Transcript Ang Talasalitaan Kaugnay sa Pag-unawa ng Teksto
Ang Talasalitaan Kaugnay sa Pag-unawa ng Teksto
Pag-uugnayan ng Kaalamang Pantalasalitaan sa Pag-unawa ng Teksto Ayon kina Anderson at Freebody sa kanilang aklat na Vocabulary Knowledge (1981) may tatlong pananaw o posisyon sa ganitong pag-uugnayan.
Pangkagamitang posisyon Pangkakayahang posisyon Pangkaalamang posisyon
Pangkagamitang Posisyon
(Instrumentalist position)
Dapat na pag-aralan nang tuwiran ang mga talasalitaan ng mga estudyante sa halip na hayaan na lamang silang matutunan ito sa pagbabasa.
Pangkakayahang Posisyon
(
Aptitude position)
Ang mga estudyante ay nagkakaroon ng malawak na kaalamang pantalasa- litaan sa pamamagitan ng malawakang pagbabasa.
Nararapat na magkaroon ang mga estudyante ng maraming pagkakataon sa pagbabasa at pagsasanay sa pagkilala ng mga salita
Pangkaalamang Posisyon
(
Knowledge position)
Sinasabing ang pagkakaroon ng kakayahang pantalasalitaan at pag-unawa ay dulot ng malawak na kaalaman tungkol sa sariling kapaligiran at kultura
at Pagkakaroon ng mga batayang kaalaman konsepto na ginagamit ng isang estudyante sa pag-unawa ng mga salita, sa kabuuan ng teksto
Kaya upang talasalitaan ng mapalawak mga ang mag-aaral, nangangailangan na magkaroon sila ng sapat na mga karanasan na pag uusapan gayon ay at maisusulat mapauunlad konsepto at kaisipan nang ang nila sa mga na magagamit sa nilalaman ng teksto.
pag-unawa ng
Interaktibong Posisyon
(
Interactive position)
May idinagdag si Frank May (1986)na pang-apat na posisyon, ang interaktiv.
Ito ang pag-uugnayan ng mga sistema ng palatandaan o hudyat (cueing systems) sa teksto na tumutulong sa mabisang pag-unawa.
Ang mga palatandaang ito ay:
Palatandaang Grapoponiko – nauukol sa tunog na bumubuo sa mga salita
Palatandaang Sintaktiko – nauukol sa pagbubuo o kayarian ng mga salita
Palatandaang Semantiko – nauukol sa kahulugan ng salita ayon sa pagkakaugnayan nito sa iba pang salita
Palatandaang binabasa Iskematik – pag uugnayan ng sariling karanasan sa
Mga Istratehiya sa Paglinang ng Talasalitaan
A. Pagsusuring Pangkayarian
(Structural Analysis)
Nauunawaan ang salita sa pamamagitan ng mga bahagi nito:
- salitang-ugat - panlapi - pagkakabuo ng salita
Halimbawa:
buhay kabuhayan nabubuhay buhay-buhay buhay-alamang
B. Paggamit ng mga Palatandaang Nagbibigay Kahulugan (Context Clues)
1.
Sa pamamagitan ng kasingkahulugan ng salita na napapaloob din sa pangungusap.
Halimbawa:
Masarap mamuhay sa bansang may kasarinlan na kung saan may kalayaan ka sa pagkilos at pagsasalita.
2. Sa pamamagitan ng kasalungat na kahulugan ng salita.
Halimbawa: Masugid
na tustusan siya si makatapos ng hayskul ngunit matamlay naman ang kanyang ama dahil kakulangan ng salapi.
Renato tila na sa
3. Sa pamamagitan ng katuturan ng salita.
Halimbawa:
Ipinamalas ng mga tao sa EDSA ang marubdob o matinding pagnanasa na magkaroon ng kalayaan.
4.
Pag-uugnay sa sariling karanasan.
Nakikilala ang bago o mahihirap na salita sa pamamagitan ng pag-alala sa mga naging karanasan.
Halimbawa:
Dahil sa bahang dala ng bagyong si Roming, inilikas sa ligtas na pook ang mga tao sa aming lugar.
5. Ayon sa sitwasyong pinaggamitan ng salita. Dito nauunawaan ang salita ayon sa mga pangyayari o sitwasyon na kaugnay nito.
Halimbawa:
Pinag-iibayo ng pangulo ang kampanya laban sa sahod ng mga kawal.
lumalaganap na kilusan ng mga pangkat laban sa pamahalaan. Itinaas niya ang moral at
6. Sa pamamagitan ng buod o lagom ng binasa.
Halimbawa:
Naranasan niya ang matinding kahirapan noong siya ay bata pa. Salat na salat silang mag anak sa pagkain, damit at maayos na tirahan. Mula siya sa isang maralitang mag-anak.
7. Sa pamamagitan ng halimbawa.
Halimbawa:
Maiiwasan ang sigalot tulad ng
patayan, nakawan,
awayan kung ang mga matututong mamamayan magmahal sa kapwa.
ay kumilala sa Diyos at
8. Sa pamamagitan ng pormal na depinisyon ng salita.
Halimbawa:
Mahilig tayo sumulat ng sanaysay. Ito ay isang kathang tuluyan na naglalahad ng kaalaman, kuru kuro at damdamin ng sumulat.
9. Sa pamamagitan ng paglalarawan.
Halimbawa:
Sa kabuuan ng kanyang mukha. Sa mga mata niya at sa nagbabagong pangangatawan, sa balat niyang manilaw-nilaw at pinamumutukan ng maraming tagiyawat. Ang mga ito ay naglalarawan na siya ay lumipas na sa pagiging musmos.
10. Sa pamamagitan ng pahiwatig na tono o damdamin.
Halimbawa:
Mula sa kusina, ang tibok ng aking puso ay nakipag-unahan sa aking mga hakbang. At ang aking
agam-agam
ay napawi nang makita ko siya sa sala.
C. Pag-uugnayan ng mga Salita (Word Association) 1.
Pagsasama ng salita sa iba pang salita upang makabuo ng ibang kahulugan (collocation).
Nabibilang dito ang mga matalinhagang salita o parirala.
Halimbawa: puso = bahagi ng katawan ng tao bato = matigas na bagay pusong bato = matigas ang puso o sa tunay na kahulugan ito ay naglalarawan ng taong hindi marunong mahabag o maawa.
2. Pagbibigay ng iba pang salita na halos kapareho rin ng kahulugan ng pangunang salita. (clustering) Halimbawa: Anu-ano ang iba pang salita na maaaring ipalit sa salitang tingnan?
masdan silipin TINGNAN lingunin tanawin sulyapin
3. Pagkilala ng pagkakaugnayan ng mga salita ayon sa antas o tindi ng kahulugan na ipinahahayag (clining). May mga salita na ginagamit ayon sa tindi ng damdamin na nais ipahayag. Halimbawa, ipinahahayag o ayon sa haba hindi maaaring sabihing nagalit ka kung naiinis ka lamang. Pansinin ang ayos ng mga salita ayon sa tindi ng damdaming ng panahon.
Damdamin: inis, yamot, suklam, galit Panahon: noon, kamakalawa,ngayon, mamaya,bukas, sa isang buwan,
4. Pagpapangkat ng mga salita ayon sa antas ng paggamit o pormalidad ng gamit nito (level of formality). May mag salitang ginagamit sa mga di-pormal, pormal na kalagayan o sa pangkalahatan.
Halimbawa: Ang iba pang salita na itinatawag sa kasama ay maaaring pangkatin ayon sa paggamit sa sitwasyon na maaaring: PORMAL kapanalig kaanib katoto DI-PORMAL kabagang abay utol NEUTRAL kaibigan kasama kaakbay
5. Pagpapangkat ng mga salita ayon sa punong salita o paksa (classification).
Halimbawa: Panlasa – mapait, matamis, maanghang, matabang Kilos – mabagal, mabilis, maliksi, makupad, dahan-dahan
6. Pagbibigay ng mga salitang kaugnay sa isang paksa o ideya (association or word network). Ang mga salitang nauugnay sa isang paksa o bagay ay naaayon sa karanasan o nakaraang kaalaman.
Kontento ang mamamayan Marunong magpatawad ng kapwa KAPAYAPAAN Ang tunay na kapayapaan ay nagsisimula sa loob.
Walang awayan Walang kudeta Tahimik ang paligid
7. Paggamit ng Semantic Mapping – ito ay isang paraan ng pagpapalawak ng kahulugan ng isang salita sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga kategorya ng salita na nauugnay rito. Ito ay nababatay sa panuntunan na ang mga bagay na natututuhan ay kaugnay ng mga karanasan at dati nang alam.
Kaligayahan Kapayapaan Pagkakaisa Luha Sakit Lungkot PAG-IBIG Pagtitiis Pagsisikap Pagpaparaya Pagtatalik Pagbibigay ng sarili pagsasamantala Bulaklak na rosas Pabango Panyo Regalo
Mga Pagsasanay sa Talasalitaan 1. Bumuo ng mga salita mula sa mga sumusunod na salitang-ugat sa tulong ng iba’t ibang panlapi. Gamitin ang mga salitang nabuo sa pangungusap.
a. sulat b. aral c. guhit d. sunod e. Sama 2. Bumuo ng salitang tambalan mula sa sumusunod na salita.
Ipaliwanag ang kahulugan ng nabuong tambalang salita.
a. ulo b. kamay c. isip d. tao e. yaman
3.
Magbigay ng iba pang salita na kapareho ng kahulugan ng salitang dala (to bring). Sundan ang halimbawa.
bitbit DALA
Isulat ang mga kaugnay na salita ng pangunahing salita.
1. Demokrasya__________ __________ __________ 2. Kalikasan __________ __________ __________ 3. Pagbabago_________ __________ __________ 4. Kaligayahan__________ __________ __________ 5. Pananampalataya________ ______ __________
5. Ibigay ang mga salitang nabibilang sa sumusunod na kategorya.
a. damdamin __________ __________ __________ b. pagdiriwang c. libangan d. katubigan e. wika __________ __________ __________ __________ __________ __________ __________ __________ __________ __________ __________ __________ 6. Ihanay ang mga salita ayon sa tindi ng damdamin na nais ipahayag.
masaya ubod ng saya napakasaya di gaanong masaya-saya masaya walang pagsidlan sa saya
7. Ibigay ang pormal, di-pormal o neutral na salita ayon sa antas ng gamit.
PORMAL NEUTRAL a. _____________ kababayan b. kamag-aral _____________ c. delegado _____________ d. _____________ _____________ DI-PORMAL _____________ _____________ _____________ biyahe
Mga Viswal na Istratehiya sa Paglinang ng Talasalitaan
1. Mapa ng salita (Word Map) kasingkahulugan pasanin kasalungat nagpapagaan pabigat mga taong tamad halimbawa mga taong tumutulong hindi halimbawa
2. Mapa ng Kahulugan (Definition Map) Ano ito?
malagim na pangyayari Ano ang katulad nito?
nagpapagaan salot sakit Ano ang mga halimbawa nito?
3. Web ng bahagi ng salita (Word-part web) kinasama samahan sama sama-sama kasama
4. Pagpapakahulugan ayon sa konteksto (Contextual redefinition) Mga Salita Hinulang kahulugan bago ang pagbasa Kahulugan pagkatapos ng pagbasa Konteksto na pinagagamitan ng salita 1. bumulwak lumabas Biglang paglabas ng isang likidong bagay mula Sa pinagmula nito.
Halimbawa: tubig, dugo Bumulwak ang dugo sa kanyang dibdib dahil sa tama ng baril