Transcript canlıların sınıflandırılması

CANLILARIN
SINIFLANDIRILMASI
Canlıları, ortak
özelliklerine bakarak belirli
gruplar altında toplamaya
Sınıflandırma denir.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
1
Canlıların ortak özellikleri:










Beslenme
Üreme
Boşaltım
Solunum
Hareket(Aktif veya Pasif) vb.
Hücresel yapıya sahip olma
Metabolizmaya sahip olma
Uyarana tepki verme
Biyosentez olayları
Büyüme- Gelişme
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
2
Canlıları Sınıflandırırken;
 Paleontolojik
kalıntılardan(=Fosillerden)
 Evrim Basamaklarından
 Embriyolojik gelişim evrelerinden
 Protein benzerliklerinden
 Homolog organlarından yararlanılır.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
3
İki çeşit sınıflandırma yapılmıştır:
 AMPİRİK
SINIFLANDIRMA
 Aristo tarafından
yapılmıştır.
 Aristo, canlıları dış
görünüşlerine bakarak;
-Hayvanlar(suda,karada,
havada yaşayanlar)
-Bitkiler(otlar,çalılar,ağaçlar)
olarak iki grupta toplamıştır.
 FİLOGENETİK
SINIFLANDIRMA
 Canlıları,evrim
basamaklarına,fizyolojik,
morfolojik,anatomik
özelliklerine,embriyolojik
gelişim evrelerinin ve
proteinlerinin benzerliğine,
homolog organlarına
bakarak yapılan
sınıflandırmadır.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
4
SINIFLANDIRMA BİRİMLERİ




TÜR-CİNS-FAMİLYA-TAKIM-SINIF-ŞUBE-ALEM
En küçük sınıflandırma birimi türdür.
En büyük sınıflandırma birimi alemdir.
Türden aleme doğru gidildikçe;
-Birey sayısı artar.
-Ortak özellikler azalır.
-Canlı çeşitliliği artar.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
5
TÜR
 Ortak bir atadan gelen, fizyolojik, morfolojik,
anatomik benzerlik gösteren, embriyolojik gelişim
evreleri benzer, protein benzerlikleri diğer
canlılardan daha fazla olan ve çiftleştirildiklerinde
kısır olmayan oğul döller verebilen canlıların
oluşturduğu topluluktur.
 Aynı türün sağlıklı olan bireylerinde kromozom
sayısı sabittir, değişmez.
 Farklı türden canlıların kromozom sayısı aynı
olabilir.Ör:İnsan 2n=46, Moli balığı 2n=46
 Canlıların gelişmişlik düzeyleriyle kromozom
sayıları arasında bağlantı yoktur.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
6
Tür Adlandırması(İkili adlandırma)
 Tür adlandırması ikili adlandırma ile yapılır.
Tür adı
 Ör:Pinus nigra(=karaçam)
Cins adı Türün tanımlayıcı adı
Pinus orientalis(=anadolu çamı)
 Cins isimleri aynı olan canlılar yakın
akrabadır.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
7
Hücre Yapılarına Göre
Canlıların Sınıflandırılması
Prokaryot Hücre
Monera Alemi
• Virüsler
• Bakteriler
• Mavi-Yeşil Algler
Ökaryot Hücre
Protista Alemi
• Protozoa
-Silliler
-Kamçılılar
-Kökbacaklılar
-Sporlular
• Algler
-Yeşil Algler
- Kırmızı Algler
-Esmer Algler
• Cıvık Mantarlar
Fungi Alemi
-Küf Mantarı
-Pas Mantarı
-Maya Mantarı
-Şapkalı Mantar
Bitkiler Alemi
•Çiçeksiz Bitkiler
-Karayosunları
-Eğreltiotları
•Çiçekli Bitkiler
-Açık Tohumlular
-Kapalı Tohumlular
*Tek çenekliler
*Çift çenekliler
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
Hayvanlar
Alemi
•Omurgasızlar
-Süngerler
-Sölenterler
-Solucanlar
*Yassı
*Halkalı
*Yuvarlak
-Yumuşakçalar
-Eklembacaklılar
-Derisidikenliler
•Omurgalılar
-Balıklar
-Kurbağalar
-Sürüngenler
- Kuşlar
- Memeliler
8
ARKEBAKTERLER
Dünyamızın ilk sakinleri Prokaryotik
Arkebakterilerdir.
1. Yoğun tuz içeren sıvı ortamda,
2. Yüksek ısıda
3. Aerob, anaerob ya da fakültatif koşullarda
yaşayabilen prokaryot organizmalardır.
 Hücre duvarlarında peptidoglikan katman
bulunmaması ve karakteristik ribozomal RNA
baz sırası ile gerçek bakterilerden ayrılırlar.
 Işık mikroskobuyla görülemezler.

Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
9
Arkeler habitatlarına göre üç gruba
ayrılırlar.
1. Tuzsevenler(=Halofiller):Aşırı tuzlu ortamlarda
yaşarlar.
2. Metanojenler(=Metan oluşturanlar):Anaerobik
ortamda yaşarlar ve metan üretirler. Tortu
tabakalarında ve hayvanların bağırsaklarında
bulunur. Çoğu metanojik bakteri geviş getiren
hayvanların, insanların ve termitlerin sindirim
sisteminde bulunur.
3. Isısevenler(=Termofiller):Termofiller sıcak su
kaynakları gibi yüksek sıcaklıklı yerlerde yaşarlar.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
10
Arkebakterlerin Önemi ve İnsan
Sağlığıyla İlişkisi
 Arkeler genelde diğer organizmalar için zararsızdır
ve hastalık etmeni olarak bilineni yoktur. Son
yıllarda arkelerin zarları lipozom sentezinde
kullanmaya başlanmıştır. Lipozomlar yapay yağ
mikrokesecikleri olarak ilaç ve aşıların ağızdan
uygulanmasında kullanılmaktadırlar. Böylece
kullanılan madde vücudun savunma sisteminin
daha yüksek düzeyde alarma geçmesini
sağlamakta ve bu sayede hastalıklarla daha etkin
savaş verilebilmektedir.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
11
Arkeler bulundurduğu enzimler
sayesinde;
 endüstride pek çok tepkimenin
gerçekleşmesinde,
 atık metallerin zehirli özelliklerinin
azaltılmasında,
 kalitesi düşük metallerin kullanılabilir hale
getirilmesinde,
 kirlenmiş suların yeniden kullanılabilir hale
getirilmesinde kullanılır.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
12
VİRÜSLER
 Kalıtım maddesi olarak DNA veya RNA
bulundururlar.
 Sık sık mutasyona uğrarlar.
 Sitoplazmaları ve ribozom organelleri yoktur.
 Enerji üretemezler.
 Hücre dışında kristalize olurlar.
 Sadece canlı hücre içinde çoğalırlar.
 Proteinden oluşmuş bir kılıfları,kuyruk bölgesinde,
konak hücrenin zarını parçalayıcı enzimleri vardır.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
13
Virüsler;
 Antibiyotiklerden etkilenmezler.(Enzim
sistemleri olmadığı için)
 Bir hücreyi enfekte ettiklerinde, enfekte
 hücrenin etrafındaki hücreler İNTERFERON adı verilen
 bir koruyucu üreterek kendilerini korurlar.Fakat
 bağışıklık geliştiremezler.
 Canlı hücre olmadan çoğalamadıkları için tüm
monomerlerin bulunduğu bir ortamda eğer canlı hücre
yoksa gelişim grafikleri sabittir.
 Bir bakteriyi enfekte eden Bakteriofaj(=Bakteri yiyen virüs)
bakteriye ait sadece genetik şifreyi kullanmaz.
 Bitkisel virüslerin kalıtım maddesi RNA,hayvansal virüslerin
kalıtım maddesi ise DNA’dır.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
14
Canlılarda iki çeşit hücre yapısına
rastlanır:
 PROKARYOT HÜCRE
 Hücre zarı gelişmemiş
 Çekirdek ve organel
zarı olmayan
 İçinde ribozom
organelini bulunduran
hücredir.
 ÖKARYOT HÜCRE
 Hücre zarı gelişmiş
 Çekirdek ve organel
zarı bulunan hücredir.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
15
BAKTERİLER
 Fotosentetik
ototrof,kemosentetik
ototrof,saprofit ve
patojen(=Hastalık yapan)
türleri vardır.
 Solunumlarına göre;
Aerob(=Oksijenli),
Anaerob(=Oksijensiz) olmak
üzere ikiye ayrılırlar.Anaerob
bakteriler içinde oksijenli
ortamda yaşayabilenler de
vardır.
 Mutasyonla ilgili deneylerde
çok hızlı üreyebildikleri
için(20 dk.) kullanılırlar.
Kamçı
Hücre
çeperi
RNA DNA
Hücre zarı
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
Mezozom
Sitoplazma
16
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
17
•Üremelerine göre:
-Eşeysiz(=Bölünerek)
-Eşeyli(=Konjugasyon) olmak üzere ikiye ayrılırlar.
**Bakteriler n kromozomlu mikroorganizmalardır
**Patojen bakteriler kapsüllüdürler.Kendileri için olumsuz
ortam koşullarında (Ör:Sütün kaynatılması) hücre
çeperlerinin ve kapsüllerinin dışına daha kalın bir çeper
salgılarlar ve şartlar kendileri için olumlu hale gelene kadar
bu yapının içinde kalırlar.Bu olaya ENDOSPOR oluşturma
denir.Bir üreme şekli değildir.Su kaybederek endospor
oluşturdukları için metabolizmaları çok yavaştır.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
18
Mavi-Yeşil Algler
 Prokaryot hücre yapısına sahiptirler.
 Fotosentetik ototrofturlar.
 Klorofil molekülü, kloroplast organeli
olmadığı için sitoplazmaya dağılmıştır.
 Fotosentezde elektron kaynağı olarak su
kullanıp oksijen açığa çıkarırlar.
 Oksijenli solunum yaparlar.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
19
PROTİSTA ALEMİ
 PROTOZOA(=Tek hücreliler)
-Paramesyum(=Terliksi hayvan)
-Amip(=Kökbacaklı)
-Öglena(=Kamçılı)
-Sıtma plazmodyumu(=Sporlu)
 ALGLER(=Su yosunları)
-Kırmızı algler
-Esmer algler
-Yeşil algler
 CIVIK MANTARLAR
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
20
FUNGİ ALEMİ(=Mantarlar)
 Hepsi heteretroftur.
 Depo karbonhidratları glikojendir.
 Küf,pas,maya ve şapkalı mantarlar olarak
gruplandırılırlar.
 Su tutma özelliklerinden dolayı şapkalı mantarlar,
alglerle mutualist(=karşılıklı yarar) yaşayarak
LİKEN birlikteliklerini oluşturur.
 Hücre zarlarının dışında çeper bulundururlar.Fakat
bu çeper selüloz yapıda değildir.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
21
BİTKİLER ALEMİ
Çiçeksiz Bitkiler


Çiçekli Bitkiler
Karayosunları:
-Damarsız, çiçeksiz bitkilerdir.
-İletim demetleri(odun ve soymuk boruları) yoktur.
-Metagenezle ürerler.(=Döl almaşı).
Eğreltiotları:
-Damarlı çiçeksiz bitkilerdir.
--İletim demetleri(odun ve soymuk boruları)
vardır.
-Metagenezle ürerler.(=Döl almaşı).

Açık tohumlular
-Her zaman yeşil, yaprağını dökmeyen ağaçlardır.
-Gerçek bir çiçek ve tohum taslağı yoktur.
-Çok yıllık odunsu bitkilerdir. Ör:Çam

Kapalı Tohumlular
-Gerçek bir çiçek ve tohum taslağı vardır.
-Çiçeklenme ve yaprak dökümü gözlenir.
-Tohum meyveye gömülüdür.
-Otsu ve odunsu formları vardır.
Ör:Elma ağacı
*Tek çenekliler
-Tek çenek bulundururlar.
-Yaprakları paralel damarlıdır.
Ör:Mısır
*Çift çenekliler
-İki çenek bulundurular.
-Yaprakları ağsı damarlıdır.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
22
Çimlenme;



Bir tohumun fotosentez yapma yeteneği
kazanmasıdır.
Tohum çimlenene kadar çeneklerinde depo
edilen besini kullanır.
Bir tohumun çimlenebilmesi için;
*Uygun sıcaklık:Enzim faaliyeti için
*Oksijen:Solunumla enerji üretimi için
*Su:Depo besinin parçalanması için gereklidir.
* *IŞIK ise kesinlikle gerekli değildir!
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
23
Bir bitkinin kuru ağırlığı;
 Çimlenmeden önceki dönemde sadece
solunum yaptığı için azalır.
 Çimlenmeden sonra solunumla birlikte
fotosentez de yaptığı için artar.
Kuru Ağırlık
I:Çimlenmeden önceki evre
II:Çimlenmeden sonraki evre
ı
ıı
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
24
Bitkiler aleminde ilkelden gelişmişe
doğru gidildikçe;
 Monoploid(=n kromozomlu) evre azalırken
diploid(=2n kromozomlu) evre uzar.
 Su yosunları
(n kromozomlu evre en uzun)
Çiçeksiz bitkiler
Açık tohumlular
Kapalı tohumlular
(2n kromozomlu evre en uzun)
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
25
HAYVANLAR ALEMİ
 Omurgasızlar
-Omurgaları yoktur.
-Sinir şeridi karın
bölgesindedir.
-Dışarıdan gelen etkiye basit
tepkiler verirler.
-İskelet varsa,iç ve diş iskelet
şeklindedir.
-Açık dolaşım görülür.
 Omurgalılar
-Omurgaları vardır.
-Sinir şeridi sırtta omurganın
içindedir.
- Dışarıdan gelen etkiye
karmaşık tepkiler verirler.
- İç iskelet bulundururlar.
- -Kapalı dolaşım görülür.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
26
KAN DOLAŞIMI
 Açık Dolaşım
-Atar,toplar damar bulunur.
-Kılcaldamar bulunmaz.
-Kan Sinus adı verilen vücut
boşluklarında dolaşır.
-Dolaşım yavaştır.
Atar damar
sinus
 Kapalı Dolaşım
-Atar,toplar,kılcal damar bulunur.
-Kan pompalayan kalp bulunur.
-Kan damarların içinde dolaşır.
-Dolaşım hızlıdır.
Toplardamar
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
27
SÜNGERLER
 Por adı verilen açıklıklardan su ve besin alırlar.
 Artık maddeleri ve fazla suyu porlardan dışarı verirler.
 Ör:Banyo süngeri.
SÖLENTERLER
•İçi oyuk hayvanlardır.
•Tek açıklıklıdırlar.(Ağız-anüs
ayrımı yok.)
•Sindirim
boşluğu(=Gastrovasküler
boşluk) bulundururlar.
•Embriyonik gelişmeleri Gastrula
evresinde kalmıştır.
HYDRA
Ör:Hydra,mercan,deniz anası.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
28
SOLUCANLAR
 Yassı,yuvarlak,halkalı olmak üzere üç grupta
toplanırlar.
 Yassı solucan Planarya;tek açıklıklıdır.Tatlı
sularda yaşar.Boşaltım organına Protonefridyum
(=alev hüc.)denir.Sadece suyu atar.NH3 ve diğer
boşaltım ürünlerini deriden uzaklaştırır.
 Rejenerasyonla ürer(=Fragmentasyon).Ayrılan her
parçadan yeni bir Planarya gelişir.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
29




•Yuvarlak solucanlarda parazittir.
Halkalı solucanlarda kapalı dolaşım,ağız
anüs ayrımı bulunur.
Boşaltım organlarına nefridyum denir.
Vücut segment adı verilen bölmelere
ayrılmıştır.
7. segmentte kalp görevi yapan 5 çift damar
yayı bulunur.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
30
EKLEMBACAKLILAR
 Kabuklular hariç Trake solunumu yaparlar
 Kitinden oluşmuş dış iskelet bulundururlar.
 Boşaltım organları Malpighi tüpleri’dir.
 Boşaltım ürünleri ürik asit kristalleridir.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
31
YUMUŞAKÇALAR
 Kalkerli bir dış iskelet bulundururlar.Bu
iskelet Manto adını alır.
 Deride Mukus salgılayan Goblet hücreleri
bulunur.
 Dış iskelet büyümeyi sınırlandırır.
 Dış iskeleti bulunan canlıların mutasyona
uğrama olasılıkları düşüktür.Bu yüzden
evrimleşme hızları yavaştır.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
32
DERİSİDİKENLİLER
 Deniz kestanesi ve deniz yıldızı ışınsal
simetri gösterirler.
 Deniz yıldızı Kaide kısmından
bölünür.Rejenerasyonla ürer.
 Dikenler savunma organlarıdır.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
33
BALIKLAR
Vücutları pullarla kaplıdır.
Vücutları mekik şeklindedir
Solungaç solunumu yaparlar.
Suyun oksijenini kullanırlar.
Kapalı dolaşım görülür.Kalp bir kulakçık,bir
karıncıktan oluşur.Solungaçta temizlenen kan
kalbe uğramadan vücuda dağıtılır.
 Değişkenısılıdırlar(=soğukkanlı).
 Dış döllenme yaparlar.(Sperm ve yumurta su
ortamında biraraya gelerek döllenmeyi
gerçekleştirir.)
 Anamniyota(=amniyon zarı olmayanlar) grubunun
üyesidirler.





Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
34
KURBAĞALAR
 Deri ince ve nemlidir.
 Derilerinde mukus salgılayan Goblet hücreleri
bulunur.
 Metamorfoz(=başkalaşım) geçirirler.
 Larva evresinde solungaç,ergin evrede akciğer ve
deri solunumu yaparlar.
 Kalpleri 3 gözlüdür.(2 kulakçık, 1karıncık)
 Vücutta karışık kan dolaşır.
 Değişkenısılıdırlar(=soğukkanlı).
 Dış döllenme yaparlar.
 Anamniyota grubunun
üyesidirler.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
35
SÜRÜNGENLER
Vücutları keratin plaklarla kaplıdır.Deri solunumu görülmez.
Akciğer solunumu yaparlar.
Kalpleri 3 gözlüdür.(2 kulakçık, 1karıncık)
Vücutta karışık kan dolaşır.(Timsahta kalp 4 gözlü
olmasına rağmen kulakçıklarla karıncıklar arasında
bulunan Panizza kanalı adı verilen açıklıkta kan karışır.)
 Değişkenısılıdırlar.
 İç döllenme yaparlar.
 Amniyota grubunun üyesidirler.(=amniyon zarları bulunur.)




Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
36
KUŞLAR
 Vücutları tüylerle kaplıdır.
 Akciğer solunumu görülür.
 Oksijene olan gereksinimleri fazla olduğu için
akciğerlerinde alveol yerine hava keseleri vardır.
 Alınan ve dışarı verilen havanın O2’inden yararlanırlar.
 Uzun kanat kemiklerinin içi havayla doludur.
 Diyafram bağ dokudan oluşmuştur.
 Kalpleri 4 gözlüdür.(2 kulakçık, 2 karıncık)
 Sabitısılıdırlar(=sıcakkanlı).
 İç döllenme yaparlar.
 Amniyota grubunun üyesidirler.
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
37
MEMELİLER
Vücutları kıllarla kaplıdır.
Akciğer solunumu yaparlar.
Akciğerlerinde alveol bulundururlar.
Diyafram kas dokudan oluşmuştur.
Kalpleri 4 gözlüdür.(2 kulakçık, 2 karıncık)
Sabitısılıdırlar(=sıcakkanlı).
İç döllenme yaparlar.
Amniyota grubunun üyesidirler.
Olgun alyuvarları çekirdeksizdir.(O2 taşıma kapasitesini
arttırmak için)
 Yavru bakımı görülür.
 Yavrularını sütle beslerler.









Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
38
MEMELİLER
Gagalı Memeliler
-Yumurtlarlar
-Yumurtadan çıkan
yavruyu sütle
beslerler.
Keseli Memeliler
-Erken doğum
yaparlar.
Plasentalı Memeliler
Yavrularını doğururlar.
-Sütle beslerler.
-Vitellüs(besin) azdır. -Embriyo plasenta içinde gelişir
ve anne kanındaki besinlerle
-Yavrularını
ÖR:Ornitorenk(=Pla
beslenir.
keselerinde sütle
tipus
beslerler.Ör:Kanguru -Anneyle embriyo arasındaki
madde alışverişi göbek
bağındaki damarlar aracılığıyla
sağlanır. Ör:İnsan
Biyoloji Öğretmeni Çiçek DİLSİZ
39