Transcript Module 3_Nguyên nhân gây suy thoái môi trường

ENVIRONMENTAL
ECONOMICS
Module 3
Nguyên nhân gây suy thoái
môi trường.
Dr. Phan Thi Giac Tam
Faculty of Economics, Nong Lam University
Suy thoaùi moâi tröôøng
laø söï thay ñoåi chaát löôïng vaø soá löôïng cuûa thaønh phaàn
moâi tröôøng (khoâng khí, ñaát, nöôùc, sinh vaät, caûnh quan
thieân nhieân v.v..), gaây ảnh höởng xaáu ñeán cho ñôøi
soáng cuûa con ngöôøi vaø thieân nhieân.
Nguyên nhân suy thoái môi trường
a) Thất bại thị trường ( Market failure)
– Ngoại tác ( Externality)
– Quyền sở hữu không xác định.
– Tài sản công.
b) Thất bại chính sách ( Policy failure)
Thaát baïi thò tröôøng
Thò tröôøng khoâng coù khaû naêng phaân phoái taøi nguyeân
moät caùch coù hieäu quaû, vì :
+ Taøi nguyeân khoâng ñöôïc trao ñoåi treân thò tröôøng neân
khoâng coù giaù caû, hay
+ Giaù caû do thò tröôøng taïo ra khoâng phaûn aùnh ñuùng
sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng (tröôøng hôp taøi saûn coâng
coäng) hoaëc khoâng phaûn aùnh ñuùng chi phí sx xaõ hoäi
(tröôøng hôïp ngoaïi taùc).
Ngoaïi taùc (Externality)
• 1. Ngoaïi taùc: hoaït ñoäng cuûa ngöôøi naøy gaây ra taùc
ñoäng ñoái vôùi hoaït ñoäng hoaëc söï höôûng thuï cuûa
ngöôøi khaùc maø nhöõng taùc ñoäng naøy laïi khoâng
ñöôïc keå ñeán trong quaù trình laøm quyeát ñònh cuûa
ngöôøi taïo ra taùc ñoäng
MSC
MEC
P1
P2
MC
D
q1 q2
Ngoaïi taùc (Externality)
Kết quả của ngoại tác
• Ngoại tác tạo ra;
- sự tách biệt giữa chi phí tư nhân và
chi phí xã hội.
- sự tách biệt giữa lợi ích tư nhân và
lợi ích xã hội.
Vai trò của Ngoại tác & quyền sở hữu đối
với suy thoái môi trường
Quyeàn sôû höõu taøi saûn (QSHTS) thieáu vaéng hay mong manh
• Quyeàn Sôû Höõu Taøi Saûn (QSHTS) laø gì?
• + Quyeàn ñöôïc söû duïng vaø höôûng nhöõng lôïi ích taïo ra
töø taøi saûn ñoù. (Muïc ñích cuûa ngöôøi söû duïng)
• + Nhöõng qui ñònh cuûa xaõ hoäi chi phoái vieäc sôõ höõu ,
söû duïng vaø phaân phoái caùc nhaäp löôïng, caùc saûn phaåm
vaø dòch vuï. (Luaät phaùp)
Caùc loaïi taøi saûn
• Taøi saûn goàm:
• + baát ñoäng saûn (ñaát, nhaø);
• + caùc saûn phaåm söû duïng laâu ngaøy nhö nhaø xöôûng,
maùy moùc coâng cuï.
• + Taøi saûn taøi chính goàm coå phaàn, tieàn, coâng traùi….
• + Taøi saûn trí tueä nhö saùch, phaàn meàm computer, nhaïc
vaø caùc loaïi phaùt minh.
• + Tài nguyên tự nhiên
Taïi sao QSHTS laø quan troïng?
• + QSHTS vaø söï toàn taïi cuûa thò tröôøng laø hai yeáu toá ñeå
ngöôøi ta muoán ñaàu tö vaøo saûn xuaát.
• + Hai yeáu toá naøy coù lieân quan vôùi nhau.
• + Caùc ví duï
Theá naøo laø moät quyeàn sôû höõu taøi saûn ñöôïc xaùc
ñònh roõ?
• Nghóa laø quyeàn lôïi ñi keøm vôùi quyeàn sôû höõu cuøng nhöõng
giôùi haïn cuûa quyeàn lôïi naày phaûi ñöoïc xaùc ñònh trong moái töông
quan vôùi nhöõng ngöôøi khoâng sôû höõu.
• Ngoaøi ra, noù coøn phaûi hoäi ñuû boán yeáu toá sau:
• + Ñoäc chieám
• + Khaû naêng chuyeån nhöôïng
• + Tính baûo ñaûm
• + Tính cöôõng cheá
Caùc che á ñoä sôû höõu
•
•
•
•
Nhaø nöôùc (State Ownership)
Tö nhaân (Private ownership)
Coäng ñoàng ( Common ownership) vaø
Töï do tieáp caän ( Open access)
• ( xem sách KTMT- trang 189-192 và chương vi)
Caùc loaïi taøi saûn vaø ñaëc ñieåm cuûa chuùng
Ñoäc chieám
Khoâng ñoäc chieám
Canh tranh trong tieâu Khoâng caïnh tranh
thuï ( coù theå phaân trong tieâu thuï (
chia ñöôïc)
khoâng phaân chia
ñöôïc)
Taøi saûn tö nhaân
Taøi saûn gaàn nhö
coâng coäng
Taøi saûn haàu nhö tö Taøi saûn coâng coäng
nhaân/ töï do tieáp caän
Taøi saûn coâng coäng
• + Coù hai thuoäc tính: khoâng ñoäc chieám – moät khi ñöôïc
cung caáp, ai cuõng söû duïng ñöôïc maø khoâng caàn phaûi
traû tieàn, vaø khoâng caïnh tranh trong tieâu thuï.
• + Caàu thò tröôøng cuûa TSCC laø toång caùc caàu caù nhaân
coäng theo truïc tung.
Vaán ñeà gì xaûy ra?
a.Tính cạnh tranh trong tiêu thụ :
• tính chất không thể cạnh tranh được hiểu
là hàng hóa này tồn tại cho tất cả mọi
người sử dụng đồng thời. Việc người này
sử dụng không làm người khác không thể
sử dụng được.
• Tinh canh tranh đi kèm với những hàng
hóa truyền thống như kem, bánh mì…
(nếu một người đã ăn cây kem thì người
khác sẽ không có thể ăn được nữa).
• Hàng hóa công cộng có tính cạnh tranh bằng
0 và nó có thể tiếp tục mang lại sự thỏa dụng
như nhau đối với mọi người với điều kiện
không bị phá hủy (hay quá tải).
• Ví dụ như đường thủy có tính cạnh tranh bằng
0 nếu nó không bị tắc nghẽn giao thông.
b.Tính độc chiếm/ loại trừ trong sử dụng
• Đặc tính thứ hai của hàng hóa công cộng
là không có khả năng độc chiếm hay chi
phí để loại trừ một người sử dụng hàng
hóa quá cao.
• Nhiều hoạt động liên quan đến tài nguyên
nước mang đặc tính này do việc khó khăn
trong việc loại trừ người khác khỏi quyền
sử dụng
• Ví dụ một chương trình thủy lợi qui mô lớn
nhằm cung cấp nước tưới tiêu và kiểm
soát lũ lụt, ở đây rất khó có thể loại bỏ bất
kỳ cá nhân nào ra khỏi việc hưởng lợi ích
của công trình thủy lợi này.
• Nếu một đập nước được xây dựng để
kiểm soát lũ lụt trên một dòng suối không
một ai dọc hai bên suối có thể bị loại trừ
khỏi quyền hưởng lợi từ hoạt động kiểm
soát lũ của con người.
Giaû söû hai ngöôøi laùng gieàng ñang xem xeùt vieäc ñaàu tö vaøo vieäc
laép moät boùng ñeøn ñöôøng chung cho hai ngöôøi.
+Taøi saûn ban ñaàu cuûa moãi ngöôøi laø 100 trieäu ñoàng.
+ Laép boùng ñeøn chung seõ laøm moãi ngöôøi gia taêng möùc höõu ích laø 6 trieäu
ñoàng.
+ Chi phí laép ñeøn laø 10 trieäu ñoàng.
+ Hai ngöôøi boû phieáu kín: neáu hai ngöôøi ñeàu ñoàng yù traû tieàn, chi phí seõ chia
ñoâi. Neáu chæ 1 beân ñoàng yù, beân naøy seõ phaûi traû toaøn boä chi phí laép
ñeøn.
A
Ñoàng yù
Khoâng ñoàng yù
B
Ñoàng yù A: 100+(6-5)=101
A: 100+(6-0)=106
B: 100+(6-5)=101
B: 100+(6-10)=96
Khoâng A: 100+(6-10)=96
ñoàng yù
A: 100+0 =100
B: 100+(6-0)=106
B: 100+0=100
THAÁT BAÏI CUÛA CHÍNH SAÙCH
• Thaát baïi chính saùch laø sự suy thoaùi moâi tröôøng do một
/nhiều chính saùch do chính quyeàn ban haønh.
• => Chính saùch gaây bieán daïng thò tröôøng.
• => Chính saùch lieân quan ñeán quyeàn sôû höõu taøi saûn.
• => các chính sách khác
chính sách gây ra suy thoái môi trường
như thế nào?
1. Söï can thieäp laøm bieán daïng một thò tröôøng ñang hoaït ñoäng tốt.
(ban haønh caùc chính saùch trôï giaù, thueá khoùa, haïn ngaïch, quy ñònh,... leân
moät thò tröôøng ñang hoaït ñoäng toát).
• 2. Laøm traàm troïng theâm moät thaát baïi thò tröôøng ñang toàn taïi.
• Caùc chính saùch maø chính quyeàn can thieäp nhaèm giaûm thieåu thaát baïi cuûa thò tröôøng
nhöng laïi cuoái cuøng laïi gaây ra haäu quaû nghieâm troïng hôn.
• 3. Thieáu can thieäp vaøo thò tröôøng ñang thaát baïi trong khi vieäc can thieäp ñoù laø caàn thieát.
Khoâng ban haønh caùc chính saùch can thieäp kòp thôøi ñeå giaûm thieåu thaát baïi cuûa thò
tröôøng.
• 4. Khoâng theå xaây döïng nhöõng cô sôû cho thò tröôøng hoaït ñoäng coù hieâu quaû.
Nguyên nhân của thất bại chính sách
• Các chính sách không liên quan đến môi trường
lại có tác động nhiều đến môi trường=> kết quả
ngẫu sinh.
• Các chính sách có xu hướng tích lũy và tương
tác lẫn nhau.
• Các chính sách phát sinh ra những đặc quyền,
đặc lợi mà việc xóa bỏ chúng rất khó khăn về
mặt chính trị.
• Việc sữa chữa các thất bại thị trường ít khi là
mục tiêu của sự can thiệp.
Chi phí oâ nhieãm khoâng khí ôû Sao Paulo, Brazil
•
Nguyeân nhaân gaây ra oâ nhieãm khoâng khí ôû Sao Paulo,
Brazil, ñoù laø:
–
–
•
Thaûi ra nhieàu khí CO töø hoaït ñoäng giao thoâng (chieám ¾
toång löôïng khí thaûi)
Laø nôi taäp trung chuû yeáu cuûa caùc khu coâng nghieäp naëng
>>> thaûi ra nhieàu khí CO
Thaát baïi cuûa tröôøng hôïp naøy chính laø chính quyeàn
thaønh phoá ñaõ khoâng tính ñeán caùc taùc haïi moâi
tröôøng của chính sách coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi
hoùa
Ví dụ:Vieäc caám ñoán goã ôû Thaùi Lan
• Sau thaûm hoïa luõ luït vaø lôû ñaát vaøo thaùng 11/1988, chính phuû
Thaùi Lan ñaõ ban haønh leänh caám ñoán goã thöông maïi treân toaøn
quoác, kết quả:
– Giaù goã treân thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá taêng cao >>> Thuùc ñaåy
moïi ngöôøi taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng khai thaùc goã laäu.
– Giao ñaát röøng cho caùc hoä daân khoâng coù ñaát quaûn lyù, nhöng khoâng
quy ñònh quyeàn sôû höõu söû duïng ñaát cho hoï >>> Hoï khoâng theå vay tín
duïng ñeå caûi thieän ñôøi soáng.
• Phaù röøng gia tăng!
– Toàn taïi nhöõng chính saùch khuyeán khích ngaàm veà khai hoang ñaát ñai cho
noâng nghieäp >>> Moät cô hoäi cho caùc nhoùm ngöôøi khai thaùc.
Trường hợp điển hình : Trợ giá
thuốc trừ sâu ở Indonesia
1.
•
•
•
Thất bại chính sách :
a. Chính sách :
Trong chương trình tự túc về gạo,
Indonesia đã thực hiện chính sách trợ giá
thuốc trừ sâu cho người nông dân. Đến
năm 1985, chính quyền Indonesia đã trợ
giá cho thuốc trừ sâu ở mức 82% giá bán
lẻ, .
b. Hệ quả:
Người nông dân lạm dụng quá nhiều
thuốc trừ sâu.
Dẫn đến sự tiến hóa của các giống loài
gây hại và triệt tiêu các loài có lợi cho
nông nghiệp.
Làm năng suất giảm
Trường hợp điển hình : Trợ giá
thuốc trừ sâu ở Indonesia
2.
•
•
•
•
Sửa chữa chính sách.
a. Chính sách:
Tháng 11/1986, Tổng thống Suharto ban hành nghị định cấm
57 nhãn hiệu thuốc trừ sâu, mà 20 nhãn hiệu trong số này đã
được chính quyền trợ giá rất mạnh.
Xây dựng chiến lược quốc gia về kiểm soát côn trùng nhằm
bảo vệ lúa, gọi là quản lí dịch hại tổng hợp (IPM).
Tháng 10/1988, Indonesia tiếp tục cắt giảm khoản trợ giá
thuốc trừ sâu từ 55% xuống còn 40% giá bán lẻ. Và đến
tháng 12/1988, chính quyền hoàn toàn bãi bỏ việc trợ giá cho
thuốc trừ sâu.
Chính quyền cũng ban hành những điều khoản để tăng giá
sàn của lúa, bắp vàng, đậu nành, đậu xanh, nhằm tăng thu
nhập cho người dân.
Trường hợp điển hình : Trợ giá
thuốc trừ sâu ở Indonesia
Nông dân vùng Karawang, tỉnh
Tây Java, Indonesia, chuẩn bị
cấy lúa vụ mới.
b. Kết quả
Ba vụ mùa sau khi nghị
định được ban hành, FAO
(tổ chức nông lương Liên
Hiệp Quốc) báo cáo đã cắt
giảm 90% số lượng thuốc
trừ sâu, sản lượng trung
bình gia tăng từ 6.1 tấn/ha
lên 7.4 tấn/ha.
Trường hợp ốc bươu vàng
• A
Khi naøo chính quyeàn neân can thieäp?
• 1. Phaæ ñöa ñeán söï söû duïng taøi nguyeân toát hôn thò
tröôøng töï do.
• 2. Lôïi ích cuûa can thieäp phaûi cao hôn chi phí can thieäp (
chi phí giaùm saùt, cöôõng cheá, caùc taùc ñoäng phuï)