Transcript Konferencja „Bibliotekarz na miarę czasów”

Zorganizowana w związku
z obchodami Światowego Dnia
Książki
i Praw Autorskich
Cielądz 23.04.2013r.
Wizerunek bibliotekarek i bibliotekarzy
Statystyczny profil:
• Przeciętny pracownik biblioteki gminnej to kobieta (95%);
• Z wyższym, pomaturalnym lub średnim wykształceniem;
• Powyżej 40 lat;
• Pracująca w zawodzie około 20 lat;
• Pracująca 40 h tygodniowo.
( źródło: Raport Biblioteki w Polsce; www.biblioteki.org)
Oczekiwania wobec kompetencji nowoczesnych
bibliotekarzy:
• Kreatywność;
• Bycie ekspertem w planowaniu,
organizowaniu, realizacji, kontroli i ocenie
procesów biblioteczno-informacyjnych;
• Doskonale rozwinięte umiejętności
komunikacyjne i praca
w zespole;
• Sprawność w korzystaniu z nowoczesnych
technologii.
(źródło: M. Majewska „Kompetencje bibliotekarza wobec zmian społecznych
i edukacyjnych)
Stereotypy wizerunku bibliotekarzy:
• Osoba smutna;
• Szara, bezbarwna;
• W grubych szarych okularach.
Stereotypy odnośnie pracy bibliotekarzy:
• Nudna;
• Słabo płatna, bez możliwości zrobienia kariery.
Źródła powstania stereotypu bibliotekarza:
• Brak wiedzy na temat specyfiki bibliotecznej pracy;
• Przeświadczenie, że praca w tym zawodzie jest spokojna
i polega jedynie na podawaniu książek;
• Wymagania stawiane bibliotekarzom są coraz wyższe.
Oczekiwane od bibliotekarzy umiejętności do niedawna
nie były łączone z pracą w bibliotece;
• Dysonans pomiędzy wysokimi wymaganiami a niskim
wynagrodzeniem;
• Utrwalanie stereotypowego obrazu bibliotekarza w
książkach, filmach.
• Doświadczenia czytelnika;
Przełamywanie stereotypów:
• Konsekwencja pozytywnych doświadczeń
z lat szkolnych, budowanie zaufania i sympatii
(przykład Billa Gatesa);
• Niekonwencjonalny sposób zderzenia
stereotypu na przykładzie Akcji Odjazdowy
Bibliotekarz.
Pomysł rajdu rowerowego zrodzony w 2009.r przez jedną
z łódzkich bibliotekarek. Bibliotekarz na rowerze budzi
ciekawość, zwraca uwagę, uśmiech. Z zestawieniem pęka
stereotyp.
Akcja łączy ludzi, modyfikuje myślenie o bibliotekarzu,
bibliotekach.
Bibliotekarz jako BARISTA – mistrz i mistrzyni
parzenia kawy i spotkań na KAWIE
Metafora na temat znaczenia i zadań współczesnego
bibliotekarza
(Źródło: Małgorzata Borowska, Maja Branka, Joanna Wcisło „Docenić bibliotekę. Jak
skutecznie prowadzić rzecznictwo.”)
Spotkanie na KAWIE – zadania stojące przed
bibliotekami:
Kultura
Edukacja
Informacja
Animacja
Wiedza
Zadaniem biblioteki jest pośredniczenie pomiędzy
książką i czytelnikiem ale również organizowanie
wystaw, spotkań z pisarzami, konkursów.
Angażowanie we wspólne działania
społeczności. Integruje grupy i środowiska
(np.: nauczyciele, seniorzy, młodzież, artyści).
Wiedza
Informacja
Edukacja
Gromadzona w postaci książek, ale poprzez
działania niestandardowe „wychodzi” do ludzi
i tym samym jest miejscem ważnym.
Rosnące zbiory zarówno tradycyjne, jak
i multimedialne, cyfryzacja przyciągają nowych
użytkowników.
Prowadzenie różnorodnych działań edukacyjnych,
dzięki którym różne grupy wiekowe i społeczne
podnoszą swoje kompetencje.
BARISTA - role pełnione przez bibliotekarza:
Bibliofil
Adwokat
biblioteki
Animator
Regionalis
ta
Trener
Strateg
Informatyk
Bibliofil
Animator
Regionalis
ta
Informatyk
Ważna cecha bibliotekarzy miłość do książek, którą
powinni zarażać czytelników w każdym wieku.
Inicjatywa zachęcająca ludzi do wychodzenia z domu
i wspólnego działania, aktywizowanie (np.: seniorzy).
Gromadzenie publikacji na temat regionu, opracowywanie
dokumentów życia społecznego.
Przewodnik po świecie informacji cyfrowej.
Strateg
Trener
Adwokat
biblioteki
Świadomość i cel działania zawodowego, a ograniczenia
finansowe i konieczność dopasowania się do
zmieniających się wymogów otoczenia.
Coraz częściej bibliotekarze wchodzą w rolę trenera –
edukatora, szczególności dla społeczności lokalnej.
To nowe wyzwanie, wymagające od bibliotekarzy
wizji, celów swojej pracy na najbliższe lata.
Kompetencje nowoczesnego bibliotekarza
(według M. Majewskiej)
Kompetencje bibliotekarza wobec zmian społecznych i edukacyjnych, [online]. [dostęp 14
kwietnia 2013]. Dostępny w World Wide
web:http//epedagogiczna.edu.pl/upload/file/dokumenty/jarocin6.pdf
prakseologiczne –wyrażające się skutecznością bibliotekarza
w planowaniu, organizowaniu, realizacji, kontroli i ocenie
procesów biblioteczno-informacyjnych;
informatyczne –wyrażające się sprawnym korzystaniem
z nowoczesnych technologii informacyjnych i medialnych;
komunikacyjne–wyrażające się
skutecznością zachowań językowych
w relacjach bibliotekarz – czytelnik,
użytkownik;
współdziałania–wyrażające się
skutecznością zachowań prospołecznych
i sprawnością integracyjną bibliotekarza
w środowisku społecznym, umiejętnością
pracy w zespole;
kreatywne –wyrażające się innowacyjnością,
niestandardowością działań bibliotekarza
KOMPETENCJE
PSYCHOLOGICZNE
I SPOŁECZNE
Kompetencje komunikacyjne bibliotekarzy:
• Wiedza o komunikowaniu interpersonalnym;
• Wykorzystanie technik werbalnych
i niewerbalnych w dialogu z użytkownikiem,
• Umiejętność słuchania i rozumienia treści
wypowiadanych przez użytkownika;
• Nawiązywanie i podtrzymywanie kontaktu
z klientem;
• Umiejętne rozwiązywanie konfliktów;
• Umiejętności negocjacyjne;
• Postawa asertywna;
• Umiejętności komunikowania się w grupie , zespole.
Kompetencje współdziałania:
• Rozumienie związków pomiędzy własną postawą zawodową
i własną charakterystyką osobowościową;
• Rozwiązywanie sytuacji konfliktowych poprzez negocjowanie
i kompromis;
• Umiejętność działania – organizowanie pracy własnej i innych;
• Umiejętność współpracy z czytelnikiem;
• Umiejętność współpracy z instytucjami w otoczeniu społecznym
biblioteki w celu stworzenia jak najlepszego wizerunku swojej
placówki.
Kompetencje kreatywne bibliotekarzy:
• Wyzwalanie kreatywnych zachowań
i samodzielności myślenia w działaniach
biblioteczno – informacyjnych;
• Postawa refleksyjnego praktyka, który
ocenia swoje wybory i działania
zawodowe;
• Aktywne poszukiwanie okazji do
rozwoju zawodowego;
• Twórcze motywowanie do pracy siebie
i innych.
Wybrane aspekty predyspozycji psychologicznych
w zawodzie bibliotekarza:
Kreatywność
Myślenie kreatywne to badanie alternatyw, poszukiwanie
i weryfikowanie kolejnych hipotez aż do odnalezienia
rozwiązania przy wykorzystaniu różnych danych
i inspiracji.
Cechy osoby kreatywnej:
Ciekawość
Umiejętność wyjścia poza
pierwsze rozwiązanie
Wyobraźnia
Umiejętność
przystosowania się do
warunków, zmiennych
okoliczności
Zorientowanie na
przyszłość
Umiejętność łączenia różnych
informacji
Poszukiwanie nowych
możliwości działania
Skłonność do podejmowania
inicjatywy i ryzyka
Jak sami sobie przeszkadzamy w kreatywnym
myśleniu?
Bob McKim, amerykański naukowiec, który
w latach 60 badał tę cechę na Standford Universyty, lubił
robić ze swoimi studentami następujący eksperyment.
Prosił ich o narysowanie na kartce w ciągu 30 sekund
swojego sąsiada siedzącego obok. Gdy studenci
pokazywali sobie gotowe dzieła, pojawiło się dużo
śmiechu, ale i wstydu. Właściwie za każdym razem
McKim słyszał słowo „przepraszam”, którym wymieniali
się studenci. Dowodzi to jak bardzo boimy się oceny
naszych pomysłów. Ten strach powoduje, że myślimy
zachowawczo, stosując sprawdzone schematy myślenia.
Pułapki myślenia kreatywnego:
• Dążenie do ładu, prostoty, symetrii znanych
kształtów;
• Obawa przed oceną;
• Kierowanie się stereotypami;
• Nieumiejętność wyjścia poza dane;
• Założenie, że coś jest niemożliwe
• Przyzwyczajenie do schematu.
Kreatywność i innowacyjność kojarzy się z buntem, szaleństwem,
poruszaniem się pod prąd.
E. De Bono przekonuje, „że jeśli potraktujemy kreatywność
w postaci myślenia>>w bok<<, czyli lateralnego, jako normalną
część procesu przetwarzania informacji, okaże się, że inteligentni
konformiści są lepszymi , oryginalniejszymi twórcami niż
buntownicy, dlatego, że lepiej opanowują reguły gry, czyli w tym
wypadku reguły kreatywności.”
Krótka kreatywna rozgrzewka 
Grupowe opowiadanie/bajka/
Idea zaczerpnięta została z nurtu psychoterapii Gestalt.
Wykorzystywana w arteterapii, treningach rozwoju
interpersonalnego, terapiach grupowych.
Drodzy uczestnicy,
Zachęcam każdego z Was, do tego, aby wspólnie
potrenować kreatywność.
Pierwsza wskazana osoba zacznie opowiadać
wymyśloną historię, wypowiadając jedno zdanie.
Kolejna osoba dodaje swoje zdanie do zdania
poprzednika. Ostatnia osoba kończy historyjkę.
Ważne:
• Nie oceniamy wypowiedzi innych;
• Nie zastanawiamy się nad tym, co inni
sobie pomyślą o naszej wypowiedzi.
Inne warunki ćwiczenia:
• Uczestnicy siedzący w okręgu;
• Osoba wymyślająca swoje zdanie, przed
wypowiedzeniem wypowiada zdanie
poprzednika;
• Jeden z uczestników grupy spisuje całą
bajkę. Po dokończeniu opowieści grupa
dzieli się na połowę. Jedną tworzą aktorzy
wystawiający nowoutworzoną sztukę,
drugą widzowie.
To, co najważniejsze – wnioski:
• Ćwiczenie kształtuje myślenie wychodzące
poza ramy, granice, jak również myślenie
równoległe;
• Doskonali umiejętność słuchania drugiej
osoby;
• Kształtuje umiejętność współpracy w grupie;
• Pobudza wyobraźnię;
• ……..
„Szaleństwem jest robienie w kółko tej samej rzeczy
i oczekiwania różnych rezultatów” A. Einstein
Proces kreatywnego rozwiązywania
problemów składa się z:
• Identyfikacji problemu;
• Kreowania pomysłów;
• Oceny pomysłów koncepcji.
Identyfikacja problemu, metody:
• Analiza SWOT,
• Metoda sześciu pytań (Sześć Kapeluszy E. DeBono).
Objaśnienie zasad analizy SWOT:
Technika analityczna SWOT polega na posegregowaniu posiadanych
informacji o danej sprawie na cztery grupy (cztery kategorie
czynników strategicznych):
S (Strengths) – mocne strony: wszystko to co stanowi atut, przewagę,
zaletę analizowanego obiektu,
W (Weaknesses) – słabe strony: wszystko to co stanowi słabość,
barierę, wadę analizowanego obiektu,
O (Opportunities) – szanse: wszystko to co stwarza dla
analizowanego obiektu szansę korzystnej zmiany,
T (Threats) – zagrożenia: wszystko to co stwarza dla analizowanego
obiektu niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej.
Wreszcie - informacja, która nie może być poprawnie
zakwalifikowana do żadnej z wymienionych grup, jest w dalszej
analizie pomijana jako nieistotna strategicznie.
Diagram analizy SWOT:
Idea (pomysł na jakąś
innowację w bibliotece)
OTOCZENIE
SZANSE
O
ZAGROŻENIA
T
SILNE STRONY
S
SŁABE STRONY
W
maxi – maxi
mini – maxi
maxi – mini
mini – mini
Metoda sześciu kapeluszy E. DeBono
Metoda ta pozwala na twórcze podejście do rozwiązywania
problemów, dzięki skorzystaniu z sześciu różnych perspektyw,
z których można spojrzeć na sytuację, zadanie, problem. Różne
kolory symbolizują różne sposoby myślenia używanego w
rozwiązywaniu problemów. Zmieniając jeden kapelusz na
drugi, jednocześnie zmieniamy też sposób myślenia.
Kapelusz Czerwony - emocje
"Jakie uczucia wchodzą tutaj w grę?„
„Co podpowiada Ci intuicja?”
Czerwony kapelusz czerwony kapelusz silnie związany jest
z wyrażaniem emocji, namiętności, impulsywności i uczuciowym
przejaskrawianiem rzeczywistości. Czerwony kapelusz za
najważniejszy aspekt problemu uznaje wrażenia, intuicje,
przeczucia i uczucia.
Metoda sześciu kapeluszy E. DeBono:
Kapelusz Biały – obiektywizm
„Spójrz na fakty chłodnym okiem, spróbuj
przeanalizować”
Biały kapelusz biały kapelusz jest
całkowitym przeciwieństwem czerwonego,
wskazuje na czystość, sterylność, neutralność
i logikę. Biały kapelusz zajmuje się faktami
i liczbami.
Kapelusz Czarny – pesymizm „Co by było gdyby?”
Czarny kapelusz to podejście logiczno -pesymistyczne, negatywne,
ma oceniać i ostrzegać przed zagrożeniami. Człowiek w czarnym
nakryciu głowy, nadmiernie krytykuje rzeczywistość, widzi tylko złe
jej aspekty. Czarny świat jest pełen zagrożeń, pełen negatywizmu
i niepowodzeń.
Zadaniem zakładającego czarny kapelusz jest wykazanie wszystkich
wad, niedociągnięć, braków i zagrożeń. Czarny kapelusz szuka
dziury w całym, sprawdza czy wszystko do tej pory omawiane na
pewno jest słuszne. Pokazuje wszystkie konsekwencje, które mogą
wyniknąć z przyjętego rozwiązania.
Kapelusz Żółty – optymizm „Kto zyska na rozwiązaniu problemu?”
Ubranie żółtego kapelusza, to przyjęcie pozytywnej postawy, można
powiedzieć wręcz optymizm totalny. Żółty świat jest radosny, widzi
tylko pozytywne aspekty rozwiązania. Żółty kapelusz jest dokładnym
przeciwieństwem czarnego. Żółte myślenie to ciekawość,
przyjemność i poszukiwanie radości.
Kapelusz Zielony – możliwości „Jak widzi ten problem ktoś stojący
z boku?”
Zieleń kapelusz zielony to kolor urodzaju, rozwoju, wyrastania roślin.
Zielony kapelusz jest pełen pomysłów, pełen nowych możliwości.
Człowiek w zielonym ma za zadanie pokazać nowe spojrzenie, nowe
punkty widzenia rzeczywistości. Zielony "nie drąży" starych
pomysłów, zielony ukazuje nowe drogi.
Kapelusz Niebieski – organizacja „Do czego
doprowadziła Cię ta analiza, jakie wysuwasz wnioski?”
Człowiek w kapelusz niebieski niebieskim kapeluszu
to chłodny bezstronny obserwator. Jego naczelnym
zadaniem jest kontrola toku myślenia, to niebieski ma
plan on narzuca dyscyplinę.
7 nawyków skutecznego działania:
Proaktywność
To pierwszy i podstawowy nawyk skutecznego działania. Oznacza
bycie przede wszystkim osoba samoświadomą i odpowiedzialną za
własne życie. Osoby proaktywne nie poddają się warunkom
zewnętrznym ani wpływom innych ludzi. Mają odwagę i dojrzałość
konieczną w ponoszeniu porażek. Przeciwieństwo stanowią osoby
reaktywne, które nie podejmują inicjatywy, lecz dopasowują się do
panujących warunków .
Zaczynaj z wizją końca
Wspinając się po drabinie kariery, często zapominamy dokąd
zmierzamy. Ważna jest samoświadomość, wizja tego, co tak
naprawdę się dla nas liczy.
Najpierw rób to, co najważniejsze
Myśl w kategoriach wygrana – wygrana
Nawyk ten oparty jest na przekonaniu, że dóbr wystarczy dla wszystkich
i sukces jednej osoby nie oznacza strat innej.
Staraj się najpierw zrozumieć potem być zrozumianym
Ta zasada to klucz do skutecznej komunikacji między ludźmi.
Synergia
Jest umiejętnością, dzięki której jesteśmy w stanie twórczo
współpracować i razem z innymi tworzyć coś, czego jeszcze nie było.
Ostrzenie piły 
Ma na celu zadbanie o nas samych
i odnawianiu czterech wymiarów
swojej natury:
• Fizycznej – ćwiczenie,
odżywianie, kontrola poziomu
stresu;
• Społeczno – emocjonalnej –
empatia, synergia, poczucie
bezpieczeństwa,
• Duchowej – jasnych wartości
• Umysłowej – czytania,
wizualizowania, pisania,
planowania.
Dziękuję za uwagę!
Owocnej drogi rozwoju osobistego i zawodowego!
Więcej o prowadzącej – mgr Sylwii Nowak www.septc.pl.tl