Transcript Pobierz

Następny
Spis treści
Lekomania, narkomania…. Słowa, które są nam znane, czasem nawet
zbyt dobrze… To problemy, które są tuż obok. Ukrywają się niedaleko.
Być może są w naszych rodzinach, domach, klatkach schodowych,
wśród znajomych, przyjaciół, współpracowników… Trudno z nimi żyć,
trudno o nich mówić, a jednak nie można przejść obok nich obojętnie,
bo wpływają nie tylko na życie chorego, ale i na całe jego otoczenie. No
właśnie- chorego…, bo lekomania i narkomania to choroby. I właśnie
jako chorobę rozumie się uzależnienie, choć wielu być może powie:
„lekomania i narkomania to wynik słabej woli”, „jak się chce to można
przestać”, albo „to się zdarza tylko w rodzinach z marginesu”. Nic
bardziej błędnego. Nikt nie wybiera nałogu, raczej staje się jego ofiarą.
Jeśli widzisz te
tabletki… Tobie też
grozi uzależnienie!
Następny Wstecz Spis treści
Wyróżnia się dwa rodzaje zależności:
 psychiczną
 fizyczną
O psychicznej mówimy, kiedy człowiek ma trudności w przezwyciężeniu
chęci przyjmowania jakiejś substancji działającej na psychikę (w psychiatrii
nazywamy je substancjami psychoaktywnymi). Zależność fizyczna różni się od
psychicznej występowaniem zjawiska tolerancji lub objawów abstynencyjnych.
Tolerancja oznacza konieczność przyjmowania coraz większej dawki
substancji psychoaktywnej, ponieważ poprzednio przyjmowana już nie działa.
Objawy abstynencyjne pojawiają się po przerwaniu przyjmowania środka
uzależniającego i z powodu ich nieprzyjemnego charakteru są zwykle
powodem ponownego przyjmowania środka. Zarówno zjawisko tolerancji, jak i
objawy abstynencji są objawem przyzwyczajenia się mózgu do stałej obecności
substancji psychoaktywnej we krwi. Uzależnienie jest chorobą chroniczną i
postępującą, a w przypadku uzależnienia od środków psychoaktywnych, takich
jak leki lub narkotyki, także śmiertelną.
Następny Wstecz Spis treści
Uzależnienie jest chorobą zaprzeczeń - uzależniony
nie dostrzega konsekwencji, jakie nadmierne dawki
leków czy narkotyki wywołują w jego życiu lub
zaprzecza im. Bagatelizuje pogarszający się stan
zdrowia, nie słyszy uwag o swoim skandalicznym
zachowaniu, używa tysięcy forteli, by zdobyć
pieniądze na narkotyki czy wziąć kolejną dawkę
leku. Uzależnienie jest chorobą emocji – cichy po
zażyciu narkotyków staje się hałaśliwy, nieśmiały
zmienia się w duszę towarzystwa. Uzależniony,
kiedy się czegoś boi zażywa środki, aby sobie z tym
poradzić. Po wzięciu dawki staje się odważniejszy,
może zbliżyć się do ludzi, zagłuszyć samotność.
A dodatkowo ogarnia go potworne poczucie winy,
więc bierze więcej, aby je uciszyć. Im więcej bierze,
tym bardziej wzrasta jego poczucie winy, stając się
nowym powodem do wzięcia. W ten sposób rodzi
się błędne koło, z którego bardzo trudno się
wyrwać. . Uzależnienie jest chorobą nieuleczalnąkiedy raz stajesz się uzależnionym, zostajesz nim
do końca życia, pomimo utrzymywania
abstynencji.
Następny Wstecz Spis treści
Zależność lekowa jest to stan wywołany dłuższym
stosowaniem leku. Lek powoduje przestrojenie czynności
psychicznych oraz (lub) somatycznych do tego stopnia, że nagłe
przerwanie stosowania wywołuje duże zaburzenia czynności
organizmu, zwane objawami abstynencji. Najczęściej i
najszybciej wytwarza się zależność psychiczna od leku, rzadziej i
później zależność somatyczna, charakteryzująca się wybitnymi
zmianami narządów po odstawieniu leku, np. zaburzeniami
ciśnienia krwi, czynności serca, oddychania, układu
pokarmowego.
Związek wywołujący zależność lekową wchodzi w łańcuchy
przemian metabolicznych organizmu, dla których staje się w
końcu niezbędny. Istotną cechą zależności lekowej jest
nieodparta potrzeba zażywania leku, a w konsekwencji
wytworzenia się zachowania, którego celem jest poszukiwanie
pożądanego leku za wszelką cenę.
Następny Wstecz Spis treści
Największą grupę ryzyka uzależnienia od leków
tworzą kobiety w średnim i starszym wieku, choć
wśród lekomanów nie brakuje ludzi młodych.
Wydaje się, że odpowiadają za to czynniki
kulturowe, które pozwalają mężczyznom „topić
smutki” w alkoholu, a pijaństwo kobiet jest źle
widziane. Z tego powodu, najprawdopodobniej
sięgają one po lekarstwa. Na lekozależność
narażone są także osoby zajmujące wysokie
stanowiska zawodowe, żyjące w ciągłym stresie.
W skład grupy ryzyka wchodzą także chorzy
cierpiący na przewlekłe bóle: reumatyczne,
kamicy żółciowej lub nerkowej oraz
nowotworowe.
Następny Wstecz Spis treści
Uzależnienie od leków dzieli się na:
• Lekomanię – cięższą wersję zwaną nałogiem
• Przyzwyczajenie – lżejszą wersję uzależnienia
• Toksykomanię – najcięższą odmianę nałogu wiążącą
się np. z zażywaniem kilku opakowań leków dziennie.
Następny Wstecz Spis treści
Zostało wyróżnione 8 głównych czynników toksykomani
 1. Typ morfinowy – charakteryzujący się silną zależnością psychiczną i fizyczną
oraz zwiększeniem tolerancji, jak również wyraźnymi objawami abstynencji
(opium, heroina, metadon)
 2. Typ barbituranowo-alkoholowy – o wyraźnej zależności psychicznej różnego
nasilenia oraz o mniejszej zależności fizycznej. Niewielkie zwiększenie
tolerancji oraz objawów abstynencji, kwalifikują ten zespół do nałogów
(meprobomat, benzodiazepiny)
 3. Typ kokainowy – charakteryzujący się silną zależnością psychiczną, nieco
słabszą fizyczną, znacznym zwiększeniem tolerancji oraz zespołem abstynencji
(kokaina, liście e-coca)
 4. Typ cannabis (alkaloidy konopi) – występuje umiarkowana lub silna
zależność psychiczna, brak zależności fizycznej, brak objawów abstynencji,
niewielkie zwiększenie tolerancji (marihuana-suszone ziele, haszysz-żywica)
Następny Wstecz Spis treści
 5. Typ amfetaminowy – wyraża się zależnością psychiczną i
brakiem zależności psychicznej. Wyraźne zwiększenie tolerancji
(deksamfetamina, metamfetamina)
 6. Typ khat (katyna, pochodna efedryny) – przeważa zależność
psychiczna, brak lub słaba zależność fizyczna przy braku
zwiększenia tolerancji (żucie liści i gałązek krzewu catha edulis)
 7. Typ substancji halucynogennych – słabo wyrażona zależność
psychiczna, przy braku zależności fizycznej i braku zwiększenia
tolerancji (LSD, meskalina)
8. Typ lotnych rozpuszczalników
(wziewna) – słabo wyrażona
zależność psychiczna, silne objawy
toksyczne (butaprem, TRI)
Następny Wstecz Spis treści
Leczenie zależności lekowej jest nadal bardzo trudne i
często kończy się niepowodzeniem. Istota
zagadnienia lekomanii tkwi w samoleczeniu. Dlatego
każdy lek powinien być objęty nadzorem i
wskazaniami lekarskimi, a każda skłonność do
samoleczenia powinna być zwalczana. Tempo
współczesnego życia, przemęczenie fizyczne i
psychiczne, stresy, bezsenność lub uczucie lęku i
zniechęcenia skłaniają wiele osób do szukania tzw.
komfortu psychicznego po linii najmniejszego oporu.
Osoby te chętnie sięgają po każdy lek, który w
jakimkolwiek stopniu może odmienić wszystko to, co
związane jest z napięciem, bólem, niepokojem,
zniechęceniem lub osłabieniem dynamizmu
życiowego. Najchętniej jednak przyjmowałyby stale
taki lek, który mógłby pobudzać radykalnie
organizm rano, a wieczorem powodowałby szybkie
zasypianie i mocny sen.
Następny Wstecz Spis treści
W celu profilaktyki należy bardziej rygorystycznie
przestrzegać ograniczeń i zakazów dotyczących
odręcznej sprzedaży leków bez recept lekarskich –
środków przeciwbólowych i uspokajających, wypierać
leki zabiegami fizykoterapeutycznymi, dietą,
wypoczynkiem, kąpielami, masażem, akupresurą,
muzykoterapią, chromo terapią (leczenie kolorami)
lub autosugestią. W przypadku uzależnienia najlepszą
metodą jest podawanie choremu placebo (tabletki
neutralnej) jako danego leku.
Następny Wstecz Spis treści
ŚRODKI NASENNE – BARBITURANY
Substancja aktywna: pochodne kwasu barbiturowego (1863)
Niektóre środki z tej grupy: Cyclobarbital, Luminal.
Środki te wykazują bardzo silne działanie depresyjne – tłumienie
aktywności centralnego układu nerwowego.
Małe dawki:
przyjemne stany relaksacji, podobne do sennego marzenia.
Większe dawki:
· przyćmienie świadomości
· pogorszenia zdolności dokonywania oceny
· silna senność
· zlewanie się mowy
· utrata koordynacji ruchów
· czasami mogą spowodować reakcje paradoksalne i prowadzić do
krótkotrwałego pobudzenia
Barbiturany mają szczególne działanie w połączeniu z alkoholem i w
ten sposób są bardzo często nadużywane. Alkohol wzmacnia działanie
barbituranów.
Następny Wstecz Spis treści
Z uwagi na depresyjny wpływ na ośrodek oddechowy i długi czas
wydalania z organizmu – barbiturany są szczególnie groźne w
przypadku ich przedawkowania.
Używanie barbituranów prowadzi do powstania zależności psychicznej
i bardzo silnej zależności fizycznej.
Powodują wzrost tolerancji organizmu.
Objawy odstawienia są szczególnie silne – charakteryzują się:
· niepokojem
· lękiem
· drżeniem mięśni
W zależności od rodzaju stosowanych barbituranów (krótko- lub
długodziałających) mogą pojawić się od 1 do 10 dni po ich odstawieniu.
Przy bardzo silnym uzależnieniu w okresie odstawienia może pojawić
się delirium wraz z majaczeniem; nagłe odstawienie może grozić nawet
śmiercią.
Mechanizm powstawania tak silnej zależności jest nieskomplikowany:
kiedy środek działa – aktywność neuronów pozostaje stłumiona; kiedy
zostanie odstawiony – neurony stają się nadpobudliwe. Wieloletnie
przyjmowanie tych środków prowadzi do zaburzeń neurologicznych,
hormonalnych, układu krążenia i oddechowego oraz psychicznych,
łącznie z zespołem otępiennym.
Następny Wstecz Spis treści
ŚRODKI USPOKAJAJĄCE – BENZODIAZEPINY
Syntezę benzodiazepin przeprowadzono po raz pierwszy w roku
1950, następnie zsyntetyzowano całą grupę tego typu leków
uspokajających. Obecnie dla celów klinicznych wykorzystuje się
na świecie około kilkunastu rodzajów benzodiazepin, których
podstawową właściwością jest działanie przeciwlękowe i
uspokajające, co doprowadza do stanu zobojętnienia na przykre
doznania.
Niektóre środki z tej grupy: Relanium, Oxazepam, Nitrazepam.
Leki zawierające benzodiazepiny są środkami psychoaktywnymi
prawdopodobnie najczęściej zapisywanymi przez lekarzy na
całym świecie.
Efekty wywoływane przez środki z grupy benzodiazepin są
bardzo podobne do tych, które wywołują barbiturany, mimo że
mechanizm ich działania jest zupełnie inny – bardziej
przypominający ten, w jaki sposób działają na system nerwowy
opiaty – wiążą się ze specyficznymi receptorami w układzie
nerwowym człowieka.
Następny Wstecz Spis treści
Generalnie uważa się, że środki z grupy
benzodiazepin są o wiele bezpieczniejsze
niż barbiturany. A jednak i one wywołują,
oprócz uzależnienia psychicznego,
powstanie zależności fizycznej i rozwój
tolerancji.
Zespół abstynencyjny, wywołany
odstawieniem benzodiazepin ma
zdecydowanie łagodniejszy przebieg niż w
przypadku barbituranów.
Śmierć z powodu przypadkowego
przedawkowania benzodiazepin należy do
rzadkości (do zatrzymania oddechu i akcji
serca może dojść po szybkim przyjęciu
środka) – na przykład drogą dożylnej
iniekcji.
Również tutaj ryzyko przedawkowania
zwiększa się, jeżeli beznodiazepiny
przyjmowane są z innymi depresantami
(np. alkohol).
Następny Wstecz Spis treści
Kogo to dotyczy???
Uzależnienie? A co to?
Co to jest lekomania?
Czy jesteś w grupie ryzyka?
Rodzaje uzależnienia
Toksykomania
Jak się uratować?
Najbardziej uzależniająca grupa leków