Transcript sismik yorumlama ders 10

2.SEQUENCE STRATİGRAFİSİ
• 2.1 Sequence stratigrafisi nedir?
• 2.2 Deniz düzeyi değişimleri
• 2.3 DENİZ SEVİYESİ ÖLÇÜMLERİ
• 2.3.1.Oksijen izopları
• 2.3.2. Kıyı değişimleri
• 2.3.3. Gel git kayıtları
Walther Kanunu
Walther Kanununa göre, kronostratigraik sınırlar litolojik sınırları daima
keserler. Aynı olan litolojik birimler aynı zaman aralığında çökelirler diye
bir kaide yoktur. Dolayısıyla şekilde siyah çizgiler litolojik sınırları
gösterirlerken, kırmızı çizgiler kronostratigrafik sınırlardır.
Sequence Stratigrafisi nedir?
Sequence stratigrafisi son bir kaç 10 yılda gelişmiş
olup, sedimentlerin zaman ve boşlukta ne çeşit bir
gelişim gösterdiklerini jeologların yorumlaması için
ortaya konmuştur. Bu yöntem, diğer yöntemler gibi
litoloji, fosil içeriği gibi stratigrafik yöntemler
kullanmak
yerine,
çökelleri
deniz
seviyesi
değişimleri ve sediment kaynağının değişimi ile
oluşan paketler olarak ayırıp incelemektir. Bu da
demektir ki bu paketler arasında oluşan sınırlar
kronostratigrafik yüzeylerdir. Bu yüzeyler, deniz
seviyesi düştüğü zaman uyumsuzluklar ve deniz
seviyesi yükseldiği zaman oluşan akış yüzeyleri
(flooding surfaces) içerirler.
Deniz Seviyesi neden değişir?
• Deniz suyu miktarındaki değişim: Bunun birinci sebebi buzul
erimeleridir.
Bir
ikinci
sebep
ise,
sıcaklık
değişimidir.Ortalama okyanus suyu sıcaklığının 10°C artması
seviyenin yaklaşık 10m yükselmesine neden olmaktadır. Bu
da göstermektedir ki iklimsel faktörlerin suyun artışında ciddi
önemi vardır.Global sıcaklık arttığında buzullar erir ve deniz
seviyesi yükselir, tersi durumda ise sıcaklık azalması
durumunda buzullar artar ve deniz seviyesi düşer.
• Deniz suyu içeren basenlerin hacmindeki değişim: Deniz suyu
içeren basenlerin hacmi ve şekli değişebilir. Bunlar okyanusal
kabukta oluşan okyanus basenleri ya da kıtasal kabuktan
oluşan kıtasal basenler olabilmektedir. Bunun hacim
değişiminin sebebi levha tektoniğidir. Okyanus ortası sırt
yayılması ve deniz tabanındaki artış, okyanus basenlerinin
hacmini azaltır. Sıcak mağma yükselerek litosferi okyanus
ortası sırtı boyunca kaldırır, bu da okyanusal basenlerin
hacmini azaltır ve okyanusların kıtalardaki boşluklara
akmasına neden olur. Bunun tersi olarak kıtaların çarpışması
durumunda okyanusal basenin hacmi artar ve deniz seviyesi
düşer.
Deniz seviyesi değişimlerinin ölçümü:
Oksijen izotopları:
Gel git kayıtları
Denizlerde
gözle
de
gözlenebilen gel git olayları,
en
kısa
periyotlu
deniz
seviyesi
değişimleridir.
Hemen
hemen
yakın
lokasyonlar olmasına rağmen
deniz seviyesi değişimleri
bölgesel
olarak
farklılık
gösterebilmektedir.
Deniz Seviyesi neden değişir?
• Deniz suyu miktarındaki değişim
• Deniz suyu içeren basenlerin hacmindeki
değişim
Deniz seviyesi kavramları
Su derinliği: Deniz
yüzeyi ile biriken
sedimentlerin üst yüzeyi
arasındaki mesafedir.
Relatif deniz seviyesi:
Deniz yüzeyi ile biriken
sedimentlerin alt yüzeyi
arasındaki mesafedir.
Eustasy: Deniz üst
yüzeyi ile yerin merkezi
arasındaki mesafedir.
Sediment ve Accommodation
Space(Yatak boşluğu) kavramları
Yatak boşluğu, deniz seviyesi ve sediment miktarı arasındaki ilişki
Kaynaktan daha büyük parçalar halinde çıkan sediment taneleri, basene
doğru ilerlerken, suyun gücünün azalması ve büyük parçaları taşımak
yerine daha küçük parçalara gücünün yetebilmesi nedeniyle git gide tane
boyu küçülür.
Akarsular, deniz seviyesi değişimleri olması durumunda denge
profili kurmak maksadıyla kendini yeni deniz seviyesine uydurmaya
çalışır.
Açılı uyumsuzluğun kesitte ve arazideki görünümü
a. Deniz seviyesinde değişme veya tektonik değişimler olması
durumunda, denge profili kurulması maksadıyla alüvyonal sedimentler
erosyona maruz kalır veya depolanma gösterir.
b. Yükselim nedeniye meydana gelen erozyon
c. Alçalma nedeniye meydana gelen erozyon ya da depolanma
d. Relatif deniz seviyesi yükselimi nedeniyle meydana gelen depolanma
e. Relatif deniz seviyesinin düşüşü nedeniyle meydana gelen erozyon
Sequence
stratigrafisinde
parasequence tir.
en
küçük
birim
Bir parasequence, sediment kaynağı ile yatak boşluğu
arasındaki dengede, var olan en kısa periyotlu
değişimin sonucudur.
a. Yatak boşluğu oluşum
miktarındaki artış sonucu
görülen ardalanma.
Parasequens 2, 1den
kalındır.
b. Yatak boşluğu oluşum
miktarı sabit . Parasequens
1 ve 2 birbirine eşittir.
c. Yatak boşluğu oluşum
miktarı azalıyor.
Parasequens 1 ve 2 birbirine
eşittir.
d. Yatak boşluğunun miktarı
azalıyor. Parasequens 2, 1
den kalındır.
Progradation:
Eğer, yatak boşluğunun artış oranı sabit sediment
artışından az ise, parasequensin ardalanması alttakine
oranla basene doğru ilerler.Bu ardalanma türüne
progradation denir.
Aggradation:
Eğer, yatak boşluğundaki artış sediment miktarındaki
artışa eşit ise üstteki parasequens seti alttaki ile aynı hizada
ardalanmaya başlar. Bu ardalanma türüne aggradation
denir.
Retrogradation:
Eğer, yatak boşluğundaki artış sediment kaynağına göre fazlaysa,
her depolanma zonundaki depolananlar alttaki parasequense
göre daha karaya yakın depolanırlar. Bu ardalanma türüne
retrogradation denir.
Highstand Systems Tract (HST):
Şekilden de görüldüğü gibi t0- t7
zamanları arasında relatif su seviyesi
yükselmektedir ve yeni yatak boşluğu
oluşmaktadır. Şekle bakacak olursak
ve t0-t1 ve t1-t2 arasında oluşan yatak
boşluğu
miktarı
eşittir.Her
parasequens
içindeki
sediment
miktarının eşit olduğu da gözönünde
bulundurulacak
olursa,
burada
agrradational
bir
ardalanmanın
gerçekleşeceği açıktır. t2 ile t3 arasına
bakacak olursak yine yatak boşluğu
oluşmaktadır fakat alttakine göre bu
artış oranı git gide azalmaktadır. Bu
durumda parasequens, alttakine göre
progresyon
gösterecek
yani
ilerleyecektir.Böylece parasequensler
basene
doğru
ilerleme
gösterir.Maksimum
relatif
deniz
seviyesi yükselimi ile maksimum
relatif su seviyesi arasında depolanan
sediment paketine highstand systems
tract denir.
Sequence Sınırı:
t7’nin hemen sonrasında relatif deniz
seviyesi düşmeye başlar. Deniz seviyesi
kıyısal sedimentlerin üst hizasından
aşağıda kalır ve denge profili kurulması
açısından erozyona uğratılmaya başlar.
Kazınan sedimentler yakınlarda değil de
basen içine doğru yer buldukları yerlerde
depolanırlar. Bunun sonucu olarak kıyıya
yakın olan proximal bölgede
Bir uyumsuzluk yüzeyi oluşmaya başlar.
Su seviyesi düşmeye devam ettikçe
daha fazla sediment erozyona uğrar.
Daha çok sediment basen içine ulaşır
(t11 ve t12 arasında daha maximum
düşüşün olduğu noktaya kadar).Bu olay
t16’daki en düşük relatif su seviyesine
kadar devam eder. Sonra su seviyesi
tekrar yükselmeye başlar ve bypass
bölgesi su altında kalana kadar sediment
geçişi sürer fakat aşınma durur. Bu
değişimler
uyumsuzluk
yüzeyleri
oluştururlar. Bu uyumsuzluk yüzeylerine
sequence sınırları denir.
Falling Stage Systems Tract
(FSST):
Relatif su seviyesinin düşmesi ve
artan erozyon birleşince, ilerleme
basen içine doğru gelişir. t7 ile t16
arasındaki, yani deniz seviyesi
düşüşü esnasındaki depolanan
sedimentlere falling stage systems
trackts denir.
Lowstand Systems Tract (LST):
t16’da teorik eğriye bakarsak relatif
deniz seviyesi düşüşü minimuma
ulaşır ve yatak boşluğu ne azalır ne
artar.
t17’de küçük bir miktar yatak
boşluğu oluşur, bu da kıyının alttaki
halinden yukarıya doğru çıkmasını
sağlar, ilerleyen denizel sedimentler
depolanmaya başlar ve akış sistemi
de aşındırmayı durdurur. Bu olay
t21’e kadar devam eder. Minimum
relatif deniz seviyesi ile yatak
boşluğunun artışı arasında oluşan
sediment depolanmasına lowstand
system tracts denir.
Trangressive Yüzey:
Relatif deniz seviyesi önemli
ölçüde yükselmeye başlar,
yatak boşluğunun
sediment kaynağından daha
fazla olduğu noktaya ulaşır ve
transgresyon gerçekleşir.
Sedimantasyon karaya doğru
döner ve retrogradational
paraseuensler ya da setler
depolanmaya başlar, bu
retrogradational
paraseuenslerin tabanına
transgresif yüzey denir.
Transgressive Systems Tract (TST):
Trangresif yüzeyin üzerinde
transgresif system tracts
oluşur.Yatak boşluğunun
artış oranı, sediment
miktarından fazla olduğu
aralıkta oluşan bir olaydır (t21
ve t23 arasında).
Bu sistemde sedimentler
distal (basene yakın) alandan
çok proximal (karaya yakın)
alanda birikirler. Transgresif
System Tract’ın
paraseuensleri
retrogradational depolanma
gösterirler.
Maximum Flooding Surface:
Deniz suyu yükselim oranı
artınca
distal (uzak) bölgeler
tamamen ya da hemen
hemen tamamen silikastik
sedimentler yönünden
fakirleşir.
Çünkü sedimentasyon yeri
karaya uzak değildir.
Dolayısıyla basenin derin
kısımlarına çok az sediment
ulaşır. Deniz tabanı
uyumsuzluk yüzeyinin üst
sınırına maximum flooding
surface denir.
•Sediment kayıtlarında beş farklı periyotlu döngü tanımlanmıştır. İlk döngü
50-200 milyon yıl periyotludur. İkinci döngü, 5-50 milyon yıl, üçüncü döngü,
0.2-5 milyon yıl, dördüncü 100-200 bin yıl , beşinci döngü ise 10-100 bin yıl
periyotludur.
• Sequensler birleşerek sequens setlerini oluştururlar. Bu setleri oluşturan
dönem, sequensleri oluşturan deniz seviyesi değişimlerinden daha uzun
periyotlu bir dönemdir.
•Eustatik deniz seviyesi döngüleri ve basenlerin alçalımı parasequenslerin,
sequenslerin ve sequens setlerinin çökelmesini kontrol edecek niteliktedir.
Bu fikir sequens stratigrafisinin temelini oluşturur.
Oksijen izotopları ve yerin jeolojik devirlerdeki ısısal değişimi
arasındaki ilişki