Transcript PowerPoint Sunusu

Nüfus: 128.000.000
35.220 $
Nüfus: 5.560.000
750 $
• Aiko bugün 80
yaşında.
• Yaklaşık 5 yıl daha
yaşayacak...
Mariam’da 80 yaşına kadar
yaşatılabilirdi...
Sağlıkta Eşitsizlikler
Alpaslan TÜRKKAN
UÜTF Halk Sağlığı AD.
[email protected]
Neden önemli?
1. Ülkelerarası
2. Ülke içi
1. Farklı sosyal gruplar
2. Coğrafi bölgeler belirgin
dezavantajlı gruplar
ya da altta kalanlar…
• Yaşam şansı düşük
• Erken yaşta kronik hastalık ve sakatlık
• Hastalıkları ağır
• Yaşam kalitesi düşük
• Hızlı yaşlanma
• Hizmetlerden az yararlanma
• Başarısız tedavi/yetersiz sonuç
• Daha fazla acı
• İyi algıladıkları sağlık - yaşam dilimi daha az
Yaşam boyu oluşur ve birikir
• Çocukluk dönemi
sosyo-ekonomik
koşulları ile erişkin
mortalitesi
• Doğumdaki toplumsal
sınıf ile 23 yaşındaki
çalışma durumu
• Doğumdaki toplumsal
sınıf ile erişkin sağlığı
risk faktörleri
Yaşam boyu oluşur ve birikir
• Baba sosyal sınıfı- çocuk 43 y. İşgöremezlik
• Baba bedensel iş- çocuk kardiyovasküler risk
Aile sosyal sınıf
düşük doğum ağırlığı
İleri yaş sağlık soruları
Görece İşsizlik Olasılığı
Yedi Yaşındaki Boya Göre İşsizlika
7. Yaşta boy (cm.)
a
22-32 arasında bir yıldan fazla işsiz kalma
Sosyoekonomik Durum/Sınıf
• Gelir
• Eğitim
• Meslek
Katı gerçekler
• Düşük SED ile iskemik felç nedeniyle
ölüm ilişkilidir.
• Yaşam şekli ve çalışma koşulları sağlığı
etkiler.
• Kötü sosyoekonomik koşullar sağlığı
yaşam boyu etkiler.
• İşsizler ve aileleri erken ölüm riski taşır.
Gelirlerine Göre Ülkelerde 5 yaş altı çocuk ölümleri
1990-2008 (1000'de)
160
Çocuk ölümü
140
120
100
80
60
40
20
0
Düşük
Düşük-orta
Üst- orta
Gelir sınıfı
1990
2008
Yüksek
En zengin ve yoksullarda bebek ölümleri
(1000 canlı doğumda)
120
100
80
60
40
20
0
Brezilya
Pakistan
En zengin %20
Türkiye
En yoksul %20
Uganda
Sağlık Harcamaları
Sağlığa ayrılan pay
(GSYH)
Kişi başı sağlık
harcaması (ppp $)
Dünya
9,7
863
En az
1,9 (Myanmar)
17 (Kongo)
En fazla
19,1 (Kirbati)
7 285 (ABD)
Düşük gelirli
5,3
67
Düşük-orta gelirli
4,3
181
Üst-orta gelirli
6,4
757
Yüksek gelirli
11,2
4 145
Türkiye
5,0
677
Sağlık Harcamaları - Beklenen Yaşam Süresi Ölümler
Kişi başı sağlık
harcaması
(ppp $)
Doğumda
beklenen
yaşam süresi
İnfant mortalitesi
(1000 canlı
doğum)
5 yaş altı ölüm
(1000 canlı
doğum)
Dünya
863
68
45
65
Türkiye
677
74
20
22
Venezuella
697
75
16
18
Luxembourg
5 734
80
2
3
ABD
7 285
78
7
8
Uruguay
916
75
14
16
Küba
917
77
5
6
Japonya
2 696
83
3
3
Avusturya
3 763
80
4
4
Anne ölümü
İsveç’te 1 anne
Sierra Leone’de
700 anne
Ölümler (100.000’de)
Bulaşıcı
hastalık
Bulaşıcı olmayan Yaralanmalar
hastalık
Dünya
275
612
93
Afrika
978
841
126
Amerika
91
499
66
Güneydoğu Asya
363
701
131
Avrupa
62
590
79
Doğu Akdeniz
308
790
109
Batı Pasifik
99
557
68
Türkiye
82
701
39
World Health Statistics 2010
Hastalıklar
Kolera
Malarya
Polio-myelitis
Dünya
190.130
172.997.420
1.733
Afrika
160.801
60.731.835
841
-
719.783
-
4.168
100.491.743
723
Avrupa
-
-
-
Doğu akdeniz
-
8.291.229
169
1.228
2.604.165
-
Amerika
Güneydoğu Asya
Batı pasifik
5 yaş altı anemi prevalansı : Sierra Leone=%83, İsveç=%9
World Health Statistics 2010
Dünya’da SED (2010)
• Kentte yaşam: Dünya %50
WHO Amerika bölgesi: %80
South-East Asia: :%32
• Okur-yazarlık : Dünyada % 81
WHO Amerika bölgesi: %91
Afrika bölgesi:%63
• Günlük 1 dolar altı gelir: Dünya :%25,6
Avrupa :% 4,2
Afrika : %52,8
World Health Statistics 2010
Gelirden alınan pay
70
60
Türkiye
Namibia
İsveç
ABD
Japonya
Norveç
50
40
30
20
10
0
Endüşük % 10
En yüksek %10
Doğumda yaşam ümidi ( 2001 )
Varsıl Ülkelerde Yaşam Ümidi ve Gelir Eşitsizliği
Gini katsayısı ( 1990 – 1998 )
Source: De Vogli R, Mistry R, Gnesotto R, Cornia GA, Income inequality and life expectancy: Evidence from
Italy and top industrialised countries. Journal of Epidemiology and Community Health 2005; 59: 158-162.
ABD’de
yoksul siyahi erkekler,
zengin beyazlarda 20 yıl kısa yaşar.
Sağlık insan gücü
Doktor
10.000
kişiye
Hemşire /
Diş hekimi
Ebe
10.000 kişiye
Dünya
14
28
3
Afrika
2
11
<0,5
Amerika
23
55
12
Güneydoğu asya
5
11
<0,5
Avrupa
33
68
5
Doğu akdeniz
10
14
2
Batı pasifik
14
21
2
Türkiye
15
19
2
World Health Statistics 2010
Avrupa: 33
Sierra Leone: <0,05
Eşitlik (TDK)
1. İki yada daha çok şeyin eşit olması
durumu, denklik.
2. Yasalar önünde insanlar arasında
ayrım bulunmaması durumu.
3. Bedensel, ruhsal başkalıkları ne olursa
olsun, insanlar arasında toplumsal ve
siyasal haklar yönünden ayrım
bulunmaması durumu.
Sağlıkta Eşitsizlik,
Ahlaki-vicdani
• Önlenebilir,
• önlenebilir olması nedeniyle
gereksiz
• adil olmayan
farklılıklar
Farklılık ≠ Eşitsizlik
• Cinsiyet
• Yaş
Eşitsizlik olması için…
• Toplumun geri kalanı?
• Neden haksız mı?
• Kendi mi seçti?
• Kontrolü altında mı?
Sağlıkta eşitsizlik nedenleri
Doğal, biyolojik varyasyon
Sağlığa zararlı davranışlar
Sağlığı iyileştiren davranışlar
Kişinin yaşam tarzını seçme şansı
olmadığında sağlığa zararlı davranışlar.
5. Sağlıksız ve stresli iş ve yaşam koşulları
6. Temel sağlık ve diğer sosyal hizmetlere
ulaşmada yetersizlik
7. Hasta kişinin sosyal sınıfının değişimi ile
sağlığa bağlı sosyal değişmeler
1.
2.
3.
4.
Araştırmalarda ortak kanı
• Sağlıkta eşitsizlik düşük gelirli ülkelere özgü
bir durum değildir.
• Toplam ölüm hızları düşse de mesleki sınıflar
arası sağlık eşitsizlikleri artmaktadır.
• SED ile Ölüm hızları: TERS ORANTILI
(Bebek,çocuk ve perinatal ölümler)
Araştırmalarda ortak kanı
• Yoksulluk; sağlıkta eşitsizlikleri
belirleyen en önemli etken
• DSÖ Yoksulluğu
DÜNYANIN EN BÜYÜK KATİLİ
olarak tanımlamış ve Uluslararası hastalık
sınıflamasında Z59.5 olarak kodlamıştır.
Araştırmalarda ortak kanı
• Sağlıkta eşitsizlik; gelir dağılımı eşitsizliği ile
ilişkilidir.
• Böylesi ekonomik neden
psikososyal süreç üzerinden
bireysel düzeyde etkili olmaktadır.
Kısaca...
• Düşük gelirli,
• Eğitimli ve
• Meslek statülü bireyler sağlık göstergeleri
bakımından daha kötü durumdadır.
Sağlıkta eşitsizlikler
EKONOMİK EŞİTSİZLİKLER
SOSYAL EŞİTSİZLİKLER
TOPLUMSAL EŞİTSİZLİKLER
Sağlıkta Eşitlik,
“Herkesin tam sağlık potansiyeline erişebilme
şansına sahip olması ve sakınmadıkları
sürece bu potansiyele ulaşmak
açısından kimsenin dezavantajlı
olmamasıdır.”
Sağlık hizmetlerinde eşitlik
• Eşit ulaşılabilirlik,
• Eşit kullanım,
• Eşit kalitede hizmet,
Sağlıkta eşitsizliğe yönelik üç
politika
1. Yoksul Sağlığını
Düzeltmek
2. Zengin-yoksul
farklılığını indirgemek
3. Eşitsizlikleri düzeltmek
Sağlıkta eşitsizlikle mücadele
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yaşama ve çalışma şartları
Yoksulluk
Gelir dağılımı
İşsizlik
Kişilerin daha sağlıklı yaşam biçimlerini benimseme
Kişilerin katılımı
Sektörlerarası işbirliği
Uluslararası ilgi ve kontrol
Sağlık hizmetinde ulaşılabilirlik
Araştırma, izleme ve değerlendirme
Dikkatiniz için teşekkürler…