Naturalizm

– prąd literacki, który powstał we Francji w XIX wieku. Powieści naturalistyczne były fotograficznym opisem rzeczywistości. Fikcja literacka została ograniczona na rzecz przekazania problematyki społecznej. Wprowadzono także nowe typy bohaterów – ludzi pochodzących z najniższych warstw społecznych (miejska biedota, chłopstwo), a nawet z marginesu społecznego. Tematem utworów stały się zaś sprawy związane z ich codzienną egzystencją. Akcentowano niesprawiedliwość społeczną i powszechny wyzysk.

Emile Zola – twórca naturalizmu

• postulat obiektywizmu; • eliminacja fantastyki; • jedynym środkiem charakterystyki bohaterów jest sytuacja sceniczna (brak charakterystyki bezpośredniej); • prosta fabuła; • celem autora jest pogłębienie prawdy psychologicznej postaci; • należało unikać dydaktyki; • podkreślenie biologicznej motywacji postępowania ludzi; • zacieranie granic między komedią a tragedią; • przywiązanie wagi do dekoracji i rekwizytów.

Dbanie o dobry wizerunek w oczach innych

 „Moja pani! Na to mamy cztery ściany i sufit, aby brudy swoje prać w domu i aby nikt o nich nie wiedział. Rozwłóczyć je po świecie to ani moralne, ani uczciwe. Ja zawsze tak żyłam, ażeby nikt nie mógł powiedzieć, iż byłam powodem skandalu. Kobieta powinna przejść przez życie cicho i spokojnie. Ta już to jest tak i żadne nic nie pomoże”.

Opis wyglądu ludzi ubogich

 „W kącie, pod piecem, siedziało widmo człowiecze, za ręce i nogi przywiązane do haka wystającego z ziemi. Siwe kudły nakrywały głowę i ramiona tej istoty, a jakieś stargane łachmany resztę ciała. Czasem spod oczu ukazywały się straszliwe oczy jak dwa błyskające płomienne miecze, kiedy niekiedy ust ciskały ładunek okropnych wyrazów”.

Opis wyglądu ludzi ubogich

 „W cieniu wysokiego muru fabryki bawiło się stado dzieci. Jedne z nich były mizerne tak bardzo, że dawała się widzieć w tych przeźroczystych twarzach sieć żył błękitnych: inne opaliły na słońcu nie tylko swe buziaki, ręce i szyje, ale także skórę kolan wyłażących obszernymi dziurami. Pośród pełzającej gromady pełzało jakieś małe, rachityczne, ze sromotnie krzywymi nogami i ze śladami ospy na gołych, mizernych gnatach”.

Opis warunków życia biedoty

 „Jedni idą spać pod mosty, na fortyfikacje, do Lasku Bulońskiego, na Vincennes... Inni, którzy mają w kieszeni kilkanaście groszaków, szukają jakiegoś taniego domu noclegowego”.

Drastyczny opis martwego Korzeckiego

 „W drugim pokoju na sofie, która służyła za łoże gościnne, leżał Korzecki w ubraniu, okropną masą krwi do szczętu zwalanym. Głowa jego była roztrzaskana. Na miejscu lewej części czoła i na całym lewym policzku stała kupa krwi stygnącej”.

Drastyczna scena, gdy Kuba odcina sobie nogę

 „Nogę miał przerąbaną w kolanie, ledwie się trzymała na skórze i obficie krwawiła”.

 (tom I, s. 124)

Opis konia oraz działań wron

 „ Na tle zorzy liliowej widać było konia, wspartego na przednich nogach. Miotał łbem, wykręcał go w stronę grobu Winrycha i rżał. Trzepały się nad tym żywym trupem, wzlatywały, spadały i krążyły wron całe gromady. Zorza szybko gasła. Zza świata szła noc, rozpacz i śmierć”.