Transcript Сабақтың тақырыбы:

САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ:
Пайдалы геологиялық
химиялық қосылыстар.
Қазақстанның пайдалы
қазбалары.
ПАЙДАЛЫ
ГЕОЛОГИЯЛЫҚ
ХИМИЯЛЫҚ
ҚОСЫЛЫСТАР – ҚАЗІРГІ
ТЕХНИКАНЫҢ ДАМУ
ДЕҢГЕЙІНДЕ, ТАБИҒИ
КҮЙІНДЕ НЕМЕСЕ
ӨҢДЕЛГЕННЕН КЕЙІН
ШАРУАШЫЛЫҚТА
ПАЙДАЛАНУҒА БОЛАТЫН
МИНЕРАЛДАР МЕН ТАУ
ЖЫНЫСТАРЫН АЙТАДЫ.
ПАЙДАЛЫ
ГЕОЛОГИЯЛЫҚ
ХИМИЯЛЫҚ
ҚАЗБАЛАРДЫҢ
МЫНАДАЙ
ТҮРЛЕРІ БАР:
Бейметалдық
(бейруда немесе
кенсіз)
Металдық
(кенді руда)
Жанғыш руда
• Тау түзілу, магмалық
жыныстардың енуі,
метоморфизм солармен
байланысты тау
жыныстарының құрылымындағы
минералдың химиялық құрылысы
қандай да бір өзгерістер
нәтижесінде пайдалы қазбаларды
түзеді.
БЕЙМЕТАЛДЫҚ
(БЕЙРУДА) -
Құрамынан
металдар
өндірілмейтін, тобы мен
сипаты
жағынан
сан
түрлі
пайдалы
қазба
түрлерінің үлкен тобы.
Химиялық
шикізаттар-барит,
апатит, гипс
ХАЛЫҚ
ШАРУАШЫЛЫҒЫНДА:
Отқа төзімдімагнезит, тальк,т.б.
Құрылыс материалыгранит, ізбестас, құм,
саз.
Зергерлік-алмас,
халцедон,т.б.
Табиғи күйіндеасбест, құм, астұз,
т.б.
Өңделген күйдешыны, керамика,
далашпот,т.б.
МЕТАЛДЫҚ-
• Қазіргі кезде руда кен орындарынан
өнеркәсіпте пайдаланылатын 70-тен
аса металл ажыратылып алынады.
Металдың өнеркәсіптік жіктемесі әр
түрлі және көп, бірақ олар әр түрлі
принциптерге қолдану бағыттары
мен
өнеркәсіптік
салаларына,
физикалық
және
химиялық
қасиеттеріне
немесе
кен
орындарының таралу дәрежесіне
негізделетіндіктен көп жағдайда
шартты.
азурит
ӨНЕРКӘСІПТЕ
ПАЙДАЛАНУ
БАҒЫТЫ:
Қара және легирлеуші-темір,
марганец, хром, никель
Гипс
Радио белсенді-уран, радий,
торий.
Түсті-алюминий, мыс, мырыш,
қорғасын.
Сирек және шашырандылитий, бериллий, рубидий.
Асыл-алтын, күміс, платина
Сирек жер – лантан, самарий,
европий.
БЕЙМЕТАЛЛ ПАЙДАЛЫ
ҚАЗБАЛАР МЕТАЛЛ ЖӘНЕ
ЖАНҒЫШ ПАЙДАЛЫ
ҚАЗБАЛАРДЫҢ САПАСЫН
БАҒАЛАУ ЖӘНЕ
ӨНЕРКӘСІПТЕ ҚОЛДАНУ
БАҒЫТЫ БОЙЫНША
АЙРЫҚШАЛАНАДЫ. КӨП
МАҚСАТТА
ҚОЛДАНЫЛАТЫН
ШИКІЗАТ БОЛЫП
ТАБЫЛАДЫ.
• Металдардың қасиеттері
олардың атқаратын
құрылысына тікелей
байланысты және олар
Д.И.Менделеев кестесінде
белгілі орын алады. Осыған
байланысты химиялық
ерекшеліктері әр түрлі
геологиялық процестердің
сипатын анықтап, өңдеген
кезде рудадан айырылып
алудың техникалық
сұлбасын негіздеуде
қоспалар мен қосылыстар
алуда маңызды.
Жанғыш пайдалы
қазбалар -
Мұнай мен газ,
көмір
• Қазақстан кен байлықтарының қоры мен әр
алуандығы жағынан Жер шарындағы бай
аймақтардың бірі. Минералдық шикізат қорлары
ұлттың экономиканың тұрақты дамуы мен
қауіпсіздігінің маңызды кепілі. Еліміздің Жер
қойнауы Д.И.Менделеев кестесіндегі 110
элементтерінің 70-тен астамы мол қоры
барланған және 60 астамы өндірілген. 6000 жуық
пайдалы кен орындары ашылған.
• 1913-1923 ж.ж өзінде Қарағанды тас көмір
алабының өнеркәсіптік мүмкіндіктері
анықталып, содан бері Қазақстанда
геологиялық химиялық қосылыстар ашылып
зерттеу жұмыстары жүре бастады.
• Қазақстанның минералдық ресурсы өте бай.
Қазақстан дүние жүзі 186 елінің ішінде W Pb
және Ba қоры бойынша – І орында, Ag, Zn
бойынша – ІІ орында, Mn және Mo - ІІІ,Cu - IV, U
– V, Au – VI, Fe кені – VII, қалайы және Ni – VIII,
көмір мен табиғи газ – ІХ, мұнай ХІІІ орында.
• Қазақстан жерінде хромиттің Әлемдік қорының
1/3, уран мен марганец - 1/4 , темір кенінің 1/10
бөлігі орналасқан.
• Жылына Қазақстанда 45 млн т. Мұнай 7,5 млрд.
м3 газ өндіріледі.
ҮЙ ТАПСЫРМАСЫ:
• Мұнай және газ;
• Көмір;
• Темір;
• Полиметалдар;
• Асбест;
• Фосфорит.
Презентация құрау. (топпен 2 оқушыдан)
Мынадай ретпен:
1) атауы;
2) Қысқаша мәліметтер;
3) Кен орны Қазақстандағы;
4) Ерекшеліктері (жылына өндіреді);
5) Өңделетін заттары;
6) Суреттері.