Transcript Ergenlik 2 - Ergenlerin okul hayatı

Ergenlik 2 – Ergenlerin okul hayatı
school influence on adolescent development
Dr. Mustafa Ergün
Birçok açıdan okul hayatının ergen
gelişimi üzerinde önemli rolü vardır.
Çocuklar okula başladıktan
eğitimlerini bitiriceye kadar, kendi
evleri dışındaki en büyük zamanlarını
okullarda geçirirler.
Okullar, çocuk ve ergen gelişiminin
geçirildiği yerlerden biridir ve
buradaki birçok faktör gelişime etki
eder.
Bireyler duygusal, bilişsel ve sosyal ihtiyaçları ile
kişisel hedeflerini yetişkinlik yaşlarına kadar sık
sık değiştirirler.
Okullar, ana sınıflarından üniversiteye kadar
gerek binaları gerek yönetim biçimleri, ders
programları, öğretmen-öğrenci ilişkileri, sınav
sistemleri vs ile devamlı değişmektedir.
Öğrenciler bu karmaşık ortamda gelişimlerini
sürdürmek zorundadır.
Ayrıca okul sistemi daha geniş dış ortamlardan
da etkilenmektedir.
 Okullarda çok katmanlı düzenleyici sistemler (yönetsel, eğitsel,
sosyal) vardır;
 Bu düzenleyici sistemler çocukları ve gençleri etkilerken
birbirlerini de etkiler;
 Bu sistemler içinde öğrencileri etkileyen değişik sosyal aktörler
vardır;
 Bu sistemler ilköğretim birinci kademede, ikinci kademede ve
lisede birbirinden farklıdır;
 Bu sistemler ergenin bilişsel, sosyal-duygusal ve davranışsal
gelişimini etkiler.
Okullar sınıf ortamında, teneffüslerde,
bahçede ve kantinde öğrenciyi birçok
yönden kuşatır.
Sınıflarda öğretmenin kişiliği, öğretmeye
çalıştığı konu, öğrencilerle ilişkisi, sınıf
iklimi, ders yapma biçimi ve sınıf
aktiviteleri öğrenci gelişimi etkiler.
Okul düzeyinde de okulun binası, yönetim biçimi, okuldaki eğitsel ve
sosyal olanaklar, ders dışı faaliyetler öğrenciyi etkiler.
Sınıfta öğretmenin uyguladığı öğretim yöntem ve teknikleri,
bireysel ve grup çalışmaları öğrencinin sosyal gelişimini etkiler.
Çocuklar ve gençler özsaygılarını, özgüvenlerini burada kazanırlar,
veya kazanamazlar.
Sınıf arkadaşlarından öğretmenin şahsiyetine kadar her şey
çocuğun gelişimi üzerinde bir şekilde etki eder. Farklı okullarda,
farklı yönetimler, öğretmenler ve öğrenciler arasında öğrenci
duyguları, kanaatleri ve davranışları değişir.
İlkokul, ortaokul ve lisede de ortamlar ve davranışlar değişir.
Okul, çocukların ve gençlerin gelişiminde çok önemli bir
yere sahiptir.
Öğrencileri etkileyen ilk yer dershanedir.
Sınıfta öğrenme, eğitim ortamı, öğretme, öğrettiğini ölçme
ve başarı büyük ölçüde öğretmene bağlıdır.
Öğretmen, zor öğrencilerle nasıl başa çıkıyor?
Öğretmen, öğrencinin özgüvenini yıkıyor veya geliştiriyor.
Öğretmenin kendi özgüveni de önemli.
Bazı öğretmenler öğrenilmiş çaresizlik (learned
helpless) içine düşürüyor. «Benden 100 alan
olmaz, en fazla 70 alır.» Sizden adam olmaz.
Bu tür öğretmenler liselerde ve özellikle kasaba ve
kenar mahalle liselerinde daha çoktur. Gençlerin
okula güvenlerini ve bağlarını zayıflatıyor.
Sınıf içindeki bazı öğrencilerden yüksek,
bazılarından düşük beklenti de öğrencilerde bir
hayal kırıklığı yaratıyor.
Sınıf İklimi (Classroom Climate)
Yüksek düzeyli bir öğretmen-öğrenci ilişkisi
(Teacher-student relationships), gençlerin
öğrenme motivasyonunu, okula bağlılığını,
ders başarısını, kendine güvenini ve sosyalduygusal refahını arttırır. Öğrencilere
güvenen, onlar için kaygılanan, onlara
duygusal destek veren, saygı duyan
öğretmenlerin öğrencileri birçok gelişim
kademelerini başarılı olarak geçerler; yoksa
bazı sorunlar ortaya çıkar.
Bu nedenle çocukların ve gençlerin birçok
yönden gelişiminde öğretmenin sınıf
yönetimi biçimi, onlara rehberlik etmesi,
sınıf içi faaliyetler, geri bildirimler vs önemli
rol oynar.
İç motivasyon kaynakları,
dış motivasyoncular
Yarışmalarda motivasyonu kullanma
Ergenler okulda ve sınıfta çoğu kez bir yarışma ortamında bulunurlar.
Herkes diğerlerinden daha iyi olmak ister. Ama bunu başaramayınca,
yeterli destek bulamazsa, okul performansının düşme korkusu yaşar.
Eğer eğitim yarışmacı tarzdan ziyade işbirlikli ve bireysel öğretim
tarzında yapılıyorsa; kızlar matematik ve fen derslerinde daha başarılı
olmaktadır.
Bir çok araştırma, öğrencilerin ilgilerine, seviyelerine,
psikolojik ihtiyaçlarına uygun eğitim yapılıyorsa;
öğretim araç-gereçleri çok ve doğru seçilmiş ise
öğrencilerin öğrenmeye iyi motive olduklarını
gösteriyor.
Aslında kişinin gelişiminin normal olması için en uygun çevre koşullarının
sağlanması gerekir. Genç ergenlerin ihtiyaçları ile ilköğretim okulları ve
liselerin sağladığı çevre olanakları uyumsuzdur.
Birçok ergen için okul cansıkıcı bir yerdir, hiçbir ilgi uyandırmaz, dersler
dikkate değer konular değildir, başarı fazla değildir, okuldan soğutur.
Okul binaları
Okulun sadece sınıfları değil tüm binası ve çevresi ergenlerin zihinsel, sosyalduygusal, davranışsal gelişimlerini, akademik başarılarını, inanç ve ideolojilerini
etkiler. Sınıf iklimi kadar okul iklimi, okul ölçeğinde düzenlenen faaliyetler,
öğrencilerin okul içindeki ilişikileri bu gelişimlere katkıda bulunur. Ancak okulun
işinin eğitim-öğretim olduğu hiç bir zaman unutulmamalıdır.
Çocukları ve gençleri okula bağlamanın, okul değerlerine sahip çıkmanın değişik
yolları bulunmalıdır. Öğrencilerini değerli görmeyen, onlara güvenli bir ortam
sağlayamayan okullara karşı öğrenci bağlılığı azalır
Okuldaki ders dışı faaliyetler (extracurricular activities)
Gerçi uyuşturucu kullanımı, suç, şiddet, cinsel faaliyet gibi
unsurları da içermesine rağmen, okul sonrası faaliyetler
de ergen gelişimini etkiler.
Spor faaliyetlerine katılmanın gençlerin okula bağlılığını
artıracağı, onu kötü alışkanlıklardan koruyacağı şeklinde
bir kanaat vardır. En azından «sporcu arkadaşları
çetelerden ve uyuşturucu arkadaşlarından iyidir» diye
düşünülür; çünkü ergen gelişiminde arkadaş gruplarının
etkisi çocukluk dönemindeki arkadaşlardan daha fazladır.
Okul değiştirme ve üst
okula geçme (School
transitions) ergenleri çok
değişik şekillerde etkiler.
Çocuklar ilköğretim birinci
kademeden ikinciye
geçerken, gençler liseye ve
üniversiteye girdiklerinde
önemli gelişim
etkilenmeleri yaşarlar.
Burada başarı düşüşleri,
çevre ve arkadaş
değişikliklerine bağlı
duygusal karışıklıklar
görülür. Okulu «kırmalar»
hatta okul terkleri de
yaşanır; tabi burada erinlik,
fiziksel ve hormonal
değişimler de etkili olur.
Okul yükseldikçe
öğretmen-öğrenci
etkileşimi azalır ve daha
resmileşir.
Okulun çevresindeki imkanlar ve halkın yapısı da okuldaki herşeyi etkiler.
Olanakları bol ve güvenli bir çevre, öğretmenleri sık değişmeyen bir okul ergen
gelişimi üzerine olumlu etki yapar.
Ayrıca gençler -eğer okulları bir mesleğe veya bir üst okula başarılı bir şekilde
hazırlıyorsa-, o okuldaki her şeye daha olumlu katkıda bulunurlar. Tersi bir
durumda ise okula zorla giden ve okul dışı gruplarda gelecek arayan bir gençlik
durumuna düşer.
Ergenlerin okul sorunları
Bazı kişisel sorunlar ‘okul sorunu’ gibi
gözükebilir. Ama birçok sorun da okuldan
kaynaklanabilir.
Okula gitmekten korkma, ‘okulu kırma’,
okuldan kaçma
Başarısızlık, bunalım, sıkıntı…
Aile çatışması, uyuşturucu kullanımı
Bazen çocukların zekâ ve
yeteneklerinin yeterli olmadığı
okullara yerleştirilmesi, onlarda
bir dizi soruna yol açar.
Çocuklukta ortaya çıkan dikkatini
toplayamama (ADHD, attentiondeficit/hyperactivity disorder) ve
öğrenme bozuklukları ergenlikte
de okul sorunları olarak devam
eder.
Sık sık okuldan kaçan ve okulu terkeden ergenler, sonunda okulu bırakırlar. Bunlar
genelde dersleri başarısız ve okul faaliyetlerine katılmayan gençlerdir. Bunlar
okulda ve okul dışında şiddet, uyuşturucu kullanımı ve satışı, güvensiz cinsel
faaliyetler gibi tehlikeli davranışlar gösteririler. Tehlikede olan bu gençleri meslek
eğitimi ve alternatif eğitim programları ile toplumdan uzaklaştırmamak gerekir.
Çevrelerini değiştirmek, uyuşturucu tedavisi ve kötü alışkanlıklarından
uzaklaştırmak bu gençlere çok büyük bir yardım olacaktır