Transcript PANİK DEGERLER

Eğitim Birimi 2014
Referans Aralık
• Bazı hastalık tablolarıyla hastanın durumunun uyumunun
araştırılması ya da sağlık derecesinin belirlenmesi için
referans veriler kullanılır.
2
Eğitim Birimi 2014
• Referans birey → tanımlanmış kriterlere göre karşılaştırma
amacıyla seçilmiş birey
• Referans değer → referans bireyde gözlem ve ölçümle
belirlenen belli bir sayısal değer
3
Eğitim Birimi 2014
Hastanın laboratuvar verileriyle referans
değerleri karşılaştırabilmek için;
• Referans bireyler çok iyi tanımlanmalı
• Araştırılan hastalar, referans popülasyonla her alanda
benzerlik göstermeli
• Örnek elde ediliş ve işleniş koşulları bilinmeli
• Ölçü birimleri aynı olmalı
• Tüm laboratuvar metodları standardize edilmelidir.
4
Eğitim Birimi 2014
• Referans sınırları arasında = ? Sağlıklı
• Referans sınırları dışında = ? Hasta
5
Eğitim Birimi 2014
• Bir test için verilen referans aralık içindeki her sonucun normali
yansıttığı söylenemez
• Başka bir amaç ile kanı alınmış normal şahıslarda birbiriyle
ilgisi olmayan birçok test denemek için çalışılırsa artan test
sayısıyla orantılı olarak normal dışı değerlerde netice elde etme
olasılığı artar
• Sağlıklı bir şahıstan, birbirinden farklı kapsamda 20
ayrı test istense, bunlardan birinin referans aralık
dışında kalma olasılığı % 60’dır.
Eğitim Birimi 2014
6
• O test neticesinin o şahıs için belirli bir hastalığa işaret edip
etmediğine karar verecek olan kişi o hastanın hekimidir
7
Eğitim Birimi 2014
Panik Değer
Panik değerler (kritik değerler)
Laboratuvarda çalışılan testlerden belirlenen referans aralık
dışında, hastaya acil müdahale edilmesini gerektiren veya hastanın
hekiminin dikkatini çekmeyi gerektiren değerlerdir.
Panik değer bildirim talimatının amacı hasta güvenliğini tehlikeye
atabilecek sonuçlar elde edildiğinde ilgili hekime bildirilmesi
sürecinin işletilmesinin sağlanmasıdır.
8
Eğitim Birimi 2014
Süreç
Çalışılan testlerin sonuçları hastanın daha önceki
sonuçları ile karşılaştırıldığında ya da hastalığın tanısı ile
ilgili olarak bir uygunsuzluk tespit edildiği panik (kritik)
değerlerde birtakım işlemler uygulanır.
9
Eğitim Birimi 2014
Preanalitik Süreç
Numune tekrar kontrol edilmelidir
Hemen laboratuvar sorumlusuna haber verilmelidir
• Numune ile ilgili preanalitik bir hata (aşırı hemoliz,
lipemik serum, pıhtılı numune, aşırı beklemiş numune
vb.) varsa gerekirse hastadan numune tekrarı istemelidir.
10
Eğitim Birimi 2014
Analitik Süreç
Panik değerin gerçekleştiği (biyokimya, hormon, koagülasyon veya
hemogram) cihazda;
• Cihaz kontrol serumu/plazma/tam kan ile kontrol edilir.
• Kontrol sonucu anormal çıkarsa kalibrasyon yapılır.
• Tekrar kontrol serumu/plazma/tam kanı okutularak cihaz
11
kontrol edilir.
Eğitim Birimi 2014
Analitik Süreç
Anormal çıkan hasta numunesi tekrar çalışılır.
Sonucun anormal çıkması durumunda; sonuç mevcut başka bir
yöntem ya da başka bir cihaz var ise onunla teyit edilir.
Hasta serviste yatıyor ise servis sorumlu hemşiresi ve doktoruna,
acil servis veya poliklinik hastası ise doktoruna bilgi verilir.
12
Eğitim Birimi 2014
13
Eğitim Birimi 2014
Panik Değerler Listesi
Laboratuvarda çalışılan testlerden belirlenen referans aralık
dışında ve kişi için riskli olabilecek değerlerin belirlenmesi
sonucu oluşturulan listedir.
14
Eğitim Birimi 2014
15
Eğitim Birimi 2014
16
Eğitim Birimi 2014
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 200 mg / dL
ÜRE
Eğitim Birimi 2014
17
Üre Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:
Böbrek fonksiyonlarının bozulması;
• Prerenal yetmezlik: Konjestif kalp yetmezliği; Su ve tuz
kaybı (kusma, diare, diürez, terleme);Şok.
• Postrenal yetmezlik: Üriner yol tıkanmaları;
• Artan protein katabolizması: Gastrointestinal hemoraji;
Akut MI; Stres.
• Diyetle yüksek protein alımı,
• Pürin-pirimidin metabolizması bozuklukları
Eğitim Birimi 2014
18
• ALT KRİTİK DEĞER: < 6 mg /dL
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 12 mg /dL
Hiperkalsemi (>12 mg/dl):
Halsizlik,iştahsızlık, bulantı, kusma
Stupor ve koma
KALSİYUM (Ca)
Eğitim Birimi 2014
Hipokalsemi (<6.0 mg/dl) :
Tetani→ Kas krampları, parestezi
Konvülzyon, huzursuzluk
EKG değişiklikleri, kalp yetmezliği
19
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 10 mg / dL
KREATİNİN
Eğitim Birimi 2014
20
Kreatinin Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı Sebepler:
Prerenal nedenler : Hipovolemi ; Hipotansiyon ; Ağır enfeksiyonlar
Renal nedenler : Glomerülonefritler ; DIC ; Transplantasyon rejeksiyonu ; Nefrotoksisite ;
İntertisyel nefritler ; Piyelonefritler ; Diabetik böbrek hastalığı ; Multisistem hastalıklar.
Postrenal nedenler : Tübüler obstrüksiyon ; Üreter hasarı ; Üreter obstrüksiyonu ; Üretrada taş
.
• İlaçlar
• Nefrotik sendrom
• Karaciğer hastalıkları ile birlikte olan böbrek yetmezlikleri: Hepatosellür hastalıklar ; Tıkanma
sarılığı ; Uzun süren hipotansiyon.
• Metabolik hastalıklar: Orak hücreli anemi ; Karaciğer ve böbrek amiloid infiltrasyonu
• Akromegali ve jigantizm
• Kanserli hastalarda gelişen böbrek yetmezliği
• Böbrek tümörleri ve tümör invazyonları
KREATİNİN
Eğitim Birimi 2014
21
• ALT KRİTİK DEĞER: < 40 mg/dL
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 400 mg/dL
GLUKOZ
Eğitim Birimi 2014
22
• ALT KRİTİK DEĞER: < 30 mg/dL
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 300 mg/dL
GLUKOZ (Yenidoğan)
Eğitim Birimi 2014
23
• Glukoz Düzeyinin Artmasına Yol Açan Bazı
Sebepler:
• DM ; Pituiter hastalıklar (Jigantizm, Akromegali) ;
Dolaşımda adrenalin düzeyinin artması (Akut stres,
Feokromasitoma, Dışarıdan adrenalin verilmesi, Ağır
tirotoksikoz) ; Vitamin B1 eksikliği ; Glukagonoma ;
Akut pankreatit ; Yaygın pankreas kanseri ; Periton
diyalizi, hemodiyaliz ; İlaçlar
GLUKOZ
Eğitim Birimi 2014
24
• Glukoz Düzeyinin Azalmasınına Yol Açan Bazı
Sebepler:
Açlık hipoglisemisi; İnsülinoma; Endotoksik şok; Kaşeksi;
Pankreas dışı malign tümörler; Hipopituiterizm; Glukagon
eksikliği; Katekolamin; Adrenal yetersizliği; Karaciğer
hastalıkları (Siroz, Ağır hepatit, Karaciğer konjesyonu);
İlaçlar; Ağır malnütrisyon; Gebelik; Enzim defektleri; Alkol
hipoglisemisi;
• Prematürite, SGA bebek, RDS, hiperinsülinemi durumları,
glikojen depo hastalıkları, enzim defektleri, yağ ve
aminoasit metabolizması bozuklukları
GLUKOZ
Eğitim Birimi 2014
25
• ALT KRİTİK DEĞER: < 3 mmol / L
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 6 mmol / L
Hipopotasemi (< 2.8): İleus, iştahsızlık, kusma, kabızlık, letarji, yorgunluk,
kramplar, azalmış refleks, konfüzyon , paralizi, EKG değişiklikleri
Hiperpotasemi (6.2 mmol/L):
K> 6 mEq/L → Acil Durum
K >7 mEq/l →Hayatı tehdit eden durum
Kas güçsüzlüğü, uyuşukluk, EKG değişiklikleri
POTASYUM (K)
Eğitim Birimi 2014
26
• ALT KRİTİK DEĞER: < 2.5 mEq / L
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 8 mEq / L
POTASYUM (K) (Yenidoğan)
Eğitim Birimi 2014
27
• ALT KRİTİK DEĞER: < 125 mmol / L
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 160 mmol / L
Hiponatremi (<125): Konvülzyon, refleks kaybı, artmış kafa içi basıncı
Hipernatremi (>160): Huzursuzluk, taşikardi, hipertansiyon,
oligüri,delirium, manik reaksiyon, yüksek ısı
SODYUM (Na)
Eğitim Birimi 2014
28
• ALT KRİTİK DEĞER: < 75 mmol / L
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 130 mmol / L
KLORÜR (CI)
Eğitim Birimi 2014
29
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 15 mg / dL
Kernikterus indirekt bilirubinin beyin dokusunda
birikmesi sonucu oluşan nörolojik bir durumdur
Bilirubin >25mg/dl
TOTAL BİLİRUBİN (Yenidoğan)
30
Eğitim Birimi 2014
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 500 U /L
AMİLAZ
Eğitim Birimi 2014
31
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 150 μIUg /L
TSH
Eğitim Birimi 2014
32
• ÜST KRİTİK DEĞER:
Erkek > 0.033 μg /L
Kadın > 0.013 μg /L
TROPONİN I
Eğitim Birimi 2014
33
• ÜST KRİTİK DEĞER:
Erkek: > 5.2 μg /L
Kadın: > 3.1 μg /L
CK-MB
Eğitim Birimi 2014
34
• ÜST KRİTİK DEĞER:
> 30 SANİYE
PROTROMBİN ZAMANI (PT)
Eğitim Birimi 2014
35
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 100 SANİYE
aPTT
Eğitim Birimi 2014
36
• ALT KRİTİK DEĞER:
< 2000 / uL
• ÜST KRİTİK DEĞER:
>20.000 / uL
LÖKOSİT (WBC)
Eğitim Birimi 2014
37
• ALT KRİTİK DEĞER: < 6.5 g / dL
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 20 g / dL
HEMOGLOBİN (Hb)
Eğitim Birimi 2014
38
• ALT KRİTİK DEĞER:
< 9.5 g / dL
• ÜST KRİTİK DEĞER:
> 22 g / dL
HEMOGLOBİN (Yenidoğan)
Eğitim Birimi 2014
39
• ALT KRİTİK DEĞER: < % 20
• ÜST KRİTİK DEĞER: > %60
HEMATOKRİT (HCT)
Eğitim Birimi 2014
40
• ALT KRİTİK DEĞER: : < % 33
• ÜST KRİTİK DEĞER:
> % 70
HEMATOKRİT (Yenidoğan)
Eğitim Birimi 2014
41
• ALT KRİTİK DEĞER:
< 50.000 / uL
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 500.000 / uL
TROMBOSİT (PLT)
Eğitim Birimi 2014
42
• Cross match işleminde kan grubu uyuşmazlığının
saptanması
TRANSFÜZYON MERKEZİ
Eğitim Birimi 2014
43
• GLUKOZ VEYA KETON KUVVETLİ POZİTİFLİĞİ
TİT
Eğitim Birimi 2014
44
• POZİTİFLİK
Anti-HCV
Eğitim Birimi 2014
45
• POZİTİFLİK
Anti-HIV
Eğitim Birimi 2014
46
• ALT KRİTİK DEĞER: < 1.0 mg/dL
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 5.0 mg/dL
MAGNEZYUM (Mg)
Eğitim Birimi 2014
47
• ALT KRİTİK DEĞER: < 1 mg/dL
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 9 mg/dL
FOSFOR (P)
Eğitim Birimi 2014
48
• ALT KRİTİK DEĞER: < 10 mEq/ L
• ÜST KRİTİK DEĞER: > 40 mEq/ L
BİKARBONAT (HCO3)
Eğitim Birimi 2014
49
• ALT KRİTİK DEĞER: < 20 mmHg
• ÜST KRİTİK DEĞER: >70 mmHg
KAN pCO2
Eğitim Birimi 2014
50
• ALT KRİTİK DEĞER: < 40 mmHg
KAN pO2
Eğitim Birimi 2014
51
• ALT KRİTİK DEĞER:
< 7.2
• ÜST KRİTİK DEĞER: >7.6
KAN pH
Eğitim Birimi 2014
52
Teşekkürler
Eğitim Birimi 2014