bulunmayan satışlarda satıcının
üstlendiği; ancak alıcı ile satıcı arasında münasebet
bulunan durumlarda satıcının üstlenmediği
giderlere ilişkin ispatlanmış farklılıklar dikkate
alınır.
(c) Yukarıdaki 2 (b) paragrafında sayılan emsal
kıymetler, ithalatçının girişimi ile ve yalnızca
kıyaslama amacıyla kullanılmalıdır. 2 (b) paragrafı
hükümlerine dayanarak eşyanın satış bedelinin
yerini alacak bir kıymet tesis edilemez.
•
•
•
Madde 2
(a) 1 inci Madde hükümlerine göre belirlenemeyen ithal
eşyasının gümrük kıymeti, aynı ithal ülkesine ihraç
amacıyla satılan ve kıymeti belirlenecek eşya ile aynı veya
yakın bir tarihte ihraç edilen, aynı eşyanın satış bedelidir.
(b) Bu Maddeye görü gümrük kıymeti belirlenirken, kıymeti
belirlenecek eşya ile aynı ticari düzey ve yaklaşık aynı
miktarda satılan, aynı eşyanın satış bedeli kullanılır. Böyle
bir satışın bulunmaması durumunda, farklı ticari düzey
ve/veya farklı miktarlardaki aynı eşyanın satış bedeli, bu
ticari düzey ve/veya miktar farkları gözönüne alınarak
yapılacak düzeltmeden sonra kullanılır. Kıymet artış veya
azalışına da yol açsa, düzeltmenin yapılabilmesi için makul
olduğunun ve doğruluğunun kesin delillerle ispatı gerekir.
• 8 inci Maddenin 2 nci paragrafında yer alan
•
giderlerin satış bedeline dahil edildiği
durumlarda, ithal eşyası ile sözkonusu aynı
eşya arasında, mesafe ve nakliyatın türünden
doğan ciddi farklılıklar gözönüne alınarak satış
bedelinde bir düzeltme yapılır.
Bu Maddenin uygulanması sırasında aynı
eşyaya ilişkin birden fazla satış bedeli tesbit
edilirse, ithal eşyasının gümrük kıymetini
belirlemek üzere bunlardan en düşük olanı
kullanılır.
•
•
•
Madde 3
1 (a) 1 ve 2 nci Madde hükümlerine göre belirlenemeyen
ithal eşyasının gümrük kıymeti, aynı ithal ülkesine ihraç
amacıyla satılan ve kıymeti belirlenecek eşya ile aynı veya
yakın bir tarihte ihraç edilen, benzer eşyanın satış bedelidir.
(b) Bu Maddeye göre gümrük kıymeti belirlenirken, kıymeti
belirlenecek eşya ile aynı ticari düzey ve yaklaşık aynı
miktarda satılan, benzer eşyanın satış bedeli kullanılır.
Böyle bir satışın bulunmaması durumunda, farklı ticari
düzey ve/veya farklı miktarlardaki benzer eşyanın satış
bedeli, bu ticari düzey ve/veya miktar farkları gözönüne
alınarak yapılacak düzeltmeden sonra kullanılır. Kıymet
artış veya azalışına da yol açsa, düzeltmenin yapılabilmesi
için makul olduğunun ve doğruluğunun kesin delillerle
ispatı gerekir.
• 8 inci Madde’nin 2 nci paragrafında yeralan
•
giderlerin satış bedeline dahil edildiği
durumlarda, ithal eşyası ile sözkonusu benzer
eşya arasında, mesafe ve nakliyatın türünden
doğan ciddi farklılıklar gözönüne alınarak satış
bedelinde bir düzeltme yapılır.
Bu Maddenin uygulanması sırasında benzer
eşyaya ilişkin birden fazla satış bedeli tesbit
edilirse, ithal eşyasının gümrük kıymetini
belirlemek üzere bunlardan en düşük olanı
kullanılır.
• Madde 4
• 1, 2 ve 3 üncü Madde hükümlerine göre
belirlenemeyen ithal eşyasının gümrük
kıymeti, 5 inci Madde hükümlerine göre,
bu Maddeye göre de belirlenemeyen
gümrük kıymeti 6 ncı Madde
hükümlerine göre belirlenir. Ancak,
ithalatçının talebi üzerine, 5 ve 6 ncı
Maddelerin uygulama sırası değiştirilir.
• Madde 5
• (a) Kıymeti belirlenecek eşya ya da aynı veya
benzer eşya, ithal ülkesinde, ithal edildiği hal
ve durumda satılmışsa, bu Madde
hükümlerine göre ithal eşyasının gümrük
kıymetinin belirlenmesinde bu eşyanın ya da
aynı veya benzer eşyanın satıcıdan müstakil
kişilere ithal tarihinde veya yakın bir tarihte
yapılan en büyük miktardaki satışına ait
birim fiyat esas alınır.
•
•
•
•
•
Bu birim fiyattan aşağıdaki indirimler yapılır:
ithal ülkesine ithal edilen, ithal eşyası ile aynı sınıf veya
cins eşyanın satışında mutad olarak ödenen veya
ödenmesi kararlaştırılan komisyon veya kâr ve genel
giderler için yapılması mutad olan ilaveler;
ithal ülkesi içinde gerçekleşen mutad nakliye ve sigorta
giderleri ile bunlarla ilgili diğer giderler;
gerektiğinde, 8 inci Maddenin 2 nci paragrafında
belirtilen giderler; ve
eşyanın ithali veya satışı nedeniyle ithal ülkesinde
ödenecek gümrük vergileri ile diğer ulusal vergi ve
resimler.
• (b) Kıymeti belirlenecek eşya ya da aynı veya
benzer eşyanın, kıymeti belirlenecek eşyanın
ithal tarihinde veya yakın bir tarihte satışı
yoksa; aslında bu Maddenin 1 (a) paragrafına
konu olması gereken gümrük kıymetinin
belirlenmesinde, kıymeti belirlenecek
eşyanın ithal tarihinden itibaren doksan gün
içinde yukarıda belirtilen eşyaların ithal
edildikleri hal ve durumda yapılan ilk satışına
ait birim fiyat esas alınır.
• İthal edildiği hal ve durumda satılan kıymeti
belirlenecek eşya ya da aynı veya benzer eşya
yoksa; ithalatçının talebi üzerine, ithal
edildikten sonra işlenen veya değişikliğine tabi
tutulan kıymeti belirlenecek eşyanın, müstakil
kişilere en büyük miktardaki satışına ait birim
fiyat, gümrük kıymetine esas alınır. Bu birim
fiyatından, eşyanın işlenmesi veya değişikliğe
tabi tutulmasından doğan ilave kıymetin
düşülmesi ve bu Maddenin 1 (a)
paragrafındaki indirimlerin yapılması gerekir.
•
•
•
•
•
Madde 6
Bu Madde hükümlerine göre ithal eşyasının gümrük
kıymeti, hesaplanmış kıymet esas alınarak belirlenir.
Hesaplanmış kıymet aşağıdaki unsurların toplamından
oluşur:
ithal eşyasının üretiminde kullanılan malzeme ve yapılan
imalat veya diğer imal işlemlerinin bedel veya kıymetleri;
ithal ülkesine ihraç edilmek üzere, ihraç ülkesindeki
üreticiler tarafından üretilen, kıymeti belirlenecek eşya ile
aynı sınıf veya cins eşyanın satışında mutad olan kâr ve
genel giderlere eşit bir tutar;
Taraf ülkenin 8 inci Maddenin 2 nci paragrafındaki kıymet
seçeneğini benimsemesi durumunda, gözönüne alınması
gereken tüm diğer bedel veya kıymetler.
• Hiçbir Taraf ülke, hesaplanmış kıymeti belirlemek
üzere, kendi topraklarında ikamet etmeyen
kişilerden hesap veya diğer kayıtların, incelenmek
üzere ibraz edilmesini veya bu kayıtlara
erişilmesine izin verilmesini talep edemez veya
bunun için zorlayamaz. Bununla birlikte, gümrük
kıymetinin bu Madde hükümlerine göre
belirlenebilmesi için eşyanın üreticisi tarafından
sağlanan bilgilerin doğruluğu, üreticinin kabul
etmesi, sözkonusu ülke hükümetine yeterli bir
süre önceden ihbarda bulunulması ve bu
hükümetin itiraz etmemesi koşuluyla, bir başka
ülkede ithal ülkesinin yetkililerince araştırılabilir.
• Madde 7
• 1 ilâ 6 ncı Maddeler (6 ncı Madde dahil) hükümlerine
•
•
•
göre belirlenemeyen ithal eşyasının gümrük kıymeti,
bu Anlaşma ve Genel Anlaşmanın VII. Maddesinin
prensip ve genel hükümlerine uygun yöntemlerle ve
ithal ülkesinde mevcut veriler esas alınarak belirlenir.
Bu Madde hükümlerine göre gümrük kıymetinin
belirlenmesinde aşağıdaki hususlar esas alınamaz:
ithal ülkesinde üretilen eşyanın bu ülkedeki satış
fiyatı;
gümrük açısından iki alternatif kıymetten yüksek
olanının kabul edilmesini öngören bir sistem;
• eşyanın ihraç ülkesindeki iç piyasa fiyatı;
• aynı veya benzer eşyanın 6 ncı Madde hükümlerine
•
•
•
•
göre belirlenen hesaplanmış kıymeti dışındaki
maliyet bedeli;
sözkonusu ithal ülkesinden başka bir ülkeye ihraç
edilmek üzere satılmış eşyanın fiyatı;
asgari gümrük kıymetleri; veya
keyfi veya fiktif kıymetler.
Talebi halinde ithalatçıya, bu Madde hükümlerine
göre belirlenen gümrük kıymeti ve bu kıymeti
belirlemek için kullanılan yöntem yazılı olarak
bildirilir.
•
•
•
•
•
•
•
Madde 8
1 inci Madde hükümlerine göre, gümrük kıymeti belirlenirken; ithal
eşyasının gerçekte ödenen veya ödenecek fiyatına aşağıdaki ilavelerin
yapılması gerekir:
Aşağıdaki unsurların eşyanın gerçekte ödenen veya ödenecek fiyatına
dahil edilmemiş, ancak alıcı tarafından üstlenilen bölümü;
satın alma komisyonları dışındaki komisyonlar ve tellaliye;
gümrük işlemleri sırasında sözkonusu eşya ile tek eşya muamelesi
gören kapların maliyetleri;
işçilik ve malzeme giderleri dahil ambalaj bedeli;
ithal eşyasının üretiminde ve ihraç amacıyla satışında kullanılmak
üzere, alıcı tarafından doğrudan veya dolaylı olarak, bedelsiz veya
düşük bedelle sağlanan, gerçekte ödenen veya ödenecek fiyata dahil
edilmemiş olan aşağıda sayılan mal ve hizmetlerin kıymetinden
verilecek uygun miktardaki pay,
•
•
•
•
•
•
ithal eşyasına katılan malzeme, aksam, parça ve benzerleri;
ithal eşyasının üretimi sırasında kullanılan araç, gereç, kalıp ve
benzeri aletler;
ithal eşyasının üretimi sırasında tüketilen maddeler;
ithal eşyasının üretimi için gereken ve ithal ülkesi dışında ifa
edilen mühendislik, geliştirme, sanat ve çizim çalışmaları, plan
ve taslak hazırlama hizmetleri;
kıymeti belirlenecek eşyanın satış koşulu olarak, alıcının
doğrudan veya dolaylı olarak ödemesi gereken, gerçekte
ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilmemiş olan royalti ve
lisans ücretleri;
ithal eşyasının tekrar satışı veya diğer herhangi bir şekilde
elden çıkartılması veya kullanımı sonucu doğan hasılanın,
doğrudan veya dolaylı olarak satıcıya intikal eden kısmı.
•
•
•
•
•
•
Her Taraf ülke, kendi mevzuatını hazırlarken, aşağıdakilerin
kısmen veya tamamen gümrük kıymetine dahil edilmesi veya
bu kıymetten hariç bırakılması konusunda düzenlemeler
yapar:
ithal eşyasının, giriş liman veya mahalline kadar yapılan
nakliye giderleri;
ithal eşyasının giriş liman veya mahalline kadar nakliyesi ile
ilgili olarak yapılan yükleme, boşaltma ve elleşme giderleri; ve
sigorta giderleri.
Bu Maddeye göre gerçekte ödenen veya ödenecek fiyata
yapılacak ilaveler için objektif ve ölçülebilir veriler esas alınır.
Gümrük kıymetinin belirlenmesinde gerçekte ödenen veya
ödenecek fiyata bu Maddede öngörülenler dışında hiçbir ilave
yapılamaz.
• Madde 9
• Gümrük kıymetinin belirlenmesi için farklı ülke
•
paralarının birbirine çevrilmesi gerekiyorsa, bu
işlem için kullanılacak döviz kurunun, ilgili ithal
ülkesinin yetkili makamlarının yayınladığı
belgelerde yer alması ve bu belgelerin kapsadığı
dönem için, sözkonusu dövizin ticari işlemlerde,
ithal ülkesi parası cinsinden cari kıymetini mümkün
olduğunca etkin olarak yansıtması gerekir.
Kullanılacak döviz kuru, Taraf ülkenin tercihine
göre, ya ihraç ya da ithal tarihindeki kurdur.
• Madde 10
• Gümrük kıymetinin belirlenmesinde,
niteliği gereği gizli olan veya gizlilik
koşuluyla verilen bilgiler yetkililerce
kesinlikle gizli işleme tabi tutulurlar. Bu
yetkililer, açıklanmasının mahkemece
talep edilmesi durumu hariç olmak üzere,
sözkonusu bilgileri veren kişi veya
hükümetin özel izni olmaksızın bu bilgileri
açıklayamazlar.
•
•
•
•
Madde 11
Her Taraf ülkenin mevzuatı, gümrük kıymetinin
belirlenmesi konusunda; ithalatçı veya verginin
ödenmesinden sorumlu diğer kişilerin cezaya muhatap
olmaksızın itirazda bulunma hakkını güvence altına alır.
Cezaya muhatap olmaksızın başvurulacak ilk itiraz
mercii, gümrük idaresi içindeki bir makam veya bağımsız
bir kuruluş olabilir. Ancak her Taraf ülkenin mevzuatı,
cezaya muhatap olmaksızın yargı merciine başvurma
hakkını güvence altına alır.
İtiraz hakkında verilen karar ve gerekçesi temyize ilişkin
hakları da belirtilmek suretiyle itirazda bulunana yazılı
olarak tebliğ edilir.
•
•
•
•
Madde 12
Genel Anlaşmanın X. Maddesine uygun olarak; bu
Anlaşmayı yürürlüğe koyan genel uygulamaya ilişkin
kanun, yönetmelik, yargı kararları ve genelgeler ilgili
ithal ülkesi tarafından yayımlanır.
Madde 13
İthal eşyasının gümrük kıymetinin belirlenmesi işlemleri
sırasında, gümrük kıymetinin nihai tesbitinin
ertelenmesi gerektiğinde; teminat şart koşulmuşsa,
ithalatçı eşyayı gümrükten kefalet, depozito veya diğer
uygun bir şekil altında, muhtemel nihai gümrük
vergilerini kapsayacak yeterli bir teminat sağlamak
suretiyle çekebilir. Her Taraf ülkenin mevzuatı bu tür
durumlar için hükümler getirir.
• Madde 14
• Bu Anlaşmanın I inci Ekinde yer alan
Notlar, Anlaşmanın ayrılmaz bir
parçası olup, Anlaşmanın Maddeleri,
bu Maddelerle ilgili Notlarla birlikte
mütalaa edilir ve uygulanır. II nci ve
III üncü Ekleri de bu Anlaşmanın
ayrılmaz parçalarıdır.
• Madde 15
• Bu Anlaşmada:
• “ithal eşyasının gümrük kıymeti” deyimi;
ithal eşyasının, üzerinden ad valorem
gümrük vergileri tarh edilecek kıymeti
anlamına gelir;
• “ithal ülkesi” deyimi; ithalatın yapıldığı ülke
veya gümrük bölgesi anlamına gelir; ve
• “üretilmiş” deyimi; yetiştirilmiş, imal edilmiş
ve topraktan çıkarılmış olmayı da kapsar.
•
•
(a) Bu Anlaşmada geçen “aynı eşya” deyimi; fiziksel
özellik, kalite ve tanındığı özellikleri dahil olmak üzere
her hususta aynı olan eşya anlamına gelir. Görünüşteki
küçük farklılıklar, diğer hususlarda tanıma uyan eşyanın
aynı eşya sayılmasını önlemez.
(b) Bu Anlaşmada geçen “benzer eşya” deyimi; her
hususta aynı olmamakla birlikte, aynı işlevi görmelerini
ve ticari olarak birbirini ikame edebilmelerini mümkün
kılan, benzer özellik ve benzer unsurları bulunan eşya
anlamına gelir. Eşyanın kalitesi, tanındığı özellikleri, bir
ticari markasının bulunması, eşyanın benzerliğinin
belirlenmesinde gözönüne alınacak faktörler arasında
yer alır.
•
•
•
•
“Aynı eşya” ve “benzer eşya” deyimleri; ithal ülkesinde
yapılması nedeniyle, 8 inci Maddenin 1 (b) (iv) paragrafına
göre düzeltme konusu olmayan mühendislik, geliştirme,
sanat ve çizim çalışmaları plan ve taslakları içeren veya
yansıtan eşyayı kapsamaz.
Yalnızca kıymeti belirlenecek eşya ile aynı ülkede üretilen
eşya “aynı eşya2 veya “benzer eşya” olarak nitelenebilir.
Kıymeti belirlenecek eşya ile aynı kişi tarafından üretilmiş
aynı veya benzer eşya bulunmadığı takdirde; farklı kişi
tarafından üretilmiş eşya dikkate alınır.
Bu Anlaşmada geçen “aynı sınıf veya cins eşya” deyimi;
belli bir sanayi veya sanayi sektöründe üretilen bir grup
veya bir dizi eşya kapsamına giren, eşya anlamına gelir ve
aynı veya benzer eşyayı da kapsar.
• Bu Anlaşmaya göre kişiler arasında
•
•
•
•
münasebetin varlığı, yalnızca aşağıdaki
durumlarda kabul edilir:
birbirlerinin memuru ve idarecileridirler;
birbirlerinin yasal ortaklarıdırlar;
işçi ve işveren ilişkisi içindedirler;
her iki firmanın oy hakkı veren hisse senedi
veya sermaye paylarının en az %5’i doğrudan
veya dolaylı olarak aynı kişiye aittir veya bu
kişinin kontrolu altında veya elinde
bulunmaktadır;
• biri diğerini dolaylı veya dolaysız olarak kontrol
•
•
•
•
etmektedir;
her ikisi de doğrudan veya dolaylı olarak bir üçüncü
kişi tarafından kontrol edilmektedir;
her ikisi birlikte, bir üçüncü kişiyi doğrudan veya
dolaylı olarak kontrol etmektedir; veya
aynı ailenin üyeleridirler.
Tek acente, tek distribütör veya tek bayi olarak
birbirleriyle iş ilişkisi içinde bulunan kişilerin bu
Maddenin 4 üncü paragrafındaki kıstaslara uymaları
durumunda, bu Anlaşmaya göre münasebet içinde
oldukları kabul edilir.
• Madde 16
• İthalatçı, ithal ülkesi gümrük idaresinden, ithal
eşyasının gümrük kıymetinin nasıl belirlendiğinin
yazılı olarak kendisine bildirilmesini yazılı olarak talep
etme hakkına sahiptir.
• Madde 17
• Bu Anlaşmada yer alan hiçbir hüküm, gümrük
idaresinin gümrük kıymetinin belirlenmesi ile ilgili
olarak ibraz edilen tutanak, belge veya
beyannamenin gerçeklik veya doğruluğunu araştırma
hakkını sınırlamaz veya bu hakkı tartışma konusu
haline getirecek şekilde yorumlanamaz.
İDARE, İSTİŞARE VE
ANLAŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ
•
•
•
•
Komiteler
Madde 18
Bu Anlaşmaya göre kurulacak komiteler şunlardır:
Tüm Taraf ülke temsilcilerinden oluşacak bir Gümrük Kıymeti Komitesi
(bundan böyle Komite olarak anılacaktır) kurulacaktır. Kendi Başkanını
seçecek olan bu Komite, normal olarak yılda bir kez, diğer durumlarda
bu Anlaşmanın ilgili hükümlerinin öngördüğü zamanlarda, herhangi
bir Taraf ülke gümrük idaresinin gümrük kıymeti sistemi ile ilgili olan
ve bu Anlaşmanın uygulanmasını etkileyebilecek veya Komitenin
hedeflerinin geliştirilmesine yardımcı olacak konular üzerinde
istişarelerde bulunmak ve Taraf ülkelerce Komiteye verilecek diğer
sorumlulukları yerine getirmek üzere toplanır. GATT Sekreteryası,
Komitenin sekreterya hizmetlerini yerine getirir.
•
•
•
•
Anlaşmanın II nci Ek’inde tanımlanan sorumlulukları yerine getirecek
ve bu Ek’te yer alan iç tüzüğe uygun olarak çalışacak, Gümrük İşbirliği
Konseyi himayesinde bir Gümrük Kıymeti Teknik Komitesi (bundan
böyle Teknik Komite olarak anılacaktır) kurulacaktır.
İstişareler
Madde 19
Bir Taraf ülke, diğer bir Taraf ülke veya ülkelerin yaptıkları uygulamalar
sonucu olarak, bu Anlaşmadan doğrudan veya dolaylı olarak doğan
herhangi bir menfaatinin ortadan kalktığı veya bu menfaate zarar
verildiği veya Anlaşmanın amaçlarından birinin gerçekleşmesinin
engellendiği kanısına varırsa, bu konuda ortak bir çözüme ulaşmak
üzere, sözkonusu Taraf ülke veya ülkelerden istişarede bulunmayı
talep edebilir. Taraf ülkeler, başka Taraf ülkelerden gelecek istişare
taleplerine karşı yapıcı bir yaklaşım içinde olacaklardır.
•
•
•
•
•
Sözkonusu Taraf ülkeler talep edilen istişareleri derhal başlatırlar.
Bu Anlaşmanın uygulanmasını etkileyen belli bir konu üzerinde
istişarelerde bulunan Taraf ülkeler, bu istişareleri makul olan en kısa
süre içinde sonuçlandırmaya çalışırlar. Teknik Komite, talep üzerine,
istişarelerde bulunan Taraf ülkelere tavsiye ve yardımlarda bulunur.
Anlaşmazlıkların Çözümü
Madde 20
Sözkonusu Taraf ülkeler arasında, 19 uncu Maddeye göre yapılan
istişareler sonunda, ortak bir çözüme ulaşılamamışsa, Komite, bu
Taraf ülkelerden birinin talebi üzerine, talebin ulaşmasından itibaren
otuz gün içinde, ortak bir çözümü kolaylaştırmak amacıyla, konuyu
incelemek üzere toplanır.
•
•
Komite konuyu inceleyip; takip edilecek usulü seçerken,
anlaşmazlık konusu sorunların farklı ticaret politikası
yaklaşımlarıyla veya ayrıntılı teknik değerlendirmeler
gerektiren hususlarla ilgili olup olmadığını gözönüne alır.
Komite, kendi insiyatifi ile, Teknik Komite’den aşağıdaki 4 üncü
paragraf hükümlerine göre, teknik değerlendirme gerektiren
sorunlar için araştırma yapmasını talep edebilir. Anlaşmazlığın
taraflarından birinin, konuya ilişkin sorunun teknik nitelikte
olduğu kanısını belirten talebi üzerine; Komite, Teknik
Komite’den böyle bir araştırma yapılmasını talep eder.
Anlaşmazlığın çözümüne ilişkin çalışmaların herhangi bir
aşamasında, incelenen konunun yetkili organ ve uzmanları ile
istişarede bulunulabilir; bu organ ve uzmanlardan gerekli bilgi
ve yardım talep edilebilir. Teknik Komite’nin anlaşmazlık
konusuna ilişkin çalışmalarının sonuçları, Komite tarafından
gözönüne alınır.
• Teknik Sorunlar
• Yukarıdaki 2 nci paragraf hükümlerine
göre kendisinden talepte
bulunulduğunda; Teknik Komite, konuyu
inceleyerek, anlaşmazlığa taraf olanlar
sürenin uzatılmasına karar vermedikçe,
teknik sorunun kendisine intikalinden
itibaren üç ay içerisinde Komiteye rapor
eder.
•
•
•
•
Paneller
Konunun Teknik Komite’ye intikal ettirilmediği durumlarda,
Komite’ye yapılan başvurudan itibaren üç ay içinde taraflar
ortak bir çözüme ulaşamamışsa, anlaşmazlığın
taraflarından birinin talebi üzerine Komite bir panel
oluşturur. Konunun Teknik Komite’ye intikal ettiği
durumlarda; Teknik Komite’nin raporunu Komite’ye
sunmasından itibaren bir ay içinde taraflar ortak bir
çözüme ulaşamazsa, anlaşmazlığın taraflarından birinin
talebi üzerine bir panel oluşturulur.
(a) Oluşturulan panel III üncü Ek’de yer alan usullere göre
yönetilir.
(b) Teknik Komite anlaşmazlık konusunun teknik yönlerine
ilişkin bir rapor hazırlamışsa, panel, bu raporu, anlaşmazlık
konusunun teknik yönleri hakkındaki görüşlerine esas alır.
•
•
•
•
•
•
Uygulama
İncelemenin tamamlanması veya Teknik Komite veya
panelin raporunun Komite’ye tevdiinden sonra, Komite
konuyu derhal ele alır. Komite, panel raporunun kendisine
tevdiinden itibaren normalde otuz gün içinde gerekli
işlemleri yapar. Bunlar:
-konuya ilişkin unsurlar hakkında bir raporu, ve
-bir veya daha fazla sayıdaki Taraf ülkeye yönelik tavsiyeleri
veya uygun görülecek diğer kararları,
kapsar.
Bir Taraf ülke, kendisine yapılan tavsiyeyi yerine
getiremeyeceği kanısında ise, buna ilişkin nedenleri yazılı
olarak derhal Komite’ye bildirir. Bunun üzerine Komite
başka ne gibi girişimde bulunabileceğini araştırır.
•
•
•
Komite yeterince ciddi olduğuna inandığı koşullarda, bir
veya daha fazla Taraf ülkeye bu Anlaşmaya göre
uygulanması gereken yükümlülüklerden mevcut koşullar
altında uygun gördüklerini diğer taraf ülke veya ülkelere
karşı uygulanmasını askıya alma yetkisi verebilir.
Komite, tavsiyelerde bulunduğu veya karar verdiği
konular hakkındaki uygulamaları izler.
Bu Anlaşmadan doğan hak ve yükümlülüklere ilişkin
olarak Taraf ülkeler arasında bir anlaşmazlık doğarsa,
sözkonusu Taraf ülkeler, XXIII üncü Maddesi de dahil
olmaz üzere GATT çerçevesinde sahip oldukları haklara
başvurmadan önce, bu Anlaşma’da anlaşmazlıkların
çözümü için öngörülen usulün gereklerini yerine
getirirler.
ÖZEL VE FARKLI MUAMELER
•
•
•
Madde 21
Anlaşmaya Taraf olan gelişme yolundaki ülkeler, Anlaşma
hükümlerinin uygulanmasını, Anlaşmanın bu ülkeler için
yürürlüğe girmesinden itibaren beş yılı geçmeyen bir süre için
erteleyebilirler. Anlaşmanın uygulanmasını erteleme yolunu
seçen Anlaşmaya Taraf olan gelişme yolundaki ülkeler, GATT
AKİT TARAFLAR Genel Direktörü’ne bu kararlarını bildirirler.
Yukarıdaki 1 inci paragrafa ilave olarak, Anlaşmaya Taraf olan
gelişme yolundaki ülkeler, 1 inci Maddenin 2 (b) (iii) paragrafı
ile 6 ncı Maddenin uygulanmasını da, bu Anlaşmanın diğer
hükümlerinin uygulanmasından itibaren üç yılı geçmeyen bir
süre için erteleyebilirler. Bu paragrafta belirtilen hükümlerin
ertelenmesi yolunu seçen Anlaşmaya Taraf olan gelişme
yolundaki ülkeler, GATT AKİT TARAFLAR Genel Direktörü’ne bu
kararlarını bildirirler.
• Anlaşmaya Taraf olan gelişmiş ülkeler, talepte
bulunan Anlaşmaya Taraf gelişme yolundaki
ülkelere, üzerinde karşılıklı olarak mutabakata
varılan koşullar altında, teknik yardımda
bulunacaklardır. Bu amaçla, Anlaşmaya Taraf
gelişmiş ülkeler, diğer hususlar yanında,
personel eğitimi, mevzuat değişikliklerinin
hazırlanmasında yardım, gümrük kıymeti
metodolojisi ile ilişkili olarak bilgi kaynaklarına
erişim ve bu Anlaşmanın hükümlerinin
uygulanması konusunda tavsiyeleri içeren
teknik yardım programları hazırlarlar.
NİHAİ HÜKÜMLER
•
•
•
•
Kabul ve Katılma
Madde 22
Bu Anlaşma, GATT Akit Taraflarının hükümetleri ve
Avrupa Ekonomik Topluluğunun imza yoluyla veya diğer
şekillerde kabulüne açıktır.
Bu Anlaşma, GATT’a geçici olarak katılan hükümetlerin,
geçici katılmalarını sağlayan belgelerinde yer alan hak
ve yükümlülüklerini de dikkate almak suretiyle, bu
Anlaşma’dan doğan hak ve yükümlülüklerin bilfiil
uygulanmasına ilişkin şartlar çerçevesinde imza yoluyla
ya da diğer şekillerde kabullerine açıktır.
• Bu Anlaşma, diğer herhangi bir hükümetin,
•
Taraf ülkelerle bu Anlaşmada yer alan hak ve
yükümlülüklerin etkin bir şekilde
uygulanabilmesi ile ilgili hususlarda
mutabakata varması durumunda, GATT AKİT
TARAFLAR Genel Direktörü’ne üzerinde
mutabakata varılan hususları gösteren bir
katılma belgesini tevdi ederek katılmasına
açıktır.
Kabule ilişkin olarak, Genel Anlaşmanın XXVI:
5 (a) ve (b) Maddesi hükümleri uygulanabilir.
•
•
•
•
•
•
•
Rezervler
Madde 23
Diğer Taraf ülkelerin muvafakatı olmaksızın, bu Anlaşmanın
hiçbir hükmüne rezerv konulamaz.
Ulusal Mevzuat
Madde 25
Bu Anlaşmayı kabul eden veya Anlaşmaya katılan her
hükümet, en geç Anlaşmanın kendisi için yürürlüğe girdiği
tarihe kadar, kanun, yönetmelik ve idari usule ilişkin
düzenlemelerin Anlaşma hükümleri ile uygunluğunu
sağlayacaktır.
Her Taraf ülke, Anlaşma ile ilgili kanun ve yönetmeliklerinde
ve bunların uygulanmasında yapılan değişiklikleri Komiteye
bildirir.
•
•
•
•
•
•
•
Anlaşmanın Gözden Geçirilmesi
Madde 26
Komite her yıl Anlaşma’nın, amaçlarını da gözönüne
alarak, uygulama ve işleyişini gözden geçirerek GATT AKİT
TARAFLARINA gözden geçirme dönemine ilişkin gelişmeler
hakkında bilgi verir.
Anlaşmada Değişiklik Yapılması
Madde 27
Uygulamadan elde edilen tecrübeleri de gözönüne alarak,
Taraf ülkeler, bu Anlaşmada değişiklik önerebilirler.
Komitenin belirlediği usullere göre Taraf ülkelerin üzerinde
mutabakata vardığı bir değişiklik, herhangi bir taraf ülke
için, o ülke kabul edinceye kadar yürürlüğe girmez.
• Anlaşmadan Çekilme
• Madde 28
• Herhangi bir Taraf ülke Anlaşma’dan
çekilebilir. Çekilme, konuya ilişkin yazılı
bildirimin GATT AKİT TARAFLAR Genel
Direktörü tarafından alınmasından itibaren
altmış günün hitamında geçerli olur.
Herhangi bir Taraf ülke böyle bir bildirimin
yapılmasının ardından Komite’nin derhal
toplanmasını talep edebilir.
GÜMRÜK KIYMETİ TEKNİK KOMİTESİ
Ek:II
•
•
•
•
1. Bu Anlaşmanın 18 inci Maddesine göre, teknik
düzeyde yorum ve uygulama birliği sağlamak amacıyla
Gümrük İşbirliği Konseyi himayesinde bir Teknik Komite
kurulacaktır.
2. Teknik Komitenin görevleri şunları kapsar:
(a) Taraf ülkelerce gümrük kıymeti sistemlerinin
gümrük uygulamasından doğan özel teknik sorunları
incelemek ve bildirilen olaylara bağlı olarak uygun
çözümler konusunda tavsiyelerde bulunmak;
(b) talep edilmesi durumunda, bu Anlaşma ile
ilgili olarak kıymete ilişkin yasal düzenlemeleri, usul ve
uygulamaları incelemek ve bu inceleme sonuçları
konusunda rapor hazırlamak;
•
(c) bu Anlaşmanın uygulaması ve statüsünün teknik
yanları üzerinde yıllık raporlar hazırlamak ve dağıtmak;
• (d) bir Taraf ülkenin veya Komitenin talebi üzerine
ithal eşyasının gümrük kıymetinin belirlenmesi ile ilgili
her türlü konu hakkında gerekli bilgileri sağlayıp, görüş
bildirmek. Bu tür bilgi ve görüşler tavsiye, açıklama ve
izah notları şeklinde olabilir;
• (e) bu Anlaşmaya uluslararası katılımı arttırmak için
talep üzerine Taraf ülkelere teknik yardım sağlanmasını
kolaylaştırmak;
• (f) Komitenin vereceği diğer görevleri yerine
getirmek.
•
•
•
•
•
Genel Mülahazalar
3. Teknik Komite, özellikle Taraf ülkeler veya Komite
tarafından kendisine havale edilen somut sorunlara ilişkin
çalışmalarını makul olan en kısa süre içinde tamamlamaya çalışır.
4. Teknik Komiteye çalışmalarında gerektiğinde Gümrük
İşbirliği Konseyi Sekreteryası yardımcı olur.
Temsil
5. Her Taraf ülke Teknik Komitede temsil edilme hakkına
sahiptir. Her Taraf ülke Teknik Komitede kendisini temsil etmek
üzere bir delege ve bir veya daha fazla sayıda yedek delege
belirler. Teknik Komitede bu şekilde temsil edilen Taraf ülkeler
bundan böyle Teknik Komite üyesi olarak anılacaktır. Teknik
Komite üyeleri temsilcilerine yardımda bulunmak üzere
müşavirler görevlendirebilirler. GATT Sekreteryası da bu
toplantılara gözlemci statüsünde katılabilir.
•
•
•
6. Gümrük İşbirliği Konseyi üyesi olup bu Anlaşmaya Taraf
olmayan ülkeler Teknik Komite toplantılarında bir delege
ve bir veya daha fazla sayıda yedek delege ile temsil
edilebilirler. Bu temsilciler Teknik Komite toplantılarına
gözlemci olarak katılırlar.
7. Gümrük İşbirliği Konseyi Genel Sekreteri, (bundan böyle
“Genel Sekreter” olarak anılacaktır) Teknik Komite
Başkanının onaylaması koşuluyla, bu Anlaşmaya Taraf
olmayıp, Gümrük İşbirliği Konseyine de üye olmayan
hükümetler ile hükümetler ve mesleki teşekküller
düzeyindeki uluslararası kuruluşların temsilcilerini Teknik
Komite toplantılarına gözlemci olarak katılmak üzere davet
edebilir.
8. Teknik Komite toplantılarına katılacak delege, yedek
delege ve müşavirler Genel Sekretere bildirilir.
•
•
•
•
Teknik Komite Toplantıları
9. Teknik Komite en az yılda iki defa olmak üzere
gereken durumlarda toplanır. Toplantı tarihi Teknik
Komitenin bir önceki toplantısında belirlenir. Toplantı
tarihi, Teknik Komite üyelerinden birinin Teknik Komite
üyelerinin salt çoğunluğu ile uygun bulunan talebi veya
acil durumlarda Başkanın talebi üzerine toplantı tarihi
değiştirilebilir.
10. Aksi kararlaştırılmadıkça, Teknik Komite
toplantıları Gümrük İşbirliği Konseyi merkezinde yapılır.
11. Genel Sekreter, acil durumlar dışında, Teknik
Komitenin tüm üyelerine ve 6 ve 7 nci paragraflarda
belirtilenlere en az otuz gün öncesinden, Teknik Komite
toplantısının açılış tarihini bildirir.
•
•
•
Gündem
12. Genel Sekreter her toplantı için bir geçici
gündem hazırlayarak Teknik Komite üyeleri ile 6 ve 7 nci
paragraflarda belirtilenlere, acil durumlar hariç olmak
üzere, toplantı tarihinden en az otuz gün önce dağıtır.
Gündem, Teknik Komitenin bir önceki toplantısında
gündeme alınması kararlaştırılan hususlar, Başkan
tarafından gündeme alınan hususlar ile Genel Sekreter,
Komite veya Teknik Komite üyelerinin gündeme
alınmasını istediği tüm hususlardan oluşur.
13.Teknik Komite her toplantının açılışında
gündemi belirler. Gündem, toplantı sırasında her zaman
Teknik Komite tarafından değiştirilebilir.
•
•
•
•
•
Görevliler ve İşlerin Yürütülmesi
14. Teknik Komite, üyelerinin delegeleri arasında bir
Başkan ile bir veya daha fazla sayıda Başkan Yardımcısı
seçer. Başkan ve Başkan Yardımcılarının görev süresi bir
yıldır. Görev süresi sona eren Başkan ve Başkan
Yardımcıları ikinci defa aynı göreve seçilebilirler. Bir Teknik
Komite üyesini temsil etme sıfatı son bulan bir Başkan veya
Başkan Yardımcısının bu görevi de kendiliğinden sona
bulur.
15. Başkanın bir toplantının tümüne veya bir
bölümüne katılmaması durumunda bir Başkan Yardımcısı
aynı yetki ve görevlerle toplantıya başkanlık eder.
16. Toplantının Başkanı, toplantıya Teknik Komitenin
bir üyesinin temsilcisi olarak değil, Başkan olarak katılır.
•
•
•
17. Başkan, bu iç tüzüğün diğer hükümleri ile kendisine
verilen yetkilerin kullanılması dışında, her toplantının açılış
ve kapanışını ilan eder, tartışmaları yönetir, konuşma
hakkının kullanılmasını düzenler ve bu iç tüzüğe uygun
olarak görüşmeleri kontrol eder. Başkan konudan
uzaklaşan konuşmacıları uyarır.
18. Herhangi bir konunun tartışılması sırasında bir
delegasyon, usule ilişkin itirazda bulunabilir. Bu durumda,
Başkan kendi kararını açıklar. Bu karara itiraz edilmesi
durumunda, Başkan konuyu karar vermek üzere oya sunar,
aksine karar verilmedikçe Başkanın kararı geçerlidir.
19. Teknik Komite toplantılarının sekreterya hizmetlerini
Genel Sekreter veya Genel Sekreter tarafından atanan bir
görevli yerine getirir.
• Toplantı Nisabı ve Oylama
•
• 20. Teknik Komite üyelerinin temsilcilerinin salt
çoğunluğu toplantı nisabını oluşturur.
• 21. Her Teknik Komite üyesi bir oy hakkına sahiptir.
Teknik Komite kararlarını hazır bulunan üyelerinin
oylarının en az üçte ikisi ile alır. Belli bir konuyla
ilgili oylama sonucu ne olursa olsun, Teknik
Komite, Komiteye ve Gümrük İşbirliği Konseyine bu
konuya ilişkin olarak daha önceki tartışmalarda
beliren farklı görüşleri de belirten bir rapor
verebilir.
•
•
•
Resmi Diller ve Zabıtlar
22. İngilizce, Fransızca ve İspanyolca Teknik Komitenin resmi
dilleridir. Tüm delegasyonlar çeviri yapılmaması kararına
varmadıkça, bu üç dilden birisinde yapılacak konuşma ve beyanlar
anında diğer resmi dillere tercüme edilir. Diğer bir dilde yapılacak
konuşma ve beyanlar aynı koşullara tabi olarak; İngilizce, Fransızca
ve İspanyolcaya tercüme edilir. Ancak sözkonusu delegasyon bu
konuşma veya beyanın İngilizce, Fransızca ve İspanyolcaya tercüme
edilmesini sağlar. Teknik Komitenin belgelerinde yalnızca İngilizce,
Fransızca ve İspanyolca kullanılır. İncelenmek üzere Teknik Komiteye
sunulacak muhtıra ve mektupların resmi dillerden birinde yazılmış
olması gerekir.
23. Teknik Komite her toplantısına ilişkin bir rapor ile
Başkanın gerekli görmesi durumunda, bu toplantıya ilişkin
müzekkere ve zabıt özetlerini hazırlar. Başkan veya vekili, Komite ve
Gümrük İşbirliği Konseyi’nin her toplantısında Teknik Komitenin
çalışmaları hakkında rapor verir.
Gümrük Vergilerinin Tahakkuku,
Tebliği ve Ödenmesi
Gümrük Kanunu (Madde 195-201)
MADDE 195
1. Gümrük idaresi tarafından gerekli bilgiler
kullanılarak tahakkuk ettirilen gümrük
vergileri, Gümrük Vergileri Tahakkukunu
İzleme Defterine veya bilgisayara kaydedilir.
Bilgisayara kayıt halinde, bilgisayar çıktıları
Gümrük Vergileri Tahakkukunu İzleme Defteri
yerine geçer.
Ancak;
a) Geçici bir anti-damping vergisi veya fark
giderici vergi uygulandığı,
b) Kanunen alınması gereken vergi
tutarının, bir bağlayıcı tarife ve menşe
bilgisine istinaden belirlenen tutarlardan
yüksek olduğu,
c) Vergi tutarının Bakanlar Kurulu
tarafından belirlenen seviyenin altında
kaldığı,
Hallerde, hesaplanan vergiler Gümrük
Vergileri Tahakkukunu İzleme Defterine
kaydedilmekle birlikte, bunların özel
durumu defterde belirtilir.
2. Gümrük Vergilerinin Tahakkukunu
İzleme Defterinin şekli ile bu defterin
tutulmasına ilişkin usul ve esaslar
Müsteşarlıkça belirlenir.
MADDE 196
Gerekli teminatın sağlanması şartıyla,
belirli aralıklarla ve aynı kişiye teslim
edilen aynı cins eşyanın gümrük
vergileri otuz günü geçmeyecek
şekilde belirlenecek bir süre içinde
tahakkuk ettirilerek Gümrük
Vergilerinin Tahakkukunu İzleme
Defterine kaydedilebilir.
MADDE 197
1. Gümrük vergileri, tahakkukundan hemen sonra
beyanname veya beyanname yerine geçen belge
üzerinde yükümlüye tebliğ edilir.
2. Yapılan denetlemeler sonucunda hiç alınmadığı veya
noksan alındığı belirlenen veya 1 inci fıkrada belirtilen
şekilde tebliğ edilemeyen gümrük vergilerine ilişkin
tebligat, gümrük yükümlülüğünün doğduğu tarihten
itibaren üç yıl içinde yapılır. Şu kadar ki, gümrük
yükümlülüğünün doğduğu olayla ilgili olarak dava
açılması zaman aşımını durdurur.
3. Yükümlü tarafından gümrük
beyannamesinde gösterilen vergi
tutarı ile gümrük idaresince
hesaplanan vergi tutarının eşit
olması halinde, gümrük
idarelerinin eşyayı teslim etmesi,
gümrük vergilerinin yükümlüye
tebliği yerine geçer.
4. Gümrük vergileri alacakları, ceza
uygulamasını gerektiren bir fiile ilişkin
olması ve zaman aşımı daha uzun
bulunan bu fiil nedeniyle ceza davası
açılmış olmak kaydıyla, bu alacaklar Türk
Ceza Kanunundaki dava ve ceza
zamanaşımı süreleri içerisinde
kovuşturulup tahsil edilir.
5. Bu madde hükümlerine göre tebliğ
edilen gümrük vergileri; 242 nci maddede
belirtilen sürelerde itirazda
bulunulmaması veya süresi içinde idari
yargı mercilerine başvurulmaması
hallerinde bu sürelerin bittiği tarihte
kesinleşir; dava açılması halinde
mahkemece yükümlü aleyhine verilen
kararın gümrük idaresine tebliğ edildiği
tarihte tahsil edilebilir hale gelir.
MADDE 198
1. 69 uncu madde hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, yapılan kontrol ve denetlemeler
sonucunda hiç alınmadığı veya noksan alındığı
belirlenen gümrük vergileri ile işlemleri daha
sonra yapılmak üzere teslim edilen eşyaya
ilişkin gümrük vergilerinin, yükümlüye tebliğ
edildiği tarihten itibaren onbeş gün içinde
ödenmesi zorunludur.
Ödeme süresinin bitmesinden önce
ilgilinin yazılı istemde bulunması ve
teminat alınması şartıyla ödeme süresi
otuz gün daha uzatılabilir. Süre uzatımı
beyanname kapsamı eşyanın her bir
kalemi için ayrı ayrı da yapılabilir. Uzatılan
süre için 6183 sayılı Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48 inci
maddesine göre tecil faizi alınır.
2. Tebliğ edilen gümrük vergilerine karşı
242 nci madde çerçevesinde gümrük
idareleri nezdinde itiraz edilmesi ödeme
süresini keser. Ödeme süresi idarenin ya
da yargı mercii kararının tebliğ edildiği
tarihten itibaren yeniden başlar.
3. Yükümlü, vergi tutarının tamamını veya
bir kısmını verilen sürenin bitimini
beklemeksizin ödeyebilir.
4. 195 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b)
ve (c) bentlerinde belirtilen durumlar hariç
olmak üzere; eşyanın tercihli tarifesinin karşı
ülke idareleri ile idari işbirliği çerçevesinde
oluşturulduğu durumlarda, dolaşım belgesinin
karşı ülke idaresince yanlışlıkla onaylandığı
tespit edildiğinde, yükümlü, gümrük
mevzuatının gerektirdiği yükümlülüklerin
yerine getirilmesinde tüm özeni gösterdiğini
ispat edebildiği takdirde, tercihli tarife
uygulanması nedeniyle tahakkuk ettirilmeyen
vergiler sonradan istenmez.
Ancak, belgeyi onaylayan idarenin eşyanın
tercihli tarife için tayin edilen şartları yerine
getirmediğini bildiği veya bilmesi gerektiği
durumlar hariç olmak üzere, doğru olmadığı
tespit edilen belgenin ihracatçı tarafından
sunulan yanlış verilere dayanılarak
onaylanması veya tercihli düzenlemenin,
yararlanan ülke tarafından doğru olarak
uygulandığına dair şüphe bulunduğu
yönünde Resmi Gazetede bir duyuru
yayımlanmış olması halinde vergiler
yükümlüden tahsil edilir.
MADDE 199
Basitleştirilmiş usule göre tescil
edilen bir beyannamede eksik
bulunan bilgi veya belgenin
tamamlanması için gümrük idaresi
tarafından verilen süre içinde bu
eksikliklerin tamamlanmaması
halinde, söz konusu beyanname
kapsamı eşyanın ödenmesi gereken
vergileri ertelenmez.
MADDE 200
1. Gümrük vergileri Türk Lirası olarak
ödenir. Bu ödeme 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanunda öngörülen usullere göre
yapılır.
2. Gümrük vergileri, yetki verilen
bankalar aracılığıyla da tahsil edilebilir.
MADDE 201
Süresi içinde ödenmeyen
kesinleşmiş gümrük vergileri
hakkında 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanun hükümleri
uygulanır.
Gümrük Yükümlülüğünün Doğması
Gümrük Kanunu (Madde 181-194)
MADDE 181
1. İthalatta gümrük yükümlülüğü;
a) İthalat vergilerine tabi eşyanın serbest
dolaşıma girişi,
b) İthalat vergilerine tabi eşyanın ithalat
vergilerinden kısmi muafiyet suretiyle geçici
ithali,
için verilecek gümrük beyannamesinin tescil
tarihinde başlar.
2. İthalatta gümrük yükümlülüğünde yükümlü,
beyan sahibidir. Dolaylı temsil durumunda,
hesabına gümrük beyanında bulunulan kişi de
yükümlüdür. Dolaylı temsilde, temsilcinin
yükümlülüğü, beyanda kullanılan verilerin
yanlış olduğunu bildiği veya mesleği icabı ve
mutat olarak bilmesi gerektiği durumlarla
sınırlıdır. 188 inci, 190 ıncı ve 194 üncü
maddeler uyarınca doğan gümrük
yükümlülüğü için de bu hüküm uygulanır.
3. Birinci fıkrada belirtilen rejimlerden
biri için bulunulan beyanda kullanılan
veriler, kanunen alınması gereken
vergilerin tamamen veya kısmen tahsil
edilememesine sebep olduğu takdirde,
beyanın yapılabilmesi için bu verileri
veren ve bu verilerin yanlış olduğunu
bilen veya bilmesi gereken kişiler de
gümrük vergilerinden sorumludur.
MADDE 182
1. İthalat vergilerine tabi eşyanın, bu Kanuna
aykırı şekilde Türkiye Gümrük Bölgesine
girmesi ya da bir serbest bölgede bulunan
ithalat vergilerine tabi eşyanın, bu Kanuna
aykırı olarak Gümrük Bölgesinin başka bir
yerine gitmesi hallerinde, gümrük
yükümlülüğü doğar.
2. Gümrük yükümlülüğü, eşyanın Türkiye
Gümrük Bölgesine bu Kanuna aykırı olarak
girişi tarihinde başlar.
• 3. Bu Kanun hükümlerine göre;
• a) Eşyanın kanuna aykırı olarak girişini
gerçekleştiren kişiler,
• b) Eşyanın kanuna aykırı girişine iştirak eden
ve girişin kanuna aykırı olduğunu bilen veya
normal olarak bilmesi gereken kişiler,
• c) Söz konusu eşyayı elde eden veya elinde
bulunduran ve bu eşyayı elde ettiği veya aldığı
sırada eşyanın kanuna aykırı olarak girdiğini
bilen veya normal olarak bilmesi gereken
kişiler,
• Gümrük vergilerinden sorumludurlar.
MADDE 183
1. Gümrük gözetimi altındaki ithalat
vergilerine tabi eşyanın, kanuna
aykırı olarak gümrük gözetimi dışına
çıkarılması halinde gümrük
yükümlülüğü doğar.
2. Gümrük yükümlülüğü, eşyanın
gümrük gözetiminden çıkarıldığı
tarihte başlar.
MADDE 184
1. 183 üncü maddede belirtilen haller
dışında;
a) İthalat vergilerine tabi eşyanın
geçici depolanmasından veya tabi
tutulmuş olduğu gümrük rejiminin
uygulanmasından doğan
yükümlülüklerden birinin yerine
getirilmemesi,
b) Eşyanın söz konusu gümrük rejimine tabi
tutulmasına veya nihai kullanımı nedeniyle
indirimli yahut sıfır ithalat vergi oranı
uygulanmasına ilişkin koşullardan birine
uyulmaması hallerinde ve bu fiillerin geçici
depolamanın veya ilgili gümrük rejiminin
yanlış uygulanması sonucunu yarattığının
tespit edilmesi,
Durumunda ithalat nedeniyle gümrük
yükümlülüğü doğar.
2. Gümrük yükümlülüğü;
a) 1 inci fıkranın (a) bendinde belirtilen hükmün
yerine getirilememesinin bir gümrük
yükümlülüğü doğurması halinde, bu tarihte,
b) Eşyanın söz konusu gümrük rejimine tabi
tutulmasına veya nihai kullanımı nedeniyle
indirimli ya da sıfır ithalat vergi oranı
uygulanmasına ilişkin bir koşula uyulmadığının
sonradan tespiti halinde, ilgili rejime tabi
tutulduğu tarihte,
Başlar.
3. Yükümlü, ithalat vergilerine tabi
eşyanın geçici depolanmasından veya
tabi tutulduğu gümrük rejiminin
uygulanmasından doğan
yükümlülükleri yerine getirmesi
gereken kişi ya da söz konusu rejime
tabi tutulması için konulmuş
koşullara uyması gereken kişidir.
MADDE 185- l. Serbest bölgelerde bulunan
ithalat vergilerine tabi eşyanın, bu Kanuna
aykırı olarak tüketilmesi veya kullanılması
halinde gümrük yükümlülüğü doğar.
Eşyanın kaybolması ve bu kaybın
kanıtlanamaması halinde, eşya serbest
bölgede tüketilmiş veya kullanılmış sayılır.
2. Gümrük yükümlülüğü, serbest bölgede
bulunan eşyanın bu Kanuna aykırı olarak
tüketildiği veya ilk kez kullanıldığı tarihte
başlar.
3. Yükümlü, eşyayı tüketen veya kullanan,
buna iştirak eden ve tüketimin veya
kullanımın bu Kanuna aykırı olduğunu bilen
veya normal olarak bilmesi gereken kişilerdir.
Gümrük idarelerinin kaybolan eşyayı serbest
bölgede tüketilmiş veya kullanılmış saydığı ve
bu fıkranın uygulanmasına imkan
bulunmadığı hallerde, eşyanın gümrük
idarelerince bilinen en son kullanıcısı,
gümrük vergilerini ödemekle yükümlü kişidir.
MADDE 186
1. 182 nci madde ile 184 üncü maddenin 1 inci
fıkrasının (a) bendi hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, yükümlünün;
a) 37 ila 40 ıncı madde hükümlerinden,
b) Bir serbest bölgeden Türkiye'ye eşya
sokulmasından,
c) Eşyanın geçici depolanmasından,
d) Eşyanın tabi tutulduğu gümrük rejiminin
kullanılmasından,
Doğan
yükümlülüklerini
yerine
getirememesinin eşyanın tahrip olmasının veya
tekrar yerine konulamaması şeklinde kaybının,
eşyanın özelliklerine bağlı bir nedenden veya
beklenmeyen hal veya mücbir sebepten ya da
gümrük idarelerinin izninden kaynaklandığını
kanıtlaması halinde, ithalat nedeniyle gümrük
yükümlülüğü doğmuş sayılmaz.
Eşyanın tekrar yerine konulamaz şekilde kaybı,
bunun kullanılamaz hale gelmiş olmasını ifade
eder.
2. Nihai kullanımı nedeniyle
indirimli veya sıfır ithalat vergi
oranından yararlanarak serbest
dolaşıma giren eşyanın, gümrük
idarelerinin izni ile ihraç veya
yeniden ihraç edilmesi halinde de
ithalat nedeni ile bir gümrük
yükümlülüğü doğmuş sayılmaz.
MADDE 187
1. Nihai kullanım nedeni ile indirimli veya
sıfır ithalat vergi oranından yararlanarak
ithal edilen eşya için 186 ncı maddenin 1
inci fıkrası uyarınca, bir gümrük
yükümlülüğünün doğmadığının kabulü
halinde, söz konusu fıkrada belirtilen
tahribattan kaynaklanan atık ve artıklar
serbest dolaşımda olmayan eşya sayılır.
2. Özel amaçlı nihai kullanım nedeniyle
indirimli veya sıfır ithalat vergi oranından
yararlanarak serbest dolaşıma giren eşya için
183 ve 184 üncü madde uyarınca, gümrük
vergileri tahakkuk ettiğinde, serbest dolaşıma
giriş sırasında ödenen gümrük vergileri tutarı,
tahakkuk eden gümrük vergileri tutarından
indirilir. Bu hüküm, gerektiğinde bu tür
eşyanın tahribi sonucu kalan atık ve artıklar
için bir gümrük yükümlülüğü doğduğunda da
uygulanır.
MADDE 188
1. İhracat vergilerine tabi eşyanın bir
gümrük beyannamesi kapsamında Türkiye
Gümrük Bölgesi dışına ihraç edilmesi
halinde, gümrük yükümlülüğü doğar.
2. Gümrük yükümlülüğü, söz konusu
gümrük beyannamesinin tescili tarihinde
başlar.
MADDE 189
1. İhracat vergilerine tabi eşyanın gümrük
beyanında bulunulmaksızın Türkiye
Gümrük Bölgesi dışına çıkartılması
halinde, gümrük yükümlülüğü doğar.
2. Gümrük yükümlülüğü, söz konusu
eşyanın fiilen Türkiye Gümrük Bölgesi
dışına çıktığı tarihte başlar.
3. Söz konusu eşyayı Türkiye
Gümrük Bölgesi dışına çıkaran, bu
fiile iştirak eden, beyanda
bulunulması gerektiğini bildiği
veya bilmesi gerektiği halde
bulunmayan kişiler, gümrük
vergilerinden sorumludur.
MADDE 190- 1. Eşyanın Türkiye Gümrük
Bölgesi dışına ihracat vergilerinden tam veya
kısmi muafiyete tabi tutularak çıkmasına ilişkin
hükümlere uyulmaması halinde, gümrük
yükümlülüğü doğar.
2.
a) İhracat vergilerinin tam veya kısmi
muafiyete tabi tutularak, Türkiye
Gümrük Bölgesi dışına
gönderilmesine izin verilen eşyanın
gümrük yükümlülüğü, izin verilen
yerden başka bir varış yerine ulaştığı
tarihte başlar.
b) Gümrük idarelerinin (a) bendinde
belirtilen tarihi tespit edememesi
halinde, eşyanın söz konusu muafiyete
hak kazanmasına ilişkin hükümlere
uyulduğunu kanıtlayan bir belgenin ibrazı
için rejim hak sahibine süre verilir. Söz
konusu belgenin ibraz edilememesi
halinde, verilen sürenin bittiği tarihte
gümrük yükümlüğü başlar.
MADDE 191
İthali ve ihracı yasaklama veya kısıtlamaya tabi
eşya için de 181 ilâ 185 ve 188 ila 190 ıncı
maddelerde belirtilen gümrük yükümlülüğü
doğar. Ancak, sahte paralar ile tıbbi ve bilimsel
amaçlı kullanımları nedeniyle yetkili idareler
tarafından denetlenen ekonomik dolaşıma
girmeyen narkotik uyuşturucu ve uyarıcı
maddelerin Türkiye Gümrük Bölgesine kanuna
aykırı olarak girmesi halinde, kaçakçılık ve
diğer ceza koyan kanun hükümlerine göre
işlem yapılacağından, gümrük yükümlülüğü
doğmaz.
Bununla birlikte, cezai hükümler
koyan kanunlar gereğince,
gümrük vergilerinin ceza tespitine
esas olması veya cezai
kovuşturmaların gümrük
yükümlülüğünün varlığına bağlı
olması hallerinde, gümrük
yükümlülüğü doğmuş sayılır.
MADDE 191/A
16 ncı, 77 nci, 135 inci ve 167 ila 170 inci
maddelere uygun olarak eşyanın
mahiyeti veya nihai kullanımı nedeniyle
tercihli tarife uygulanmasının ya da
ithalat veya ihracat vergilerinden
tamamen veya kısmen muafiyetinin
mümkün olduğu durumlarda söz konusu
tercihli tarife veya vergi muafiyeti;
a) İlgili kişinin hileli bir davranış veya
ihmalinin olmaması,
b) Tercihli tarife veya muafiyetin
uygulanması için gerekli olan diğer
şartların yerine getirildiğinin ilgili kişi
tarafından ispat edilmesi,
şartıyla 182 ila 185 inci, 189 uncu veya
190 ıncı maddelere göre gümrük
yükümlülüğü doğduğu hallerde de
uygulanır.
MADDE 192
Aynı gümrük vergilerinin
ödenmesinden birden çok
yükümlünün sorumlu olduğu
hallerde, bunlar söz konusu vergilerin
ödenmesinden müştereken ve
müteselsilen sorumludurlar.
MADDE 193
1. Bu Kanunla konulmuş aksine
hükümler ve 2 nci fıkra hükümleri saklı
kalmak kaydıyla, bir eşyaya uygulanacak
ithalat veya ihracat vergileri tutarı, bu
eşyaya ilişkin gümrük yükümlülüğünün
başladığı tarihteki vergi oranları ve diğer
vergilendirme unsurlarına göre
belirlenir.
2. Gümrük yükümlülüğünün başladığı
tarihi kesin olarak tespit etmenin
mümkün olmadığı hallerde, ilgili eşyaya
ilişkin vergi oranları ve diğer
vergilendirme unsurlarının uygulanması
için dikkate alınacak tarih, gümrük
idarelerinin bu eşya için bir gümrük
yükümlülüğü başladığı sonucuna
vardıkları tarihtir.
Ancak, gümrük idarelerinin elde ettikleri
bilgilerin gümrük yükümlülüğünün daha
önceki bir tarihte başladığını tespit
etmelerine imkân vermesi halinde,
eşyanın ithalat veya ihracat vergileri
tutarı, elde edilen bilgilere göre söz
konusu yükümlülüğün başladığının
anlaşıldığı en eski tarihteki vergi oranları
ve diğer vergilendirme unsurlarına
dayanılarak tespit edilir.
3. Beyan sahibinin hatalı beyanı sonucu hiç
alınmadığı veya noksan alındığı tespit edilen
gümrük vergilerine, gümrük yükümlülüğünün
başladığı tarih ile vergilerin kesinleştiği tarih
arasındaki süre için 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun
51 inci maddesine göre tespit edilen gecikme
zammı oranında faiz uygulanır. Gümrük
vergilerinin kesinleşmesinden önce ödenmek
istenmesi durumunda faiz, ödeme tarihine
kadar hesaplanarak vergiler ile birlikte tahsil
edilir.
MADDE 194
1. Türkiye'nin taraf olduğu anlaşma hükümlerine göre
dahilde işleme rejimi altında elde edilen Türk menşeli
eşyanın anlaşmalara taraf ülkelere ithalinde, tercihli
tarife uygulamasından yararlanmasının, bunların
bünyelerine giren serbest dolaşımda olmayan
eşyanın ithalat vergilerinin ödenmesi ve buna ilişkin
belgelerin onaylanması koşuluna bağlı olması
halinde, ithalata ilişkin bir gümrük yükümlülüğü
doğar. Ancak, geri ödeme sisteminden yararlanan
eşya için bu fıkra uyarınca gümrük yükümlüğü
doğmaz ve bu durumda ödenmiş ithalat vergileri geri
verilmez.
2. Bu halde gümrük yükümlülüğü, söz konusu
eşyanın ihracına ilişkin gümrük beyannamesinin
gümrük idaresi tarafından tescil edildiği tarihte
başlar.
3. Dâhilde işleme rejimine tabi tutulan serbest
dolaşımda bulunmayan eşyaya ilişkin ithalat
vergileri, ihracata ilişkin beyannamenin tescili
tarihindeki vergi oranı ve diğer vergilendirme
unsurlarına göre hesaplanır. Ancak, izin
kapsamında önceden ihracat işleminden sonra
ithalat yapılması durumunda, bu vergi önceden
ihracata ilişkin gümrük beyannamesinin tescil
tarihindeki vergi oranı ve diğer vergilendirme
unsurlarına göre hesaplanarak, önceden ihracata
tekabül eden ithalatın yapılması esnasında ödenir.
4. Birinci fıkra uyarınca doğan gümrük
yükümlülüğü kapsamında ödenmesi
gereken ithalat vergilerinin ihracat
beyannamesi konusu eşyanın Türkiye
Gümrük Bölgesi dışına çıktığı tarihe kadar
ödenmesi zorunludur. Bu tarihten sonra
ödenen ithalat vergileri için ayrıca bu tarih
itibarıyla 6183 sayılı Amme Alacaklarının
Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci
maddesi hükümlerine göre tespit edilen
gecikme zammı uygulanır.
5. Dâhilde işleme rejimi kapsamında bir ihracat
beyannamesine ilişkin fazla ödenen ithalat
vergilerinden aynı
izin kapsamında başka bir ihracat beyannamesi
ne ilişkin eksik ödenen ithalat vergilerine
mahsup işlemi yapılmasına ilişkin usul ve esasları
belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Mahsup
işlemi sonrasında birinci fıkra uyarınca doğan
gümrük yükümlüğü kapsamında ödenmesi
gereken ithalat vergilerinin tamamının ödenmiş
olması halinde, dördüncü fıkra ve 234 üncü
maddenin beşinci fıkrası hükümleri uygulanmaz.
Gümrük Yükümlülüğünün
Sona Ermesi
Gümrük Kanunu (208-209)
• MADDE 208
• 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil
Usulü Hakkındaki Kanun hükümleri
saklı kalmak üzere, gümrük
yükümlülüğü;
a) Vergilerin ödenmesi,
b) Vergilerin kaldırılmasına karar
verilmesi,
• c) Gümrük beyannamesinin iptal
edilmesi,
• d) Eşyanın bir gümrük rejimi kapsamında
tesliminden önce zapt ve müsadere
edilmesi veya imha edilmesi, 164 üncü
madde uyarınca imha veya terk edilmesi,
doğal özellikleri veya beklenmeyen haller
yahut mücbir sebep nedeniyle telef veya
kaybı,
• e) 182 nci madde uyarınca gümrük
yükümlülüğü doğan eşyanın kanuna
aykırı girişi nedeniyle müsadere
edilmesi,
• Hallerinde sona erer.
• MADDE 209
• 194 üncü maddenin 1 inci fıkrası
uyarınca doğan gümrük
yükümlülüğü, bu işlemlerin iptal
edilmesiyle ortadan kalkar.
İşletmelerin Yükümlülükleri
Gümrük Kanunu 218-219
MADDE 218
1. Türkiye ile diğer ülkeler
arasında demiryolu dahil kara,
deniz ve hava yoluyla yapılan eşya
ve yolcu taşımalarında
yararlanılan istasyon, deniz ve
hava limanlarını işleten kuruluşlar
ile posta idareleri,
bu Kanun hükümlerine göre gerekli
gümrük gözetim ve kontrol
işlemlerinin yapılmasını sağlamak
üzere; yolcu salonları, geçici
depolama yerleri, antrepolar ile
görevli gümrük ve gümrük muhafaza
idarelerinin çalışmalarına elverişli ve
yeterli bürolar ve gözetleme kuleleri
tesis etmek;
buraların aydınlatma, ısıtma ve temizlik
ihtiyaçlarını karşılamak; demirbaş eşya ile
telefon ve diğer teknik donanımlarını
bedelsiz olarak sağlamak; limanlarda ve
gümrük kapılarında gümrük gözetimine
tabi eşya ve kişiler ile diğerlerinin
birbirine karışmasını önlemeye yönelik
her türlü fiziki yapıların sağlanması
konusunda Gümrük Müsteşarlığının
isteklerini yerine getirmek zorundadırlar.
2. Posta idareleri,1 inci fıkrada
sayılanların yanı sıra posta
kolilerinin muayene ve tahlili için
gerekli ölçü aletleri ve diğer
donanımları sağlamakla
yükümlüdür.
MADDE 219
1. Antrepo işleticileri buralardaki
eşyanın güvenliği ve hizmetlerin
çabuk görülmesi bakımından, zaman
içerisinde Müsteşarlıkça gerekli
görülecek ek donanımları ve
değişiklikleri yapmak ve ileri
teknolojinin gerektirdiği araçları
sağlamak zorundadırlar.
2.
a) Özel antrepo işleticileri, buralarda
görevlendirilmesini istedikleri
gümrük veya gümrük muhafaza
memurlarına ödenecek olan ve
miktarı Müsteşarlıkça belirlenecek
fazla çalışma ücretlerini ve
yolluklarını peşin olarak gümrük
veznesine ödemekle yükümlüdürler.
b) Doğrudan doğruya belirli bir özel
veya genel antrepo ile ilgili gümrük
işlemlerini yerine getirmek üzere
kurulan gümrük ve gümrük muhafaza
idarelerinde görevli memurların devlet
tarafından belirlenen maaş, fazla
çalışma ücreti ve diğer tahsisat
tutarları, antrepo işleticileri tarafından
her ay peşin olarak gümrük veznesine
yatırılmak zorundadır.
• c) Posta idarelerinde yapılacak
gümrük kontrolleri ve gümrük
işlemleri nedeniyle gümrük
memurlarına ödenecek olan ve
Müsteşarlıkça belirlenen fazla
çalışma ücretleri, posta idareleri
tarafından gümrük veznesine
yatırılır.
Teminat
Gümrük Kanunu (202-207)
MADDE 202
1. Gümrük mevzuatı uyarınca, gümrük
idarelerinin gümrük vergilerinin ve
diğer amme alacaklarının ödenmesini
sağlamak üzere bir teminat verilmesini
gerekli görmeleri halinde, bu teminat
söz konusu vergiler tutarının % 20
fazlasıyla yükümlü veya yükümlü
olması muhtemel kişi tarafından verilir.
2. Gümrük idareleri, teminat vermesi
istenen kişinin yerine başka bir kişinin de
teminat vermesini kabul edebilir.
3. Genel ve katma bütçeye dahil kamu
kuruluşlarının, belediyelerin, sermayesinin
tamamı devlete ait olan kamu iktisadi
kuruluşlarının ve Türkiye'deki yabancı
misyon şeflerinin verecekleri garanti
mektuplarını teminat olarak kabule
Müsteşarlık yetkilidir.
4. Teminat aranmayacak ve kısmi
teminat uygulanacak halleri
belirlemeye Bakanlar Kurulu
yetkilidir.
4458 SAYILI GÜMRÜK
KANUNUNUN BAZI MADDELERİNİN
UYGULANMASI HAKKINDA KARAR
Karar Sayısı : 2009/15481
MADDE 2041. 202 nci maddenin birinci fıkrasında
belirtilen teminat tutarı, teminata konu
gümrük vergileri tutarının kesin olarak
tespiti halinde bu miktar, diğer hallerde
ise tahakkuk edilen veya edilebilecek
gümrük vergilerinin en yüksek tutarı esas
alınarak belirlenir.
Zaman içinde değişkenlik gösteren
gümrük vergileri için verilen toplu
teminat tutarları, söz konusu gümrük
vergilerini her zaman karşılayabilecek
biçimde belirlenir.
2. Götürü teminat alınmasına ilişkin
usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
MADDE 205
Gümrük vergileri için kabul edilecek
teminatlar ile bunların değerlendirilmesi
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil
Usulü Hakkında Kanun hükümlerine
tabidir. Yabancı paraların T.C. Merkez
Bankası efektif alış kuru üzerinden
hesaplanan değeri üzerinden teminat
olarak kabulüne Müsteşarlık yetkilidir.
MADDE 206
1. Teminatın zaman içinde değerini
yitirmesi veya yetersiz kalması
halinde, ilgili gümrük idaresi ek
teminat verilmesini veya ilk
teminatın yeni bir teminat ile
değiştirilmesini isteyebilir.
2. Teminatın alınmasını gerektiren
gümrük yükümlülüğü sona erdiğinde
teminat çözülür.
3. Gümrük yükümlülüğü kısmen sona
erdiğinde, ilgilinin talebi üzerine
verilmiş teminat kısmen çözülür.
Ancak, söz konusu teminatın kısmen
çözülmeye uygun olması gerekir.
MADDE 207
1. Nakdî teminat dışında, bu Kanuna göre;
a) Tahakkuk ettirilip tahsili gereken gümrük vergileri
için verilen teminatın kabulü,
b) Bir şartlı muafiyet düzenlemesine tabi tutulan eşyaya
ilişkin gümrük yükümlülüğü doğması halinde, şartlı
muafiyete ilişkin beyannamenin tescili,
tarihinden başlamak üzere, 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci
maddesine göre tespit edilen gecikme zammı tahsil
edilir.
2. Bir şartlı muafiyet düzenlemesi
kapsamında eşya için indirimli
teminattan faydalanılması
durumunda birinci fıkrada belirtilen
gecikme zammı, teminatın nakit
verilen kısmı dışında kalan kısım ile
teminat verilmeyen kısmın tümü için
uygulanır.
Teslim Şekilleri
1. Ticari İşletmede Teslim- (EXW)
• Ex works" satıcının malları işletmesinde
(fabrika,depo v.s.) alıcı emrine hazır tutmakla
teslim yükümlülüğünü yerine getirdiği
anlamındadır. Satıcı, aksi kararlaştırılmadıkça
malın alıcı tarafından sağlanan bir araca
yüklenmesinden ya da malların ihraç
gümrüğünden geçirilmesinden sorumlu değildir.
Alıcı bu noktadan itibaren varış yerine değin,
malın taşınması ile ilgili tüm gider ve risklerin
yükümlülüğünü taşır. Bu terim tüm satış şekilleri
içinde satıcı için en az yükümlülüğü ihtiva eden
bir satış şeklidir.
• Bu teslim şeklinde sözleşmede
belirtilen satış bedeline yalnızca
ambalajlanmış mal bedeli dahildir.
Yani teslim tarihinden itibaren her
türlü nakliye, yükleme, boşaltma ve
sigorta masrafları alıcı tarafından
ödenmektedir.
2. Taşıyıcıya Teslim- (FCA)
• Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü,
malların ihraç gümrüğünden geçirilip, alıcı
tarafından belirlenen taşıyıcıya, belirlenen yer ya
da noktada teslimi ile son bulur.
• Eğer alıcı tarafından kesin bir teslim yeri
belirtilmemişse, satıcı taşıyanın malları teslim
alacağı yer civarında bir yer belirleyebilir. Ticari
uygulamalar taşıyıcı ile sözleşme yapılabilmesi
için satıcısının yardımını gerektirirse (Örneğin
demir ve hava yolu taşımacılığında) satıcı riziko ve
masraflar alıcıya ait olmak üzere hareket edebilir.
3. Gemi Doğrultusunda Teslim- (FAS)
• Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, belirlenen
limanda malların gemi doğrultusunda rıhtım veya mavnaya
konmasıyla sona erer. Bu da, bu andan itibaren, malla ilgili
tüm gider, yitik veya hasar rizikolarının alıcı tarafından
üstlenilmesi anlamındadır. Malın yükleme, boşaltma,
nakliye ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenir. FAS'da
sözleşmede belirtilen satış bedeline hem mal bedeli, hem
de rıhtıma kadar yapılan nakliye ücreti dahildir. Bu terim,
alıcının ihraç için malları gümrükten çekmesi gerektiğini
belirtir. Alıcı doğrudan yada dolaylı olarak ihraç işlemlerini
yerine getirmeyecekse kullanılmamalıdır.
• Bu terim yalnızca deniz veya iç su taşımacılığında kullanılır.
4. Gemi Bordasında Teslim- (FOB)
• Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü
belirlenen yükleme limanında mallar gemi
küpeştesini açtığı andan itibaren yerine
getirilmiş olur. Mallarla ilgili tüm gider yitik
veya hasar rizikoları bu noktadan itibaren alıcı
tarafından üstlenilir. Eğer gemi küpeştesi
pratikte bir şey ifade etmiyorsa FCA teriminin
kullanılması daha doğru olur.
5. Mal Bedeli ve Navlun - (CFR)
• Bu terim ile satıcı belirlenen varış limanına
malı gönderebilmek için gerekli tüm giderleri
ve navlunu ödemek zorundadır. Ancak malla
ilgili yitik bir hasar rizikoları ile giderlerde
görülebilecek artış, yükleme limanında
malların gemi küpeştesini geçmesi anından
itibaren satıcıdan alıcıya devredilmiş olur. CFR
terimi satıcının ihraç için malları gümrükten
geçirmesi gerektiğini belirtir.
6. Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun- (CIF)
• Bu terim ile satıcı CFR'deki yükümlülüklerine
aynen sahiptir. Ancak ek olarak, malların
taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna
karşı deniz sigortası temin etmek durumundadır.
Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini
öder. Alıcı bu terim ile satıcının sigortada sadece
minimum kuvertür temin etme yükümlülüğü
bulunduğunu bilmelidir. Bu terim satıcının ihraç
için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini
belirtir. Bu terim sadece deniz ve iç su
taşımacılığında kullanılır. Eğer gemi küpeştesi
pratikte birşey ifade etmiyorsa CIP terimini
kullanmak daha uygun olur.
8. Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş
Olarak Teslim- (CIP)
• Bu terim ile satıcı CPT'deki
yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak
ek olarak malların taşınması sırasında
yitik veya hasar rizikosuna arşı kargo
sigortası temin etmek durumundadır.
Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve
sigorta primini öder.
9. Sınırda Teslim- (DAF)
• Bu terim satıcının teslim yükümlülüğünün,
malların ihraç için gümrükten geçirilip, sınırda
belirlenen yer yada noktada ancak bitişik
ülkenin gümrük sınırndan önce emre hazır
tutulmasıyla sona ermesini ifade eder.
• Sınır terimi, ihraç ülkesinin sınırı da dahil
olmak üzere herhangi bir sınır için
kullanılabilir. Dolayısıyla, terimin içinde
sözkonusu sınırın her zaman nokta ya da yer
belirtilerek kesin şekilde tanımlanmış olması
hayati olarak önem taşımaktadır.
10. Gemide Teslim- (DES)
• Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü,
malı belirlenen varış limanında, gemi
bordasında, ithal gümrüğünden
geçirmeden alıcının emrine hazır tutmakla
sona erer. Satıcı, malların belirlenen varış
limanına getirilmesi için gereken tüm gider
ve rizikoları üstlenir. Bu terim sadece deniz
veya içsu taşımacılığı için kullanılabilir.
11. Rıhtımda Teslim (Gümrük Vergisi ve
Harçları Ödenmiş Olarak)- (DEQ)
• Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malları belirlenen
varış limanında ithal gümrüğünden geçirilmiş olarak, rıhtım
üzerinde alıcı emrine hazır tutmakla sona erer.
• Satıcı, malların o noktaya kadar taşınmasıyla ilgili vergi, resim
ve diğer harçlarda dahil olmak üzere tüm riziko ve giderleri
üstlenir. Bu terim satıcı dolaylı yada dolaysız yoldan ithal
lisansı sağlayamayacaksa kullanılmamalıdır. Eğer taraflar
malların alıcı tarafından gümrükten geçirilmesi ve gümrük
vergilerinin ödenmesini istiyorlarsa "duty paid" yerine "duty
unpaid" terimini kullanmalıdır. Eğer taraflar satıcının
yükümlülükleri arasından malların ithali için ödenecek bir
takım giderleri çıkarmak istiyorlarsa (KDV gibi) bunu, bu etkiyi
yaratacak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.
12. Gümrük Resmi Ödenmemiş
Olarak Teslim- (DDU)
• Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü,
malların ithal ülkesinde, belirlenen yerde
emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı,
malların o noktaya kadar taşınması ve
gümrük formalitelerinin yerine getirilmesi
ile ilgili riziko ve giderleri üstlenmek
durumundadır (İthalat için ödenmesi
gereken vergi resim ve harçlar hariç).
• Alıcı malların zamanında ithal için gümrükten
çekilmemesinden kaynaklanan ek gider ve
rizikoları üstlenmek durumundadır. Eğer
taraflar satıcının gümrük formalitelerini yerine
getirip bundan doğabilecek gider ve rizikoları
üstlenmesini istiyorlarsa bunu, bu etkiyi
yaratacak sözcükler ekleyerek
kesinleştirmelidirler. Eğer taraflar satıcının
yükümlülüklerine malların ithali için gerekli
bazı giderleri eklemek istiyorlarsa (KDV gibi)
bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekleyerek
kesinleştirmelidirler. Bu terim taşıma şeklinden
bağımsız olarak kullanılabilir.
13. Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak
Teslim– (DDP)
• “Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim” terimi,
malların ithalatçı ülkede belirlenen yerde hazır
bulundurulmasıyla, satıcının teslim
yükümlülüğünün de yerine getirilmiş olacağını
anlatır. Burada satıcı, malların gümrük giriş
işlemleri tamamlanmış olarak tesliminde, gümrük
resmi dahil olmak üzere, vergiler ve diğer
ödemelerle birlikte bütün risk ve masrafları
üstlenir. EXW terimi satıcı açısından asgari
yükümlülük ifade ederken, DDP terimi, tersine,
azami yükümlülüğü içerir.
• Eğer satıcı doğrudan ya da dolaylı
biçimde ithal lisansı almıyorsa, bu
durumda bu terim kullanılmamalıdır.
Eğer taraflar malların gümrük
girişinin alıcı tarafından yapılmasını,
gümrük resminin de onun tarafından
ödenmesini istiyorlarsa, bu durumda
DDU terimi kullanılmalıdır.
• Eğer taraflar ithal işlemlerde geçerli bazı
ödemelerin (örneğin Katma Değer
Vergisinin) satıcının yükümlülükleri
arasından çıkarılmasını isterlerse, bu istek
konuya açıklık getirecek şu ek sözlerle
sağlanabilir. “Gümrük resmi ödenmiş
olarak teslim, KDV hariç (varış yeri…)”
• Bu terim, taşıma biçimi ne olursa olsun
kullanılabilir.