HAYAT BİLGİSİ ÖĞRETİMİ

1

Hazırlayan : Melike SABANCI Özel Eğitim Uzmanı

KONULAR

TEORİ

• • • • • Tanım Özel Eğitimde Hayat Bilgisi Temel Beceriler Genel Amaçlar Özel Eğitime Yönelik Amaçlar • • • • •

UYGULAMA

• • Doğrudan Öğretim Yöntemi Doğrudan Öğretim Yönteminin Hayat Bilgisi Dersinde Kullanımı Analiz Ölçü Aracı Amaç Belirleme Öğretim Süreci Şematik Düzenleyiciler 2

AMAÇLAR

• • • • • Hayat bilgisi öğretiminde kullanılan yöntemleri bilme Bir hayat bilgisi ünitesini analiz edebilme Analizini yaptığı ünitenin ÖBT sini hazırlayabilme ÖBT üzerinden değerlendirme yapabilme ve amaç belirleyebilme Güdüleme, stratejik bütünleştirme ve sistematik düzenleyiciler kullanarak öğretim sunabilme 3

iyi bir insan çevresine etkin ve olumlu bir biçimde uyum sağlaması

Hayat Bilgisi

dersi öğrencilerin iyi bir vatandaş olması Hayat Bilgisi dersi, bireyi yaşama hazırlayan en temel derslerden biridir (MEB, 2000).

4

Yetersizliği olmayan çocuklar

Hayat Bilgisi dersinde ele alınan konuların büyük çoğunluğunu çevreyle etkileşim sonucunda kendi kendilerine öğrenmektedirler.

Yetersizliği olan çocuklar

• Grup içi ilişkileri, kendi başlarına hareket etmeleri, sorumluluk almaları, kolayca arkadaşlık kurabilmeleri akranlarına göre daha zor olmaktadır .

5

•

Dolayısıyla Hayat Bilgisi dersinde yer alan konuları kendi kendilerine öğrenmekte güçlüklerle karşılaşmaktadırlar.

•

Bu nedenle konuların plânlı ve sistemli bir eğitimle verilmesi gerekmektedir.

6

zihinsel öğrenme yetersizliği olan çocukların kendilerini tanımalarına çevreleriyle uyumlu ve tutarlı ilişkiler kurmalarına Hayat Bilgisi Dersi başkalarına olan bağımlılıklarını en aza indirmelerine olanak sağlar.

bu ilişkileri anlamalarına 7

Hayat Bilgisi dersinde, çocuklara genel olarak kazandırılmaya çalışılan temel beceriler üç grupta toplanmaktadır.

1. Bilgi Toplamaya İlişkin Beceriler 2. Bilgi Düzenleme ve Kullanmaya İlişkin Beceriler 3. İnsanlar Arası İlişkilere İlişkin Beceriler

8

1. Bilgi Toplamaya İlişkin Beceriler:

Bu beceriler okuma, çalışma ve bilgi tarama becerileridir. Bu becerileri kazanmış öğrencilerden belli bir konuda kitapları arayıp bulabilmesi, ansiklopedi ve sözcükleri kullanabilmesi, gazete, dergi, televizyon, radyo, internet gibi bilgi ve haber kaynaklarını kullanabilmesi beklenir (Akınoğlu, 2007).

9

2. Bilgi Düzenleme ve Kullanmaya İlişkin Beceriler:

• Bu becerilerin ilki zihinsel becerilerdir. Bu becerileri kazanmış bir öğrenciden belli ölçütlere göre verileri sıralayabilmesi, verileri oluş ve önem durumuna uygun sıraya koyabilmesi, verileri şekil, grafik, çizelge ile gösterebilmesi, sözel ve yazılı olarak iletişim kurabilmesi ve bilgilerini bütünleştirebilmesi beklenir. İkinci beceri ise karar verme becerisidir. Bu beceriyi kazanmış bir öğrenciden toplanan verilere göre bir takım kararlar verebilmesi beklenir (Akınoğlu, 2007).

10

3. İnsanlar Arası İlişkilere İlişkin Beceriler:

Bu tür becerilerin ilki kendini gerçekleştirmeye ilişkin becerileridir. Bu noktada öğrenciden insanlar arası dayanışmanın önemini de fark etmesi beklenir. İkinci beceri ise grupla etkileşim becerileridir. Bu beceriler grup içi kuralları ve ilkelerin oluşturulmasına katılabilmeyi, lider ya da grup üyesi olarak görev alabilmeyi, grubun amaçlarının oluşturulmasına yardımcı olabilmeyi ve grup içi sorunlar ya da farklılıkları gidermek için inandırabilmeyi, anlaşma, tartışma gibi yolları deneyebilmeyi gerektirir (Çilenti, 1988).

11

HB dersinin Genel amaçları

1. Sınıfını ve sınıfında bulunan araç-gereçleri tanır.

2. Sınıfta uyulması gereken kuralları belirtir.

3. Vücut sistemlerini tanır 4. Duyu organlarını tanır.

5. Vücudumuzda yer alan iç organları tanır.

6. Başlıca besin maddelerini tanır.

7. Sağlıklı beslenme yollarını belirtir.

8. Kaza türlerini tanır.

9. Kazalardan korunma yollarını açıklar.

10. Hastalanınca yapılması gerekenleri belirtir.

11. Sağlık kurumlarını tanır.

12. Sağlık kurumlarındaki görevlileri tanır.

13. Yılın bölümlerini tanır.

14. Mevsimlerdeki değişiklikleri açıklar.

15. Günün özelliklerini belirtir.

16. Dünya’mızı tanır.

17. Güneş’i tanır.

18. Ay’ı tanır.

19. Yıldızları tanır.

20. Havada olan doğa olaylarını belirtir.

21. Karada olan doğa olaylarını belirtir.

22. Çevresindeki canlı ve cansız varlıkları tanır.

23. Canlıların ortak özelliklerini belirtir.

24. İletişim araçlarını tanır.

13

25. İletişim yerlerini belirtir.

26. Atatürk’ü tanır.

27. Türk bayrağını tanır.

28. İstiklâl Marşı’nın anlamını bilir.

29. Ulusal bayramlarımızı tanır.

30. Dinî bayramlarımızı tanır.

31. Belirli gün ve hafta kutlamalarının farkında olur.

32. Yerleşim birimlerini tanır.

33. Yerleşim birimlerini yönetenleri tanır.

34. Türkiye’nin harita üzerindeki yerini gösterir.

35. Haritada bulunduğu ilin yerini gösterir.

36. Planlı ve düzenli çalışmayı alışkanlık hâline getirir.

14

ZİHİNSEL ENGELLİLERDE HAYAT BİLGİSİ ÖĞRETİMİNİN AMAÇLARI

-Toplumu ve çevreyi tanır.

-Kültürel değerleri bilir.

-Atatürk’e sevgi ve saygı duyar.

-Kendisine, çevresindeki yakınlarına sevgi ve saygı duyar.

15

-Yakın çevresindeki kişilerle iyi iletişime girer.

-Kişilik geliştirir.

-Kendine güven duygusunu geliştirir.

-Çocuk vatandaşlık ve sorumluluk kazanır.

-Çocuk ekonomik yaşama düşünceyi kazanır.

-Yeteneklerini açığa çıkartır ve geliştirir. 16

-Çocuk daha iyi yaşama yeteneklerini geliştirir.

-Bilgileri toplayan ve bunları kullanabilme becerisi kazanan öğrenci modeli yetişir.

-Toplumda kişiler arasındaki ilişkilerle ilgili beceri kazanır. (Karşılıklı konuşmalarda sıra alma, teşekkür etme, özür dileme) -Dayanışma ve işbirliği alışkanlığı gelişir.

17

18

İpuçlarının düzenlenmesini İpuçlarının sistematik bir şekilde geri çekilmesini Öğrencinin aktif katılımını öğretilecek beceri, kavram ve üniteyi analiz etmeyi Doğrudan Öğretim Yöntemi Öğretmenlerin düzeltici dönütler vermesini 19

Doğrudan Öğretim Yönteminin Aşamaları

Güdüleme Model olma Rehberli uygulama Bağımsız uygulama aşamalarından oluşmaktadır

Güdüleme

Bu aşamada, öğrencinin dikkati öğretilecek beceriye çekilir, öğrenciye öğretilmesi hedeflenen beceri hakkında bilgi verilir. ÖRN:Hava durumu…………………………..

Organlarımız …………………………..

Dünyanın hareketleri………………..

Model olma

Doğrudan öğretimde model olma, öğrenciye kazandırılacak beceri ya da kavramın nasıl yapılacağının öğretmen tarafından gösterilerek aynı zamanda becerinin yapımının betimlenmesidir Model olma basamağında, öğretilmesi hedeflenen beceri ya da kavram bir başkası tarafından doğru olarak yapılır ve öğrenciye bu davranışın nasıl yapıldığını gözleme fırsatı sağlanmış olur.

Model Olma

• • • • Daha sonra gözlediği beceriyi yapması istenir. Öğrenci model olunan beceriyi yaptığında, öğretmen tarafından doğru yapılan davranışların tepkileri pekiştirilir. Hatalar varsa, tekrar model olunarak düzeltici dönüt verilir.

Model olma basamağında bir defa model olunduğunda öğrenci model olunan basamağı gerçekleştirebildiğinde bağımsız uygulamalara geçilir.

Rehberli uygulama basamağı

• • Rehberli uygulamalar basamağında, öğretmen öğrenciye kazandırılacak beceri ya da kavram ile ilgili yeterli sayıda model olduktan sonra, öğretmen rehberliğinde öğrencinin yapmasına izin verilir. Bu basamakta, öğrenci daha önceden model olunan beceri ya da kavramı kullanımını pratik eder.

Rehberli Uygulama

Öğretmen öğrenciye model olmadan kazandırılacak beceri ya da kavramda ne yapılması ya da söylenmesi gerektiğiyle ilgili hatırlatıcı ipuçları vererek, öğrencinin bağımsızlığa ulaşmasını sağlar.

Rehberli uygulama basamağında öğrenci başarılı olamadığında model olma basamağına geri dönülür.

Bağımsız Uygulamalar

Rehberli uygulamalarda başarılı olunduğunda, öğrencinin bu kavram ya da beceri basamağını bağımsız olarak yapması beklenir. Öğrencinin kendiliğinden yapıp yapmadığı gözlenerek, öğrenci doğru yaptıysa, pekiştirilir; yapmadıysa, rehberli uygulamalara dönülerek, beceri ya da kavrama ilişkin hatırlatıcı ipucu verilir.

• Öğretmen yapar • Öğrenci görür Model Olma Rehberli Uygulama • Öğretmen ipucu verir • Öğrenci yapar • Öğrenci yapar • Öğretmen izler Bağımsız 27

28 DOĞRUDAN ÖĞRETİM YÖNTEMİNE GÖRE HAYAT BİLGİSİ DERSİNİN PLANLANMASI Analiz Yapma ÖBT Yapma Amaç Belirleme - UDA - KDA - ÖA Ortam Belirleme Materyal Belirleme - Model Olma İçin - Reh. Uyg. İçin - Bğsz Uyg. İçin Konu Sunumu - Model Olma - Rehberli Uygulama - Bağımsız Uygulama

Hayat Bilgisi Öğretimi Yaparken;

Öncelikle çocuğa öğretilecek konu ufak, öğretilmesi kolay alt görevlere bölünmelidir. Yani konuyla ilgili

görev (konu) analizi

yardımcı olur.

yapılmalıdır. Bu öğretime nereden başlayacağımız konusunda bize

29

HAYAT BİLGİSİ KONU ANALİZİ ÖRNEĞİ

İLETİŞİM ARAÇLARI

İletişimin anlamı : Duygu ve düşüncelerin veya bilgilerin başkalarına aktarılması.

İletişim araçları A. Adları 1-telefon 2-televizyon 3-mektup 4-bilgisayar 5-gazete 30

İLETİŞİM ARAÇLARI

B.İşlevleri 1.Telefonun işlevi a-Duygu ve düşüncelerimizi veya bir konuyu uzağımızda bulunan akrabalarımıza veya tanıdıklarımıza aktarmamızı sağlar.

b-…………………………………………………….

c-…………………………………………………….

2.Televizyonun İşlevi a……………………………………………………..

b……………………………………………………..

3.Mektubun işlevi a…………………………………………………….

b…………………………………………………… 31

İLETİŞİM ARAÇLARI

4.Bilgisayarın işlevi a…………………………………………………….

b…………………………………………………… 5 Gazetenin İşlevi a……………………………………………………..

b……………………………………………………

32

İLETİŞİM ARAÇLARI

İletişim yerleri A. Adları 1.Postane

2……………..

B. Yapılan İşler 1……………… 2……………….

33

İLETİŞİM ARAÇLARI ÖLÇÜT BAĞIMLI ÖLÇÜ ARACI VE PERFORMANS KAYIT TABLOSU

BİLDİRİMLER ÖLÇÜT SORULAR ALİ AYŞE

34

CAN

1.

İletişimin anlamı nedir? Diye sorulduğunda ;duygu ve düşüncelerin veya bilgilerin ,başkalarına aktarılması olduğunu söyler.

0/0 100 1-iletişim nedir?Söyle?

+ _ + 2.

İletişim araçları nelerdir diye sorulduğunda;iletişim araçlarının telefon,televizyon,mektup ,bilgisayar ve gazete olduğunu söyler.

0/0 100 3.

İletişim araçlarını gösteren resimli kartlar arasından telefonu göster diye sorulduğunda ; telefonu gösterir.

3/4 2 İletişim araçları nelerdir ? Söyle?

3 Önündeki kartlara bak hangisi telefon? Göster?

a) Telefon resmi-televizyon resmi b) Gazete resmi-telefon resmi c) Telefon resmi-bilgisayar resmi d) Mektup resmi-telefon resmi.

+ + + + + 4……………………………… …………………………..

Bildirimler Ölçüt Sorular

Vücudun bölümlerini söyler.

%10 0 Vücudumuzun bölümleri nelerdir? Söyle.

Baş, gövde, kol ve bacaklar Başın üzerinde neler olduğunu söyler.

7/10 Başın üzerinde neler var? Söyle.

Kulak, burun, göz, ağız, alın, Yanak, kaş, çene, boyun, saç.

E H Açıklama

35 Gövdenin içinde neler olduğunu söyler.

%10 0 Gövdenin içinde neler var?

Söyle.

İç organlarımız.

36

ÖĞRETİM SÜRECİ – I BESİN ÖGLERİ VE PROTEİNLER

37

Uzun Dönemli

Amaç: Öğrenci besin ögelerinin neler olduğunu söyler ve besin ögelerinin hangi besinlerde yüksek oranda bulunduklarını ve besin ögelerinin ne işe yaradıklarını gösterir ve söyler.

Kısa Dönemli

Amaç 1. Öğrenci besin ögelerinin neler olduğunu her defasında söyler ve protein oranı yüksek olan besinlerin neler olduğunu, proteinin ne işe yaradığını her defasında gösterir ve söyler.

Öğretimsel Amaçlar:

1. Öğrenci besin öğelerinin protein, karbonhidrat, vitamin, yağ ve mineraller olduğunu her defasında söyler.

2. Öğrenci protein oranı yüksek olan besinlerin et, süt, yumurta, balık ve ekmek olduğunu diğer besin ögelerinin bulunduğu resimler

arasından her defasında gösterir.

3. Öğrenci protein oranı yüksek olan besinlerin et, süt, yumurta, balık ve ekmek olduğunu her defasında söyler. 4. Öğrenci proteinli besinlerin büyümemizi sağladığını gösteren

resmi diğer besin ögelerinin işlevlerini gösteren resimler arasından her defasında gösterir.

5. Öğrenci proteinli besinlerin büyümemizi sağladığını her

defasında söyler.

38

Materyaller

Öğretmen Materyalleri(Konu sunumu için) Protein araç seti:

1. 8 x 12 ebatlarında, 1’er adet, proteinin yüksek oranda bulunduğu et, süt, yumurta, balık ve ekmek resmi.

2. Proteinin ne işe yaradığını gösteren küçük ve büyük bir çocuk resmi 39

Öğrenci Materyalleri (Rehberli Uygulama için) Protein araç seti:

1. Proteinin yüksek oranda bulunduğu öğretmenin kullandıklarından farklı et, süt, yumurta, balık ve ekmek resmi ve proteinin yüksek oranda bulunmadığı meyve, sebze ve margarin resmi.

2. Proteinin ne işe yaradığını gösteren öğretmenin kullandıklarından farklı küçük ve büyük bir çocuk resmi, bisiklete binen bir çocuk resmi, ip atlayan bir çocuk resmi, 40

41

Bağımsız Uygulama için;

1. Proteinin yüksek oranda bulunduğu öğretmenin sunumda ve rehberli uygulamalarda kullandıklarından farklı et, süt, yumurta, balık ve ekmek resmi ve proteinin yüksek oranda bulunmadığı margarin, tuz, sebze resimlerinin ve proteinin ne işe yaradığını gösteren öğretmenin sunumda ve rehberli uygulamalarda kullandıklarından farklı küçük ve büyük bir çocuk resmi, koşan bir çocuk resmi ve spor yapan çocuk resminin bulunduğu ve altlarında kutucukların olduğu, “Aşağıdakilerden hangisi proteinin oranı yüksek besinlerdendir? Altlarındaki kutucuklara işaretleyiniz. Aşağıdakilerden hangisi proteinin ne işe yaradığını gösteren resimdir? Altlarındaki kutucuklara işaretleyiniz.” yönergelerinin yazılı olduğu çalışma kâğıdı.

Oturuş Düzeni

Öğrenciler, sınıftaki tahtanın önünde, tekli öğrenci sıralarında, sıralar yarım ay pozisyonu oluşturacak şekilde, her bir öğrencinin tahtayı rahatlıkla görebileceği biçimde oturtulur.

Süre: 40 dakika 42

Öğretime Hazırlık

• Öğrencilere, “çocuklar bugün sizinle çok zevkli bir çalışma yapacağız. Ancak bu çalışmanın keyifli ve eğlenceli olabilmesi için çalışma boyunca uymamız gereken kurallar var. Şimdi size kuralları söylüyorum. Çalışma boyunca ayaklarınız yerde, sıranıza yaslanarak oturacaksınız. Ben veya bir arkadaşınız konuşurken sessizce ve dikkatli bir biçimde dinleyeceksiniz. Konuşmak istediğinizde parmak kaldırarak izin isteyeceksiniz. Ben, bak! dediğimde gösterdiğim kartlara dikkatli bir biçimde bakacaksınız. Ben göster! dediğimde istediğim kartı göstereceksiniz. Çalışma boyunca bu kurallara uygun davranırsanız çalışmanın sonunda …… kazanacaksınız’ denir.

Öğrencilere, “ben sizinle bugün “besin ögeleri” konusunu işleyeceğim. Bu çalışma sırasında şu görmüş olduğunuz araçları kullanacağız’ diyerek araçlar tek tek tanıtılır.

43

Günlük Gözden Geçirme

“Çocuklar şimdi ilk soru geliyor ‘bana kim söyleyecek? Besinlerimiz nelerdir? Aranızda bilen ve yanıt vermek isteyen var mı?’ denir. Her öğrenciden bir besin ismi söylemesi istenir ve doğru yanıtlar pekiştirilir. Bittiğinde ‘evet hepiniz besinlere örnekler verdiniz. Bu söylediklerinizin hepsi besindir” denir.

44

Konu sunumu

“Evet çocuklar, şimdi ben size besin ögelerini söylüyorum. Beni dikkatlice dinleyin” denir. “Besin ögeleri; protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve minerallerdir’ denilerek birkaç kez tekrar edilir. Ardından “şimdi kim söyleyecek besin ögeleri nelerdir?” denir ve parmak kaldıran öğrencilerden başlanarak öğrencilerden söylemeleri istenir. Doğru yanıt veren öğrenciler, “aferin sen besin ögelerinin protein, karbonhidrat, vitamin, yağ ve mineraller olduğu söyledin” diyerek betimlenerek pekiştirilir. Öğrenci besin ögelerini eksik söylerse, tam söyleyen arkadaşını dinlemesi istenir ve besin ögeleri tekrar saydırılır. Her öğrenci doğru tepki verdikten sonra “Evet çocuklar, besin ögelerinin neler olduğunu öğrendik. Bu ders boyunca sizlerle protein’i, öğreneceğiz” denir.

45

Rehberli uygulama

“Çocuklar, besin ögelerinin neler olduğunu öğrenmiştik. Bana kim besin ögelerini söyleyecek denir. Öğrenciden doğru yanıt gelirse betimlenerek pekiştirilir ve eksik söyleyen veya söyleyemeyen öğrenci olursa tam ve doğru söyleyen öğrenciye bir kez daha söyleterek öğrencinin dinlemesi istenir. Eksik söyleyen ya da söyleyemeyen öğrenciye tekrar soru sorularak besin ögelerini söylemesi istenir. “Evet, bu besin ögelerinden, protein oranı yüksek olan besinlerin neler olduğunu da öğrenmiştik’ denilerek, “şimdi kim bu resimli kartlar arasından protein oranı yüksek olan besinleri seçecek” denilerek öğrencilere zarf içinde resimli kartlar verilir. Parmak kaldıran öğrencilerden başlanarak, proteinli, karbonhidratlı, vitaminli, mineralli ve yağlı besin resimlerinin karışık olarak dizildiği sekiz resimli kart arasından “protein oranı yüksek olan besinleri seçmesi istenir. Öğrenci seçtikten sonra protein oranı yüksek olan besinleri söylemesi istenir. Sırasıyla diğer öğrencilere protein oranı yüksek olan besinler seçtirilir ve söyletilir. Eğer öğrenci yanlış bir besin seçerse doğru resimleri seçen öğrenci izlettirilerek tekrar proteinli besinleri seçmesi ve söylemesi istenir 46

Bağımsız uygulama

“Evet çocuklar, besin ögelerinin neler olduğunu öğrenmiştik. Besin ögeleri nelerdir?” diye sorulur. Öğrencilerden doğru yanıt gelirse betimlenerek pekiştirilir ve bir iki öğrenciye de söylettirilir. Eğer öğrenci eksik söylerse, tam söyleyen arkadaşını dinlemesi istenir ve tekrar saydırılır.

Ardından “bu besin ögelerinden, protein oranı yüksek olan besinlerin neler olduğunu ve proteinin ne işe yaradığını da öğrenmiştik” denilerek, öğrencilere, önceden hazırlanmış olan çalışma kâğıtları dağıtılır “Şimdi, herkes önündeki çalışma kâğıtlarına baksın ve oradaki soruları okusun ve doğru olanların altlarını işaretlesin” denir. Nasıl işaret konacağı tahtada gösterilir. Öğrencilerin tümü işaretlemeyi bitirdikten sonra çalışma kâğıtları toplanır ve incelenir. Tümünü doğru işaretleyenler pekiştirilir. Yanlış işaretleyen öğrencilere, düzeltmeler yapılarak doğru işaretlemeleri sağlanır ve pekiştirilir.

47

48

Şematik Düzenleyiciler

Şematik düzenleyici bilginin yapılandırılarak ve temel noktaların etiketlenerek görsel yolla bilginin sunumudur

Şematik düzenleyiciler, bilginin görsel bir tasviri, verinin planlanma yolu ve bir başlık ya da fikrin gerekli görünüşlerinin bir etiketle düzeltilmesidir

Şematik düzenleyiciler, öğrencilerin bir konuyu oluşturan parçalar arasında ilişki kurmalarını sağlayarak öğrenme sürecine bütünsel bir yaklaşımla bakmalarına imkân verir. Ayrıca bireysel, paylaşımlı veya grup halinde farklı amaçlar da gerçekleşecek sınıf öğrenmelerinde kullanılabilir. Grup halinde kullanılmaları durumunda öğrencilerin olumlu sosyal ilişkiler kurmalarında ve başkalarının görüşlerine saygı duymalarının sağlanmasında da etkili olur 49

Şematik Düzenleyiciler Ne İşe Yarar?

1. Bilginin Özetini Göstermek 2. Bilgiyi Görselleştirmek 3. Bilgi İlişkilerini Göstermek 4. Bilgileri Düzenli Olarak Sunmak 5. Önceki Bilgi İle Yeni Bilgi Arasında İlişki Kurmak 6. Bilgiyi Bütün Halinde Sunmak 50

Şematik Düzenleyicilerin Hazırlanması

Sunumunu yapılacak konunun bilgi türü belirlenmelidir Bilginin ana noktalarını ve bilgi ilişkileri belirlenmeli yani bilgi türü analiz edilmelidir Bilginin yapısına uygun Şematik Düzenleyiciyi/ Düzenleyiciler seçilmelidir İçerik, anlamlı görüntüsel şemalar biçiminde düzenlenmelidir Öğrencinin kullanacağı şematik düzenleyici hazırlanmalıdır

51

Yapısal özetleyiciler Ağlar Şematik Düzenleyici Çeşitleri Karşılaştırma Şemaları

52

Şematik Düzenleyicilerin Uygulanması

Öğretmen merkezli uygulamalarda;

   Öğrenciler arasında etkileşimi sağlayan sunuma yer verilir.

Öğrencilerin şematik düzenleyicilerdeki bilgileri sözel olarak ifade etmesi sağlanır.

Kümülatif tekrarlar yaptırılır.

   Kavramlar ya da aşamalar arasındaki ilişki görsel yolla vurgulanır.

Öğrencilerin tepkilerini almak için fırsatlar sağlanır (buraya mı yapıştırırım neden?) Önceki öğrenme ile ilişkiyi kurulur.

53

Öğrenci merkezli uygulamalarda;

 Çalışma grupları oluşturulur.

 Gruptaki öğrencilerin beyin fırtınası yapması için cesaretlendirilir.

 Konuyu anlatan metinler okutulur veya kaynak taramaları yaptırılır.

 Mutlaka, kullanılacak şematik düzenleyicilerin yapısı hakkında ön bilgiler kazandırılır.

 Öğrencilerin kendi şemalarını oluşturmaları desteklenir.

54

55

Uzun Dönemli Amaç: Öğrenci besin ögelerinin neler olduğunu söyler ve besin ögelerinin hangi besinlerde yüksek oranda bulunduklarını ve besin ögelerinin ne işe yaradıklarını gösterir ve söyler.

56

ÖĞRETİM PLANLARI

1. OTURUM (PROTEİN)

Kısa Dönemli Amaç 1. Öğrenci besin ögelerinin neler olduğunu her defasında söyler ve protein oranı yüksek olan besinlerin neler olduğunu, proteinin ne işe yaradığını her defasında gösterir ve söyler.

57

Öğretimsel Amaçlar:

1. Öğrenci besin öğelerinin protein, karbonhidrat, vitamin, yağ ve mineraller olduğunu her defasında söyler.

2. Öğrenci protein oranı yüksek olan besinlerin et, süt, yumurta, balık ve ekmek olduğunu diğer besin ögelerinin bulunduğu resimler arasından her defasında gösterir.

3. Öğrenci protein oranı yüksek olan besinlerin et, süt, yumurta, balık ve ekmek olduğunu her defasında söyler.

4. Öğrenci proteinli besinlerin büyümemizi sağladığını gösteren resmi diğer besin ögelerinin işlevlerini gösteren resimler arasından her defasında gösterir.

5. Öğrenci proteinli besinlerin büyümemizi sağladığını her defasında söyler 58

Materyaller Öğretmen Materyalleri:

1. 73 x 112 ebatlarında 1 adet öğretmen şeması.

2. Besin ögelerinin adlarının yazılı olduğu fişler.

3. Protein araç setinde; 8 x 12 ebatlarında 1’er adet et, süt, yumurta, balık ve ekmek resmi 4. Proteinin ne işe yaradığını gösteren büyümüş bir çocuk resmi.

Öğrenci Materyalleri:

1. 40 x 56 ebatlarında 6 adet öğrenci şeması.

2. Protein araç setinde; 3 x 4 ebatlarında 6’şar adet öğretmenin kullandıklarından farklı proteinin yüksek oranda bulunduğu et, süt, yumurta, balık, ekmek resmi ve proteinin yüksek oranda bulunmadığı patates, su, meyve resimleri.

3. Proteinin ne işe yaradığını gösteren, öğretmenin kullandıklarından farklı, 6 adet büyümüş bir çocuk resmi ve diğer besin öğelerinin ne işe yaradığını gösteren resimler.

59

Öğretime Hazırlık

Öğrencilere, “çocuklar bugün sizinle çok zevkli bir çalışma yapacağız. Ancak bu çalışmanın keyifli ve eğlenceli olabilmesi için çalışma boyunca uymamız gereken kurallar var. Şimdi size kuralları söylüyorum. Çalışma boyunca ayaklarınız yerde, sıranıza yaslanarak oturacaksınız. Ben veya bir arkadaşınız konuşurken sessizce ve dikkatli bir biçimde dinleyeceksiniz. Konuşmak istediğinizde parmak kaldırarak izin isteyeceksiniz. Ben, bak! Dediğimde gösterdiğim kartlara dikkatli bir biçimde bakacaksınız. Ben göster! dediğimde istediğim kartı göstereceksiniz. Çalışma boyunca bu kurallara uygun davranırsanız çalışmanın sonunda… kazanacaksınız” denir.

60

Önceki Öğrenmeleri Harekete Geçirme

“Çocuklar şimdi ilk soru geliyor. Bana kim söyleyecek? Besinlerimiz nelerdir? Aranızda bilen ve cevap vermek isteyen var mı?” denir. Her öğrenciden bir besin ismi söylemesi istenir ve doğru cevaplar pekiştirilir. Bittiğinde, ”evet hepiniz besinlere örnekler verdiniz. Bu söylediklerinizin hepsi besindir” denir.

61

Öğretim Süreci

Tahtaya şema asılır. “Bakın burada benim bir şemam var. Konuları işledikçe bu şema dolacak. Bu kâğıtlarda da aynı şemadan var. Bu şema da sizin şemanız.

Şimdi ben bu şemaları size dağıtacağım. Ben hadi sizde yazın veya resim yapıştırın dediğimde bu şemalarınızı benim gibi dolduracaksınız” denir.

Çocuklar “besinlerde besin ögeleri bulunur. Şimdi sizlerle besin ögelerini öğreneceğiz” denir. “Peki çocuklar, besin ögeleri nelerdir? Fikri olan var mı?” diye sorulur ve besin ögeleri yazan kart şemaya takılır. Çocuklardan gelen cevap olursa tahtaya yazılır. Doğru cevap var ise öncelikli olarak ondan başlanır. Yok ise, “besin ögelerinden biri proteindir” denir ve öğrencilere tek tek söylettirildikten sonra protein yazan fiş şemanın ilgili bölümüne yapıştırılır. Aynı şekilde karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineral de sunularak şemaya yapıştırılır ve öğrencilere, “demek ki besin ögeleri nelerdir” denilerek besin ögeleri öğrencilere tek tek tekrar ettirilir ve betimlenerek pekiştirilir. Sonra şemalarının ilgili yerlerine besin ögelerini yazmaları istenir.

62

“Evet çocuklar, besin ögelerinin neler olduğunu öğrendik. Bu ders boyunca sizlerle proteini öğreneceğiz” denir.

“Evet, besin ögelerinden birinin protein olduğunu öğrendik” denir. “Peki, acaba hangi besinlerde protein yüksek oranda bulunur? Cevap vermek isteyen var mı?” diye sorulur. Var ise, cevaplar tahtaya yazılır ve doğru cevaplar pekiştirilir.

Ardından “şimdi size protein oranı yüksek olan besinleri söyleyeceğim” diyerek dikkat toplanır. “Et, protein oranı yüksek olan bir besindir” denir ve et resmi gösterilerek tek tek öğrencilere tekrar ettirilir. Sonra et resmi şemaya takılır ve “proteinin ette yüksek oranda bulunduğunu öğrendik. Peki daha başka hangi besinlerde yüksek oranda protein bulunur?” diye sorularak aynı sunu Süt, Yumurta, Balık, Ekmek için de uygulanır.

63

ÖĞRETMEN ŞEMASI

64

65

ÖĞRENCİ ŞEMASI

66

67

TEŞEKKÜRLER

 68