Transcript Document

Мәтін - оқушылардың сөйлеу
қызметін дамыту
құралы ретінде
Cадықова Қадиша Ахалқызы
Валиева Зәуреш Орынбайқызы
Қазақ тілі пәнінің мұғалімдері
Мәтін — бұл жалпы (бір) тақырып
төңірігіндегі ақпаратты жеткізетін
мазмұнды (мәнді) сөйлемдердің тізбегі.
ауызекі
пайымдау
көркем
ресми
публицист.
әңгімелеу
сипаттау
ғылыми
Мәтінмен жұмыс дегеніміз –сабақта
өтілетін әр түрлі жұмыстардың
жиынтығынан құралады.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Дыбыстармен жұмыс.
Сөздіктермен жұмыс.
Сөздік қорларын жетілдіру.
Тіл дамыту.
Ережемен жұмыс
Ауызша сөйлей білуге дағдыландыру.
Мәтінді оқу түрлері
1.Дауыстап оқу
2. Іштей оқу
3. Араласып оқу (кезекпен оқу)
4. Буынға бөліп оқу
5. Мәнерлеп оқу
6. Сөйлемді мазмұнына,айтылуына қарай
ырғағымен оқу
МӘТІНМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУ
Мәтінді оқығанға дейінгі жұмыс
1кезең – тақырыптық қызығушылық
Топпен, жұппен жұмыс
Ассоциограмма толтыру
2 кезең - мәтінге кіріспе (мәтіннің мазмұны
бойынша, автордың биографиясы,тарихи
оқиғалар т.б.)
Тілдік тұлға мен сөйлем үлгілерін мәтіннен
танып,айыра білу
Түрлі құрылымдық материалдарды меңгерту
Мәтінді оқығанға дейінгі жұмыс
1.Әңгіменің тақырыбын анықтау
2.Мұғалімнің кіріспе сөзі.
Сұрақ-жауап:
2.Бүгін сабақта не туралы сөз
қозғалады?
Сабақ тақырыбын ассоциаграмма
арқылы ашу.
Мәтінмен жұмыс кезеңі
1 кезең – мәтіндегі бейтаныс сөздермен жұмыс
Мәтін ішінен қажет мәліметті бөліп алу
Мәтінді бөлімге бөліп,оны атауға
машықтандыру жаттығуларын жүргізу.
2 кезең – ж.с. тақырып аясында
қысқа мазмұнды мәтін немесе жағдаят құру
Жоспар жасау
Негізгі және қосымша мәселені анықтау.
Қорытынды жасау
Мәтінмен жұмыс кезеңі
1. Мәтін тақырыбын түсіндіріңіз.
2. Сұрақтарға жауап беріңіз.
3. Сөйлемді толықтыр.
4. Диалог немесе жағдаят құрастырыңыз.
5. Оқығанды суреттермен салыстыру.
6. Аралас оқу
7. Жоспар құрастырыңыз.
Мәтінді оқығаннан кейінгі кезең
1кезең - Креативті хат жазу
Логикалық сұрақтар
Мәтіннің мазмұнын жоспар бойынша айту
2 кезең – оқушылар жұмысының презентациясы
(эссе,синквейн,диаманта,шағын шығарма)
Мәтіннің негізгі ойы мен идеясын ашу
Тұжырымдама жасау
Оқиғаға баға беру
Мәтінді оқығаннан кейінгі кезең
1. Мәтіндегі ақпаратты толықтырыңыз.
2. Жоспар бойынша мәтін мазмұнын айтыңыз.
3. Мәтін бойынша өз ойыңды жеткіз және өзгенің
ойына пікіріңді білдіріңіз.
4. Рөлмен,дайын жоспар бойынша әр түрлі
ырғақпен оқыңыз.
5. Абзац бойынша жұмыс жасаңыз.
6. Мәтін бойынша қойылым көрсетіңіз.
7. Мәтінге лайықты музыканы таңдаңыз.
8. Мәтін үзіндісіне лайықты мақал табыңыз.
9. Мәтінге жарнама жасаңыз.
10. Таңдаған үзіндіге ауызша сурет салыңыз.
МӘТІНДІ МЕҢГЕРУ ДӘРЕЖЕСІНЕ
АРНАЛҒАН ЖҰМЫС ҮЛГІСІ
мәтін
түрін
айыру
мәтінге
жоспар
құру
мәтіндегі
бейнелі
сөздерді
табу
мәтіндегі
негізгі
ойды
анықтау
мәтінді
жалғас
тыру
(шығ.
деңгей)
мәтінге
сұрақ
қою,
талдау
(орта
деңгей)
мәтінге
сөздік
жұмысын
жасау
(мінд.
деңгей)
ҚОРЫТА КЕЛГЕНДЕ,
Мәтіндермен жұмыс барысында оқушылардың
жекелік қасиеттері мен қабілеттері пәнге деген
қызығушылығы артқаны байқалaды.
Мәтін арқылы оқушының шығармашылық
үрдісті меңгеруіне, ойын, тілін дамытуына
жағдай жасалaды.
Тұлғаның өз ойын еркін айта және жаза білу
дағдысы қалыптастырылaды.
КЕБМ “Экономикалық лицей”
Астана - 2012
1.Әлеуметтік-тұрмыстық ая
2. Әлеуметтік-мәдени ая
3. Оқу-еңбек аясы
1- сабақ
Өзім туралы
Менің тегім – Асанов, атым – Марат, әкемнің аты – Асқар.
Мен Астана қаласында тудым.Отбасымызда бес адам бар:
әкем,шешем,екі ағам және өзім. Мен әке-шешеммен Астана
қаласында тұрамын. Екі ағам Алматыда тұрады.
Әкем – қаржышы, шешем – жеке кәсіпкер. Үлкен ағам –
бағдарламашы, ал кіші ағам – студент. Ол КБТУ-нде екінші
курста оқиды. Ол болашақ мұнай саласындағы инженер.
Мен оқушымын. Мен оныншы сыныпта оқимын. Мен сурет
салғанды,кітап оқығанды және музыка тыңдағанды
ұнатамын. Мен тарихи кітаптарды оқығанды
ұнатамын. Келешекте шетел тілі маманы болғым келеді.
Мен ағылшын тілінен қосымша сабаққа барамын.
Қазақ тілінде еркін сөйлеуді үйренгім келеді. Мен
сабақта және үйде қазақша сөйлесуге тырысамын.
Мемлекеттік тілде сөйлеу – менің алға қойған
мақсатым, өйткені ол менің аталарымның тілі.
1-жаттығу. Сурет бойынша сұқбат құрыңыз.
2-жаттығу. «Танысу» деген сөзден жаңа сөздер құраңыз.
3-жаттығу. Мәтіндегі етістіктердің шақтарын анықтаңыз.
4-жаттығу. Мәтінге сұрақ қойып,көршіңмен сұқбат жаса.
5-жаттығу. Келісіңіз немесе келіспеңіз.
- Сенің тегің Асқаров па?
- Сен алматыда тұрасың ба?
- Сен жұмысшысың ба?
- Сен «Экономикалық лицейде» оқисың ба?
- Сенің әке-шешең ауылда тұрады ма?
- Сенің ұлтың орыс па?
- Ағаң жоғарғы оқу орнында оқи ма?
6-жаттығу мына сөйлемдерді толықтырыңыз.
Мен мектепте ... . Менің атым ...., тегім ..., әкемнің аты ... . Мен
.... тудым.
Отбасымызда ... адам бар. Олар ... тұрады. Әкем ..., шешем ... .
Менің досым ... оқиды. Ол ... адам. Мен ... жақсы оқимын. Мен
мемлекеттік тілді ... білуге тырысамын.
7-жаттығу. Өзің туралы шағын әңгіме жаз.
Мәтінді оқығанға дейінгі жұмыс
1.Әңгіменің тақырыбын анықта
2.Мұғалімнің кіріспе сөзі.
 Сыйлық дегеніміз не?(ассоц.тудыру)
 Сұрақ-жауап:
 Сендерге көбіне қандай сыйлықтар сыйлайды?
Не үшін сыйлықтар сыйлайды?
Сыйлық түрлері қандай?(сыйлық суреттері
көрсетіледі)
2. Бүгін сабақта не туралы сөз қозғалады? Сабақ
тақырыбын ашу.
Мәтінмен жұмыс кезеңі
1. Жаңа сөздермен жұмыс.
2. Жаңа сөздерді лексикалық қатарға топтастыру.
ғұмыр,өмір
ғұмыр - өлім
3. “Ғұмыр” сөзін септеу. Әр септікке сөйлем құрастыру.
Ол қызық ғұмыр сүрді. Ғұмырының жартысын бала оқытуға
арнады. Ол ғұмырына риза болды. Оның ғұмырында
қызықты оқиғалар көп болды т.б.
4. “Ғұмыр” сөзін қолдана отырып жағдаят жасау.
5. Мәтінді түсініп оқу және сұрақтарға жауап беру
6. Сөйлемді құрмалас сөйлем жасап толықтыр.
1.Сыйлық алған адам ... .
2. ..... ,бірге бөліседі.
Мәтінді оқығаннан кейінгі кезең
1. Туған күнге, жаңа пәтерге, жаңа жылға құттықтау
хат жазу және таңдаған сыйлығы туралы айту.
2. Мәтін мазмұнына лайықты мақал айту. “Сыйға –
сый, сыраға - бал“, “Сыйлықтың бәрі жақсы,шын
көңілмен сыйланса”.
3. Бірінші абзацқа ауызша сурет салу.
4. Қойылым көрсету. Оқушыларға сыйлықтарды
қалай сыйлау керектігін көрсету тапсырмасы
беріледі.
Ривин кестесі бойынша абзацпен жұмыс
№ Абзац бойынша
негізгі ой
1 Қуанышты
сәттер,көтеріңкі
көңіл-күй
2
Абзацты атау
Тірек сөздер
Бақытты кез
Ғұмырында,
мерекелер,
қонақтар,
бөлісу
Сыйлықты
Сыйлық
қабылдау және
беру.Өнегілілік.
ұсыну рәсімі мен
әдебі
Өз сөйлемі
Адам
ғұмырында
көп
мерекелер
болады.
Ізгі
Сыйлық
құрмет,рухани,к адамның
өңіл-күй
көңіл-күйін
көтереді.
Сұрақтар
Адам
ғұмырында
қандай
мерекелер
болады?
Сыйлық
алған адам
қандай
көңіл-күйде
болады?