Transcript KLİŞE/BASMAKALIP ve ÖNYARGI (STEREOTYPE & PREJUDICE)

BASMAKALIP ve ÖNYARGI
( STEREOTYPE & PREJUDICE )
MDBS 115
KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM
ALGI
BİREYİN YAŞADIĞI
DÜNYAYI HİSSETME,
YORUMLAMA ve KAVRAMA
DENEYİMLERİDİR.
ALGI, TÜM DUYU VERİLERİNİ
ÖRGÜTLEYİP, YORUMLAYARAK
ÇEVREMİZDEKİ NESNE VE
OLAYLARA ANLAM VERME
SÜRECİDİR.
SELECTION-ORGANIZATION
INTERPRETATION
HER BİR BİREY ÇEVRESİNDEKİ
NESNE VE OLAYLARA,
YAŞANTILARINA, İLGİLERİNE GÖRE
FARKLI ANLAMLAR VERECEKTİR.
BUNA ALGIDA SEÇİCİLİK DENİR
Bürke Aycan
Bürke Aycan
ALGILARIMIZIN FARKINA VARIP,
YORUMLAMALARIMIZI
DEĞİŞTİREREK, DUYGULARIMIZI
VE DAVRANIŞLARIMIZI KONTROL
EDEBİLİRİZ !!!
PERCEPTION
We don’t so much believe what we
see as see what we believe.
􀂄 This picture of an old lady…
􀂄 …and this picture of a pretty
princess…
We tend to discount any perceptions that
don’t conform to our beliefs.
Algılarımız bizi yanıltabilir mi?
BASMAKALIP/STEREOTYPES
 BAŞKALARI HAKKINDA YARGI
 ETNİK GURUP ÜYELERİ(1922 by Walter
Lippmann)
 HERHANGİ BİR GURUBUN ÜYESİ (genişletilmiş
anlam)
 GENELLEŞTİRME
 TÜM GURUP MENSUPLARI İÇİN GEÇERLİDİR
 BİREYSEL FARKLILIKLAR GÖZ ÖNÜNE
ALINMAZ
 EŞYA / OLAY / İNSANLARI ETİKETLEMEK
/KATEGORİZE ETMEK
 İNANÇLAR (KÜLTÜR BAĞLAMINDA)
 GÖZLEMLER
OLAY:
 O NE KONUŞUYOR, NE SÖYLENENLERİ
ANLIYOR.
 BAZEN SAATLERCE ANLAŞILMAZ ŞEYLER
GEVELİYOR.
 ZAMAN, YER VEYA KİŞİ KAVRAMI YOK.
 SADECE KENDİ ADI SÖYLENDİĞİNDE TEPKİ
VERİYOR.
 SON ALTI AYDIR ONUN YANINDAYIM, NE
GÖRÜNÜŞÜ İÇİN BİR ÇABA SARF EDİYOR, NE
DE BAKIM YAPILIRKEN YARDIMCI OLUYOR.
 ONU HEP BAŞKALARI BESLİYOR, YIKIYOR VE
GİYDİRİYOR.
 DİŞLERİ YOK, YİYECEKLERİN PÜRE HALİNDE




VERİLMESİ GEREKİYOR.
GÖMLEĞİ SALYALARINDAN DOLAYI SÜREKLİ
LEKE İÇİNDE, YÜRÜYEMİYOR VE UYKUSU
DÜZENSİZ.
GECE YARISI UYANIP ÇIĞLIKLARIYLA
HERKESİ UYANDIRIYOR.
ÇOĞU ZAMAN MUTLU VE SEVECEN, FAKAT
BAZEN ORTADA BİRSEBEP YOKKEN
SİNİRLENİYOR.
BİRİ GELİP ONU YATIŞTIRANA KADAR DA
FERYAT FİGAN BAĞIRIYOR.
STEREOTİPİ - BASMAKALIP
BİR SOSYAL KATEGORİ İÇİNDEKİ
İNSANLAR HAKKINDA
OLUŞTURULAN İNANÇ
KALIPLARIDIR
ALGI, BELLEĞİ VE YARGILAMAYI
ETKİLEYEN BİR BAKIŞ ÇERÇEVESİ
SUNAR
ÇEVREDEKİ UYARANLAR
ARASINDAN SEÇİM YAPMAYI VE
GENELLEMEYİ SAĞLAR
STEREOTİPİ - BASMAKALIP
 ZİHNİMİZDEKİ KALIBA UYMAYAN
UYARANLARI GÖZARDI ETMEMİZE
NEDEN OLUR
 DİĞERLERİNDEN BEKLENTİLERİMİZİ
BELİRLER, BU NEDENLE ONLARIN
BELİRLİ TARZLARDA DAVRANMASINI
SAĞLAR
 STRESLİ DURUMLARDA DAHA FAZLA
AKTİVE OLUR
 ZAMAN İÇİNDE DEĞİŞMEKLE BİRLİKTE,
DEĞİŞİME KARŞI DİRENÇLİDİR
ÖNYARGI
ÖNYARGI NEDİR, NASIL OLUŞUR?
ÖNYARGI, BİR GRUBA VEYA
KİŞİYE YÖNELİK OLAN OLUMSUZ
DUYGU VE İNANÇLARIMIZDIR.
ÖNYARGI
DENEYİMDEN ÖNCE ÖNCÜL BİR
YARGI OLARAK KANAATLERİ
ETKİLEYEN BİR HAREKET
NOKTASI
 BİLİNÇLİ VE KASITLI, BİLİNÇLİ
ANCAK KASITSIZ YA DA
BİLİNÇDIŞI VE KASITSIZ OLABİLİR
ÖNYARGI NASIL OLUŞUR
 KATEGORİZE ETME EĞİLİMİMİZ:
 YAŞADIĞIMIZ ÇEVREYİ KATEGORİZE ETME EĞİLİMİMİZ,
HAYATIMIZI BASİTLEŞTİRMEKTEDİR.
 YAŞADIĞIMIZ ÇEVREDEKİ İNSANLAR DA DÂHİL
OLMAK ÜZERE HER ŞEYİ GRUPLAR,
SINIFLANDIRIR VE BU ŞEKİLDE ANLAMAYA
ÇALIŞIRIZ.
 ANCAK:
 SINIFLANDIRMA VE KATEGORİZE ETMEK,
HAYATIMIZI KOLAYLAŞTIRMAKLA BİRLİKTE
ÖNYARGILARIMIZIN DA OLUŞMASINA NEDEN
OLMAKTADIR.
 İNSANLARI GRUPLAMAK, ONLARA BİRTAKIM
ÖZELLİKLER YÜKLEMEK, ONLARI OBJEKTİF
OLARAK DEĞERLENDİRMEMİZE ENGEL
OLMAKTADIR.
 “KAYSERİLİLER .............” İFADESİ BİR
ÖNYARGIDIR.
 BU İFADEYİ BÜTÜN KAYSERİLİLER İÇİN
KULLANIR VE BUNUN DOĞRU
OLDUĞUNA İNANIRIZ.
 İNSANLARI SINIFLANDIRIRIZ.
KENDİMİZİ DE BU SINIFLARA KOYARIZ:
 BEŞİKTAŞLILAR, İSTANBUL B.B.’LER.
 GRUBUMUZUN DIŞINDA KALANLARA
KARŞI BİR ÖNYARGI GELİŞTİRİRİZ.
 ONLAR BİZİM GRUBUMUZUN
DIŞINDADIR, BİZDEN FARKLIDIR.
 O GRUPLA ARAMIZDAKİ TÜM
BENZERLİKLERİ GÖZ ARDI EDER,
FARKLILIKLARA ODAKLANIRIZ.
 OYSA, KENDİ GRUBUMUZ İÇİN TAM
TERSİNE BENZERLİKLERE
ODAKLANIRIZ.
ÖNYARGI NASIL OLUŞUR?
 DİKKAT ÇEKEN ÖRNEK VEYA
ÖZELLİKLERE ODAKLANMAMIZ:
 GARİP OLAYLAR, FARKLI KİŞİLER
DİKKATİMİZİ ÇEKER VE BİZİM OLAY
VEYA KİŞİLER HAKKINDAKİ
FİKİRLERİMİZİ ETKİLEYEREK ÖNYARGI
OLUŞTURMAMIZA NEDEN OLUR
 ÇOCUK İŞÇİLERİN ÇALIŞTIĞI BİR
İŞYERİNDE İRİ YARI YA BİR USTABAŞI
GÖRDÜĞÜNÜZDE...
ÖNYARGI NASIL OLUŞUR?
• STATÜ VE KONUMUMUZ:
• BİREYLER ARASINDAKİ KONUM VE
EŞİTSİZLİK FARKI ÖNYARGI
OLUŞMASINA NEDEN OLMAKTADIR.
• STATÜSÜ YÜKSEK OLAN KİŞİLER ALT
STATÜDE OLANLARA, ALT STATÜDE
OLANLAR DA ÜST KONUMDAKİLERE
KARŞI ÖN YARGI SAHİBİ
OLABİLMEKTEDİRLER
ÖNYARGI NASIL OLUŞUR?
• İÇİNDE YER ALDIĞIMIZ GRUBA İTAAT:
• AKRABA VEYA ARKADAŞIN BELLİ BİR GRUBA
ÖNYARGISI VARSA BİZ DE AYNI GRUBA
ÖNYARGI BESLEYEBİLİRİZ.
• İÇİNDE YER ALDIĞIMIZ KURUM:
• ÇALIŞTIĞIMIZ KURUMLAR DA ÖNYARGI
EDİNMEMİZE NEDEN OLABİLİRLER.
• OTORİTER BİR KİŞİLİĞE SAHİP OLMAK
• KENDİ KENDİNİ DOĞRULAYAN TAHMİN
ÖNYARGI :
İNSAN İLİŞKİLERİNDE
BİR ZEHİR
BİR GRUP İNSANA İLİŞKİN ADİL
OLMAYAN, HOŞGÖRÜSÜZ YA DA
ALEYHTE BİR GÖRÜŞ OLARAK
TANIMLANIR.
 AZ VERİ / BİLGİ
ÖNYARGI
ŞABLONLAR
BOL FİKİR
ÖNYARGI
AYRIMCILIK
STEREOTYPE
ÖNYARGININ SONUÇLARI NE
OLABİLİR?
ÖNYARGI İLETİŞİMİ VE
ÇATIŞMALARI NASIL ETKİLER?
“İnsanlardaki önyargiyi
parçalamak benim atomu
parçalamamdan çok
daha zor".
Einstein
KATILDIĞINIZ İÇİN
TEŞEKKÜRLER…