Transcript İndir - Kütahya Halk Sağlığı Müdürlüğü

KÜTAHYA HALK SAĞLIĞI
MÜDÜRLÜĞÜ
1
OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE
BESLENME
2
AMAÇ :
 Okul öncesi dönemde beslenme
konusunda bilgi ve tutum kazandırmak.
3
ÖĞRENİM HEDEFLERİ
 Okul öncesi çocuklarda beslenmenin önemini




açıklayabilmeli,
Okul öncesi çocukların beslenmesinde, uyulması
gereken kuralları söyleyebilmeli,
Okul öncesi çocuklarda, beslenme sıklığını ve
miktarlarını söyleyebilmeli,
Okul öncesi dönem çocuklarda sık görülen
beslenme sorunlarını açıklayabilmeli,
İştahsızlık, yemek seçme, aşırı yeme sorunlarının
sağlık üzerindeki olumsuz etkisini açıklayabilmelidir.
4
OKUL ÖNCESİ (1-5 yaş) DÖNEMDEKİ
ÇOCUKLARDA BESLENMENİN ÖNEMİ
 Bu döneme, “okul öncesi veya oyun çocuğu” dönemi
denir,
 Çocuğun yeme alışkanlıkları da doğrudan veya dolaylı
olarak aile ile bakıcının beslenme alışkanlıkları
uygulamalarından etkilenir.
 Anne ve babaların çocuğa yemek yedirmek için ısrarları,
ödüllendirme, ceza verme gibi tutumları çocukların yeme
alışkanlıklarını olumsuz yönde etkiler,
5
OKUL ÖNCESİ (1-5 yaş) DÖNEMDEKİ
ÇOCUKLARDA BESLENMENİN ÖNEMİ
 Bu yaşlarda, yetersiz ve dengesiz beslenme durumunda,
fiziksel gelişimin yanı sıra zekâ gelişimi ve öğrenme
yetenekleri de olumsuz yönde etkilenmektedir.
 Bu kazanılan alışkanlıkların, ileri yaşlardaki
beslenme alışkanlıklarının temelini oluşturacağı
unutulmamalıdır.
6
Bu Dönemde Uyulması Gereken
Kurallar
 Çocuğun kendi kendine kaşık kullanması
desteklenmelidir.
 Çocuk, dudak ve dilini kullanmayı ve çiğnemeyi öğrenmiş
olmalıdır.
 Yeni lezzet ve yapıdaki besinler, beslenmeye eklenmelidir.
7
Bu Dönemde Uyulması
Gereken Kurallar
 Besin çeşitliliği fazla, besleyici değeri yüksek, az miktarla
gereksinmeyi karşılayabilecek yemekler hazırlanmalıdır.
 Çocuk, aile sofrasına oturtularak kendi kendine
yemek yeme alışkanlığını kazanmalıdır.
 Çocuğa, yemek yeme saatleri ile televizyon ve oyun
saatlerini ayırt etme davranışı kazandırılmalıdır.
8
Bu Dönemde Uyulması
Gereken Kurallar
 Öğün aralıkları belirli olmalı. Tatlılara odaklanmaktan
sakınılmalı
 Çocuğun kendi tabağına, kendi servisini yapma olanağı
sağlanmalıdır.
 Çocuğun tabağına, tüketebileceği miktar kadar yemek
konulmalı.
9
Bu Dönemde Uyulması
Gereken Kurallar
 Çocuk, aile ile aynı yemekleri yiyebilir. Ancak
hazırlanan yemekler; aşırı tuzlu, acılı, baharatlı ve aşırı
yağlı olmamalıdır.
 Çocuğun beslenmesi ek zaman ve dikkat gerektirir. Sabırlı
davranmalı, çocuk yüreklendirilmeli, yerken denetlenmelidir.
 Çocuk, yemekle değil sevgi ve ilgi ile ödüllendirilmelidir.
10
1-5 YAŞ DÖNEMİNDEKİ ÇOCUKLARDA
TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN TÜRLERİ,
MİKTARLARI VE ÖĞÜN SAYISI-1 Çocuklar, yetişkinlerle aynı besinlere gereksinim
duyar, ancak gereksinim duyulan miktarlar daha azdır.
 Okul öncesi çocukların öğün saatleri düzenli olmalıdır
ve öğün atlanmamalıdır. Kahvaltı alışkanlığı
kazandırılmalıdır.
 Çocuklar, günde beş veya altı öğün beslenmelidir. Çünkü
midelerinin kapasitesi sınırlıdır.
11
1-5 YAŞ DÖNEMİNDEKİ ÇOCUKLARDA
TÜKETİLMESİ GEREKEN BESİN TÜRLERİ,
MİKTARLARI VE ÖĞÜN SAYISI-1 Çocuklar, üç ana ve 2-3 ara öğünde beslenmelidir.
 Okul öncesi çocukların porsiyonları, yetişkin
porsiyonlarının 1/4’ü ile 1/3’ü arasında olmalıdır.
 Kahvaltı, önemli bir öğün olup kesinlikle atlanmamalıdır.
Günde üç öğün yemek yenildiğinde ve her öğünde her
gruptan besin önerilen miktarlarda tüketildiğinde, yeterli
ve dengeli beslenme sağlanır.
12
 “Günde üç öğün yemek yendiğinde ve her öğünde
her gruptan besin, önerilen miktarlarda
tüketildiğinde yeterli ve dengeli beslenme
sağlanır.”
13
OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE SIK GÖRÜLEN
BESLENME VE SAĞLIK SORUNLARI
 Yeterli ve dengeli beslenmeyen çocuklar sık hastalanır,
 Hastalıkların iyileşmesi uzun sürer,
 Ölümcül olabilir,
 Protein-enerji yetersizliği,
 Demir eksikliği anemisi,
 İyot yetersizliğine bağlı hastalıklar,
 Vitamin ve mineral yetersizlikleri gibi
sağlık sorunları sık görülür.
14
1-5 YAŞ ÇOCUKLARDA BESLENME
SORUNLARI
Bu dönemde;
 iştahsızlık,
 yemek seçme,
 aşırı yemek yeme sık rastlanan
sorunlardandır.
15
İŞTAHSIZLIK
 Ailelerin çocuklarında en çok yakındıkları sorun
“Hiçbir şey yemiyor.” şeklindedir.
 Bu problem doktor, psikolog ve diyetisyen
yardımıyla çözülebilir.
 Çocuklar her dönemde aynı büyüme hızına
sahip olmadıkları gibi, bu hıza bağlı olarakta
yeme alışkanlıkları değişkenlik gösterebilir.
 Çocukların ailelerine karşı kullandıkları en
büyük silah, yiyeceği reddetme olarak bilinir.
16
 Öncelikle bilinmesi gerekir ki, çocuğun
büyüme ve gelişmesinde herhangi bir
problem yok ve bu iştahsızlık ona herhangi
bir sağlık sorunu yaratmıyorsa, riskli bir
durum değildir.
 Bu gibi durumlarda çocuğun öğün atlaması
ya da birkaç gün süreyle az yemesi problem
değildir.
 Çocukların iştahını etkileyen en önemli etmen
yiyeceğin görüntüsü ve kokusudur.
 Bunun yanı sıra, çocukların örnek aldığı
yetişkinlerin reddettiği yiyeceklere
yanaşmaması en sık rastlanılan durumdur.
17
 Çocuk seviyor diye sık sık aynı yiyeceklerin
pişirilmesi de ileriki yaşlarda bu yiyeceği
reddetmesine sebep olabilir.
 Çocuğa yiyeceklerin anne baba yararına
değil, kendi yararına yemesi gerektiği bilinci
verilmelidir.
 Besinlerle çocuğun arkasından koşmak,
onu yemeğe zorlamak iştahsızlığa sebep
olabilir.
 Sofrada yaşanabilecek tartışmalar, sıkı bir
disiplin uygulamak çocuğun tepkisi olarak
iştahsızlıkla kendisini gösterebilir.
18
 Çocuğu yemeye teşvik etmek için yemek
yapım sürecine katılması sağlanabilir.
 Sofra kurma esnasında, yemek pişirme
sırasında yanınızda olup size eşlik etmesi
çocuğu heveslendirebilir.
 Ayrıca, yemek yemenin eğlenceli
bir durum olduğu gösterilmeli.
 Aşırı tepki gösterilen çocuklarda,
ayıplanmaktan korkma duygusuyla
çekingenlik ve buna bağlı iştahsızlık
oluşabilir.
19
AŞIRI YEMEK YEME
 Okul öncesi çocuklarda beslenme tamamen
başkalarına bağlı geliştiği için, bu yaş gurubunda
sorun genellikle anne, baba ve bakıcıların
hatasıdır.
 Enerji tüketimin fazla ve yanlış kaynaklardan
yapılması sonucu vücutta yağ depolanır ve bu
durum kendini aşırı kilo alımı ile gösterir.
 Şişmanlık bir sağlık sorunudur ve yaşam boyu
sürebilir.
20
 Çocuklarda şişmanlık hormonal nedenler
sebebiyle olabilir ama çok sık rastlanılan bir
sebep değildir.
 Genetik sebepler sonucu ortaya çıkabilir.
Yapılan araştırmalarda ailede şişmanlık
olan çocukların bu hastalığa yakalanma
risklerinin 3 kat daha fazla olduğu ortaya
çıkmıştır.
 Bebeklik döneminde anne sütü alan
bebeklerin, hazır mama ile beslenenlere
oranla daha zayıf olduğu ortaya çıkmıştır.
 Çocuğun psikolojik durumu ve yetersiz
fiziksel aktivite de şişmanlığa sebep olabilir.
21
YAPILAN HATALAR
 Belli bir yiyeceği yemeyi kestiğinde
paniklemek.
 Tabağındaki her şeyi bitirmesi konusunda
ısrar etmek.
 Zamanında ve yeterli miktarda yemediği,
etrafı kirlettiği, çok yediği için ya da başka
nedenlerle çocuğa maddi ve manevi baskı
yapmak, bağırmak, korkutmak, zorla
yedirmeye çalışmak, cezalandırmak.
22
 Öğünden bir saat önce büyük bardakta
süt veya meyve suyu vermek.
 Öğünden hemen önce atıştırmalık bir
şeyler vermek.
 Çocuğa aşırı ilgi göstermek.
 Çocuk yemek yerken çok acele ettirmek,
gereksiz yere oyalanmasına göz
yummak.
23
 Yeterli yemediği için başka çocuklardan cılız
ve çelimsiz olduğunu, başka çocukların iyi
yediğini söylemek, kıskançlık duyurarak
yedirmeye çalışmak.
 Bir öğün hüsranla sonuçlandığında suçluluk
duymak.
 Bir yemeği yediğinde ödül olarak şeker veya
zararlı atıştırmalıklar vermek.
24
1-5 YAŞ ÇOCUKLARDA BESLENME
SORUNLARINDA ANNELERE ÖNERİLER
 Çocuklarının iştahsız olduğunu ve iyi beslenemediği
düşünüldüğünde, yeterli beslenip beslenmediğinin, sadece
büyüme ve gelişmesi izlenerek saptanabilir.
 İştahsız çocuğa besinler ve yemekler farklı sunumlarla
verilebilir.
 İştahsız çocukların anne ile birlikte yemek hazırlamaya
katılması sağlanabilir.
25
1-5 YAŞ ÇOCUKLARDA BESLENME
SORUNLARINDA ANNELERE ÖNERİLER
 Çocuğun ara sıra iştahsızlık yaşaması veya iştah
dalgalanmalarının olması olağan karşılanmalıdır.
 Yemek seçen çocuğa, istemediği besin farklı yemek içinde
sunulabilir.(Örneğin yumurta menemen ya da sebzeli
yumurta şeklinde sunulabilir.)
 Aşırı yemek yiyen çocukların tabağına büyük porsiyonlar
servis edilmemeli, çocuğa için oyun oynarken ve televizyon
seyrederken yiyecek verilmemelidir.
26
BESİN GRUPLARI
27
-Besinler besleyici değerlerinden dolayı 4 grupta
toplanmaktadır;
-Bir grup içinde yer alan besinler, birbirinin yerine
tüketilebilmektedir
28
TAZE SEBZE VE MEYVE GRUBU
 Besinler:Her çeşit sebze ve meyve
 Her gün En az 5 Porsiyon tüketilmelidir.
29
EKMEK VE TAHIL ÜRÜNLERİ
GRUBU
 Besinler:Ekmek,makarna,şehriye,pirinç,bulgur,bör
ekler,un ve irmikten yapılan tatlılar.
 Her gün 3-6 porsiyon olarak tüketilmelidir.
30
SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ GRUBU
 Besinler:Süt,yoğurt,peynir ,ayran ve sütle yapılan
tatlılar
 Her gün 2-3 Porsiyon tüketilmelidir.
ayran
yoğurt
süt
31
ET,YUMURTA VE
KURUBAKLAGİLLER
 Besinler:Kırmızı etler, et ürünleri, yumurta,
kurubaklagiller, yağlı tohumlar
 Her gün 2 Porsiyon tüketilmelidir.
32
Kahvaltı önemli bir öğün olup kesinlikle
atlanmamalıdır,
33
ÖZET OLARAK;
 Okul öncesi (1-5 yaş) dönemdeki çocuklarda yeterli ve dengeli
beslenme önem taşır.
 İlk yaştan itibaren çocuk giderek bağımsızlık kazanmaya
başlar.
 Çocuğun günlük gereksinmesinin karşılanması kadar, olumlu
ve düzenli beslenme alışkanlıklarının da kazandırılması
gerekmektedir.
 Bu dönemde beslenme ve sağlık sorunlarının başında; büyüme
gelişme geriliği, kansızlık ve şişmanlık sayılabilir. Ayrıca
iştahsızlık, aşırı yemek yeme diğer önemli sorunlardandır.
34