Transcript akademik yükseltme, atama, özlük hakları ve akademik özerklik

ÜNİVERSİTEDE
ÖZERKLİK VE ÖZGÜRLÜK
Prof. Dr.İskender Sayek
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
Genel Cerrahi Anabilim Dalı
Kocaeli Üniversitesi
Üniversite Çalıştayı 2010
21. Yüzyıl : Nasıl bir dünya?
•
•
•
•
•
•
Bilgi çağı
Küreselleşme
Liberal ekonomi / Piyasa ekonomisi
Yüksek düzeyde rekabet
Değerlerde yozlaşma / Kayıp
Kuşatılmışlık duygusu : Baskı / Sıkıyönetim
21. Yüzyıl : Nasıl bir dünya?
Üniversite kurumsal
düzeyde bu ortamdan
yoğun etkileniyor
Ekonomik olarak
güçsüz
Toplumdan
uzak
Apolitik
Siyasi otoritenin
güdümünde
21. Yüzyıl : Nasıl bir dünya?
Üniversite kurumsal
düzeyde bu ortamdan
yoğun etkileniyor
Ekonomik olarakÖzgürlük
güçsüz
ve
özerklik kaybı
Toplumdan
“Sessiz
uzak
Apolitik
Siyasi otoritenin
Üniversite
güdümünde ”
Üniversite ?
Bilimsel ve idari özerkliğe sahip kamu
tüzel kişiler ya da kamu yararına bilgi
üreten ve bu bilgiyi paylaşan özerk
eğitim ve araştırma kurumları
Üniversite ?
Bilimsel ve idari özerkliğe sahip kamu
tüzel kişiler ya da kamu yararına bilgi
üreten ve bu bilgiyi paylaşan özerk
eğitim ve araştırma kurumları
Bilgi çağı ve toplumunda üniversitelere
daha da çok görev yüklenilmektedir.
Üniversite ?
Bilimsel ve idari özerkliğe sahip kamu
tüzel kişiler ya da kamu yararına bilgi
üreten ve bu bilgiyi paylaşan özerk
Eğitim
Araştırma
eğitim ve araştırma
kurumları Hizmet
Araştırma
Hizmet
Eğitim
Üniversite Temel Bileşenleri
Öğrenciler Eğiticiler
Bağlı
olduğu
kurumlar
Üniversite Temel Bileşenleri
Öğrenciler Eğiticiler
Bağlı
olduğu
kurumlar
Üniversite Özerkliği
• Yüksek öğretim kurumlarının iç
işleyişlerine, mali işlerine ve
yönetimlerine ilişkin kararlar almada ve
faaliyetlerinde kendi politikalarını
oluşturmada bağımsızlık (Lima
Bildirgesi).
Üniversite Özerkliği
Yönetimsel
özerklik
Akademik / Bilimsel
özerklik
Mali / ekonomik
özerklik
Üniversite Özerkliği neden
önemlidir?
• Akademik hedeflerinin toplumun ve
evrenin gereksinimlerini karşılayabilmesi
için üniversiteler özerk olmalıdır.
• Özerklik üniversitelerin performansı ve
verimliliğini doğrudan etkiler
• Üniversitenin bu gereksinimleri en iyi
şekilde karşılayabilmesi için tüm siyasi
ve ekonomik güçlerden bağımsız olması
gerekir ( Avrupa Konseyi Doc 10943).
•
OECD Özerklik Göstergeleri
(2003)
• Binaları ve tüm araç-gereçlerin mülkiyetine sahip
olmak
• Kredi alabilme yetkisine sahip olma
• Bütçesini oluşturma ve öncelikleri doğrultusunda
harcayabilme
• Akademik yapısını ve ders müfredatını belirleme
• Akademik personeli işe alma ve işine son verebilme
• Maaşları belirleme
• Yeni alacağı öğrenci kontenjanlarını belirleme
• Öğrenci harçlarını belirleme.
Günay D
TEPAV 2010 Aralık
TEPAV 2010 Aralık
Bilimsel Özerklik
Dış Faktörler
Kamu (Devlet)
Vakıf
Özel kurluşlar
Bütçe sağlayıcı
İç Faktörler
Kurum
Üyeler
Yönetimsel Özerklik
• Türkiye’de yönetimsel ve mali tam bir
özerklikten söz etmek güçtür.
• Üniversite özerkliğinin en önemli ilkesi
elemanları tarafından seçilen organlar
eliyle yönetilmesidir.
Türkiye’de
Durum
Rektörlük seçimi ???
Dekan : Atama
Anabilim Dalı Başkanı: Seçim
Fakülte Kurulu: Seçim
Öğretim Elemanlarının
Yükümlülükleri
1. Gerek Üniversite camiasına, gerekse kendi
mesleğine karşı ahlakî yükümlülüklerini ve
sorumluluklarını yerine getirmek,
2. Bireysel düzeyde ve işbirliği ruhu içerisinde,
mükemmeliyete, yenilikçiliğe bağlılık ve
öğretim ve araştırmada bilginin sınırlarını
ileriye götürmek,
3. Üniversiteye olan sorumlulukları, bireysel
haklardan ayrı tutmak ve kamuoyu önünde
ifade edilen görüşlerin, üniversiteyi hiçbir
şekilde bağlamayacağının bilincinde olmak
(Ortaş İ).
Üniversitede Özgürlük
Öğretim
elemanları
Bireysel Hak
Öğrenciler
Üniversitede Özgürlük
Öğretim
elemanları
Akademik
Özgürlük
Bilgi
Üretme
Araştırma ve
Yayın yapma
Bireysel Hak
Toplumsal
sorunlar ile
ilgili bağımsız
görüş bildirme
Çalışma
Programını yapma
Öğrenciler
Demokratik
Özgürlük
Üniversitede Özgürlük
Öğretim
elemanları
Akademik
Özgürlük
Bilgi
Üretme
Araştırma ve
Yayın yapma
Bireysel Hak
Toplumsal
sorunlar ile
ilgili bağımsız
görüş bildirme
Çalışma
Programını yapma
Öğrenciler
Demokratik
Özgürlük
Akademik görevlerin
aksatılmaması esas
Bilimsel ve
etik denetim
Akademik Özgürlükler
(Lima Bildirgesi)
araştırma,
inceleme
tartışma
anlatma veya
yazma
öğretme
Akademik
Özgürlük
belgeleme
Bireysel
üretme
Ekip
yaratma
Akademik Özgürlükler
(Lima Bildirgesi)
BİLGİ
araştırma,
inceleme
tartışma
Akademik
Özgürlük
edinme
belgeleme
Bireysel
üretme
anlatma veya
yazma
öğretme
iletme
Ekip
yaratma
eleştirme
Üniversitede Özgürlük
Bireysel Hak
Demokratik
Özgürlük
Akademik
Özgürlük
Toplumsal
sorunlar ile
ilgili bağımsız
görüş bildirme
ÖZLÜK HAKLARI
Bilgi
Üretme
Araştırma ve
Yayın yapma
Çalışma programını
yapma
Özlük Hakları ?
“Genel memur statüsü içinde
kişinin , kanunların ön gördüğü
şekil ve şartlara bağlı bireysel
haklardır”
Özlük Hakları Kapsamı
Maaş ve
ödentiler
Özlük Hakları Kapsamı
Maaş ve
ödentiler
Liyakatın
gözetilmesi
Çalışma
koşulları
Emeklilik
Atama ve
yükseltilme
Görevlendirmeler ile
ilgili uygulamalar
Çalışma sırasında sosyal
yaşamını kolaylaştıracak
süreçler
Özlük Hakları Kapsamı
Maaş ve
ödentiler
Liyakatın
gözetilmesi
Öğretim elemanlarının özlük hakları ile
Çalışma
ilgili her kademe ve tüm bu Emeklilik
alanlardla
koşulları
yetersizlik veya sorun vardır.
Görevlendirmeler ile
Atama ve
Bu
sorunlar araştırma görevliliği
ve
ilgili uygulamalar
yükseltilme
öğretim görevliliği dönemlerinde daha
Çalışmabelirgin
sırasında sosyal
yaşamını kolaylaştıracak
süreçler
Maaş ve Ödentiler: Türkiye
• Öğretim elemanlarının tümünün
ücretlendirmesi açısından yetersizlik
vardır.
• Araştırma ve öğretim görevliliğinde bu
yetersizlik daha belirgin
“Yoksulluk sınırlarının altında..”
• Geçici önlemler: Ek ders ücreti, Döner
sermaye, Performansa dayalı
ücretlendirme
Maaş ve Ödentiler: Türkiye
• İstenen, öğretim elemanlarının emeğinin
karşılığının verildiği, sosyal konumuna
göre insanca yaşayabileceği, emekliliğe
yansıyan bir ücret verilmesi
• “Tam Gün Yasası” özlük haklarını
düzeltemiyecek …çalışma biçimi ile
sorunları arttıracak gibi …..
Öğretim Elemanları
Özlük Hakları: Türkiye
• Araştırma Görevlisi
Öğretim
Yasası (2547 sayılı yasa)
•Yüksek
Öğretim
Görevlisi
Memuriyet
•Devlet
Yardımcı
Doçent Kanunu (657 sayılı yasa)
• Doçent
• Profesör
Tüm değişikliklere rağmen özlük hakları
ile ilgili çok sınırlı maddeler vardır.
Akademik Yükseltilme ve Atama
Mezuniyet Öncesi Eğitim
Araştırma
görevlisi
Mezuniyet Sonrası Eğitim
Yüksek Lisans,
Doktora
Tıpta Uzmanlık
Öğretim Görevlisi
Yrd. Doçent
Doçent
Profesör
Akademik Yükselme ve Atama
Mezuniyet Öncesi Eğitim
Araştırma
görevlisi
Mezuniyet Sonrası Eğitim
Yüksek Lisans,
Doktora
Tıpta Uzmanlık
Öğretim Görevlisi
Yrd. Doçent
Doçent
Profesör
Akademik Yükselme ve Atama
• 2547’de genel ilkeler
• Öğretim üyeliği yolunda en önemli kademe olan
doçentlik sınavları ile ilgili sorunlar
– Minimum başvuru kriterler : Alanlara göre
farklılıklar
– Kurumların kriterlerindeki farklılıklar
– Değerlendirmenin aynı standartta yapılamaması ve
objektif olmaması (Yayın ve sınav kademesi)
– Değerlendirmenin sadece yayın değerlendirmesi
şeklinde olması
Akademik Yükselme ve Atama
• Atamalarda kadro kullanımında standart
olmaması
• Kurumlar arası farklılıklar
• Kurumların atamalarda özgür olmaması . YÖK
Onayı….
Akademik / Yönetimsel Özerklik ???
• Norm kadro uygulaması
• Atamalarda sadece yayınların niceliksel
değerlendirilmesi
• Liyakata değer verilmemesi
• Eğitim ile ilgili sınırlı kriter olması
Anketlerin Genel Değerlendirmesi
Tamamlamayan 4
Tamamlayan 318
Öğretim üyesinin özlük hakları
kavramı tanımı içerisinde
aşağıdakilerden hangisi/hangileri
yer almaktadır?
•
•
•
•
•
Liyakata değer verilmesi
Hakettiği kadroya atanma
Çalışma koşulları
Üniversite özerkliği içinde görülmesi
Ücretler
Üniversitede döner sermayeye
dayalı ücretlendirme ile ilgili
görüşünüz:
Üniversitede döner sermayeye
dayalı ücretlendirme ile ilgili
görüşünüz:
Öğretim üyelerinin %40’ı
“yoksulluk sınırının” altında
maaş almaktadır.
Öğretim Üyelerinin Özlük Hakları
Açısından Yaşadıkları Sorunlar
• Akademik atamalarda gecikme
• Atamalarda kayırma
• Ücretlerde yetersizlik
Ek ders ücretlendirilmesi
sistemini uygun buluyorum
Özlük haklarınızın korunmasında aşağıdaki
hangi kurum ve kuruluşların önemli işlevi
vardır?
Özlük haklarınızın korunmasında aşağıdaki hangi
kurum ve kuruluşların önemli işlevi vardır?
Önemli+Çok önemli Önemsiz
YÖK
% 75
Üniversite
% 91
Yönetimi
Sivil Toplum % 77
Örgütleri
% 25
%9
% 23
Sonuç
• Üniversite yöneticileri yanı sıra öğretim
elemanları üniversite özerkliği ve
özgürlüklerine sahip çıkmalı
• Bunlardan ödün vermemeli, sorumluluğunun
farkında olmalı
• Öğretim üyelerinin haklarını korumada
üniversite yönetimi sorumluluk almalı
çünkü….
“Bu kavramlar üniversiteyi, üniversite yapan en
önemli kavramlardır.”
Teşekkür ederim…