Transcript Ocena regulacji wynagradzania pracowników sądów

Koncepcje wynagradzania pracowników
sądów de lege lata i de lege ferenda
dr Artur Rycak
Uczelnia Łazarskiego
Podstawy prawne wynagradzania
pracowników sądów
Obecnie wynagradzanie pracowników sądów uregulowane jest w
kilku aktach prawnych, w tym:
1) Prawie o ustroju sądów powszechnych – zasady
wynagradzania sędziów, referendarzy sądowych, a od
1 stycznia 2013 r. także dyrektorów sądów,
2) ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów
i prokuratury – zasady wynagradzania urzędników sądowych
i pracowników pomocniczych i obsługi,
3) rozporządzeniu MS z dnia 30 marca 2010r. w sprawie
stanowisk i szczegółowych zasad wynagradzania urzędników
i innych pracowników sądów i prokuratury oraz odbywania
stażu urzędniczego – zasady wynagradzania urzędników
sądowych i pracowników pomocniczych i obsługi,
Podstawy prawne wynagradzania
pracowników sądów
4) rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 kwietnia
2012 r. w sprawie wynagrodzenia zasadniczego asystentów
sędziów,
5) ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych oraz
rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w
sprawie wynagrodzeń kuratorów zawodowych i aplikantów
kuratorskich – zasady wynagradzania zawodowych
kuratorów sądowych oraz aplikantów kuratorskich.
Metody kształtowania wynagrodzeń
W prawie pracy wyróżnia się dwie główne metody kształtowania
wynagrodzeń:
1) układową (dialogu społecznego),
2) administracyjną (zakładająca brak dialogu na poziomie
pracodawcy).
Metoda układowa jest metoda preferowaną przez przepisy kodeksu
pracy i dotyczy zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego.
Polega na regulowaniu zasad wynagradzania pracowników w
układach zbiorowych pracy i innych porozumieniach o charakterze
zbiorowym.
Metoda administracyjna polega na regulowaniu zasad
wynagradzania pracowników w ustawach i rozporządzeniach.
31.10.12
dr Krzysztof Walczak
Metody kształtowania wynagrodzeń
 W odniesieniu do pracowników sądów stosuje się głównie
metodę administracyjną – regulowania zasad wynagradzania w
ustawach i rozporządzeniach.
 Metodę dialogu społecznego stosuje się tylko w przypadku
premiowania.
 Taki stan rzeczy jest nieprawidłowy. Jego skutkiem jest brak
elementów dialogu społecznego w sądach i marginalizowanie
związków zawodowych.
 Polska nie przestrzega zatem art. 7 Konwencji MOP nr 151
dotyczącej ochrony prawa organizowania się i procedury
określania warunków zatrudnienia w służbie publicznej.
31.10.12
dr Krzysztof Walczak
Metody kształtowania wynagrodzeń
Zgodnie z art. 7 Konwencji MOP nr 151, kraje ratyfikujące
zobowiązane są podejmować odpowiednie kroki
odpowiadające warunkom krajowym zmierzające do
udzielenia poparcia i pomocy w jak najszerszym rozwijaniu i
stosowaniu mechanizmu rokowań między zainteresowanymi
władzami publicznymi i organizacjami pracowników
publicznych co do warunków zatrudnienia lub każdej innej
metody pozwalającej na uczestniczenie przedstawicieli
pracowników publicznych w ustalaniu tych warunków.
31.10.12
dr Krzysztof Walczak
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
Regulacja wynagrodzeń pracowników sądów jest rozproszona, przy czym
wobec niektórych grup zawodowych można uznać ją za właściwą, np.
wobec referendarzy sądowych
Regulacja wynagrodzeń asystentów powinna być umiejscowiona w ustawie o
pracownikach sądów (obecnie wynika z przepisów Prawa o ustroju sądów
powszechnych).
W ustawie o pracownikach sądów i prokuratury brak jest zasad określających
reguły ustalania wynagrodzenia za pracę, które można by uznać jako
spełniające wymogi wynikające z zasady równego traktowania
pracowników.
Metody kształtowania wynagrodzeń
Zgodnie z art. 7 Konwencji MOP nr 151, kraje ratyfikujące
zobowiązane są podejmować odpowiednie kroki
odpowiadające warunkom krajowym zmierzające do
udzielenia poparcia i pomocy w jak najszerszym rozwijaniu i
stosowaniu mechanizmu rokowań między zainteresowanymi
władzami publicznymi i organizacjami pracowników
publicznych co do warunków zatrudnienia lub każdej innej
metody pozwalającej na uczestniczenie przedstawicieli
pracowników publicznych w ustalaniu tych warunków.
31.10.12
dr Krzysztof Walczak
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
Ustawa o pracownikach sądów i prokuratury oraz rozporządzenie MS
z 30 marca 2010 r. w sprawie stanowisk i szczegółowych zasad
wynagradzania (…)
 przepisy przewidują taryfowy system wynagradzania oparty o:
- tabele stanowisk z określonymi formalnie kwalifikacjami koniecznymi
do zajmowania stanowiska,
- tabelę stawek wynagrodzenia zasadniczego,
- tabelę mnożników służących do ustalenia wysokości dodatku
funkcyjnego
 brak mechanizmów dialogu społecznego
 brak wartościowania stanowisk pracy
 zbyt szerokie widełki płacowe
 zbyt sztywne wymagania kwalifikacyjne
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
Referendarze sądowi
Struktura wynagrodzenia:
Wynagrodzenie zasadnicze – wynosi 75 % wynagrodzenia zasadniczego w stawce
pierwszej sędziego sądu rejonowego, powiększonego o należną składkę z tytułu
ubezpieczenia społecznego.
- po 7 latach pracy na stanowisku referendarza sądowego wynagrodzenie zasadnicze
podwyższa się do wysokości 75 % wynagrodzenia zasadniczego sędziego sądu
rejonowego w stawce drugiej, powiększonego o należną składkę z tytułu
ubezpieczenia społecznego,
- po dalszych 7 latach pracy - do wysokości 75 % wynagrodzenia zasadniczego
sędziego sądu rejonowego w stawce trzeciej, powiększonego o należną składkę z
tytułu ubezpieczenia społecznego.
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
Referendarze sądowi
Struktura wynagrodzenia:
Wynagrodzenie zasadnicze starszego referendarza sądowego wynosi:
 85 % wynagrodzenia zasadniczego sędziego sądu rejonowego w stawce drugiej,
powiększonego o należną składkę z tytułu ubezpieczenia społecznego,
 po 7 latach pracy na stanowisku starszego referendarza sądowego wynagrodzenie
zasadnicze podwyższa się do wysokości 85 % wynagrodzenia zasadniczego
sędziego sądu rejonowego w stawce trzeciej, powiększonego o należną składkę z
tytułu ubezpieczenia społecznego.
Dodatek za wieloletnią pracę – od 5 do 20% wynagrodzenia zasadniczego pocąwszy
od 6. roku pracy
Dodatkowe wynagrodzenie roczne
Nagroda jubileuszowa
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
Kuratorzy sądowi
Struktura wynagrodzenia:
Wynagrodzenie zasadnicze – odnosi się do kwoty bazowej ustalanej przez państwo, corocznie
waloryzowanej
Dodatki funkcyjne – kuratorzy okręgowi i ich zastępcy oraz kierownicy zespołu kuratorskiej
służby sądowej
Dodatek za wieloletnią pracę – wynoszący począwszy od szóstego roku pracy 5% miesięcznego
wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy, aż do
osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
Dodatek specjalny – przyznawany na czas określony, do wysokości 40% wynagrodzenia
zasadniczego powiększonego o kwotę przyznanego dodatku funkcyjnego
Dodatek za pracę terenową - w wysokości 50% kwoty bazowej
Dodatek patronacki za sprawowanie opieki nad aplikantem
Dodatkowe wynagrodzenie roczne
Nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy –wysokość nielimitowana
Nagrody jubileuszowe
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
Tabela mnożników kwoty bazowej dla stopni służbowych
Lp.
Mnożnik kwoty bazowej
1
Kurator specjalista
2,3
2
Starszy kurator zawodowy
2,0
3
Kurator zawodowy
1,7
4
Aplikant kuratorski
0,9
Kwota bazowa w 2012 r.: 1 873,84 zł.
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
Dyrektorzy sądów - obecnie
Struktura wynagrodzenia:
Wynagrodzenie zasadnicze –
Dodatek za wieloletnią pracę – wynoszący począwszy od szóstego roku pracy 5%
miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za
każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia
zasadniczego.
Dodatek specjalny – przyznawany na czas określony, do wysokości 40%
wynagrodzenia zasadniczego powiększonego o kwotę przyznanego dodatku
funkcyjnego
Dodatkowe wynagrodzenie roczne
Nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy
Nagrody jubileuszowe
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
Dyrektorzy sądów – od 1 stycznia 2013 r.
Struktura wynagrodzenia:
Wynagrodzenie zasadnicze – stawki wg widełek z rozporządzenia
Dodatek specjalny – przyznawany na czas określony, do wysokości 40%
wynagrodzenia zasadniczego powiększonego o kwotę przyznanego
dodatku funkcyjnego
w wysokości do 40% wynagrodzenia zasadniczego) plus nieograniczone co do
wysokości nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy
Dodatkowe wynagrodzenie roczne
Nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy – wysokość nielimitowana
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
Dyrektorzy sądów – od 1 stycznia 2013 r.
Wynagrodzenie zasadnicze – stawki projektowane:
Dla dyrektorów sądów rejonowych i okręgowych:
4 500 – 8 000 w sądach o limicie do 20 etatów sędziowskich
5 000 – 9 000 w sądach o limicie od 21 do 50 etatów sędziowskich
6 000 – 10 000 w sądach o limicie powyżej 50 etatów sędziowskich
Dla dyrektorów sądów apelacyjnych:
8 000 – 13 000
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
Urzędnicy i pracownicy sądów
Struktura wynagrodzenia:
Wynagrodzenie zasadnicze – wg stawek z załącznika do rozporządzenia
Dodatek za wieloletnią pracę – wynoszący począwszy od szóstego roku pracy 5%
miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy
rok pracy, aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
Dodatek specjalny – przyznawany na czas określony, do wysokości 40% wynagrodzenia
zasadniczego powiększonego o kwotę przyznanego dodatku funkcyjnego
Premie
Dodatkowe wynagrodzenie roczne
Nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy – wysokość nielimitowana
Nagrody jubileuszowe
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
Wynagrodzenie zasadnicze urzędników i pracowników sądów
Stanowiska
Kwota w zł
1
2
Stanowiska samodzielne
1.800-7.000
Stanowiska wspomagające
1.500-5.200
Stażysta
1.400-2.400
Aplikant referendarski
Stanowiska pomocnicze, obsługi technicznej i gospodarczej
1.700
1.126-2.900
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
TABELA MNOŻNIKÓW SŁUŻĄCYCH DO USTALENIA WYSOKOŚCI DODATKU Z TYTUŁU
ZAJMOWANEGO STANOWISKA LUB PEŁNIONEJ FUNKCJI PRZYSŁUGUJĄCEGO
URZĘDNIKOM I INNYM PRACOWNIKOM SĄDÓW I PROKURATURY
Stanowiska samodzielne
do 2,0
Stanowiska wspomagające:
- starszy inspektor ds. biurowości
do 1,5
- inspektor ds. biurowości
do 1,1
- główny specjalista
do 1,0
Funkcja naczelnika wydziału
do 1,5
Funkcje kierowników:
sekretariatu, sekretariatu wydziału lub sekcji wydziału, oddziału, biura, sekcji, zespołu,
działu
do 1,5
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
Urzędnicy i pracownicy sądów
Struktura stanowisk.
Urzędnicy:
 stanowiska samodzielne (dyrektor, główny księgowy, radca prawny,
audytor)
 stanowiska wspomagające pion orzeczniczy (np. inspektor ds.
biurowości, sekretarz sądowy, migrator, protokolant)
 pozostałe stanowiska wspomagające (np. inspektor, księgowy,
kasjer, główny specjalista, informatyk)
Pracownicy:
 stanowiska pomocnicze (np. sekretarz, woźny)
 stanowiska obsługi technicznej i gospodarczej (np. kierowca, portier,
sprzątaczka)
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
Asystenci sędziów
Struktura wynagrodzenia:
Wynagrodzenie zasadnicze – wg stawek z rozporządzenia od 2.675 zł do 3.824 zł.
Dodatek za wieloletnią pracę – wynoszący począwszy od szóstego roku pracy 5%
miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy
rok pracy, aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
Dodatek specjalny – przyznawany na czas określony, do wysokości 40% wynagrodzenia
zasadniczego powiększonego o kwotę przyznanego dodatku funkcyjnego
Premie
Dodatkowe wynagrodzenie roczne
Nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy – wysokość nielimitowana
Nagrody jubileuszowe
Ocena regulacji wynagradzania
pracowników sądów
Mechanizm waloryzacji wynagrodzeń
Art. 14a ustawy o pracownikach sądów i prokuratury
Podwyższenie wynagrodzeń urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury
następuje w terminach i na zasadach określonych dla pracowników państwowej
sfery budżetowej nieobjętych mnożnikowymi systemami wynagrodzeń.
Praktyka wynagradzania w sądach
Premiowanie i nagradzanie
Art. 14 ust. 2 ustawy Minister Sprawiedliwości może określić, w drodze
rozporządzenia:
1) regulamin premiowania urzędników i innych pracowników
zatrudnionych przy ściąganiu należności sądowych oraz w wydziałach
ksiąg wieczystych,
2) regulamin przyznawania urzędnikom i innym pracownikom sądów i
prokuratury nagród za szczególne osiągnięcia w pracy
- uwzględniając charakter i rodzaj czynności wykonywanych przez
urzędników i innych pracowników oraz zajmowane stanowisko, a także
rzetelność, inicjatywę, sumienność i zaangażowanie przy wykonywaniu
obowiązków i poleceń służbowych.
Praktyka wynagradzania w sądach
Premiowanie i nagradzanie
§ 7 rozporządzenia płacowego
1. Urzędnikom i innym pracownikom sądów i prokuratury mogą być
przyznawane premie z funduszu premiowego.
2. Prezes sądu albo właściwy prokurator tworzy fundusz premiowy w ramach
posiadanych środków na wynagrodzenia, określając jego wysokość oraz
regulamin premiowania.
Ministerstwo Sprawiedliwości nie mogło jak widać zdecydować się komu
przyznać kompetencje regulowania premii dla urzędników i pracowników
sądów.
Praktyka wynagradzania w sądach
Praktyka
 Regulaminy wynagradzania: w niektórych sądach
wprowadzono regulaminy wynagradzania, które co do zasady
powtarzają regulacje ustawy i rozporządzenia płacowego. W
przypadku zmian normatywnych, które znoszą lub modyfikują
elementy wynagrodzenia pracownika zatrudnionego na
podstawie umowy o pracę, dla skuteczności tych zmian
konieczne są wypowiedzenia zmieniające warunki płacy
 Regulaminy nagród: badanie regulaminów nagród
obowiązujących w sądach powszechnych wskazuje, że nie
wnoszą one zazwyczaj nowej jakości do zasad nagradzania
i są formułowane szablonowo.
Praktyka wynagradzania w sądach
Regulaminy premiowania: praktyka pokazuje, że
regulaminy premiowania obowiązujące w sądach są
formułowane zbyt ogólnikowo, w szczególności brak jest
precyzyjnie określonych, sprawdzalnych zasad
premiowania, co prowadzi do dużych problemów w
zakresie kwalifikacji tych regulaminów, które często
można uznać za regulaminy nagród, wbrew ich tytułom.
Problem braku prac legislacyjnych o charakterze
holistycznym
Praktyka wynagradzania w sądach
Inicjatywa zawarcia ponadzakładowego układu
zbiorowego pracy – jesienią 2012 r. Międzyregionalna
Sekcja „Solidarność” NSZZ Pracowników Sądownictwa
wystąpiła do Ministra Sprawiedliwości z inicjatywą
zawarcia ponadzakładowego układu zbiorowego pracy.
Obecnie trwają prace wstępne mające na celu
przygotowanie się stron do fazy negocjacji.