Transcript MEDİKAL ve VETERİNER ENTOMOLOJİ

MEDİKAL VE VETERİNER
ENTOMOLOJİ
Prof. Dr. M. Özkan ARSLAN
Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Parazitoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
ENTOMOLOJI







Hayvanlarda ve insanlarda
zararlı olan,
direkt olarak enfestasyonlara neden olan,
indirekt olarak ise patojen etkenlerin
naklinde rol alan
artropodların morfolojisi, biyolojisini,
ekoloji ile ilişkilerini ve
artropodların neden olduğu hastalıkların
klinik belirti, epidemiyoloji, patogenez,
bulaşma, teşhis, tedavi, kontrol ve
mücadele yöntemlerini inceleyen bilim
dalıdır.
ARTROPODOLOJI
Arthors: Eklem,
 Podos: Ayak,
 Loji: Bilim,
 vücutları segmentli, eklem bacaklı,
omurgasız hayvanları inceleyen
bilim dalı

"Entomo" (Syn: Insecta, Hexapoda )
 entomoloji
 akaroloji
 Arachno-Entomoloji

ARTHROPODAL HASTALIKLAR
ektoparazit
 Enfestasyon
 Ektoparaziter
hastalıklar
 Dış parazit
hastalıkları

VETERINER ARTROPODOLOJININ ÖNEMI
evcil ve yabani hayvanlarda önemli hastalıklara
neden olmaları,
 ekonomik kayıplara neden olmaları,
 hastalık etkenlerini taşımaları,

Bu nedenle eradikasyon,
 Kontrol altına almak için mücadele yöntemleri
geliştirmek.

ARTROPODLARIN ZARARLARI
Artropodların direkt olarak neden olduğu
zararlı etkileri:
 Konaklarını rahatsız etmeleri,
 Soyucu sömürücü etkileri,
 Dermatozlara neden olmaları,
 Myiasise yol açmaları,
 Toksik etkileri,
 Allerjik Etkileri,
ARTROPODLARIN ZARARLI ETKILERI
Artropodların hastalık etkenlerini
taşımaları ile ilgili olarak yaptığı zararlı
etkiler:
 Kene-Theileria, Sıtma-Sivrisinek
 Vektör: Hastalık etkenlerini bir konaktan başka bir

konağa yada aynı konaklara aktif olarak taşıyıp nakleden
omurgasız canlılar.
“Vektörler artropoddur, her artropod vektör değildir”

Arakonak: Pasif olarak (oral yolla) hastalık etkenlerini
aktaran canlılar.
ARTROPODLAR HASTALIK ETKENLERINI
BULAŞTIRMALARI YÖNÜNDEN
Biyolojik vektör: Plasmodium-Anopheles
 Mekanik vektör: Tabanus-Trypanosoma evansi
 Mekanik taşıyıcı: Hamam böcekleri –Kara sinekler
Entamoeba histolytica

Arakonak: Ctenocephalides canis -Dipylidium caninum
ARTROPODLARIN PATOJENLERİ
KONAKÇIYA VERİŞ BİÇİMLERİ
ağız organelleri ile kusma şeklinde;
Xenopsylla cheopis - Pasteurella (Yersinia)pestis;
Phlebotomus-Leishmania'ları
 ağız organelleri yardımı ile sokmak süratiyle;
Sivrisinekler- Plasmodium;
keneler- Babesia ve Theileria
 ağız organelleri kenarından dışarı sızmasıyla;
Sivrisinekler- filariyal nematodlar
 bulaşık vücut kısımlarıyla;
Sivrisinekler- kanatlı çiçeği, Chrysops –tularemi

ARTROPODLARIN PATOJENLERİ KONAKÇIYA
VERİŞ BİÇİMLERİ
coxal bezleriyle, ekskresyon sıvılarıyla;
Argasidae- virus ve spiroketaları

dışkının konakçı derisi üzerindeki sıyrıklara veya
konjuktivalara bırakılmasıyla;
Triatoma -Trypanosoma cruzi
 enfekte artropodun konak tarafından yenmesi veya
artropodun konakçı üzerinde ezilmesiyle etkenlerin
konaklara bulaşması.
Farelerin pireleri yiyerek Trypanosoma lewisi ile enfekte
olması, köpeklerin pireleri yiyerek Dipylidium caninum 'la
enfekte olmaları gibi.

Artropodların enfeksiyöz hastalıkları bulaştırma şekilleri

Transstadiyal nakil : Hyalomma -Theleria

Transovariyal nakil : Boophilus – Babesia

Vertikal bulaşma (kongenital, perinatal, Postnatal, anneden bulaşma)
ARTROPODLARIN YARARLI ETKILERI:









Dünyadaki böcek faunasının % 5 kadarı zararlıdır. %95’lik
kısım faydalı türleri içermektedir.
bitkilerin döllenmesinde,
toprakta biyolojik ortam ve gübre oluşmasında,
ekolojik dengenin korunmasında,
doğal dengenin sağlanmasında,
erozyon önlenmesinde,
salgınların ortaya çıkmasına engel olma,
adli vakalarda olayların aydınlatılmasında,
arı ve ipek böceği gibi direkt yolla faydası olan ve istakoz,
karides gibi gıda olarak tüketilen artropodlar da besin
değeri yönünden önemlidir.
ARTROPODLARDA ÜREME VE ÇOĞALMA
(REPRODUCTİON),
ARTROPODLARDA GELİŞME









dimorfizm , eşeysel çoğalırlar.
nadiren de olsa partenogenetik çoğalma (döllenmemiş
yumurtalardan yeni fertlerin meydana gelmesi) görülür.
Arı, ipek böceklerinde partenogenetik çoğalma görülür.
Arılarda döllenmemiş yumurtalardan erkekler, döllenmiş
yumurtalardan ise dişi bireyler oluşması partenogenesis
için tipik örnektir.
ovipar
larvipar
Pupipar
Metamorfoz
Larva- pupa - erişkin (Hypoderma, Sivrisinek, pire)
Larva- nymph (nimf)-erişkin (Bit, Blattaria)
METAMORFOZ=BAŞKALAŞIM
Hemimetabol
gelişme
Mallophaga
Anoplura
Cimex
Triatoma
Blattaria
Holometabol gelişme
Siphonaptera,
Ctenocephalides,
Diptera,
Sivrisinekler
Myiasis etkenleri
Lepidoptera
Hypoderma
Bal arısı
METAMORFOZ
LARVA TIPLERI
Polipod larva
Lepidoptera
Maggot
larva
Myiasis sinekleri, pire
Oligopod
larva
Sivrisinekler, Coleoptera
PUPA TIPLERI
Obtek pupa
Sivrisinekler
Koarktat pupa
Myiasis sinekleri, Glossina
ARTROPODLARDA MORFOLOJI
 halkalardan oluşmuştur, bilateral simetriktir.
 vücudun dış kısmı kitin ile kaplıdır,
 Kitin tabakası artropoda dış iskelet (eksoskelation)
görevi yapar.
 kitin tabakası belirli bir şekil ve dayanıklılık kazandırır.
 kitin tabakası her bir segmentin üzerinde kalınlaşarak
plakları (sclerite) meydana getirir.
 Plakların; dorsaldeki tergum, ventraldeki sternum,
lateraldeki pleuron adını alır.
ARTROPODLARIN VÜCUT YAPISI (MORFOLOJI)






caput
thorax
abdomen
cephalothrax-abdomen
hemosel (haemocoele=hemocel)
Hemolenf: kan ve lenf sıvısı
ARTROPODLARDA DOLAŞIM


dorsal arter kanın hareketini
sağlar ve kalp ödevi görür.
Kalp ilkel olup duvarlarında
delikler vardır. Bu delikler
yardımı ile çevredeki kanı
emer. Emmiş olduğu bu kanı
vücut boşluğuna açılan kısa
damarlardan pompalar.
Böylece kan dolaşımı sağlanır.
ARTROPODLARDA SOLUNUM


stigma veya spiracle,
thorax ve abdomenin her halkasında
bulunur.

Artropodlar;

Trachea'larla solunum yapanlar (İnsecta)

Solunum organı olmayanlar (Astigmatik
akarlar)

Kitap akciğerler ( örümcekler)

Kitap solungaçlılar (Yengeçler)

Solungaçlarla solunum yapanlar,
ARTROPODLARDA SINDIRIM SISTEMI




Önbağırsak (Stomodeum) : Pharenxs (farenks, yutak), proventriculus
(kursak), taşlıktan.
Ortabağırsak (Mezenteron): gerçek mide görevi yapar. Gıdayı biriktirir ve
sindirim için enzim salgılar.
Arkabağırsak (proctodeum) : İIeum ve rektum. Rektum dışkıdaki suyun
emiliminden sorumludur.
malpighi tubulleri . filtre görevi görür ve kandan aldıkları artık maddeleri
bağırsağa boşaltırlar.
ARTROPODLARDA BOŞALTIM (EKSKRESYON)
Crustacea’larda bir çift nefrida (ilkel böbrek)
tarafindan yapılır.
 Insecta’larda malpighi kanallarıyla
gerçekleştirilir.
 Arachnoidea’larda malpighi kanalların ile
ayakların coxae civarına açılan ve birer gerçek
nefrida olan coxal bezler boşaItımda görev alır.

Artropodlarda genital sistem
Dişilerde;
iki adet ovaryum
reseptaculum seminis
spermatheca
ovipozitor
Erkeklerde;
iki testis,
vasa deferentia
vesicula seminalis
Clasper
ARTROPODLARDA SINIR SISTEMI



baş ganglionu,
Bu yumaktan çıkan ve vücut
boyunca uzanan ve ventral olarak
seyreden iki sinir kordonu
bulunur.
Bu sinir kordonları üzerinde her
segmentde birer çift ganglion ve
ganglionlar arasında da sinir
bağlantıları vardır.
ARTROPODLARDA AĞIZ ORGANELLERI
İnsektlerde
Kesici-Çiğneyici tip: hamamböcekleri
 Yalayıcı - emici tip: Musca domestica (ev sineği)
 Delici -emici tip: Sivrisinekler,

Arachnidlerde (chelicerata)
chelicer (şeliser),
pedipalp
hipostom
Kesici-çiğneyici
Delici-emici
Yalayıcı-emici
Chelicerata, keneler
ARTROPODLARIN SINIFLANDIRILMASI


Canlılar aleminin animalia grubu, Artiozoa’lar,
Artropoda filumunda (Phylum = Şube)
Sınıf (class):
 Crustacea (Diantennata),
 Myriapoda,
 Insecta
(Antennata, Hexapoda, Entoma),
 Arachnida
 (Chelicerata, Arachnoidea),
 Pentastomia
SINIF : CRUSTACEA (KABUKLULAR)
Çoğunluğu sularda yaşar,
 Solungaçlarla solunum yaparlar,
 Diantennata’dır,
 thorax ile abdomenden çıkan çok sayıda ayakları
bulunur.
 Vücut dış kısmında kireç birikmesiyle sertleşmiş
kabukları vardır,
 Büyük bir kısmı sularda serbest olarak yaşarlar.

ALT SINIF: ENTOMOSTRACA
Arakonaklık Rolleri:
 Diphyllobothrium
latum'a
 Dracunculus
medinensis' e
 Acuaria ve
Tetrameres'lere
Cyclops
Daphnia
Diaptomus
BALIKLARDA
EKTOPARAZIT
CRUSTACEALAR
Salmincola
 Achtheres
 Lernaea

Argulus
Ergasilus
ALT SINIF: MALACOSTRACA
istakoz, kerevides, yengeç, karidesler
 büyük yapılıdırlar.
 genellikle thoraxda 8 ve abdomende 7 segment
bulunur.
 Serbest olarak yaşarlar.
 gıda olarak tüketilirler.
 helmintlere arakonaklık yapma

SINIF: MYRIAPODA
vücutları çok sayıda segmentden oluşur,
 Her segmentten bir veya iki çift ayak çıkar,
 kırk ayaklılar adını alırlar.
 İki alt sınıfı vardır.

ALT SINIF: DIPLOPODA (MILIPEDES)
birkaç milimetre ile 30 cm
arasında,
 bin ayaklılar,
 silindirik yapıda,
 Her segmentten iki çift ayak
çıkar,
 zehirli etkisi sınırlıdır,
 taş, ağaç oyuğu ve yaprakların
altında bulunurlar..
 genellikle bitkisel gıdalarla
beslenirler
 Hymenolepis dimunata'nın
arakonaklığını yaparlar.

ALT SINIF: CHILOPODA (CENTIPEDES)
Dorso-ventral basık, 10 cm,
 Her segmentden bir çift ayak,
 nemli, loş ve karanlık
yerlerde yaşar. Gündüzleri
taş altında ve deliklerde
gizlenirler. Etle beslenirler.
 zehirli etkileri vardır.

sarı çıyan (Scolopendra
morsitans)
 yeşil çıyan (Scolopendra
angulata)

ÇIYAN ZEHIRLEMESI (SCOLOPENDRIZM
=SCOLOPENDRISMUS)
Klinik olarak;
 Sokulan bölgede kızarma, şişme, deri altı kanamaları ve
bölgesel lenf yumrularında yangı gelişir.
 yüksek ateş, baş ağrısı, bulantı ve kusma görülür.
İlkyardım :
 sokulan yerden çıyan düşmemiş ise üzerine tuzlu suya,
alkole veya etere batırılmış pamukla pansuman yapılır.
 amonyak, sodyum bikarbonat yada magnezyum sülfata
batırılmış pamuk kapatılır.
 Sokulan yerin çevresine ağrı kesici olarak novacain gibi
ilaçlar steril olarak enjekte edilir.
INSECTA SINIFI
(HEXAPODA, ENTOMA, BÖCEKLER)
INSECTA, PTERYGOTA, EXOPTERYGOTA,
HEMIMATABOLE
***Orthoptera (Blattaria, Hamam böcekleri,
Çekirge)
 ***Mallophaga (Isıran bitler)
 ***Anoplura (Siphunculata, Sokucu bitler)
 ***Hemiptera (Tahta kurulan)
 Odonata (Kız böceği)
 Thysanoptera (Ekin -Fidan bitleri)
 Dermaptera (Kulağa kaçanlar)
 Plecoptera (Taş sinekleri)
 Isoptera (Termitler. beyaz kanncalar)
 Psocoptera (Kitap bitleri)

INSECTA, PTERYGOTA,
ENDOPTERYGOTA, HOLOMATABOLE
Coleoptera (Kın kanatlılar)
 Hymenoptera (Zar kanatlılar, bal arıları, normal
karıncalar ve eşek arıları)
 Lepidoptera (Kelebek ve güveler)
 Neuroptera (Sinir kanatlılar)
 ***Siphonaptera (Aphaniptera, Pireler)
 ***Diptera (Gerçek sinekler, çift kanatlılar)

ORTHOPTERA TAKIMI
(SYN: BLATTARIA, BLATTODEA), TÜRLER
Blatella germanica
Periplanata americana
Blatta orientalis
ve P. australasiae’dır
BIYOLOJI
*Sıcak yerlerde ,
fırın, lokanta, mutfak
kısımlarında bulunurlar.
*sıcaklık-nem önemlidir
*30-50 gün
BIYOLOJI
TIBBI ÖNEMI, HAMAM
BÖCEKLERININ
Arakonak olarak:
•
Gongylonema
•
Oxyspirura
•
Tetrameres, Acuaria, Hymenolepis, Moniliformis
•
Raillietina sp.
Mekanik Taşıyıcı Olarak:
•
Bakteri basillerini, protozoon kistlerini
•
Kolera, tifo, verem basilleri,
•
Entamoeba coli, Entamoeba histolytica, Balantidium coli,
•
Giardia intestinalis, Trichomonas hominis kistlerinin
MÜCADELE-KONTROL
•İlaçlama yapılacak mekan boşaltılır
•Gıda ile irtibat kesilir
•Çocuklar uzaklaştırılır
•Çatlak oyuklar kapatılır, Mekanik önlemler alınır
•Kullanılacak ilacın temas etmesi sağlanır
•Pulverizasyon şeklinde uygulama yapılır
•Tuzaklar konulabilir
İnsectisitler:
•Syfluthrin, deltamethrin,
•Azamethiphos, dichlorvos,
HEMIPTERA TAKIMI
(HETEROPTERA)









Tahtakuruları, tısböcekleri, yarımkanatlılar.
Ağız organelleri sokucu-emici.
Geçici parazittirler.
Genellikle iki çift kanatları vardır.
hemimetabol böceklerdir.
çoğunluğu bitkisel besinle beslenir,
Birçok tür tarımsal bitkilerin zararlıları olarak doğada
yaşarlar.
Birkaç türde hayvanlardan ve insanlardan kan emerek
parazitlenirler.
Bunlardan sağlık önemi olanlar Reduviidae ve Cimicidae
ailelerinde toplanırlar.
FAMILYA: CIMICIDAE
GENUS: CIMEX
Cimex lectularius
 Yatak tahtakurusu.
 Geceleri kan emerler. Gündüzleri ise karyola,
yatak, çeşitli tahta ve sıva çatlaklarına
gizlenirler.
 Türkiye’de yaygındır.
Cimex rotundatus
 Kanatlı tahtakurusu.
 Tropik ve subtropik bölgelerde yaşarlar .

Cimex cinsine bağlı türler insan ve
hayvanlardan kan emmek için saldırırlar.
CIMEX - MORFOLOJI






4 -5 mm uzunlukta,
dorso -ventral basık,
sarı kahverenginde
bir çift anten, petek göz,
Prothorax öne doğru çıkıntı yapmış
olup, baş içine gömülmüştür.
Kanatları iyice küçülmüştür.
CIMEX-BIYOLOJI

Dişiler karanlık çatlaklara, şiltelere, karyola
aralıklarına, ağaç çatlaklarına krem beyazı
rengindeki yumurtalarını bırakırlar.

Isıya bağlı olarak 3 gün ile 2 hafta arasında
yumurtadan 1. dönem nimfler çıkar.

5 nimf dönemi vardır.

Gömlek değiştirme birer hafta aralıklarla
olur.

8 ile 13 hafta sürer.
nymph
CIMEX-TIBBI ÖNEMI

Rahatsız ve huzursuz ederler, sinirlilik,
uykusuzluk,

Kanatlılarda ve özellikle de tavuk, hindi ve
güvercinlerde şiddetli irritasyon ve anemiye
sebep olabilirler.

konağından kan emdikten sonra tekrar dönüp
aynı deliğe pisliğini bırakırlar. Bu nedenle pek
çok hastalığın bulaşması için uygun bir ortam
oluştururlar.
FAMILYA: REDUVIIDAE

Uçan tahtakurulan

konik burunlu tahtakurulan,

öpen böcekler yada katil böcekler

2.5 cm boyundadırlar.

Koyu kahverengindedirler.

Orta ve Güney Amerika'da bulunurlar.

İnsanlardan kan emerler.

Triatoma** , Rhodnius ,
Panstrongylus
Triatoma
TRIATOMA-YAŞAM ÇEMBERI

yumurtalarını ağaçlara,
yapraklara ve toprağa bırakırlar.

Gelişmelerinde 5 nimf safhası
vardır.

Her gömlek değiştirme arasında
40 - 50 gün geçer.

biyolojilerini bir yılda
tamamlarlar.
REDUVIDAE-TIBBI
ÖNEMI

insan ve hayvanların
meskenlerinde yaşarlar ve
kanlarını emerler.

Kan emdikleri yerlerde kaşıntı
ve ödem şekillenir.

Chagas hastalığı (Trypanosoma
cruzi) biyolojik vektörüdür.
TAHTAKURUSU –MÜCADELE - KONTROL

Bulundukları yerlere kalıcı etkili
insektisitler püskürtülür.

Chlordane, dieldrin, ronnel, diazinon,
malathion, dichlorvos, permethrin

Mesken ilaçlamasında genel kurallara
uyulmalı,

Farklı gruplardan insektisitler
değiştirilerek kullanılmalıdır (direnç).
PHTHIRAPTERA
(BITLER)









Erişkinleri 1-2 mm,
Vücutları dorso ventral basık,
Vücut caput, thorax ve abdomenden oluşur.
Erişkin formlarında daima üç çift bacak bulunur.
Kanatları yoktur.
Gözleri rudimenterdir yada yoktur.
yumurta -nymph -erişkin ; hemimatabole
daimi ve tek konaklı parazit,
kontakt temasla bulaşma,
MALLOPHAGA
-
ANOPLURA
Caput -Thorax Baş thoraxdan geniş,
kalkan şeklinde
Baş thoraxdan dar,
sivrilmiş şekilde
Ağız
Organelleri
Kesici-parçalayıcı
Sokucu-emici
Gıdası
Epidermis artıkları ve Konakçının kanı
tüyler
Konakları
Türlerin çoğunluğu
kanatlılarda, çok azı
memelilerde bulunur
Hepsi memelilerde
bulunur.
MALLOPHAGA-ANOPLURA
Anoplura
MALLOPHAGA -TÜRLER
KANATLILARDA
Menopon
Trinoton
Holomenopon
Menacanthus
Goniodes
Lipeurus
MALLOPHAGA -TÜRLER
KANATLILARDA
Goniocotes
Chelopistes
Anaticola
Columbicola
KANATLI-MALLOPHAGOSIS
Mallophaga ve
Anoplura
enfestasyonu
 Bit enfestasyonu
 Tüyler arasında,
 Çok hızlı hareket
ederler,

MALLOPHAGA -TÜRLER

Gyropus ovalisKemirici
KÖPEK-BIT TÜRLERI
Linognathus setosus
Trichodectes canis
Heterodoxus
spiniger
MALLOPHAGA-KEDI
Felicola subrostrata
SIĞIR- BIT TÜRLERI
Damalinia (Bovicola) bovis
 Haematopinus eurysternus
 Haematopinus quadripertusus
 Haematopinus tuberculatus
 Linognathus vituli
 Solenopotes capillatus

KOYUN- BIT TÜRLERI
Damalinia (Bovicola) ovis
 Linognathus ovillus
 Linognathus africanus
 Linognathus stenopsis

KEÇI- BIT TÜRLERI
Damalinia (Bovicola) caprae
 Damalinia (Bovicola) painei
 Damalinia (Bovicola) limbata
 Linognathus africanus
 Linognathus stenopsis

TEKTIRNAKLI- BIT TÜRLERI
Haematopinus asini
Damalinia
(Bovicola) equi
DOMUZ- BIT TÜRLERI
Haematopinus suis
İNSAN- BIT TÜRLERI
PEDICULOSIS
Pediculus humanus capitis
 Pediculus humanus
corporis
 Phthirus pubis

KEMIRICI-ANOPLURA
Polyplax spinulosa
 Polyplax serrata

Bit Türü
Konak
Sığır
Damalinia bovis*, Haematopinus eurysternus, H. quadripertusus, H. tuberculatus,
Linognathus vituli, Solenopotes capillatus
Koyun
Damalinia bovis*, Linognathus ovillus, L. africanus, L. pedalis
Keçi
Damalinia caprae*, D. painei*, D. limbata*, Linognathus stenopsis
At
Damalinia equi*, Haematopinus asini
Domuz
Haematopinus suis
Köpek
Trichodectes canis*, Heterodoxus spiniger*, Linognathus setosus
Kedi
Felicola subrostrata*
Kanatlı
Menopon sp*, Holomenopon sp* , Menacanthus sp*, Trinoton sp*, Lipeurus sp*, Lipeurus
sp*, Goniodes sp*, Goniocotes sp*, Chelopistes sp*, Columbicola sp*, Anaticola sp*,
Cuclotogaster sp*
Kemirici,
Fare
Kobay
Polyplax spinulosa, Polyplax serrata
İnsan
Pediculus humanus capitis, Pediculus humanus corporis, Pthirus pubis
Gyropus ovalis*
*Mallophaga
MALLOPHAGA
BIYOLOJI
Bitler hemimetebole gelişme
görülür
Erikin-yumurta-nimf (1. 2. 3 nimf
dönemi)-erişkin
BIT ENFESTASYONLARI-BULAŞMA
yakın temasla olur.
 Sağlam hayvanlar enfeste olanlarla yakın bir
şekilde bulunduğunda bulaşma olur.
 Kış ayları riskli olup, özellikle kış sonu yaygındır
 bulaşık malzemelerin özellikle de koşum ve tımar
takımları büyük rol oynarlar.
 Ortak kullanılan eşyalar.

TIBBI ÖNEMLERI-DIREKT ETKILERI
Kan emme
 Yumurta verimi düşmesi
 Stres, huzursuz etme
 Midede tricolit
 Topallık
 Yapağı kirlenmesi
 Süt-et kaybı

TIBBI ÖNEMLERI-DOLAYLI ETKILERI
Vektörlük
 Borrelia recurrentis (dönek ateş, humma-i raci)
 Rochalimaea quintana (siper ateşi)
 Rickettsia prowazeki (bit tifüs etkeni)
 Spirocheta (Borrelia)'lara,
 Haemobartonella, Eperythrozoon , Francisella
 domuz humması, domuz vebasına
 Arakonaklık
 Dipylidium caninum'a
Hastalık Adı
Hastalık Etkeni
Vektör Bit türü
Konak
Coğrafi Dağılım
Domuz çiçeği
(swinepox)
Pox virus
Haematopinus suis
Yaban Domuzu
Yaygın
Salmonellosis
Salmonella enteriditis
Pediculus h.humanus
İnsan
Avrupa, Asya
Siper ateşi
Bartonella quintana
Pediculus h.humanus
İnsan
Küresel
Tularemi
Francisella tularensis
Rodent ve tavşan bitleri
Rodent, Tavşan
Küresel
Brucellosis
Brucella brucei
Hoplopleura sp.
Kemiriciler
Kuzey Yarımküre
Haemobartonellosis
Haemobartonella muris
Polyplax spinulosa
Ratlar
Küresel
Eperythrozoonosis
Eperythrozoon coccoides
Polyplax serrata
Fare
Küresel
Anaplasmosis
Anaplasma spp.
Anoplura takımı
Sığır
Küresel
Epidemik tifus
Rickettsia prowazekii
Pediculus h.humanus
İnsan
Küresel
Bit kaynaklı dönek ateşi
Borrelia recurrentis
Pediculus h.humanus
İnsan
Küresel
Dermatomycosis
Trichophyton verrucosum
Sığır bitleri
Sığır
Küresel
Dipylidiosis (Barsak şeridi)*
Dipylidium caninum
Trichodectes canis
Köpek, insan
Küresel
TEŞHIS, (LICE, LOUSE
INFESTATION)
Makroskobik olarak,
konak üzerinde;
 erişkin,
 nimf (yavşak)
 fıçı şeklinde ve
kapaklı yumurtaları
(sirke)

BIT ENFESTASYON-TEDAVI-KONTROL
solüsyon yada toz halindeki insectisitler,
 süngerle sürülür, pülverize edilir, banyo,

Ektoparaziter İlaçlar;
Pyrethroidler
 Organik fosforlu
 Karbamatlı
 Nicotinoid
 Formamidine
 Avermectin ve Milbemycin grubu

BIT ENFESTASYON-TEDAVI-KONTROL

Abamectin, doramectin, eprinomectin, ivermectin,
moxidectin,

İmidacloprid,

Amitraz,

Carbaryl,propoxur,

Coumaphos, diazinon, dichlorvos,fenthion, malathion,
kuintifos, phoxim, propetamfos, tetrachlorvinphos,
trichlorfon,

Cypermethrin, deltamethrin, fenvalerate, flumethrin,
permethrin, tetramethrin,