Transcript Διατροφή και Παχυσαρκία

Συμμαχία για την υγεία:ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Πρόληψη και θεραπεία εκφυλιστικών παθήσεων
ΔΙΑΤΡΟΦΗ
ΚΑΙ
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
 Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια πάθηση και κάτι πολύ
περισσότερο από υπερβάλλον απλώς λίπος
 Παίζουν ρόλο η γενετική προδιάθεση και
μεταβολικές,
ορμονικές και συμπεριφορικές διαταραχές και έχει ως
αποτέλεσμα σημαντική νοσηρότητα, κακή ποιότητα ζωής και
θνησιμότητα
 Η παχυσαρκία ολοένα αυξάνεται τόσο ανάμεσα στα παιδιά όσο
και στους ενήλικες και δυστυχώς έχει πάρει επιδημικές
διαστάσεις και στην Ελλάδα.
ΔΕΙΚΤΗΣ ΜΑΖΑΣ ΣΩΜΑΤΟΣ
BMI=
WHO, 1998
Σωματικό Βάρος
Υψος2
Μια πρώτη προσέγγιση
του βαθμού
παχυσαρκίας
Κατηγοριοποίη
ση
ΒΜΙ
Κίνδυνος
Ελλειποβαρής
<18.5
Αυξημένος
Φυσιολογικού
Βάρους
18.5 - 25
Χαμηλός
Υπέρβαρος
25 - 30
Μέτριος
Παχύσαρκος
30 - 40
Αυξημένος
Σοβαρά
παχύσαρκος
>40
Πολύ
Αυξημένος
ΠΕΡΙΜΕΤΡΟΣ ΜΕΣΗΣ - ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ
Γυναίκες
cm
>88 cm
Αυξημένος Κίνδυνος
Άνδρες
>102 cm
Αυξημένος Κίνδυνος
ATPIII,2001
ΜΕΛΕΤΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ
Α
47,2
50
Γ
41,1
45
40
35
31,0
29,9
30
26,0
25
18,2
20
15
10
5
0
4,7
1,9
Χαμηλό Β.Σ.
Φυσιολογικό Β.Σ.
N=17.341, ηλικία: 20-70ετών
ΥΠ
ΠΧ
Kapantais, Tzotzas
et al. AnnNutrMetab2006
ΑΙΤΙΑ - ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Μονοχρονικές (cross-sectional) μελέτες :
δυσκολία ανάδειξης αιτιολογικών συσχετίσεων




Γενετικοί – Περιβαλλοντικοί – Παθολογικοί
Διαιτητικοί
Σωματική Δραστηριότητα
Κοινωνικό-οικονομικοί παράγοντες (ΚΟΚ)
ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
 Πιστεύεται ότι τα γονίδια που παίζουν κάποιο
ρόλο στην αύξηση του βάρους ουσιαστικά
αυξάνουν τον κίνδυνο ή την προδιάθεση ενός
ατόμου να αναπτύξει παχυσαρκία, όταν
εκτεθεί στο κατάλληλο περιβάλλον. Οι
περιπτώσεις μονογονιδιακής βλάβης ως αίτιο
παχυσαρκίας είναι πολύ σπάνιες (WHO, 2000)
ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
 Δεν υπάρχουν γενετικά δεδομένα που να αφορούν τον
Ελληνικό πληθυσμό και την παχυσαρκία
 Σ.Β. γονέων επηρεάζει  Σ.Β. παιδιών
 Υπέρβαρος ή παχύσαρκος γονιός αυξάνει από 1,4
έως 1,9-φορές πιθανότητα για  ΔΜΣ παιδιού
(Panagiotakos et al, 2008, PANACEA study, Moschonis et al,
2008 GENESIS study)

Παχύσαρκοι γονείς έχουν έως 2,31 φορές
πιθανότητα για υπέρβαρο παιδί (Moschonis et al, 2008
GENESIS study)

Υπέρβαρα παιδιά είχαν έως 3 φορές μεγαλύτερη
πιθανότητα να έχουν παχύσαρκο πατέρα & έως 2,5
φορές παχύσαρκη μητέρα
(Κosti et al, Appetite 2008)
ΑΛΛΟΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ










Η ηλικία και το φύλο
Πολλαπλές εγκυμοσύνες
Η εμμηνόπαυση
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
Ορμονικοί και μεταβολικοί παράγοντες
Το μορφωτικό επίπεδο
Ψυχογενείς παράγοντες
Οι συνήθειες και τρόπος ζωής της οικογένειας
Η κοινωνική και οικονομική κατάσταση του ατόμου
Εθνολογικοί και φυλετικοί παράγοντες
ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ (ΝΟΣΗΜΑΤΑ)












Υπερινσουλιναιμία – Ινσουλινοαντοχή
Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
Υποθυροειδισμός
Σύνδρομο Cushing
Stress
Εμμηνόπαυση
Υπογοναδισμός
Ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης
Ψευδουποπαραθυρεοειδισμός
Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή
Διαταραχή εντερικής χλωρίδας
Γενετικά Νοσήματα
ΜΕΣΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΘΕΡΜΙΔΩΝ ΑΝΑ
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΟΜΑΔΑ (1971-2001)
ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ
ΦΡΟΥΤΑ-ΟΣΠΡΙΑΛΑΧΑΝΙΚΑ-ΠΑΤΑΤΕΣ
ΚΡΕΑΣ-ΨΑΡΙΑΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ
ΛΙΠΗ-ΕΛΑΙΑ-ΖΑΧΑΡΗ
1971
2001
1971
2001
1971
2001
1971
2001
Αυστρία
865
928
329
382
721
913
1064
1274
Δανία
662
807
282
372
579
913
1439
1055
Γαλλία
731
886
405
351
961
1056
874
1128
Γερμανία
800
409
716
1356
Ελλάδα
1161
1074
496
578
553
792
868
1109
Ιταλία
1311
1165
398
439
567
770
884
1138
Ολλανδία
575
602
366
418
764
999
1126
1025
Νορβηγία
695
986
343
320
801
894
1106
1012
Ισπανία
801
753
495
499
520
875
778
1096
Σουηδία
621
788
303
275
749
855
1063
1085
Μ.Βρετανία
704
818
352
440
919
867
1093
1024
WHO, Health for all Database, 2008
ΜΕΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΘΕΡΜΙΔΩΝ ΣΤΗΝ
ΕΛΛΑΔΑ, 1971-2003
Διαιτητική αντιμετώπιση
Συμπεριφορική Θεραπεία
Φυσική Δραστηριότητα
ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
 «μετατόπιση» σε Δυτικού τύπου διατροφή
 Από 1970 αύξηση κατά 450 kcal/άτομο/μέρα
(Codrington et al, Obes. Rev 2007)
 Ελαιόλαδο κύριο μαγειρικό λίπος,40-45% της
συνολικής από ομάδα λίπους (κυρίως ζωικής
προέλευσης τρόφιμα)
 33% Ελλήνων ανδρών & 43% των γυναικών
πιστοί στη Μεσογ. Διατροφή

(Pitsavos et al., 2003 ATTICA study)
 Κεκορ. Λιπη: υψηλότερα σε Γ (12,9%) , A (10,1%)
Συστήνεται μείωση κατά 10% του
προσλαμβανομένου λίπους
ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
 60% των Ελλήνων ασκούνται στον ελάχιστο απαιτούμενο
χρόνο, ΔΗΛΑΔΗ10 λεπτά την ημέρα (Eurobarometer, 2002)
 Ευρωπαϊκή μελέτη σχετικά με το χρόνο κ τα οφέλη άσκησης
 47% ικανοποιημένο με το χρόνο που αφιερώνει στην άσκηση
 το 78% αναφέρει ότι 13kg επιπλέον στο Σ.Β. δε θα ήταν
επιβλαβή για την υγεία τους,
 30% πιστεύει ότι το σημαντικότερο όφελος από την άσκηση
είναι η ανακούφιση από το άγχος
δεν αναγνωρίζονται τα ουσιαστικά οφέλη της άσκησης
και οι αρνητικές συνέπειες του ΥΠ Σ.Β. στην υγεία
 Σωματικά δραστήρια άτομα: άνδρες, μη-καπνιστές
αγροτικών περιοχών, ανύπαντροι (ATTICA study)
Gibney, Public Health Nutr ,1999
KΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
 ΚΟΚ
RISK Υπέρβαροι ή Παχύσαρκοι
 Υψηλές ή Μεσαίες κοινωνικές τάξεις έχουν μειωμένη
πιθανότητα να είναι ΥΠ ή ΠΧ κατά 33% & 23%,
αντίστοιχα (ΑΤΤΙCA study)

μορφωτικό επίπεδο, ΔΜΣ γονιών & παιδιών,
υγιεινές διατροφικές επιλογές παιδιών
Tzotzas et al, Hormones 2004, Μoschonis et al, Int J Obes 2008
ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΙ & ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟΙ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Οικογένεια…θεμελιώδη διάσταση Ελληνικής
κουλτούρας & ζωής
 “υπερπροστασία & εξαναγκαστική υπερφαγία”
 Μαγειρική της γιαγιάς
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ
Άπνοια του ύπνου
Καρδιακές παθήσεις
Ασθένειες
χοληδόχου
κύστης
Ορμονικές
διαταραχές
Ουρική αρθρίτιδα
Εγκεφαλικό
επεισόδιο
Υπέρταση
Δυσλιπιδαιμία
Διαβήτης τύπου 2
Οστεοαρθρίτιδα
Καρκίνος
ΕΠΙΤΥΧΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ
ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ;
Σωματικό βάρος
Επιτυχία
1. Σταθεροποίηση βάρους
2. Μικρή απώλεια βάρους
Παχυσαρκία
και ελάττωση επιπλοκών
3. Μέτρια απώλεια βάρους
με σημαντική ελάττωση
παραγόντων κινδύνου
Σωματικό
υπέρβαρο
4. Ομαλοποίηση βάρους
Φυσιολογικό
βάρος
Θεραπευτικές Στρατηγικές
Έτη παρακολούθησης
ΜΙΑ ΔΙΑΙΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ
ΠΡΕΠΕΙ:
Να είναι υποθερμιδική
Να καλύπτει όλες τις ανάγκες σε θρεπτικά
συστατικά
Να βασίζεται στις επιθυμίες και τις διατροφικές
συνήθειες του ατόμου
Να ελαχιστοποιεί την πείνα και το αίσθημα
κόπωσης
Να είναι εύκολη στην παρασκευή της και
κοινωνικά αποδεκτή
Να στοχεύει στη βελτίωση των διατροφικών
συνηθειών του ατόμου
Να προάγει τη συνολική υγεία του ατόμου
ΕΝΙΑΙΕΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Τρώτε ποικιλία τροφών
Προτιμάτε τις φυτικές τροφές
Τρώτε 5 ή περισσότερες φορές την ημέρα
φρούτα και λαχανικά
Τρώτε 6 ή περισσότερες φορές την ημέρα ψωμί,
δημητριακά, ζυμαρικά, ρύζι
Τρώτε σπάνια τροφές με υψηλά λιπαρά, ιδίως
όταν είναι ζωικής προέλευσης
Κάνετε ελάχιστη κατανάλωση ζαχαρούχων
τροφών.
 Τα λίπη δεν πρέπει να καλύπτουν
περισσότερο από το 30% των θερμίδων
ενώ τα κεκορεσμένα λίπη θα πρέπει να
αποτελούν λιγότερο από το 10% του
συνόλου των θερμίδων.
 Συνιστάται
η
κατανάλωση
γαλακτοκομικών
με
χαμηλά
λιπαρά,
ο
περιορισμός του κρέατος και η καθιέρωση
μικρών μερίδων φαγητού.
Η χοληστερόλη θα πρέπει να περιορίζεται
στα 300 mg την ημέρα.
ΑΠΟΦΥΓΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΛΙΠΩΝ - ΣΥΣΤΗΝΕΤΑΙ:
Να αποφεύγονται τα τηγανιτά τρόφιμα
Να μην καταναλώνεται το ορατό λίπος του
κρέατος
Να μην προτιμoύνται προϊόντα τύπου “fast
food”
Να αποφεύγεται η μαγιονέζα και τα dressing
που έχουν υψηλή λιποπεριεκτικότητα
ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ
Ο συνδυασμός άσκησης με μικρό περιορισμό των
θερμίδων που καταναλώνονται συντελεί:
 στην ελαχιστοποίηση της απώλειας
του
μυϊκού ιστού &
 στην αύξηση του ποσοστού απώλειας
του
σωματικού λίπους.
ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΑΠΩΛΕΣΘΕΝΤΟΣ ΒΑΡΟΥΣ
Τα αποτελέσματα πολλών μελετών (Wadden 1995,
Tinker & Tucher 1997, Klem & Hill 1999, Cooper and
Fairburn 2001) προσδιορίζουν τρία βασικά
χαρακτηριστικά συμπεριφοράς στα άτομα που
διατηρούν το βάρος που έχασαν:
 Υψηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας
 Δίαιτα χαμηλής λιποπεριεκτικότητας
 Συνεχή
βάρους
παρακολούθηση
του
σωματικού
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΣΘΕΝΟΥΣ
☼Τροποποίηση συμπεριφοράς
☼Εξατομικευμένο διαιτολόγιο – Σταδιακή
μείωση βάρους
☼Άσκηση(αύξηση φυσικής δραστηριότητας)
☼Διακοπή καπνίσματος
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΣΘΕΝΟΥΣ
Θετική Σκέψη
Υγιεινός τρόπος ζωής
Όχι αποφυγή γευμάτων
Ζύγισμα μία φορά την εβδομάδα
Ημερολόγιο διατροφής και άσκησης
Ποικιλία τροφίμων και ισορροπία
27
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
 Η καθιστική ζωή και η μη ισορροπημένη διατροφή
οδηγεί σε έλλειψη ζωτικότητας, κούραση και ροπή
προς ασθένειες.
 Η συνεργική δράση της ισορροπημένης διατροφής
και της άσκησης επιφέρει θετικά αποτελέσματα στην
εξωτερική εμφάνιση αλλά και στην υγεία των
ατόμων.
TΕΛΙΚΑ
 Η (επιτυχής) αντιμετώπιση και
παρακολούθηση της παχυσαρκίας κρατάει εφ’
όρου ζωής
 Το βιολογικό υπόστρωμα και το ψυχολογικόσυμπεριφορικό πρέπει να αντιμετωπίζονται
παράλληλα
 Από την αρχή δίδεται σημασία σε μέτρα που
θα βοηθήσουν στη μακρόχρονη διατήρηση του
βάρους
Σας Ευχαριστώ