Transcript 2-Sınıf önetimi

Sınıf Yönetimi Nedir?
 Son Yıllarda öğretmen yönetici ve velilerin en önemli
sorunlarından biri okullarda istenmedik, öğrenme
ortamını bozan öğrenci davranışlarının artmasıdır.
 Öğrencilerin bu davranışları bir yandan eğitimin
niteliğini olumsuz yönde etkilerken bir yandan da her
geçen gün öğretmenleri yıldırmakta ve bazen çözüm
bulamadıkları için çaresiz kalmalarına neden
olmaktadır.
 Uzun yıllar öğrencilerin sınıf içi olumsuz davranışları,
disiplin sorunu olarak ele alınmış ve okul yönetimi ya
da öğretmenler bu tür davranışları gösteren
öğrencileri korku ve baskı yoluyla yönetmeye
çalışmışlardır.
 Bağırma, üzerine yürüme, itekleme, dayak, vurma,
yerme, tehdit etme, alay etme ve azarlama evlerde ve
okullarda karşılaşılan olağan durumlardır.
 Bu tür disiplin uygulamaları istismarcıdır. Okulda
düzen sağlarken, çocuğun olumlu doğasına zarar verir.
Bunun yanı sıra çocukların duygusal, toplumsal ve
eğitsel gelişmelerinin önü kesilir.
 Bu yaklaşımın sonucunda, çocuk başarısızlıktan dehşet
duyar, korku içinde yaşar, öğrenmeye karşı ilgisini
yitirir ve çoğu zaman intikam duygularını yetişkin
yaşamına taşır (Humphreys, 1999).
 Ancak günümüzde baskıcı disiplin eskisi kadar etkili
olmamaktadır. Bunun bir çok nedeni vardır: En önemli
nedeni günümüzde insan hakları ve demokrasi
kavramlarının gelişmesidir.
 Yapılan araştırmalar, sınıf yönetiminin sadece
öğrencilerin olumsuz davranışlarının engellenmesiyle
mümkün olmadığını, çok boyutlu bir süreç olduğunu
ortaya koymuştur.
Disiplin ve Sınıf Yönetimi
 Disiplin, öğretmenler, yöneticiler ve öğrenciler
tarafından sıkça fakat yanlış kullanılan bir sözcüktür.
 Bazen “ceza” ile birleştirilir. Örneğin “disiplin cezası”
gibi.
 Bazı durumlarda ise disiplin, baskı kurmak ya da
yönetimi ele geçirmek anlamında kullanılır. Örneğin
“sınıfta disiplini sağladım” gibi.
 Benzer biçimde “bu sınıf çok disiplinli” denildiğinde
kurallara uyan, uyumlu öğrencilerden oluşan bir sınıf
kastedilmektedir.
 Farklı anlamlarda kullanılsa bile sınıf ortamında
disiplin, öğretmenin sınıftaki olumsuz davranışları
kontrol etme yollarını ifade eder (Lefrançois, 1995).
 Disiplin kavramının altında, çeşitli cezalar, davranış
değiştirme programları ve sınıf yönetimi uygulamaları
vardır.
 Diğer bir deyişle disiplin yaklaşımında sınıf ortamını
bozan tek etmen olumsuz öğrenci davranışıdır ve sınıfı
kontrol etmenin tek yolu olumsuz öğrenci davranışlarını
engellemektir.
 Günümüzde sınıfta sergilenen olumsuz öğrenci
davranışlarının tek sorumlusunun öğrenci olmadığı artık
eğitimciler tarafından kabul edilmektedir.
 Bu nedenle modern eğitim anlayışında çocukların
olumsuz davranışlarının nedenlerinin araştırılmasına
ağırlık verilmekte, bu davranışların öğretimin niteliğini,
öğretmen davranışları, öğrencilerin aile yapıları,
bulundukları çevrenin özellikleri gibi etmenlerle birlikte
incelenmektedir.



Öğrencilerin sınıf ortamında öğrenebilmeleri, okula, derslere
karşı olumlu tutum geliştirebilmeleri ve öğretim hedeflerine
ulaşarak başarılı olabilmeleri için her şeyden önce olumlu bir
sınıf ortamı yaratılması gerekir.
Öğretmen bu amaçla, sınıfın yöneticisi ve lideri olarak
öğrencileri, öğretim araç ve materyallerini, fiziksel ortamı
öğretimin amaçlarına uygun bir biçimde düzenleyerek
öğretim hedeflerine ulaşmaya çalışmalıdır.
Özetle sınıfın düzeninin korunması ya da öğretime hazır
duruma getirilmesi sadece olumsuz öğrenci davranışlarının
engellenmesi ya da sınıfta disiplin sağlanması ile sınırlı
değildir. Sınıf yönetimi öğretmenin birçok etkinliğini
gerektiren kapsamlı ve karmaşık bir süreçtir.
Sınıf Yönetiminin Tanımı
 Öğretmenin temel görevi öğrencileri hedefler
doğrultusunda istendik davranış değişikliği meydana
getirmektir. Ancak öğretmen bu temel görevi yerine
getirirken, öğrencilere yeni bilgiler sunmanın yanı sıra
derslere devam etmeyen öğrencileri belirleme,
öğrencilerin sınıf içi etkinliklerini ve ödevlerini kontrol
etme, öğretim materyalini düzenleme, sınıftaki
çalışma koşullarını geliştirme, öğretimi engelleyici
etmenleri ortadan kaldırma gibi görevleri de üstlenir.
 Tüm bu işlerin beli bir düzen içinde yapılması sınıf
yönetimi becerisini gerektirir. Aynı zamanda sınıf
yönetimi öğretmenlik mesleğinin ayrılmaz bir parçası
olduğu ifade edilebilir.
 Tüm bu işlerin beli bir düzen içinde yapılması sınıf
yönetimi becerisini gerektirir. Aynı zamanda sınıf
yönetimi öğretmenlik mesleğinin ayrılmaz bir parçası
olduğu ifade edilebilir.
 Önceleri geleneksel yöntemler sınıf yönetimi için
yeterli olurken, günümüzde sınıf düzeninin sağlanması
ve etkili bir sınıf yönetimi için psikoloji, yönetim,
öğrenme ve öğretme alanlarında yapılan çalışmaların
eğitim ortamına uyarlanması ve yeni yöntemler
geliştirilmesi gerekli hale gelmiştir.
 Bu sebeple sınıf yönetimi ayrı bir çalışma alanı olarak
gelişmiştir.

Sınıf yönetimi çok boyutlu bir süreç olduğu için eğitimciler tarafından
farklı şekillerde tanımlanmıştır.

Sınıf yönetimi;
-Sınıf yaşamının bir orkestra gibi yönetilmesidir.Eğitim programlarının
hazırlanması, kaynak ve ders görevlerinin organizasyonu, çevrenin
düzenlenmesi, öğrencilerin gelişiminin izlenmesi,ve olası sorunların
önlenmesidir (Lemlech, 1988).
- Olumlu ve verimli öğrenme ortamı sağlamak amacıyla kullanılan
tekniklerdir (Woolfolk, 1995).
- Öğretmen ve öğrencilerin çalışma engellerinin en aza indirilmesi,
öğretim zamanının uygun kullanılması, etkinliklere öğrencilerin
katılımının sağlanmasıdır (Başar, 1996).
- Sınıftaki kaynakların, insanların ve zamanın yönetilmesidir (Haigh,
1990).
- Öğretme ve öğrenmenin meydana geldiği bir çevre yaratmak ve bu
çevreyi korumak için gerekli işlemler ve önermelerdir (Duke, 1987).
 Bu tanımlardan hareketle sınıf yönetimi, sınıfta hedefler
doğrultusunda öğretim ve öğrenmenin meydana
gelmesi için, öğretmenin öğrenme çevresi ve öğrenci
davranışlarını düzenlemesi, kontrol etmesi ve
değiştirilmesiyle ilgili teknik ve etkinlikler bütünü olarak
tanımlanabilir.
 Özetle, sınıf yönetimi öğretimin etkili ve verimli olması
için gerekli koşulların oluşturulmasını sağlayan tüm
etkinlik ve düzenlemelerdir.
Sınıf Yönetiminin Amaçları

Sınıf yönetiminin temel amacı olumlu, verimli öğrenme çevresi
oluşturarak, öğrencilerin öğretim hedeflerine ulaşmalarını
sağlamaktır. Bu amaca ulaşmak için etkili sınıf yönetimi





zamanın etkili kullanılmasını,
sınıf yaşamının düzenli bir biçimde yürütülmesini ve
öğrencilerin kendi kendilerini yönetmelerini amaçlar.
Zamanın etkili şekilde kullanılmasını sağlamak
Okullarda ders süresi 45-50 dakika arasındadır. Bu süre öğrencilerin
dikkat sürelerin göz önünde bulundurularak belirlenmiştir.
Öğretimin etkinliği ders süresinin uzunluğundan çok, bu sürenin
öğretmen tarafından kullanılma biçimine göre değişir. Öğrenci
öğrenme işi ile ilgili ne kadar çok zaman harcarsa ve ne kadar az
akademik olmayan işlerle uğraşırsa o kadar çok öğrenir (Cruickshank
ve diğerleri, 1995). Bu sebeple sınıf yönetimi ile zamanın kullanımı
arasında yakın ilişki vardır. İyi yönetilen bir sınıfta öğretime ayrılan
zaman daha uzundur.
1. Planlı zaman: Öğretmen ders planı hazırlarken değişik
konular ve etkinlikler için belli zaman planlar
2. Tahsis edilen zaman: Öğretmenin belli bir konu, iş ya
da etkinlik için uygulamada ayırdığı zaman.
3. Meşgul olunan zaman: Öğrencinin etkinlik ya da ders
görevine ayırdığı zaman.
4. Akademik öğrenme zamanı: Öğrencinin iş ya da
etkinlikte meşgul olduğu ve işi başardığı zaman.
Planlı zamandan akademik öğrenme zamanına doğru
süre giderek azalmaktadır.


Sınıf yaşamının düzenli şekilde yürütülmesini
sağlamak
Bunu sağlayan unsurlar ders planları, sınıf kuralları ve
işlemleridir. Bunlar sayesinde öğretmen sınıfta olumsuz
davranışlar ortaya çıkmadan sınıfın bir düzen içinde işlevini
yerine getirmesini sağlayabilir. Öğretim yaşamının düzenli
olduğu sınıflarda, öğrenciler kendilerini güvende hisseder,
öğretime ayrılan süre artar ve öğrenciler daha başarılı olur.
Öğrencilerin kendi kendilerini yönetme becerilerini
geliştirmek
Bu beceriyi geliştirmek için özellikle ilköğretim kademesinde
öğretmenin zaman ve emek harcaması gerekir. Bu amaçla
öğrencilere sınıf yönetiminde sorumluluk verilmesi,
kuralların ve işlemlerin belirlenmesinde katılımlarının
sağlanması bu becerilerin gelişmesine katkıda bulunabilir.
Etkili Sınıf Yönetimi için Gerekli Bilgi ve Beceriler




Sınıf yönetimi kapsamlı bir süreçtir. Bu süreçte öğretmenlerin
başarılı olabilmesi için bazı bilgi ve becerilere sahip olması gerekir.
1. Öğrencilerin davranışlarını etkileyen etmenleri bilmelidir.
Öğrencilerin kişilik özellikleri, aile yapıları, yakın toplumsal
çevreleri, gelişim özellikleri, ihtiyaçları birbirinden farklıdır. Tüm bu
özellikler öğrencilerin sınıf içindeki davranış biçimlerini etkiler.
Öğrencilerin davranışlarına anlam verebilmek için öğretmenin
öğrencilerin davranışlarını etkileyen etmenleri ve bunların
davranışlar üzerindeki etkisini bilmesi gerekir.
Öğrencilerin kişilik özelliklerine, içinde yaşadığı toplumsal çevreye
ve ihtiyaçlarına uygun olarak hazırlanan öğretim etkinliklerine
öğrenciler istekle katılır ve ders dışı faaliyetlerde bulunmazlar.
2. Öğretmen sınıf içinde olumlu öğrenci-öğrenci ve
öğretmen-öğrenci ilişkisi yaratabilmelidir.
 Öğretimin temelini öğrencilerin kendi aralarında ve
öğretmen ile öğrenciler arasındaki etkileşim ve iletişim
oluşturur. İletişim engellerinin olduğu bir ortamda
öğretimin gerçekleşmesini mümkün değildir. Öğretmen
duygu ve düşüncelerini açık ve olumlu bir havada ifade
edebilmeli, öğrencilerden gelen iletileri önyargısız olarak
anlayabilmelidir.
3. Öğretmen sınıfta öğrenciler için etkili bir sınıf ortamı yaratmayı
bilmelidir.
a. Öğrencilerin güdülenmesi,
b. sınıfın fiziksel koşulları,
c. sınıf kuralları ile işlemleri,
d. öğretim yöntemi becerileridir.


4. Öğretmen davranış değiştirme yöntem ve tekniklerini bilmelidir.
Sınıf yönetimini ve dolayısıyla öğretimi güçleştiren en önemli
etmenlerden biri sınıfta olumsuz davranışlar sergileyen
öğrencilerdir. Sınıf ortamındaki gürültü, öğrencilerin dersi takip
etmesini engeller ve öğretim etkinliklerinin kesintiye uğramasına
sebep olur.
Bu sebeple öğretmenin bu tip davranışlara anında müdahale
etmesi ve öğrencilerin b tür davranışlarını değiştirecek yöntem
teknikleri kullanabilmesi gerekir.
Sınıf Yönetimi ve Öğretim

Sınıf yönetimi ile öğretim iki yönlü ilişki içindedir. Etkili sınıf
yönetimi öğretimin niteliğini arttırırken, etkili öğretim de
sınıf yönetimini kolaylaştırır. Mesleğinde başarılı
öğretmenler sınıfta disiplin sorunu yaşamazlar.

Etkili yönetilen bir sınıfta öğrencilerin güvende olma gibi
temel ihtiyaçları karşılanır, sevgi ve saygıya dayalı öğrenciöğrenci ve öğretmen-öğrenci ilişkisi kurulur, olumlu öğretim
ortamı düzenlenir ve olumsuz öğrenci davranışları
yayılmadan ve öğretimi engellemeden zamanında
durdurulur. Öğretimin niteliğinin yüksek olduğu sınıflarda da
öğrencilerin öğrenme ihtiyaçları karşılandığı için sınıf
yönetimi kolay olur. Etki sınıf yönetimi uygulanan ve nitelikli
öğretim yapılan sınıflarda ise hedeflere daha kolay ulaşılır.
Sınıf Yönetiminde Başlıca Yaklaşımlar
Sınıf yönetiminde teorik ve uygulamalı olarak farklı
yaklaşımlar bulunmaktadır. Bu yaklaşımlar;
a. Rehberlik yaklaşımı
b. Davranışçı yaklaşım
c. Etkili öğretmenlik yaklaşımı
d. Eklektik yaklaşımdır (Yaklaşımların bütünleştirilmesi)
Rehberlik (Danışmanlık) Yaklaşımı
 Bu yaklaşımda öğrencilerin olumsuz
davranışlarının düzeltilmesinde öğretmen
öğrenciye psikolojik rehberlik yapar.
 Bu amaçla öğretmenler kısa bir eğitimin
ardından , sınıf ortamında istenmeyen
davranışta bulunan öğrencilerin sorununu
anlamaya çalışır, onlara kendilerini
anlamaları konusunda, yetişkinlerle işbirliği
yapma ve üretici olmaları konusunda
yardımcı olurlar.
 Rehberlik yaklaşımında öğretmen-aile
işbirliği önemli rol oynar.
 Öğrencilerin istenmeyen
davranışlarını düzeltmek için
öğretmen aile işbirliği yaparak
sorunun nedenlerini araştırarak,
çözüm yolları bulmaya çalışır.
 Ülkemizde eğitim fakültelerinde YÖK
kurulu tarafından hazırlanan
programda rehberlik dersi zorunlu
ders olarak kabul edilmiştir.
 Öğretmenlerin az sayıdaki dersle
rehberlik yapabilmeleri güçtür.
 Bu sebeple çoğu öğretmen kendi
tecrübelerinden hareketle öğrencilere
yardımcı olmaya çalışırlar.
 Diğer yandan eğitimde psikolojik rehberlik
hizmetleri ayrı bir uzmanlık alanı olarak
gelişmiş ve okullarda rehberlik servisleri
açılmıştır.
 Fakat rehberlik servisi sınıfta düzeni bozan
çocukların gönderildiği yer olarak
kullanılmaktadır. Öğrencilerde davranış
değişikliği meydana getirmede yetersiz
kalmaktadır.
Davranışçı Yaklaşım
 Bu yaklaşım sınıf ortamında olumsuz
öğrenci davranışlarının davranışçı
yöntemlerle değiştirilmesini temel
almaktadır.
 Davranışçı yaklaşımda olumsuz öğrenci
davranışları, pekiştirme, model olma ve
ceza gibi tekniklerle değiştirilmeye çalışılır.
 Bu yöntem ülkemizde en fazla başvurulan
yaklaşımdır.
 Diğer yandan, bu konudaki kurumsal ve
uygulamalı bilgileri yetersiz olduğu için
genellikle olumsuz davranışların
değiştirilmesinde ceza yöntemi
kullanılmaktadır. Sonuçta öğrenciler okula
karşı olumsuz tutum geliştirmektedirler.
 Oysa davranışçı yaklaşım yöntem ve
teknikleri etkili bir biçimde kullanılırsa
özellikle okul öncesi ve ilköğretim çağı
öğrencilerinin olumsuz davranışlarını
düzeltmek mümkündür.
Etkili Öğretmenlik Yaklaşımı
 Bu yaklaşımda “öğrencilerin olumsuz davranışları nasıl
önlenir?” sorusu öne çıkmaktadır.
 Medly(1979) etkili öğretmenlik ile ilgili beş özellik
tanımlamıştır. Bunlar;
1. İstendik kişilik özelliklerin sahip,
2. Etkili yöntemler kullanan,
3. İyi sınıf atmosferi yaratan,
4. Konusunda yeterli
5. Profesyonel karar vericidir.
 Bu yaklaşımda, öğretmenler etkili öğretmenlik
davranışları sergilerlerse sınıflarında disiplin problemi
yaşamamaktadırlar.
Yaklaşımların Bütünleştirilmesi
 Her yaklaşımın kendine göre bazı avantaj ve
dezavantajları olduğu gibi, yaklaşımların
kullanıldığı ve etkili olduğu durumlar vardır. Bu
nedenle duruma göre en etkili yaklaşımın
kullanılması gerekmektedir.
Öğretmenler için sınıf yönetiminin önemi
 Yapılan araştırmalar özellikle göreve
yeni başlayan öğretmenlerin sınıf
yönetimi konusunda güçlük
çektiklerini göstermektedir.
 Sınıf yönetiminde başarısız olan
öğretmenler, öğrencileri kontrol
altında tutmaya ve onları öğrenmeye
yönlendirmede başarısız olurlar.
 Etkili sınıf yönetimi gerçekleşmeyen
sınıflarda meydana gelen olumsuz hava
hem öğrencileri, hem de öğretmenleri
etkiler.
 Öğretmen de yaptığı işten tatmin olmaz. Bu
tip sınıf ortamlarında öğrencilerin bazıları
dersi kaynattıkları için kısa vadede mutlu
olabilirler.
 Ancak uzun vadede bilgi ve beceri
kazanamadıkları için zararlı çıkarlar.
 Uyumlu ve çalışkan öğrenciler ise diğer
öğrencilerden rahatsız olabilir ve öğrenciler
arasında çatışma çıkabilir.
 Özetle etkili sınıf yönetimiyle olumlu sınıf
ortamı yaratma öğretme-öğrenme sürecinin
ilk ve önemli adımıdır.
 Bu sebeple öğretmenlerin sınıf yönetimi
becerilerini geliştirmelerine önem
verilmelidir.