Šta je računarska mreža?



SKUP NEZAVISNIH RAČUNARA MEĐUSOBNO POVEZANIH JEDINSTVENOM TEHNOLOGIJOM

 D va računara su povezana ako mogu međusobno razmenjivati podatke.

 Računari mogu biti povezani u istoj prostoriji , u istoj zgradi, u gradu ili širom sveta.

 Sama veza ne mora da bude izvedena bakarnom žicom - mogu se upotrebiti optičko vlakno, mikrotalasi, infracrveni zraci i komunikacioni sateliti.



Internet i World Wide Web nisu

računarske mreže.

 Internet nije jedinstvena mreža, već mreža koja povezuje mnoge mreže  WWW je softverski sistem koji prima zahteve korisnika i vraća im web stranice . To je servis koji se izvršava na samom internetu preko web pretraživača.

Zašto su važne računarske mreže?

 Zajedničko korišćenje hardvera (diskova, štampača i drugih uređaja), preko servera  Komunikacija - E-pošta  Pristupanje udaljenim informacijama (podacima)  Video konferencije (skype)  Elektronske transakcije  Elektronska trgovina

Društveni aspekti mreža

 Komuniciranje između korisnika (e-mail, chat, forumi..)  Interaktivna zabava (audio, video, aplikacije, muzika, online igre)  Elektronska trgovina (bankarstvo, kupovina..)  Kvalitet informacija, anonimne poruke, privatnost pošte, bezbednost (zloupotrba podatka, narušavanje privatnosti..)

Podela računarskih mreža

 Površina koju pokriva mreža  Načini povezivanja računara u mreži (topologija)  Zvezdasta topologija  Prstenasta topologija  Topologija magistrale  Načini komunikacije računara u mreži  Prsten sa žetonom(token ring)  Eternet (Ethernt)  Odnos među čvorovima u mreži  klijent/server (client/server)  Ravnopravne mreže (peer-to-peer networks)

VELIČINA MREŽE

LOKALNE MREŽE

 Privatne mreže unutar jedne zgrade ili grupe zgrada  Koriste se za povezivanje ličnih računara i radnih stanica u kancelarijama i pogonima firmi radi zajedničkog korišćenja resursa (npr. štampača) i razmene informacija.  Može da se sastoji od 2-3 računara u jednoj prostoriji do nekoliko stotina računara raspoređenih u više zgrada.

 Računari su obično povezani kablovima.

LAN mreža jednog poslovnog prostora

GRADSKE MREŽE

 Gradska mreža (Metropolitan Area Network, MAN), kako joj i ime kaže, pokriva gradsko područje.

 Najpoznatija takva mreža je mreža kablovske televizije, koja postoji u mnogim gradovima.

 TV signal i Internet dovode do centralnog razdvodnika, odakle se dalje prenose do kuća korisnika.

GRADSKE MREŽE

REGIONALNE MREŽE

 Mreža širokog područja ili regionalna mreža (Wide Area Network,

WAN

) pokriva veliko geografsko područje, često čitavu državu ili kontinent.

KLIJENT-SERVER MODEL

KLIJENT-SERVER MODEL

 Svaki računar priključen na mrežu se naziva

ČVOR

 Ove mreže imaju dve vrste čvorova: klijente i servere  Klijent je računar koji koristi resurse mreže  Server je računar koji ima resurse koje stavlja na raspolaganje klijentima  Primer 1: print server , fajl server  Primer 2: informacioni sistem preduzaća – jedna ili više baza podataka i službenici koji pokušavaju da ima pristupe daljinski

PEER-TO-PEER (P2P)

Ravnopravni su svi čvorovi (računari)

TOPOLOGIJA RAČUNARSKIH MREŽA

 FIZIČKI IZGLED ILI OBLIK MREŽE!

 geometrijska uređenost veza i čvorova koji čine mrežu 

ZVEZDASTA TOPOLOGIJA ( star ) Postoji centralni čvor na koji su povezani svi drugi čvorovi.

PREDNOSTI:

Lako je dodati novi čvor.

NEDOSTATAK

: U slučaju kvara na centralnom čvoru čitava mreža gubi funkcionalnost.



PRSTENASTA TOPOLOGIJA ( ring ) Svaki čvor je povezan sa dva susedna čvora tako da veze čine kružnu konfiguraciju.

PREDNOSTI :

manja složenost prenosa podataka

NEDOSTACI:

teško dodavanje novih čvorova, kvar na jednom čvoru prekoda rad cele mreže



TOPOLOGIJA MAGISTRALE ( bus ) Svi čvorovi su vezani pojedinačno na magistralu preko koje se uspostavlja komunikacija.

PREDNOSTI:

Lako dodavanje novih čvorova.

NEDOSTACI:

Mreža prestaje da radi jedino u slučaju prekida na magistrali.

RAZMENA PODATAKA U MREŽI

 Podaci koji se šalju iz jednog čvora u mreži drugom čvoru dele se na mestu predaje i pakuju u pakete, koji sadrže adresu odredišta, pošiljaoca, oznaku tipa podataka,same podatke i identifikator paketa  Paketi nezavisno putuju kroz mrežu, čak ne stižu ni istim redosledom na odredište  Po pristizanju svih paketa raspakuju se i sastavljaju podaci koji su poslati  Šta ako neki paket ne stigne na odredište ?

PRAVE SE NOVE KOPIJE!

PROTOKOLI

 Velike mreže obično sadrže veliki broj računara i drugih uređaja različitih proizvođača, koji rade sa različitim programima i operativnim sistemima.

 Da bi se ostvarila uspešna komunikacija ovih uređaja i mreže  svi njeni elementi moraju da se koriste nekim zajedničkim skupom pravila tj. „da govore istim jezikom“

Protokol

je dogovor o međusobnoj komunikaciji  Medjunarodna organizacija za standarde (Internacional Standards Organization-ISO) je donela preporuku

PROTOKOLI

 Sa ciljem jednostavnijeg prenosa, mreže se organizuju kao skup

slojeva

(layers) ili

nivoa

(levels).  Sloj

n

na jednom računaru komunicira sa slojem

n

drugom računaru. na  Pravila i konvencije koji se koriste u komuniciranju nazivaju se protokol sloja n.  Skup slojeva i protokola naziva se zajedničkim imenom arhitektura mreže (network architecture).

ZAŠTITA MREŽE

 Svaki korisnik mora da ima otvoren radni nalog na nekom od računara mreže  Radni nalog otvara administrator mreže  KORISNIČKO IME, LOZINKA (username, password)  Nestandardna imena za lozinku (sigurnost)  FIREWALL (zaštitni zid) ne dozvoljava pristup mreži zlonamernim korisnicima  Za zaštitu mreže je zadužen administrator sistema.

DOBRA praksa:

Testirati na prisustvo virusa!

Redovno obnavljati antivirus program!

BEŽIČNE MREŽE

1.

Mreže za povezivanje sistema.

2.

Bežične lokalne mreže.

3.

Bežične regionalne mreže.

BEŽIČNE MREŽE

INTERNET

 Globalna svetska računarska mreža na koju je priključeno više desetina miliona računara međusobno povezanih na različite načine  Svaki računar može komunicirati sa bilo kojim drugim računarom u mreži.

 USLOVI: a.

Svaki računar ima svoju jedinstvenu adresu (

IP

adresu) b.

Protokol  Razvoj interneta počeo u SAD u doba hladnog rata (1969.)  ARPANET – preteča interneta

RAZVOJ INTERNETA

 PEER-TO-PEER (ravnopravni čvorovi) u bezbednosne svrhe  Nacionalana fondacija za nauku (NSF) 1980. godine osnovala Internet  Internet nema vlasnika, pojedine države ili firme su vlasnici delova komunikacione opreme koja se koristi  Na Internetu je svako vlasnik svog računara

IP adresa

 Mrežni priključak računara ima

jedinstvenu adresu

 U obliku 32-bitnog celog broja Npr. 10010011 01011011 00010110 11001001 kao 147.91.22.201

 Na osnovu IP adrese računar zna kome šalje poruke  Simbolične adrese zbog jednostavnije komunikacije Npr. IRC.GRF.BG.AC.YU kao poštanska adresa  Pojam

domena

i

poddomena

 Osnovni domen može biti i:

.EDU, .COM, .ORG, .MIL, .GOV .....

PRISTUP INTERNETU

 Pristupiti računaru priključenom na lokalnu mrežu koja je povezana na Internet  Načini

pristupa

:  Klasična telefonska linija (Dial-up)  DSL tehnologije (ADSL)  Kablovski internet (koaksijalni kabl za TV signale)  Bežične tehnologija WiFi – malog dometa do 1500m  Bežična tehnologija WiMAX – domet do 50km  Mobilni telefon

INTERNET PROVAJDERI



Provajderi

– organizacije koje imaju jedan ili više računara priključenih na Internet (omogućavaju korisnicima povezivanje na internet)  Razlikuju se prema tipu konekcije i usluga koje nude korisnicima  Otvaranje korisničkog naloga, prostor na hard disku servera  PTT, Telecom, Telenor, Mts, VeratNet, BeoNet.......

SERVISI INTERNETA

 Kako se povećavao broj korisnika tako se povećavao i broj servisa koji su bili na raspolaganju 

WEB



Elektronska pošta



FTP (File Transfer Protocol)

SERVISI INTERNETA

 Skup protokola koji se koriste i izvršavaju na Internetu  Oni su široko poznati kao

TCP/IP

, po dva osnovna protokola:

IP

i

TCP

(Transmision Control Protocol) 

ELEKTRONSKA POŠTA ( E-MAIL ) omogućava slanje i primanje poruka različitog sadržaja

Rej Tomlinson 1971. napisao prvi program za razmenu poruka između dva računara 

FTP je najčešće korišćen protokol za prenos podataka između dva računara (datoteke,...)

FTP veza se supostavlja na zahtev klijentskog računara prema serveru (mora da poseduju odgovarajuće programe)

WEB ČITAČI - PREGLEDAČI

     

Programi koji omogućavaju pretraživanje Interneta MOZILA GOOGLE CHROME INTERNET EXPLORER OPERA SAFARI

WEB ČITAČI - PREGLEDAČI

 Omogućavaju korisnicima navigaciju kroz web strane preko hiperlinkova  WEB STRANE – sadrže hipertekst, povezane su linkovima  WEB STRANE su napisane u HTML programskom jeziku  Pozadinu svake stranice možete videti kao View Page Source

WEB PRETRAŽIVAČI



SISTEMI ZA PRETRAŽIVANJE INTERNETA



GOOGLE



YAHOO



BING - Microsoft



KRSTARICA



GOOGLE NIJE SAMO PRETRAŽIVAČ!

(G-MAIL, GOOGLE CHROME, YOU TUBE..)

INTERNET MAPE

JOŠ NEŠTO....



GOOGLE DRIVE



Kako prevariti virus koji je sakrio vaše fajlove sa USB uređaja?